De manumissione servorum apud Romanos

191쪽

1 8 De Manumissione Ser rum

niventibus oculis credendum est suis

nummis eumredemptum,cum non nummiae ejus ' eum redemit, comparatur.

. Promisi is ex peculio quod ad venditionem pertinet . sve ex advenitio lucro , sive etiam amici beneficio, vel oberalis te , vel eo prorogantis, vel repromittente,

vel se uel ante, vel in se recipiendo δε-

bitum , inedemptus sit , credendum est suis nummis eum redemptum. Plautus in Persi act. I. scena prima. TO. Sed hoc me unum excruciat..

SA. Ouidnam est id ' TO. Haec dies summa hodie est, mea amica sit-

ne libera. a

An sempiternam servitutem se Gai SA uuid nunc vis ergo 'TO. Facere amicum me tibi potis est sempitcrnum. SA. Ovemiam

TO. des nummos sexcentos

quos pro capite sivi pendam. . . Quos continuo tibi reponam in hoc triduo , a t quatriduo.

192쪽

Servi autem hoc modo libertatem pacti accipiebant tabellas a dominis fidei causa. Seneca Epistola 8o. Itaque

in tabellas coullicitur vanum nomen i bertatis , quam nec qui emerunt, nec qui vendiderunt. Has t

bellas instrumentastatim vocat Paulus in lege 3. f. I. D. Quod metus camsa. Poterantque hi invitis dominis ad libertatem pervenire. Plautus in

Casina act. 2.st. s. - Ouid tu me vero libertate territis 'Quod si tu nolis , filiusque etiam

Vobis invitis, atque amborum in gratiis

Una libella liber possum fieri. Quod non aliter intelligendum est, quam quod cum hero jam ante pactus fierit in libram, uti id explicat Lipsius. Si vero nolint eos manumittere i domini, possunt cum fis consistere sique probarerint suis se

193쪽

18o De Manumissione Sem rum 'nummis redemisse, liberi erunt , sin

minus, in metallum damnamur.

Marcianus lege a. D. de Μanu Lsionibus. Si quis dicatsesin nummis emptum, potest consistere cum domino suo , c u in fugam confugit , ct

quaeri quod ab eo non manumittatur Romae quidem apud Praefectum urbi, in Provinciis vero apud Praesides ex Ρ-cris constitutionibus Divorum fratrum, sub ea tamen denunciatiohe, ut is sesevus qui hoc intenderit, nec impleverit, in vin metalli det r, ni orte dominus

reddi eum i voluerit. Quaeri . hic potest quomodo servus qui cum

omni sito peculio & quicqv id habet,

ad dominum pertinet, ex peculio suo se possit redimere ' Servos autem

cum peculio sito domini esse docet praetex J Ctos Seneca de Beneficiis lib. T. cap. q. Numquid dubium est quin servus cum peculio dominisse ' Quam quaestionem & movet & dirimit Ulpianus lege q. f. i. D. de Manumisi

194쪽

' Apud Romanos. insonibus. his verbis : Et primo quidem nummis suis non proprie videtur emptus dici, cum suos nummos servus habere non possi. Verum conniventiabus oculis credentam est suis eum re- demptum , cum non mommis ejus qui , eum redemit, comparatur. Num-

mos illos repetere servus poterat judicio, si post manumissionem pateret eum servum non fuisse sed ingenuum lege I. f. s. D. de Condict. causa d ta causa non secuta. Acquirebant autem servi illud peculium ex industria & frugalitate. Industria quia mercenariam eorum operam aliis i cabant domini, testibus lege s. f. II. D. Quod vi aut clam. & Seneca de Beneficiis lib. 7. cap. s. Si tunc supra statutum tempus laborarent, majus pretium ac majorem mercedem, quam pepigerant eorum domini, accipiebant , vulgo id vocamus emschol over a 'den; Sic & artificum quoque simuli apud nos ob majorem

195쪽

182 De Manumissione Semorum diligentiam praeter- mercedem magistro debitam , nonnunquam recupiunt quod hinc geld vocamus. Praeterea si succesivis domi horis inertes non essent, aliquid mereri poteraut, quo se tandem aliquando

redimercnt. Et id illud est quod Dionysius Halicarnassaeus lib. q. di

cit antiquis P. R. temporibus ex pecunia justo labore acquisita se red misso interdum servos. Frugalitate si nummos illos quos accipiebant nonnulli ab orbis divitibus, quorum in liminibus semper sere reperiebantur, teste Ai riano in Epictetum lib. q.

cap. I. asservarent& modice utere

tur frumento caeterisque cibariis, quae singulis accipiebant mensibus,& id quidem illud est, quod Seneca

est ventre fraudato. Accipiebant autem & frumentum , panem, pO-

tum , & vestes, ac denique quicquid ad sustentandam vitam pertinet, ut luculentur docet Columella de R. R.

196쪽

omanos.

lib. I. cap. 8. qui videri potest. ει mentum illud demensium dicebatur.

Terentius in Phorm. act. I. Q. Guuod ille unciatim vix de demenso suo . um defraudans genium , compa

sit miser

Id illa universum Aripiet. Ubi Donatus : Se vi quaternos mo- dos accipiebant frumenti in mensem, sti emensum dicebatur, utrum a men se an a metiendo incertnm. Ubi d pliciter errasse Donatus vi detur, ductum enim demensum a metiendo Plautus in Μenaech. Prolog. Vers

Nunc argentum vobis demensium dabo a in Idem in Sticho act. r. se. 2. Vers 3 . Hos meministis quot calendis peteredemensum cibum.

Ubi quot calendis est quot mensibus , id esst, singulis mensibus. Deinde, erravit, quod diuit, quatuor mo

dio S

197쪽

18 anumissione Servorum dios eos singulis mensibus accepisse,

quum quinque modios acceperint. Senecae Epist. 8o.

Ille qui insima elatus λcedit, ct hac

resupinus dicit.

impero Argis regna mihi liquit . Pelopscua ponto ab Helles, atque ab Ponto mari Urgetur oremus.

Servus est, quinque modios accipit stquinque denarios. Sallustius fragm. hist. lib. 3. in oratione Μacri Lepidi trib. pleb. Afithridatem , Sertorium , O .reliquias exsulum persequantur cum imaginthus suis. Absit pericntum 2 imbos, quibus nulla par ructus est , --

, forte repentina ista D. rumentaria munia vestrapensantur. cua tamen quinis modiis libertatem omnium, aestima vere qui profecto non ampliuspossunt alimemtis carceris. Quem locum antea corru

ptissimum selicissime emendarunt Iustus Lipssius Electorum l. I. c. 8. Et

198쪽

Apud Romanos 18sUrsinus ad dictum Sallustii locum. Hoc demensum ipsis dabatur per dic pensatores ut fissius docet Popma intractatu de operis servorum. Et quemadmodum privatorum servi d mensa ita publici annua accipiebant. Plinius lib. Io. Epist. o. Inplerisque civitatibus maxime Nicomedis 2 AS-ceae, quidam vel in opus damnati, vel in ludum, similiaque his genera poena rum , publico Hervorum secto ministerioquefunguntur, atque etiam ut publici servi annua accipiunt. Praeter haec plurima etiamnum accipiebant, ab illis qui dominos eorum mane salutabant, ut priores intromiti

rentur , uti ex Seneca notum. est.

Hisce si modice uterentur & frugi

essent, vix ultra sexennium servi bant. Cicero Philippica octava , circa finem : Etenim P. C. cum in

spem libertatis sexennios in ingre diutimque servitutem perpessi, quam captivi frugi ct diligentes silent Ita quo-

199쪽

186 De Manumissione Se vorum quoque parasiti liberi esse possunt, uti eleganter describit Martialis lib. 2. Epigrammate 3 3. & lib. 9. Epigra

mate II. Verem satis superque jam ritum hunc declaratum credo , quapropter ad alias causas manumissionis transeamus, iisque quas supra jam indicavimus addamus & illam, qua O- ancilla plures liberos domino procreaverit, juste & eam manumitti. Columella de Re Rust a lib. I. c. 8.

Foeminis quoque foecundioritas, quarum in sobole certus fuit numerus honorari debet, otium nonnunquam 2 l bertatem dedimus cum complures natos

educassent. I iam cui tres erant fili , vacatio , cui plures, libertas quoque contingebat.

- . 9. Inter causas quoque numer

Verim , quamvis dubitem in justas ,

cum quis sacrorum causa manumittit, quod fiebat solius apud Roma- nos, nam cum sacra domestica int rim leges vetarent, oportebat ut hae-

200쪽

redes deiunctorum sacra acciperent ac servarent, quo fiebat ut unus ple- nam interdum domum sacris haberet, quod & nimis onerosum & sumptuosum erat ; Iccirco ne legi fraus fieri videretur , interdumtotam familiam vendebant imaginaria quadam vendi-

tione pauperibus & praecipue seniubus, qui inde teste Plauto, coempti

nales dicti simi, ut mortuis iis sacra perirent, nemo: enim pauperum hae reditatem facile adit. Atque ita se pius servos manumittebant ut ad cos sacra pervenirent. Ita intelligendum est illud Festi : Puri, probi, pro ni , sus auri dicitur in manumissone sacrorum causa. in voce. Puri. Ut docet Μagnus Scaliger. Io. Nec silentio praetermissam velim hanc causam , quando domunus Cos. creatus, primo magistratus die nonnullos manumittit. Ammia

nianus Alarcellinus lib. 22. Alla itaque Calendarum Tanuariarum die ,