장음표시 사용
101쪽
ita resectat, ut cadacare videatur ed inges exiguam stellarum multitudo in eade sphaera Comentarum, mes exiguitate lumen ad nos instincten propagam sed ita, inter se confundunt,ac miscent; ut non tam lume, quam candor quidam pPareat. 3os, Inter impressiones queas, prima,&Omnium maxima occiIrrit mare C mus
nigra non alii, quam Deo tribuenda est, qui eum primo creationis die ellum, terram. quidem aquis undique coopertam creasset. tertio dienc uiuentrum hona postulantes aquas, quae sub calo erant clam de aliis aquis, qua sacrae litterae supra et Iuna de indicant sacroriim cst interpretum disputare congregauit in locum vnaim, hoc
est ut in entem alueuiit, qtiem extracta terra, ex qua alias in Partes tramlata,eredibile est,eundem retram tota in editio iem, in ea nu sales, quibu maxit ne oppominum uisum est locis, ad horum inferiorum, viventiunt pracri ite bonuri essecisie,v hoe obiter de montium etiam origine attin statur ex cauauit, easque sic congregata mare appe lauit Vmina,&continuum est mare. li. cet variis in regionibus varia sortiatur no-.mina, Mediterranei,ocean in Laspio et i leumi. cano per subterraneo H eatus cum aliis coniuncto no est tam terra altius auti maius: sede contrario terra communiterno
solum mari altior est licet aliqua terrae pars, liue tamenno sit maris littus, possit esie mari depressior sed etiam maior, quam
tota aqua, siue in mari, siue in lacubus, liue in fluminibus fiue in aliis terrae locis contenta hactenus cogi tua, disi inter superficiem
terrae 4 aquae malenus cognitam non rna. Dum videatur e Le discrimen. Protaniat te
maris ordinariam quidem colli lius, Montibus mediocribus , extraordinariam vero celsissimis montibu , qui tamen unius . aut unius,&dimidii milliarii altitudinem excedere non olent, respomtar, partim certum, partim vero simile est Status, seu aequabilitates ei uidem maris tot, tamque amplis fiuminibus, aliisque aquis in illud perpetuo decurrentibus non alia est causa, quam quod quantum in se accipit aquae, tantum saltem ad sensum variis modis, de quibus infra ex se emittit . Coloris vero sine rubet in eri-thraeo, siue alterius in aliis maris partibus perpetuo apparentis causa in erusdem sun dum nubeis alteriusve coloris arenis Izates, aut aliter coloratum reserenda est.
3o SaIsedinem probabilius est non esse a solo Deo initio mundi mari inditam, sed
generatam partim, praecipue, ut docet Arist l. . fum. . p.3. hoc est, tum ex multitudine terrestri exhalationum , qtiae actione solis non omnino euictae . R eoncoctae mari permiscentur tum eo, quod partes aquae marinae dulciores, subtiliores eadem solis actione eleuantur. relictis alii spartim etii ex venis, fontibus salis. quas multicloe isti maris ando Gistere nun est prohabi te Valeet marissalledo tum ad marin rem piscuim vitam δε conseruationem , quorum plerique in aqua dulci non vinerent' tum adcommodi rem naui stationem,cuni aqua salsa melius nauigia sustineat: tum ad niaris ipsius eoseruationem a puti edine, cui salsugo maxime resistit tum ad alias permultas, quae ex aqua salsae percipi uni tir, utilitates; marinita me pisces lalsi non sunt; quia aqua salsa ab illis hausta ita concoquitur, dc digeritur,ut salsitarem amittat'. 3oci Plures in mari motus deprehenduntur, duo generales, alii paniculares Pilisuri generalis est qui dicitur accessim reces
lil seu fluxus, refluxus, seu incrementu, de decrementum, uno verbo aestus . Ae Lius, seu fluxus, seu incrementum est eum mare mitimescens ad littora si uid, eaque OPL
rit. Recessus.1 eu e fluxu te decrementiam, eum mare det uniet en adit Icmbns tetmie, eaque deserit,cuius utatusque ant tus. t Ia
stus, ea varietas est, ut alibi maior alitii minor, alibi celerior,alibi tardior sit c iuncvna . nunc alia incipiat hora, d duodecim quidem horarum spatio uxus &refluxus ubique absoluatur c d alibi, ut plurimu, senis horis fluat male,senis refluat, alibi plumbus,aut paucioribus , lita senis fuat. , si uat.Causa huius fluxus, refluxus iuvniuersum, ut per quam obscura fit inon est tamen referendi iii animam mundi, quae uaest , tanquam in Remis cuiusdam animalis, quod naribus in Oceano sitic aelitum emi Niendo,&recis Fendo fluxum. res uxume sciat,ut sabulati sunt Stolai; sic in forma in substantialem aquae , nec in occultem terrae
intuit .a, nec aliritali positumem nec in intellige:itiam huic in iure ridestinatam nec in Luuam tantum, aut lolemt. ntii in sed,
quod probabili uti videcur, in Iuliam in s lem simul, piaci puer atreuii Lunam, agentes non per calorem. Iun.eti, te perqii altrtatem a lumitae,&calore diuersam, ad in dum tamen in ininis propagatam quamna
102쪽
sit no rarefaciendo, sed attrahendo attolisi pia arinas aquas, no quidem ita,ut in aere iuspedat, sed ita .ut ad eas maris partes,
leu υ vocari solent, quadraturas, quasiPagis agit,e aliis, in quas minus agit, aquas attrahendo ac cun ulat,eademq; ο ra causas suetum in partibus,seu quadraturis, in quas magis agit,d refluxu in in alias, m quas minus agit.
Concipiendus enim est totus te
rae, marisque ambitus in duos horirontes, alterum superiorem, alterum inferiorem, qui pro regionum varietate varii sunt, diutius, d. v terque horizon rursus subdiuisus in duas partes aequales, ita ut sint quatuor partes aequales, seu,ut vocari solent, qua draturae, una ab Oriente ad meridiem quae dicitur prima quadratura horiaontis superioris;altera a meridie ad occidentem,quae dicitur secunda quadratur horirontis superioris:ac tertia ab occidente ad mediam noctem,quae dicitur prima quadra inratio tirontis institoris. Quarta a media nocte ad orientem, quae dicitur ecunda quadratura horizontis inferioris. In duas igitur ex his quadraturis inter se oppositas praedicta influetitia temper magis agit, vel dire cte, vel reflexe,cli recte, ito modo est a i-uior in eam,qiram aut Luna,&Sol simul, aut saltem Luna directi aspicit, reflexer nexione a coelestibus corvoribus, praeserti in astris in sphaera stellata frequentissi mis facta in aliam illi oppositam iii duas vero alias his prioribus duabus onpositas, quas Luna, si Sol simul, aut saltem Luna, neque directe,neque refleae,nisi paucis, va de ollii luis velut radiis rectexionis praedictae aspicit, emper minus agit; propterea dum aquae ad duas priores quadratu,
rase aliis duabus attrahuntur, simul fit in dualvis prioribus fluxus in aliis duabus rest ullus: ita ut perpetuo fiat in diuersis maris pamia duo su Ius,cli duo refluxus qiri
perpetuo ita variantur, ut variantur pro varietate regionum praedictae quadraturae.
In quibus recte distinguuntur etiam octo puncta, quom quatuor dicimtur sortia quatuor debilia; quia Luna, vel sole in iis exilieme fit tortis, vel debilis fluxus, vel retio . primum punetum sorte fluxus diurn Ponitur in medio intero mei item,& meri
fluxus nocturni in medio inter occidetem,
xus nocturni in medio in mediam no-ctem chirientem. Primum autem incita debile fluxus diurni ponitur in orienter seis eundum debitie refluxus nocturni in me mete: tertium debile fluatium curni in occidente: quartum debile refluxus no mi iamedia nOLIE. 3 o Varietas autem illa, quoad ina, Enitudinem,celeritatem, ineeptionem, cdurationem fluxu ac renuxus ex variis ortum ducere causis potest primo a varia Lunae cum Sole coniunctione, vel ab eoderemotione . Secundo ab astris,quae in quia busdam celi partibus sunt frequentiora dc e tequenter maiorem efficere pollunt reflexionem influentiae causantis fluxum Tertio a ventu mare agitantibus Quarto ex situm qualitate aluei, in quo iacet, re Quinto ex aliis maris motibus,de qui b. in .Sextora ingressu fluminum aquas in eandem semper partem impellentium. Septimo ex concursu duorii mari uin, ut in fretis, seu euripis . Videntur tam n hae causae spectare praecipue ad varietatem quoad magnitudinem fluxus, cli refluxus varietas autem quoad eleritatem oriri
potest praecipue ex dispositione aluei varietas quoad inccptionem tum ex varieta te dierum ac nocitum, quae sub qitatore tantum sunt semper aequales,extra aequa torem vero sunt temper inaequales, Prieterquam tempore aequinoctiorum,tum ex motu Lunae, quae singulis diebus una fer hora tardius oritur : arietas denique quoad durationem ex littomm praeeipue alti redine,vel depressione, planitie, vel flexu it terdum ex numinum, in quae mare perae stum subit, rapiditate, vel tarditate, i ter dii in ex alio maris motu.3os Alter motus generalis maris est ab ortu in occatum, qui licet alicubi, ut in freto Magallanteo, in sinu exicano. ex
parte etiam in fini Adriatico vehemessit, plerisque tamen in locis est adeo tenuis . ut non nisi in longa nauigatione deprehendi possit. C huius Ie refertur in motum praui mobilis aut si uitismodi ponatur mundi systema, in quo primum mobile noadmittatur in motum coelestium corporum: male etiam in locorum proprietate aut in flumina,tametsi haee, ubi ab ortu in occasum seruntur, aliquid iuuare pollint: male denique in Solem, qui tuo calore, pores e mari, cui in citrsu diurno successi ue immiscet, attrahendo, succussiue s -- per illud imminii at, quo sat ut aquae tan qua ad decliuiore loci continenter fluant
103쪽
solis cursum comitantes . nec probabi liuori liiiquam occurrit,quam ut peculiari aliqua solis, syderum ite,quorum conuerfiouem motiis hic sequitur in fi qentia , hoc est attra istii l. lua piam qualitate,' italem plut aris inesse rebus docet experieutia , et ictio Inter alios niis motus,qui particu Iaiecdsci pomant, primus est ab occasu
in ortu hic cernitur in mari meditera neo; nam in sinu Adriati eo teretur mare adoram Dalmatiae. Istriae, ae totius Illyridis boret in occasu sed in extremo sinu, ubi venetiae sedesit, reflectitur ad oram flaminiae.Piceoi, Apuliae aliquantillum orien-icua veri s. cuius motus causa est ipse in tus ab ortu in occasum, uo impulsum mare, cum Perpe uum curtiim tenere nequeat
in gyrum flectitur. Quae eadem caula est, cur in re, Hispaniae oris. ωGaditani freti angustiis reserti coactu ni secundum Aiafridi, di Aegypti littora,qua liberior, ch rectior aquae citrius est,orientem versus per spicue iugi.
Secundus est a Septentrione in Austriim: hic etiam maxime apParet in mari medi terraneo, in quo Maeoti per 'osphorum cimerium in Pontum Euxinum, hic perio sphorum Thracium, Prop6tidem,c melleis spontum in Aesaum uitri omnia autem praeter hac maria minus hoc faciunt euideter, inquit Arist. lib. a. c. cuius motus cauissa ex Aris.ibidem et multitudo fluminum in Meotidem,ex Euxinum decurruntium,Sminor Maeotidis,qua Euxini, Euxini,qita Aegat profunditas,qua Ut ut mare per declivia Numitiis instar seratur. Sed haec pro sundito per se oppletis semel omnibus ca uitatibus nihil hunc motum iuuaret ne pridicta suminum multitudine, quili ad idi posunt et iam maxini ad eas septcntrionis partes pluitiae, nitri, ue,quil, mare excrescens in Austium, vi lac pressorem in lo 'eside hiit.Tertius est abAustro in Septetrio ne hic obseruat ut ii mari Canta orico , Gallico, di prstarnio,vbi qua Oceano in
occasum tendet; te cedem ad Septentrione conuertitur. Quartus multos complectens,
quorum alii in ortum, alii in occasum, alii in Austiram,ilii in Septentrione in tendii ni, est motus fluxuum quoru ivdam,qui numinum instar in Oceano praecipue pluribus loeis reperiuntur. item y larnm Charibdiu,
aliarumCue nraginii ini,ck Euriporum,praecipue Luboei, seu Chalcidici ex Siculi,qi orum omi: termis tuum causa partim pecu
liaritas sue eonditibnibus partim plu-
tium motuum cone ursu tribuitur.3 ro Aliquas maris, ae terrae permutationes, non valde tamet respectu maris,dcterrae magnas naturaliter, colim factas, etiam nil fieri posse pro certo haben diim est: sed huiusmodi vicissit dines, quihusn terra tota in maris, mare totum in terrae locum saepiustranseat,ita ut o tum, desoliis permutatum Poc aliquando permutandum fit, ut docet A MI .cap .vltimo. ne suppostea qui, aeternita admireeticium est. Diluuia etiam particularia quarundam regionum et Iam plura euenisse constat. Generale unum tantum quod certo constat, idque a Deo inductram fuit,nec in natura vis ad genetale diluuium est, nisi tandi mundus duraret, di)nec fluminum, soluta ruinis ivlum,pluuiarumque vi terrae partibus o nancibus editioribus paulatim arr sis, cx sub actitas deuolutis, terra i ita tan dem ab aqitis operiretur. Qitodi mundus in aetemum duraturus esset, sine dii bio, nil gDeus impeditet, tandem aliquando eontingeret , iuxta dicta supra , mi de mun
Qito siqui , antequam e mari penitus
egredi.Imur, ex Uuirat cur Irat irae auctorto , ramque diuersos mari motus incme voluerit. Respondetur tim ad nutris in lius conseruatiencm a purredine, quae in a- Otia siminctia facile irrepit, tum ad eius
dem purgati nem: Ordibus, quae per motum in littora eiici utur, riim ad nauigati num,quibus huiusmodi nictus saepe vehen .e T. I et se uelat, D portunitatem.
3 ii Ud et aliari iam ad fonte , 8 numilia converiamur, ita de eorum origine seirticia dum videt ires, ut neque ex Tartaro Pladonico,neque ex solis pluuiis,aut niui
bus soletis, ncqtie ex sola aeris, aut uaporum vi si igbris ea vernatum terrae in mira conllersone, eque ex his omnibus,aut olum l. tax simili generetitur fide omnibus fontibiis, S si: n inibus sermost, nihil tamen vetet,quia ex his omnibus simul, Tartaro tantum Platonico lectus , aliqui sontes et perennes δε aliqua minora flumina oria lilr. Maximam tamen fontium,&sum ntina parte ex mari per silaterraneos me tus,qui bir aqua marina pereolrita satisdinem exuit, originem ducere, multa permadent ini aereii autem quoi nodo aqηa ex mari per subterraneos meatiis ud bntes mari altiores due queat , nulla Vide
104쪽
atra Terri pore pr babit oricli uniuersa : O res rumilo, nam si dicamus , eundem naturae auctorem, qui ad viuentium prae cipue limum aquis qua naturaliter ter-ram totam operiebant , num iis locum eo restis,terri partem initio aperuit, ad recta uentrum pracipue bonum eidem terrae certis cis, ut virtutem. minerale adis: retricenda si iii ia de metalla, ita virtu item : tractivam ad aquam e mari per
venas, & meatus subterrAr: eos ad fontes Laudiceri id ea loca, unde ad fontes com
mode delabi nostet, attrahendam , indi a te uis Atii praeterea duo esse possunt modi, minu quidem quam primus iam indicatus,
utiliter sale , quibus tamen multis mitti-bus , fluminibusque aquam mari per viasi uti terraneas suppeditas naturaliter possit.
Alter est, si aqua e mari per vias stib-tctr. J .i, non quidem ad sontes ipsos, nec
ad oca alia mari altiora, sed eis tamen luci cur Iudeueltiat, unde vaporus ex illa solis, d alicubi tram ignitim subter-raneorum calore extracti, e ad alia loca sit bterra ea fontibus altiora subuecti, eiul democrrat irigore in aquam retoluit aia finites duriuentur
Alier est, si mare ipsum non quidem pro
ret , ei addita vcntorum prementium vi, c agitat icta , qua saepe uictus iupra
fontium altitudinem ait iluntur,cunicu-lis , cu aqua ductibus lis subterraneis incusirbens, quam per cunicillos illos ad fontes ait ad loca, unde tacili deinde ac iis cliui ad fontes via tendat, e ilire compellat si Neque idcirco 'Varmis ex pluuiis, nivibus, aeris, vaporum in a qua conuersione, vos etiam blates , fluui a, litae Originem mari debent, magna cai cie uici en clara posse Sed unde,&quomodo perennis illi a lis copia, qua in ut ulni odi causas referri lac potest
lubria ita M ur, conamur ostendete . F --tium lautum subit a iit erumpentium aut detncrentur caula interdinia est ter na, sario naue sub terra l. plus a te motu , Giliuitis proi. eniciis, quo aqua ne lolii a via tenda , im editi ir, - - qua re segit r: litteruit m noua curriculoriam ad ii in Obum ictio, alit a Percio. liueta uincii Quoquam. in ira uera quae intercidi Iur . interdum noua b lua-
'rum, de arborum pullulatio, aut evulso, arborum radicibus ad se aquam trahentibus, suo feri potest,ut nolin arborum pullulatione fons aliquis exarescat, euulfione a Mem rursus ubi at Sed haec de fontibus hie
3 3 Cur autem non perinde maris,aesoritium, caeteraque aqua glacietur, inplicabitur, ubi quid glacies fit , definitum erit quae nihil aliud est, quam aqua,aut alia qua qualitates aliquo modo par ticipans suustantia congelata, ad quam
perinde , t ateria concurrit aliquando aqua, terrestribus tamen exhalationibus mi uc aliquando alia aqlia qualitates aliquo modo participans substan tia quo sensu intelli endus est Aristo. quarto Meteoro su irim a cap .secundo, ubi aquae species mutuit, alia, vinum Vrina, scrum, de omnino ollaecunque m. llam aut paruam habent suis sidentiam non propterv ilcositatem; ut efflaiens vero ad eandem concurrit frigus . Et quidem aqua,ex qua de aliis iudicari sacile poterit, tanquam ab iniciente ad aquato per se conglaciatur a frigore tum sorma ipsius aquae, tum for-mae terrearum exhalationum aquae admissarum,tum etiam a frigore aeris , de ter ra alteriusve corporis ambientis, quate nus in aquam agendo trigiis aliqliod in illa producit, quod etiam per se concurrit aquarii conglacia:idiim per accidens au tena congiactatur a si pore aeri . terrae, alteriusve corporis ambientis,quatcnus perti id excluditur ab huiusmodi corpore ambiente, d aqua, i ii an agit, calor sti-gor aquae,5 terrearum erilia lationum aquae ad miliarum contrarius . De grandine vero,quae di acies quaedam eli ex . Aristot. libro primo sumin. i. cap. I. iofra. Mare autem non quidem nunquam, sed tame disticilius,quam iliae aquae, in glaciem vertitur,tum quia spissius, corpulentius est,quod autem tale est, minus frigerari potest ex Aristote sectione 13. Problem. I. tum propter calidarum exl .. lationum c piam, quam habet admi Iiam tum propter illud crassum,oc iactuosum, quod in iecotinet,c calidum est ex Aristote. ibi delia: tu propter agitationem, ouarcsicrctioirem impcuit qua etiam causa est, ctar difficilius currentes,quam stagnantes aquae glacien tur: tum denique propter maximam aquae molem,sacitius enim fri; rus modicam, tua magnam aquam vincit, Scit inexhalati innibus admistis coactescere ficit.
105쪽
3T 'ed ut amari, aer ramo nihil tollamur, in prima , seu infima aeris regionero ,pruina, nebula,grando gener ntur.
Ros nihil aliud est quam tenues guttulae ex vaporibus tepidis modico frigore concretis resolutae, cuius causa efficiens quoad
incohationem est Sol moderato cλlore vapore Seleuans, quoad periectionem,frigus moderatum. Generatu ruero per se loqtiendo in regioni b. temperatis vere, in Mum-uO,sereno, cla tranquillo coelo At quae irrequentius vapores inrorem vertendi vetere attollantur, sub finem vero noctus concrescam,cti decidam megari tamen O potest, quin qualibet diei hora possint asexndere, modo debita temperies adsit,&qualibet iociis, satis etiam frequenera extrema diei hora,descendere, cum necessarium frigus adfuerit . Quattuor vero distinguuntur roris species netellige tamen
accidentales Prima retinet Omen gene ris,&est ros omnibus notus Secunda dicitur manna , est ros ita concoctus,ut cum
exiguo humido aqvm multum sicci visc ii, aerei in ipsa relinquatur, qui perinde duriusculus, candidique coloris in herbis, ct arboriri foli, multis in Iouis, sed proipue in Calabria unde ad medicos usus in alia loca asportari solet, reperitur. Et ad
hoc manna non nisi accidet aliter diuersirin tuisse manna Hebraeorum existimant docti uiri.Tertia dicitur mel &est ros constans humido aoveo, sicco viscoso,&aereo,ut manna, sed non adeo concoctus ut manna, ae proinde non it Idurus, Meandi diis, ut manna. Quarta dicitur ladanum, quod caprarum per certa herbarum fruticumgencra pascentium barbis. pilis adhaere
Die Pruina est vapor congelatus, seu potius concretus vi frigoris, sed paulo intensioris , quam illud, cuius vi concrescitros. Nini a iΗxe etiam seretio, tranquillo,sed satis meido te ni rore generatur, ierutili, satis,ae plantis est,quatenus obstat, ne calor intra terrae finum inclitius una cum vaporibus,&exhalationibus exeat, Hier acci- dens i)sdem interdum noceata cum non initio veris, sed serius obuenit, iamque herbescentes segetes,emimpentes geminas, germirtum oculos, ac flores adurit, anterdui enitus enecat, ac spem omnem seu tuum illitis anni praecidit. Idcirco autem pruina, cum ad triduum, vel etiam diutius durat, si zmim plerunque est futurae pluuiae,qura ex
illa eolligimus crassiores vapores in pluuia
verti solitos sursum attolli, sicut ros diu tius duraus smum e se solet serenitatu
316 Nebula duplex est. ster ,quqetia Nulear. caligo dicitur,ex locis bi-- elauatur l& quia pisti ex crassis vaporibus constat, in sublime vix attollitur, sed fere hanu pit. Et haec, si Oriente Sole dissipatur,inat-cium est serenitatis: si vero attollatur,facile in pluviam concrescit Altera cuius tantum meminit Aristot libro pri in sum m. 3. cap. I.est ex ipso Aristot ellcre metuum.
seu decidentia eius nubis,qitae in aquam re Loruta fuit, neque tame ea eius nubis pars erassor,& denhor, sed tenuior, dc rarior licet ob frigus illi a pluuia comiNunicatu nagrauior reddita intra nubium locum da
Prior illa nebula noxiis interdum abundat exhalationibus,quibus segete I tenerioresque plantas adurit, cli vitiat: posteriores autem nutus, seu sterilium harum nubis reliquiarum ea est utilitas, quod Solis radiis tantisper obstasit,ne pluuius humore nube in terram delapsus solis calore illico euocetur,sed Permium a terra, plantissiue, ut ad oecunditatem opus est , combiba
o Grando est vapor exhalationi ter Gν ἀμreliri permistus prilis ad mediam aeris regio em cleuatus di in eadem plerunque in aquae sutias resolutus, deinde in infima
regione rigoris per antiperistasim instinui eougelatus . Itaque grandinis materia est vapor exhalationi permixtus in guttas resolutus forma substantialis ex praedominio est aquea accidentalis est congelatio, eis cicias peraccidens est calor ambientis, per se trigus, ad quod praedictae guttae calore ambielitis Obsessae reducuntur. Atque vix erit m eit,quod Aristor. lib. I. sum. 3 cap. 1. docet calorem et tam guttarum, ex quibus
fit grando, chementer tametsi per acci dens, coii ferre ad celeriorem illarum coim
gelationem: ita falsum videtur, quod alij
contra Arist. dicunt, solius interdum frigo ris ambientis vi ne eatori anti per ista siseri grandinem.Cur autem nubes, ex qua grando generanda est , non prius vertat mamiem,quam in grandinem cum minus
frigus ad illam, quam ad hanc requiratur, quod frigefit, necessario prius remiunt quam intensum frigus acquirat ratio illa est , quia ad generationem niuis requiritur maius frigus extrinsecum aeris ambientis. ad
106쪽
ad renerationem verymndinis maluesti giis intrinsecum tutiarum i grandiniseo glacia Mariim . Atque in regionibus quidetemperatis aestate Doltus, ii grando , quia fit peranti peristatim a Ioris, Ut dixi nni in regionibu ver calidi sit potias vere, di autumno, quia per aestatem ob nimium aestam desunt vapores,& potins inter suquam noctu,quia interdiu maior est ealo ri anti ristasis. Clina grand me autem in figuralem,ok in aliis conuem gramita inhoe differt, quod grando durior . ranula mollior,& niui frigore concretae per similis est in uiua I ivi Inseunda aeris regione lare fiunt nube pluuia,nix , colores variyan Zaretates, Iri Halon,Vi ,ri li3, Parrietini Nubes est vapor solis talore ad mediam aeris regionem,aut certe altius, quam quo solet caligo, eleuatus, ibique natiui frigraris addentatus Et duplex est,altera sterili quae maiori ex parte constat exhalatione,&, solui solet in ventos altera Rcunda , quae maiori ex parte coinat vapore, o resolui
λlet in pluviam, magis'; proprie dicitur
nubes. Locus nubis,ut phirimum est me dia regio, quamuis interdum vix modicos colles ex ciat,&supe visae sint nubes multo eum sono, intercum etiam sine sono secus terram delat ex Ar lib. I sum. 3. c. 2. Si autem de summa nubium alii tudines gatur, nihil certi praesertim c*lo undique nubilo statui potest, videtur tamen duoru, aut trium plerunq, milliariorum esse,licet maiorem etiam cile nil vetet Tempus requirunt,nec nimis calidum , nec nimis frigidum, ne vaporum ex quibus gigni de DCnt,alcen susci inpediaturi, nec nimis calidum, ne dissoluantur.3 ro Plii utit est nubes vi rigoris ina quam resoluta cla ad terram guttatim de-stendens. Et duplex in , altera ordinalia prodigiosa aloera ordinaria diciturina be cum guItae namitae lunt, crebre alia proprie, eo presse pluuia, cum guttae maiores sunt: alia nimbus,Cum guttae sunt maximae,maximoque impetu tacidentes, minores aut α , vel maiores decidunt guttae, tum propter maiorem, vel minorem altitudinem, ex qua decidunt,ex alitore enim loco aeris allisorie magis dissipantur. minuunturi naui, tardiorem vel celeriorem num si aquam resolutionem , quae enim tardius restaui tu lacundum minores par tes,quae celerius vitam Peraestatem, secundum ma vires duorsum iratur. Amaraesdiuilia,ciam muItam exri alati
nem terrestra adustam habet admixtam cli tune sterilitatem indu dulci vero,ca huiusmodi exhalationem non habet, aut non multam habet, e tunc facunditatem allati, licet, plurimum fiat in media regime, interdum tamen fit etiam in infima nec habet cre cretum tempti Vere tame, o aut amno plerum se magis abundet ne-eesse est nec, ut antiqui putariin a toreida excluditur Ion in qua, ut facile magna vaporum copia eleuatur, ita difficile tota S lit radiis absumitur, sed in pliauiam saepenninero saltam ex parte resoluitur quae causa est, ut sub ipso etiam aquatore alicubi pene quotidianae sint plumae.figna futurae Plii uiae multa,sed trita sunt. Prodigiosa pluuia dicitur, quando simul cum pluuia,aut etiam fine pluuia propriudicia ranunculi, vel pisticuli, vel alia animalcula,vel sanguis, ve Lic, vel lapides vel ferrum,uel cineres: uel eiusmodi a Ita
descendiint.nihil autem repugnat animal eula interdum quaedam in xui bibus gigni ex putri uapore , cli exhalatione eodem proportionaliter modo,quo in terra, uel aqua: lapides, cti metalla, ut stipra dixim de lapide,qui cum fulmine interdum excuti tur:cineres, fi milia sicca, terrestritura exhalationum adustione sanguinem denio ἔ.
Iac , seu potius sanguinis , labis
colore tinctam pluviam ex uaria sicci terrestris cum humido aqueo tempera
3io Nix est nubes congelata , ante qiram in aquae guttas resolueretur. eius itaque materia est nubes, quidem latu rara, atque dispersa: Forma substantialis quidem ex praedominio quea multam tam admixtam habens exhalationem; accideI talis uero congelatio:efficiens frigus extrinsecum a terra, aqua propagatum : Finis terrae oecunditas,cui ier se, seu ratione suae substantiae, quam Aristor. 1. de Gene. An cap. . recte docet splimam quand IlIὲ esse ratione cuius, cum resoluitur,terrae comisceturi, per accidens, quatenus calore terrae uisceribus inclusum cohibet, per qua utilis eit. Magnitudo niuis nunc maior, nunc minoreaiae proportionaliter causas habet, quas in i luuia supra memorauimus. figura uoc- cum lanae refert ob raritatem nubis , quae congelatur, mollities ab eadem raritate,&humiditate , consequenter minori siccitcrcei admixtione, quam fit in gradia aut
107쪽
r uina albedo tum 1 raritate materiae ait vehementi frigoris in humidum, tum praecipue ab aeris intercepti admistio a prouenit. Non ita nix iacet, ut glacies, quia estrarior quam glacies Descensum liabet partim rectum, partim circularem rectum ob grauitatem,circularem ob adimistam leui tatem, qua sit, ut non commode taedium,hoc est aerem, diuidere possit sed partim vincat eius refistentiam, partim ab ea vincatur, Rique ita circulariter deorsum feratur. Antequam ningat, dc dum ningit cum tepidior. L mitior est aer, tum ne cernitur fulgur, nee tonitru auditur illud ob callida se alia- lationes, quas nubes in niuem congelanda in se continet, de etiam congelata secum defert hoc ob eiusdem nubis raritatem. 3 et Colores apparentes, qui non dicuntur apparentes,'nia iii illo modo sint veri, seu nullo modo a parte rei reperiantur sed
quia non laut fixi, o stabiles. 6 alijs alii appareat; ita ea lucis, 3 opacitati, colun bo. ne, seu mixtione oriri intellige ditam, ut nosnt aliquida luce, e opacitate inter e coniunctis, seu mist: sdisti lictum opacitatis autem nomine intelligenda hic nec eis moest, aliqua do quidem omnimoda ad sensum opacitas, a quado autem talo. quae aliqui detiam habeat diaphane itati . se , tran paretiae ratione cuius aliquo modo possit luc ξIntrorsum admittere, seu cum luce miscera.
Atque huiusmodi colore , in in paui mentis, in quae lux per ultra colorata Nopagatur, C in alijs pluribu , tum nextritationi bus dli vaporibus,ae nubibus lacri et fusiqsaepe cernuntur, praesettim in ride, . Halo. ne, d alij . Me ut alias corporis, ita nunc
mentis oculos ad se conuertunt. 3I Iris. qua inter omnes meteorolo icas
impressiones nulla speciosior, diri vulgo admirabilior est, ut pro Vere Thaumahlas filia ex Platone in Theeteio sit dicta, nulla
ad cuius contemplationem maiori nos ver horum apparatu factae ipsae litterae limrtentur,quarum illi vox est Ecclesiast. 3. Vide arcum, di benedic eum. qi 3 secit lium valde speciosus est indecore suo: gytauit lumincircuitu gloriae suae minus ex eis aperuerunt illum nihil atrii est , quam arcus multleolor in nube rorante solat. bus radiis etffectus. Quamuis enim Itis sat non bdo; Sola, sed etiam a Luna, raro lsemen ex Atiastor. lib. t. sum. c. d. circa lucerna hye.
me flante Austro ob atris humiditatem ex eodem ibidem cara licet hac non tan GV , quam Halonst,c aciemis, qui erratioticl-lantur,et si quis aquam in aere soli exposito auersus ipse a sole vuIbram versu sit ro-rans effundλt ex eodem ibidem 5 in vaporibus monti, oppositis paulo quidem eras.
soribus, nubis tamen nomen havd quaqua merentibus, Lin vitro aut chrystallo triano
utari: Nos tamen hie de solari tant sim Itie nubibus impressa loquimur quia haec est
omnium pulcherrima Mazime l; ad rada, B quae de hae dicentur, ad alia etiam transia ferri proportione facile poterunt Materia igitur Iridis est nubes non quaecunque , sed ex qua tanquam e peeulo ueri possit radio. rum reflexio, qua effficitur Iris,ut infra, cuiusmodi est ea tantum, quae tenuibus guttulis rorat, atq; hine est, quod Iris non cernitur,nisi, vel pauid ante pluviam ex tunc s-gnum estit aulae mox secuturi, vel, quod frequentius est, paulo post pluviam nube
nondum omnino resoluta sed addi: c minutum, velut rorem stillante, Z tune sanu est secuturae serenitatis . ormae loco i missi. gura, e colores de quibus inita . Teiens est sol non per ad:os dilectos neque per refractos, ut Iridis, quae in vitro triangulat leo aspicitur sed ne res eros non solum ex anteriori praediciarum roscidae nubis gu:tularum superficie convexa sed etiam ex ea. rundem crasi tre, c2 fundo soli oppD ito, precedente aliqua directorum solis raci. rum restacstione, atq; adeo ageregatione, ac multiplicatione, praelataim in praelicto guttii larum tando, eiura illud quae avia est,
vi ex illo, alijs vltra illud constitutis guttulis, ad quas praedicta refractio aggrega tio,s mu iplicatio perti agit, intensiores ad
nos radii reflectantur.3 3 Figuram Iris habet circularem , quia non apparet nisi per aequales angulos reflexionis , seu per reflexionem radiorum sub aequalibus angulis, qui non nisi circulariter dispositieisse possunt Exqao necessari Oc O sequitur tria centra solis oeuli aspicientis
Iridem oc Iridis ipsius semper esse in eaderecta linea nce plures homines simulea nisdem unquam Iticem videre: sed unum queq; suam. roinde concipiendi sunt duo radio.
rum coni, unus intra alterum, quor χOmmunis basis sit superficies , quaedam re ipsa
aspera, inaequalis,ad sensum tamen plana, di aequalis ex roscide nubis guttulis coagmetata vertex autem unius quidem sit in cen. tro solis, alterius vero in centro oculi, si ex eo perstrectivorum principio quod ad deterna natum puctum non reflectuntur nisi deterini nati rad ij, di consequenter a determi.
108쪽
nato puncto,statuendum a nube roscida ad centrum oculi nullum alium essecti posse adium praeter eos, oui rellectuntur a circa se rei uia bas praedis coni. euius vertex eli in ipso certim oculi,&sunt tantum illi, qui sunt uerse aequales, o consequen-ter imper elidiculari coiri praedicti esti. ciunt angulos inter se aeq:rales habentes verti et ni centro oculi, atque ita nece stario sunt circulariter dispositi, ut essent plures linea, que ex eadem circunseresia aequallas iter se angulos constituentes ad idem
3 a Dixi supra commune in praedictorum conorum biis messe sustersciem qiranda m reipsa asperam,ck iii aqualem, ad sensum tamen Planam, Maequalem:hie ad
causam, cur praedicta superficies non possit esse plana, aequalis, este; quia se ne radii
illi aequales inter se angulos const. lentes, non refecterentur ad Oculum, cuius centruesset in axi eoni illuminationis, sed extra totum illuminationis conam ferrentur, sduobus illis perspectivorum principii, Reflexio semper fit versu nraiorem angulu, ex Rellexionis an unu semper aeqirali est angulo incidei iti Est igitur praedicta su- ,erficies ad tensum quidem plana, et quais ob guttularum congeriem, paruitatem, atque distantiam iseipsa men aspera, cinaequalis quippe guttulis praedicti . con stans, qua quoniam stre spha oc sunt, ii gula radios, ndiq; in orbem reflectulit, ex qui aliqui necessario feruntur ad oculii in suum, ubi dixi miis . atque hi sunt, qui a quales inter se augulos efficiunt,&necessario circulariter dispositi sunt. Non apparent ramcn Iridi ronae linearum instar sine ulla latitudine ut reflexionis natura postulare videtur, sed cum ali. qua emi r latitudines tum ci ua resexto ad oculum nostrum, pacedente refractione supra explicata,non festantii in ex uno G- et malilematico, uius guttilae,sed ex pluribita cum aliqua inter se latitudinLimmo ex multis multarum guttularum non aude inter se distantium, lula uti c. utit seresphati : propriu autem est corporis sphaerici radios vii de iraque diffundere;ex quo: Vt inulti radii multarum ii: tularum
pullisu ad eundem oculum peruenire,Vt supra indica iam est tum quia radii solares non rngi tali intur ab uno tantum pulicto solis militi sibili, sed a toto corpore solari nubem cIpicietite,corpus autem solare est
quantum oti diuisibile citam ad sensum,&fi ob magnam distantiam non valde ma
is Dupliciter autem Iris eonspici patest, vel in plano, vel ex eminenti aliquo loco priore modo nece illari 6 apparet, et aequalis semicirculo,uel minor, nuquam au-tcni maior. posteriore modo potest semicirculo maior apparere dupliciter primo ouis ex alii sum aliquo monte spectet Iridem a sole in hortioni existente actam: seeundo si quis in edito loco situs nubem roscidam infra se habeat, solem autem satis eleuatum Atque Iris quidem semicircularis horizonti in fistit ad angulos rectos, minor autem semicirculo propendet in alteram parta soli de nobis opposita, ut ita; cum plano horirontis iliciat angulum o
lusum,c Otra uero maior semicirculo; h rirontem attingat, propendet versus nos ita ut cum plano hori EOntis emtat an u
Cur vero Iris, quae apnaret sole in hort-ronte existentet etiam si fit maior pars circuli, quam stilla, quae apparet sole supra horirontem eleuato, ut tamen pars ci euti nauioris, quem nodum proposuit Arist. sed alii soluendum reliquit non ea est tio quod radii solis iti nori/i,ute existetes antequam perueniant ad nuttula , in qui b. ht Iris, a crastioribus vaporibus circa hori-χote collectis mustum refringamur, c ad lineam perpendicularem cogantur, atq; ita basiis coni, in qua Iris apparet', diminuatur: sed ea,quod sole prope horitontem existente crassior est vapor, quam sole altius sua tolicuius calore vapor multis partibus illipatis , aut resolutis tenuior rediscituricra Ilio autem vapor magis ex pro
pinquo visum terminat Iridemque rea ctit, quam tenuior at Iris quia sub aquali semper angulo cernitur, necessario eo mi-nor apparet, quo magis ex propinquo, Ac eo maior, quo magis ex longinquo refecti
Altitudo semidiametri Iridis , si quoniam a maiori, aut minori distatia,&Ψαμ sitie vaporum Dendet, non est omnino de terminata , est tamen ferme dimidium anguli recti , hoc est ferme s. eraduum. D316 Colores vero eiusdem ex Aristot. suPr. I.&3. tres nec plures nec pauciores lunt, hoc est insuperiori parte puniceas quem alii croceum alti etiam citrinum dicunt .in media uiridis viii infima purpuix quem alii a iurgum, alii caeruleum, aliivio
109쪽
ris minurit praedictos colores in confiniosion nihil variania ut non i minerito P taeticuerit illud de Iride canere
C rte Blestiunt telim, de Iidem, cum I res,o mavi re nubis opagitatem illa illi ride expressior est. latis perspicue a Pya et Cnior filauus leuisanthuri estra puniceus ipse te croceus iuxta uiridem politus videatur flauus , idest aliqua racione accedeus ad album,ut Aristot. supra eam uariis xeniplis plicat. Sed cur tres tantum sere in Iride colores magis appareant, sicaris. loco citato explicat, ut dicat hos colores, -δε alia multa ternario perfici in ira si di cat remarium numerum esse perfictum, ut dicitur initio primi decisa. imiter tamen rei ponderi potest quia toti dem uni magis infignouatria, opacita
latis muliotes , ex qua bus Iri Col res ori v. tur. Siduceni in lux line a tela lare opacitate favit athum inopacito iane. nigraim, quae sim extremaeciosa varia ilicis diomenclamedioscolores, lux enim cum modica opacitate colorena puniceum, eum aliti quanto maiori opacitate viride cum alilIcruanto etiam maior purpureum seu ceru
eu ex niudiis ultimum, quia paulo eua dat intensior in nigrum desinit. 3 ordinis, seu dis sitionis colori : in Iride causam resert Aristo supra in ma
dium perpendicularem ad nubem dela- tum esse omnium validissimum. 5 maxime penetr ebriabem, sed minime reflecti, seu et e in revinxione . infirmissi mitra, alios vero non perpcdiculares, quo magis alem endicii lari recedunt, eo minus validos eseoniiuusque pelietrare, sed magis reflacti, seu esse ni revinxione validiores , o hinc collisit radiosa perpendiculari remotiores, in consequenter inreflexione ualidi res, facere colorem a perpendiculam remo Pioren . pulticeum Qui ex tribus praedictis maxime lumine ab tos,elicini sequeriter in
Iidos acere inloyem a perpendiculari mi
bundat lumine minus adlluc re in t Iolceonsequenter minus adhuc in reflexione validos, facere cci I irem a perpendiculari minus adhue remotum, idqst purpareum, qui minus adhue lumine abunda ouae tamen causa duas praecipue habet dicti custate1l altera eli, quod in tam se Aru spatin quam est latitudo Itidis, non apParet, qui tantopere variari radisum vis Dossit. adipra est,quod supponit vaporem,seu nubem in qua es Iris', elle superficiem piadam, ad quam non nisi unus radius per ιidicula
ri 1 terra polliticum taut tu guttularum C m
gerie constet,quar In singulas suus radius
3i Alia igitur eiusdem ordinis, inudumsstionis colonian in Iride asserit ea perspecti uis haud paulo congr antior causa potest, quia scilicet a solesi luminantur non solum guttulae illae, quaesoIi opponuntur in anterior tisibis superficie sed etiam aliae intra nubem , ad qualidam,'ue ii,
litis prostilicii latet i ad quam tradii facile
penetrare possunt, Ex quo &quitur i tanterior Dubis pars, quae maiori seue- incluc ka qua consequenter minoriisq acuat rcflecturatur radii,hahea
consequenter magis opacati rassi ad nos resectuntur, uisat uiridem stertia ad huc sterior, quae adhuc minorem lucem partieipM cocta qua 1 inde cilles Imr, is adhuc pacati radii quippe per primm etiam , dc secundam liubi pax, tem transeuntes luci ciuntur . habeat purpureum. Et qui pilanonis oculo sub limiorum , quaeremotiora sunt. depre sima apparent id cola purpureus licet a parietit adtior quia tamen est remotior apparet depressi et supra illum uendam mediati apparet uiridis, quia minus remotus & supra hunc puniceus , quia minus cili ut remotus Augustor vero , debilior inrunque apparet Iris minianino quam illa ilia , quia nubes incium mo plerumve tenuior est,idera e facilius pene tratur a radiis, qui proinde debilius resectuntur, interdum vero illi uerrex interdum alterum brachiam deest defectu nu
110쪽
nubes means nenin ante mori tantum, ted etiam in interiori parte ad Gndanis L
que profunditatem id quidem aliouando latis magnam,islaribus radiis illustretur, e conlequenterari em misere possitipr ut misque ad nulκm ill tua aecessit, serua. testanisngistra Temper distantia Ra vibrias Iridem reflexam ex parte nubis interiori remotiori prout vero a nubereredi ternara tamen tam ster debita dista tia: ira vid i Iridem revexam ex partana Didianteriori, o propinquiori Quo sit, ut Iris insequentem lagere, fugienter vero
insequi id atur, eum tamen non moueatur led alia , atque alia semperatas, modo in remotiore , modo in propinquiore parte nubis appareat . Quod autem a iunt arbores, quibus Iris incubuerit reddio orata ,id ex Arist. seca. a. oble. 3.non semperi nec resin tu omnium arborii, sed uarundam tantummodo euenit c eam
sam Arist ipsere utribuit i mi uitari roseidat nubis, quae a quibusdam arborib.r eepta malino calore concoctae Porat,
13 ala ris, ut plurimum,in media aeris regione,quia ibi, Viplurimum estn
besiastida infra men brachia saepe in
terram usque dimittuntur, quando nubes roscidamusque pertingit .Fit vero maxime adis ientem, vel occidentem,qnia ita
soli semper opponi debet ut inter blem. Se ipsam oculus intercipi atur siquidem uidem debet 'ua causa est, ut nunqQamno hi qIris ad meridiem appareat. Ad Septentrionem autem etsi per hymen , cum Solet meridiauno rupra hor Iontem, non ni mium tu hic leuatur, enici possutrub segmenti tamen paruitatem ι ex muriam in elimitionem in partem soli, nobis p sitam,vix appar et mihil etiam repudiat inre Hummus radios dire in ad nu
hem a Di ut is aquosam,ac desarn delatos, restem id glias erubes roscidas Iarerales, a m ad Sept trionem, quam ad Austrum,ibri Iride meficerest. ει--uda,inu exterior Iris, qua interdum apparet, si per reflexivitem primae, se interioris,od immediate pera
dios lolis te stellosi ut prima, non tamen semel tantam, sed his reflaxonita ut soris radii prius impingant m partem nubi mini Dedi listi 'estrii malitis di indeam nesse
clantur ad nos,illi.s qui efficiunt primam Iridem,alii riasse talum austa etin luperio rem eiusdem, vel altaria uem nubi ali ararit Hye ectantur ad O AEt textiae nciant secundam Iridem. aemii inferiores ad nos reflax de eonsequente lacnnda Mdesuperne , insita est prima sed in diveri .ec uersiis nox inclinata, ut insio in no t33 Inuersi sunt eok,res sedat Iridis, hinest in infima parte puniceus, in media uti i-dix, in suprema purpureuntis quia radii ex infim par Dqui , ex media de istus,ex suprema munio ad nuc debilius, ut pote ulterius protensi reflectuntur: tu quia ideradii minus in infima parte nubis, magis in
mediat adhuc malis in suprema, quippe
infima emetunt colore punicendu media viridia,in suprema purpure .Color tu punpure in prima Irideaopatet in infima parte ricet a parte rei fit PQ prema, i in emiet plano est remotior, hangulo inreriori. In festa ala apparet in sin'Nina, ILHure Nera est in suprema , sed maetis uersusnns inculata , quam sit medii aut infima, occesequenter, sub angulo iuperiori. Color uero viridis insci a no mal tari sed talia
dias sede occupatiquia oriture tantino ne luci s.ck opaci tates media inteream sene qua oritur puniceus,qui pilis lucit, era, ex qua oritur Purpureu qMil 'ρο-it -- tis requirit, mistio autem medi reperitiu
333 Maior est secund-aris, quam, Ama quia reflectitura nube, seu parten bis superiori . Inter primam autem o secundam Iridem idcirco nullua ποῦ re color. qiria renexio non fit nisi a terminatopuncto ad determinatum pu
Obseruauit tamen vitello libr. Io. Pos. I. non ira Memper intra primim
1eciuidam relinqui spatium, ut duae idum inter se contigua non appareant quando superficies uni iis non est admo-civin re mola superficie alterius, una ante altera murus eli, ut subeoclamat vigui coloribus non contra . sed eodem ordine dispositis uideantur Idcirco uero secunda Iris semper est concentrica pri-urae, qui asecunda Iris fit oer radios reflexosa loco prima Iridis a partem superiorem,ut dictum est, inter hos autem illi tantum possunt tacere mundam Iridem qui a prὶma ad secuMam trant eunt cum
aequalitate angui uim ex quo neces arrosequitur,ut secunda a quidlitet, sit con-