Academicae praelectiones de cognoscendis et curandis praecipuis corporis humani affectibus

61쪽

& pulsuum ratio admodum diversa est I), ita, ut cum in his nihil perpetuum sit, heic loci memorari non me

reant Ur.

trabibl. II. Serari. II. c. III.

g. 66. Is morbus sive exquisitus , sive symptomaticus , plerosque jugulat, etiamsi celeriter ac in tempore succu

ratur.

Idio pathicus pure ex auribus vel naribus profluen- te IJ, aut abscessu pone aures exorto, interdum solvitur. Imperfecte judicatus aliquando oblivionem ac stuporem relinquit ab.

Si pulmonis inflammationi adjunctus fuerit, plerique purulenti fiunt. Arthriticus humor interdum periodicum lethargum generat ῖ)

3) Memorabilis hujus rei casus a Car. Pisone L. de mombis ex fer a colluvie. Seel. II. p. II. c. IV. p. 88. seq.edit. BOer h. consignatus est, licet alieno nomine, quod tamen recte immutavit Cl. Boisier de Guυ. in Myolog. meth. T. II. CDE. VI. p. - Ι.

f. 67. Omnis vero lethargi causa, perinde ac phrenitidis, in en cephalo quaerenda est: quod aqua sive pauca sive multa oppletum permulti dissectores nunquam fere non x pererunt l . Qua ratione antiquorum sententia sivo Pars I. D

62쪽

LETHARGUS.

poli Ua conjectura , quod hominem tum occupet lethamgUS , quum cerebrum frigidis humoribus repletum sit, si id latius aliquanto accipias , egregie confirmatur. Aliquando tamen & pus in 1le & sani cm putridam , scrutinia anatomica docuerunt a .

I praeter observationes a Doneto collectas in Sepulchri ianat. L. I. Serii. III. & ab egregio IIOrgiagnio propositas L. de Ied. V caussi. morbor. Epis. VI. huc facit melaeni testimonium , quod semper in lethargicis cerebrum aqua plenum deprehenderit. Anat. . hiamul rhod9. L. III. c. XIV. 2) Vid. Donetus i. c. obf. 3r. 33. 34. & Petr. Foroii Obberυat. L. N. O . II.

g. 68. Quod praeter causas inquilinas etiam externae qUaedam , veluti venena narcotica, vulnera capitis, & intensum gelu, lethargum inferre valeant. id ego quidem, licet observationes in hanc rem prostent I , non facile crederem , cum lethargus ejusmodi sopor sit, qui non nisi in febre oritur ; ut potius i S sopor Carus mihi

appellandus videatur. 1) Ut compendium in citationibus mihi faciam, provocabo hic ad BCFer de S. Nolol. method. l. C. qui tales proposuit, & ipse quoque dubitavit, an lethargi nomen recte his morbis fuerit impolitum.

g. 69. Curatio morbi non aliter institui potest , quam ut RRhri, R. sopori succurratur. Illius remedia jam alibi praecepta sunt; hinc ea hoc loco non repetam. Hic vero Optima quaevis revellentia desiderat , quae quum ipsam febrem levent, eo magis necessaria sunt. Inprimis vero vesicatoria toti capiti raso , & cervici

63쪽

LETHARGUS.

excitati, φοινιγριους Graeci vocant , subinde prosunt Intus vero nihil utilius, quam Castoreum ad scrupulum linum cum Scammonet dimidia parte aliquoties propinatum , & , si febris accestiones facit, ante illas. Ubi vero per haec ex profundo somno aegri non revocentur, candente ferro in diversis calvariae plagis crustae excitari debent. Sed ut hoc moderate & iuspensa manu fiat, tenendum est. Neque Sternutamenta prorsus omittenda, quae congestionem seri versus caput impediunt, idemque ad Commodiorem locum, uti ipsum interdum pus, alliciunt. Si vires permittunt, y febris ratio postulat, etiam hic vena utiliter inciditur.

FEBRIS ARDENS.

f. 7O. Febris continua remittens ardentissima, quae Graecis καυσος & πυρετος καυσωθης, & Hipp0crati saepe πυρdicitur ci), his sese notis prodit. In summa lassitudine, & praemagna anxietate a Ginquietudine, interna immodice fervent, externa minUS. Sit1s vehemens eXcruciat. Lingua sicca , aspera , flava

ac nigricans est. Ex spiritu nimis calido fauces simulare fiunt: qui ipse difficulter & cum celeritate trahitur. Color aliquantulum biliosus fit , & sputa biliosa. Tota cutis arida S sicca est. Uentres dolent & praecordia etestuant. Alvus aliis adstricta, aliis soluta est, tumque dejectiones vel bilios se & aliquantulum rubentes, Vel pallidae descendunt. Interdum etiam vomitus fit. LO-tium biliosissimum est. Febrjs ipsa alternis diebus eXasL

64쪽

peratur. Vigilia pertinax, interdumque & delirium , &

profundior somnus accedit. i) Ε quidem quod Causus non sit proprium febris genus ,

sed ab aliis saltem gradu differat, a multis medicis recentioribus asseritur. vid. Gilet n. Γofnchii Constit. L. IV. . p. Φ S. Neque ego inultum repugnarem, sed ad Synochum putridam quam lubentissime causum rejicerem , nisi hoc unum obstaret, quod tertio quoque die exacerbationes habeat, quas nullas habet Synochus, & quod propria S perpetua quaedam symptomata , calorem ardentissi-naum, sitim inexplebilem, dejectiones biliosas, & linguam scabram ac nigri cantem, si exquisita fuerit generet. Gialen. de Crisb. L. II. c. 6. Alex. Trall. L. XII. c. III.) Interim apud Hippocratem in libris Epidemicorum historiae Causi passiim Occurrunt, quae hasce notas minime impressas habent, & ex quorum inscriptione apparet, quod Coi tempore VOX καυσος tam stricte nondum sumta, ac a medicis ipso junioribus, fuerit. Et ex aliis ejus scriptis quoque apparet, quod ille febribus fere omnibus continuis , inflammatoriis, item Synochis tam simplicibus, quam putridis, ardentium Cognomen imponat. Quanta vero differentia sit inter has febres, attenta ipsarum observatio & diversa curandi ratio luculenter docet.

f. 7 I. Sub tempestate calida & sicca diuturna febris ardens

generatur, maximeque in calidioribus grassatur locis. In nostro temperato climate oppido raro Occurrit, inprimis exqui lita I ). Ad castrenses autem morbos

maxime pertinet.

Evidentiores eius cauta sunt vini & liquorum ardentium abusus , concubitu S nimiuS . excandescentia, satis diu perpessa, aestus solis sub itinere inprimis longo, & defatigatio. Observationes habent Frid. H tirannus Med. rat. suis. T. IV. beet Il. c. II. Obs. I. 3. O. T. El. Gcyh. υ. -ietes

65쪽

f. 72. Hoc morbi genus, quod omnes malignitatis nota ostendit, quoniam cum gravissimis signis fit, inde aquarto die usque ad septimum iudicatur, si exquisitum fuerit; sin mitius, & spurium, decimum quartum a tingere potest. Idem non raro in pulmonis instam mationem transit. tumque pauci evadunt. Alias in tertianam quoque mutatur; quod plerumque in prima periodo fit 9. 7ῖ- Largum sanguinis e naribus proquvium , alvus biliosa, haud tamen affatim prorumpens, vomitus , sudor ex omni corpore , abscessus circa aurem aut ad sedem , caecitas, coxendicum dolor, testium, mammarum vetumor, urinae crassae & levibus sedimentis, hanc febrem solvunt; interdumque etiam subitus horror, si sudorem e Vocat. Sin autem citra haec solvatur, revertetur morbus S coxae vel crurum dolor continget, aegerque crassa exspuet. Febris autem ardens , quae recurrere solet, quatuor

diebus exsudando decernit; sin minus, die septimo aut undecimo. g. 7 Quamquam ardentes febres ad malignarum classiem reserendae sunt, di versam tamen curandi rationem desi-dςranti Neque enim purgantia, neque emetica, ne quo

66쪽

FEBRIS ARDENS.

Vesicatoria, neque anti septica facile illae ferunt; sed in humectantibus saltem, ac refrigerantibus, tu non gestis, tum applicatis, praesidium est. g. T s Igitur aqua frigida , quam prae ceteris potu S generibus ipsi aegri tam anxie desiderant, copiose λ ad satietatem praestanda est. Haec enim optime febrem exstinguit, haec naturam firmat, & humores corrupto S per alvum ac sudorem quam felicitii me expellit. Ubi vero inflammationis praetentis in pectore aut ulvo signa adsunt, aquam frigidam bibere non debent. Ρraeter hanc autem Sc posca , ik o Xymel, ik emulsiones ex seminibus frigidis, admixto nitro, paratri, ikjula pia ex aqua , succo citri ac julepo rosarum, Sc decoctum hordei cum succis acidis vel syrupis similibus maritatum, Sc alia potus demulcentis ac suaviter refrigerantis genera, quae supra praecepi f. ῖ. suum usum habent. Nam Sc his aegris grata placet potuum VarietaS. Ad haec clysteres tepidos, blandos, diluentes, refrigerantes, ac antiphlogisticos, ter quaterve in die in alvum . quam diu haec adstricta est , infundere oportet,& tam diu in ipsorum usu persistere, ac ingens ardor& siccitas praesto est, nec biliosi humores sponte ex alvo per crisin deserantur. Sola Vero aqua cum OXymelle Scultro, aut lactis serum cum melle Sc nitro hic susscit. g. 76. Atque hisce remediis humectantibus Sc refrigerantibus optime aegris torridis intus prospicitur. Neque vero satis semper illi inde refocillantur, nisi extus similia applicaVeri S, cum Se externaS parte S febris eXtorreat.

Igitur os crebro egelida aqua c0lluendum, & manus au

67쪽

pedes lavandi, & super stomachum folia vitis in eadem tincta, aut saltem linteamina humida imponenda sunt. Etiam aquae calidae vapor frequenter in nares trahi potest. Ceterum ipse aeger levissimo tantum tegmine Velandus est ,& conclavi patente tenendus , quo multum &purum aerem trahere possit.

f. 77. Haec igitur est simplicissima juxta atque essicacissima

febrium ardentium live exquisitarum , sive spuriarum curandi ratio ; in qua, quae potuum & humectantium tam internorum , quam eX ternorum titulo offeruntur, quorumvis remediorum vices sustinent.

Sanguinis misso, licet ingens ardor postulare eam videatur , plerumque haud conducit, nec nisi si plenitudo se manifestat, instituenda est, aut si peripia eum Oilia vel phrenitis metuenda, vel jam praesto est, aut denique urgentia symptomata, velut ingens capitis aestus , dolor pleurae vel intestinorum , angina susso, cans,nullo alio remedio facile superanda, illam postulant. g. 78. Sanguinis e naribus profluvium decretorium in te dum tam immodicum est in hac sebre, ut ni aptis remediis succuratur , convulsionium & syncopes metus fiat. Non prius tamen ad haec procedendum , quam si venae concidant, & facies palleat; & pulsus vacillare incipiat, ex quo terrifica illa symptomata demum facile gene

rantur.

Cucurbitulae aliquot caecae hypochondriis applicatae, Enῖς amina in aqua stigida vel aceto tincta & fronti im-

68쪽

FEBRIS BILIOSA

posita , inque summo periculo , si his nihil proficitur

tur unda vitriolo albo aqua soluto madida ac in narcs intrusa eam compescunt. Sanguinis e vena extractio , alias tam proficua in haemorrhagiis , quae sanis accidunt, hic anceps remedium est, & tutius omittitur.

g. 79. Proximum est, ut de biliosa febre dicam , quae quippe quam proxime ab ardente febre abest, imo, ut verius dicam, ipsius species habenda est , quum tertio quoVis die, ut haec, exacerbatur, nisi quotidianas sorte accessiones faciat I ). Inter nostrates ea magis familiaris est, & persaepe epide mice grassatur.

1 Antiquorum febres assodes, & leipyrita, & quaedam he. mittitaei ad nostras biliosas pertinent. g. 8 P. Invadit etiam cum intenso aestu, siti, languore in dies increscente, anxietate & inquietudine : quibus vomitiones vel conatus saltem perpetui ad vomendum, certe dej cctiones crebrae biliosae tenesmodes , anum erodentes . cum extremorum frigore , ardore intern rum & anxietate cardialgica accedunt. g. 8 I.

Haec febris, si bilis affatim supra infraque erumpit, &syncope, & singultus, & icteritius faciei color super Venit, plerumque in perniciem tendit & ante septimum diem jugulat. Quae vero quotidie aut alternis diebus

cum Vomitibus exasperatur, ea non adeo acuta est.

sed longius extrahitur, & in lentam febrem facile de

69쪽

generat, ac diuturna stomachi vitia, inflationes, ructus, cardialgias infert. f. 82. In curatione medicum magis oportet ad vomitus Rdi arrho eam compescendam, quam ad sebrilem motum coercendum , respicere. Id vero simplicissima ratione praestabit; certe non terreis , non emulsionibus , neque

dias cordio , neque lini mentis spirituosis ; haec enim cuncta nihil proficiunt, sed symptomata potius exasperant; sed corrigentibus & diluentibus, quae humores acres biliosos in primis viis stabulantes sensim obtundendo & cicurando dejectiones moderantur. Idque potus frigidae copiosus, & mixtura ex succi citri unciis duabus , salis absinthii drachma , & aquae cerasorum nigrorum unciis octo parata, perque biliorium ad quar tam partem sumta, optime praestant. Remedia calida , adstringentia & anodyna hic valde. inimica sunt. Ρriora se brem biliosam in inflammatoriam mutant; reliqua in lentam. Quando cutis sub declinatione madescere incipit, mador potu tepido conservandus est. Ubi primis diebus natura vomitum non facit, sed conatus saltem assiduos ad ipsum excitat, eo ducenda est clementiori emetico, quo vergit. Alias neque haezexcretio, neque illa quae per alvum fit, stimulo unquam eget, nisi si excretiones per intervalla f. 8 I.) accedant , ubi praemittere ac interponere utriusque generis

eVacuantia consultum est.

Nisi aliae circumstantiae sanguinis missione in indicent, ob febrem ipsem ea non est necessaria. Declinante jam morbo vinum dulce, dilutum, pami

70쪽

18 FEBRIS BILIOSA,

cum aegris recte datur. Quod ex vini Alicantini vel Syracusani, vel Malaccam & aquae purae singulorum uncia, adjecto dimidio syrupi aceto si tutis citri consectum , pro una doli bis terve de die exhibendum. Etiam hoc, superato morbo, hominem valde adhuc languidum optime reficit. g. 8ῖ. Atque haec est exquisita, vera, & proprie dictabiliosa febris, de qua hactenus dii servi. Cui vero valde chisimilis alia hujus nominis, quam nonnulli docti varisio appellant, si a eorrupta bile ortum ducit, licet nullis ex cretionibus biliosis, nisi forte in diebus decretoriis aut per initia, ex alvo conspicua sit. Ejus imodi vero febres aperte vel ad intermittenteS quotidiana S anomatas , vel ad Synochum putridam pertinent, nec ut nos irae biliosae , sed ut malignae putridae curari debent; adeoque nomine biliosarum latiore ac improprio sensu,

ceterum confusiones multas pariente, insigniuntur; quem si tenaciter retinere velis, omnes intermittente Syene, utpote ex bilis vitio pariter ortas ct excretionibus

quoque biliosis non raro stipatas , sic appellare debebis.

HEMITRIT TUS.

g. 8 . Magna dignum observatione id genus febris continuae juxta atque compositae est, quod Latini recentio-TeS Semitertianam , graeci appellant. In ea , ut in continuis, aestus ab initio usque ad fi-Dem perdurans quotidie remittit, neque vero ex toto in xemistione de iistit, sed tantum levior est; at tertio quo

que die honor, vel rigor adeo, semel i vel bis a in-