장음표시 사용
121쪽
9Fusilia in persecto dictitium,ex aere scilleet, vitri puluere,
calaminaris lapidis tinctura conflatum reperiatur. Alii addunt arsentum tuum, o plumbum cinereum . Alij unicam ponunt plumbi speciem, sed addunt argentum viuum,& stannum atque ita septem voluteste metalli species quas Astrologi quida, inter quos etiam Tycno in epistolis Leunt septem planetis, septem praecipuis humani corporis membris respodere: aurum Soli,&cordi:argentum Lunae 4 cerebroiaes,seu cuprum Veneri, renibus ferrum Marti, felli: plumbum Saturno, &Spleni: argentum vivum Mercurio,&pulmoni Stannum Ioui, iecori sed haec plus su tilitatis habent, quam veritatis . Illud vero procul omnino a veritate abest , quod quidam dixerunt, metalla omnia accidentaliter lxntum inter se differre, itaq; omnia nisi prius eniantur, aut aliterii: pediatur, in auru in tandem mutari, atque ita unicam esse metalli speciem. 37 aeterum siquis metallorii in diuisonem ab Arist. allatana in sit filia, ductilia, simulque septem metallt species sumae numeratas, itate qua est argentum uiuum, quod secius te proprie,nec ducti- Ie est, tueri velit, fusilia late accipiat oportet ita, ut ad ea etiam extendantur,quae inexhalationes calore solui, rursus trigore in propriam sormam reduci possunt,quod argento etiam vivo conuenit. Eadem autea Aristot .sacta metallorum diuisio ita intelligenda in; ut fusilia dicantur illa, quae facili fundi, quam duciae percussa dilatariaeuctilia vero illa,quae facilius duci, seu percussa dilatari, quam fundi possunt.
Illa autem iacilius funduntur, quam ducatur qui sunt magis terrea, ut ferru In qu Q licet in mediocrem ignem coniectum facile mollescat, in omnem sormam ducatur,no potest tam in tenuissimas bracteolas duci, at fundi vehementissimo igne potest. Illa vero facilius ducuntur quam funduntur, quae magis que sunt,sed ita, vi
humor Lentorem quendam, dirmam cusicco temperationem obtineat, ut aurum quod quoniam haec maxime habet, maxime in Laminas, brasteolas, folia, fila tenuissima duetibile est, post aurum vero argentum, deinde,aes,& terrum tum plumbum, stannum. 37s Materiam horum in istorum recte docet Arist. 3. Meteor. c. vlt supra creato esse exhalationem, , aporem, exhalati nem quidem fossilium, vaporem uero T.
tallorum, intel9gee praedominio , nee ab Aristot sententia differre censendi sunt alii, qui metallorum materiam aiunt esse terram aqua permistam Alchim istae aute, ut metastorum materiam eontendunt eiae sulphur, argentum vitium, audiendi non sunt .locus eorumdem mistorum generationi destinatus est terrae gremium , ali-ruandoquidem p pe supernciem,aliquao autem infra quingentos, aut etiam multo plures passus, ut certa profunditatis me sura statui non possit Forma eorundem noest anima, neque enim sessilia, aut metalla ulla vivunt, sed quae dicitur forma misti. efficiens quod sit satis supra explicatum est, ubi de concursu elementorum ad mista sinis coincidit cum eorum, si bus,effectibus, S proprietatibus, inter quas omnibus h1smistis conueniens est grauitas ob materia aqueam δε terream, quae suanto spissior,&compactior est,tanto maiorem habet grauitate matque haec causa est, vi autum sit inter Gmnia metalla grauissimum . non omnibus a
pIerisque coniae niens est lo- Iiditas Obsccum terreum praedominans, seu quaedam liquida sunt
Ob. numidum queum praedominans. lolis vero metallis
est. quod fimul sint,&fusilia, diductilia modo supra inplicato
122쪽
d: in Aristotel decem libros de histoma, quattuor de partibus, unum de incessu , alterum de motu . quinque degeneratione item animalium duos cie plantis,tres de anima, libellos, qui parua naturalia dicuntur Libri tamen de historia historie sere, vi inscriptio indicat,non autem scientifico ita odo procedunt, ad alios ramuli scientificos de animalibus libros disponunt, ac preparant . sic autem hi de corpore animato libri secundum doctri
na ordinem sunt disponendi,ut primo p nati ir libri de historia . Secundo libra de partibusaei rict libentis de incessu Quam to libri de anima. Quinto parua naturalia ad quae pertinet etiam libellus de motu animalium Sex ro libri de Generatione animalium Septimo libri de planti cuiuscunque sint ita lite ecundit doctrinae ordi ueni prius de corpore animato, seu organico, qtiam de anima,cuius est Organum,n
bis etiam hic breuiter agendum est. No est tamen an irmis Omnia, quae de partibus corporis organici dici possent, Mab anatomicis in corvore humano fu&e tractantur,hic persequi sed eas tantum eius partes, quae malo te aliqua indigere videntur explicatione, breuis lime attingere, idque in corpore humati lex quo,quae de aliorum corpor uin orga lucorum panibus dici possent proportionaliter erunt intelligenda.
373 Corpus igitur organicum dicitur, quod pluribus inter se diuersis partib organi,ie instrumenti rationem habentibus constat:&aliqitando ita sumitur,ut includat,aliquando ita, ut non includat anima, ut in sca Nomen autem partis corporis Organtei, interdum latius accipitur, ignificat quidquid aliquo modo se ipso compotiit huiusmodi corpus, atque ita etiam e6prehendit sanguinem, dc alios humores,de qui b. infra aliqliando vero pressius Miscrecte definitur eorpus toti cohaerens, e6iq;
vita coniunctum ad illius functionem, usuque comparatum . Et diuiditur in partem homogenea, seu dissimilarem, ut sunt manus, pes,die nomine in parti homogenearum comprehendutu interdum aliquae reuera heterogeneae,qua tame quia non valde dissimilibus partib. constant, primo senis
suum aspectu videntur homogeneae,cuiusmodi sunt nerui, venae, c. In eo autem a
parte distinguitur organum ahu instrumeatum, membrum, quod pars utrolibet dictorum modorum sumpta respicit totum: organum autem, membrum respicit operationem; Et organum quidem proprie dipars,qui perationem aliquam propriam, integram edit, siue sit pars homogeneafive heterogenea, membrum vero dicitur tantum pars heterogenea propriam item, integram habens operationem quod quadruplex est, una ex solis homogeneis inter se in diuersis partibus cstitutum,ut
musculus alterum ex primis coalescens,ut digitus:teriitim ex secudis, ut manus:quartum ex tertiis,ut brachium.
pales decem numerari solent,ossa, cartilagines, ligamenta, membranae, villi, caro,vena, arterii,nerui,tendone ,quibus cur humores oculi commi in iter non adnumerentur, insta suo loco exponetur . Ossa totius corporis quas bases, fulcra sunt,&te ream naturam obtinent, multiplicem habent usum primus est ad carnes aliasque molliores partes sustinendas secundus ad aliquarum partium, totius corporis conformationem, seu figuram tertius adis tum, in quo pars aliqua stabilis,&im in ta esse debet,cirea suam motus fiat qua tu ad partes quasdam contegendas,& muniendas . Ac maiora quidem ossa caua fere sunt, tu in ut ne nimis grauia sint, tum ut medullam,qua nutriuntur, ampliolem c6- tineant: minora vero solida sunt,ne si caua essent nimis debilia redderentur meatus tamen,&cauernulas habent, quibus ali
mentum suscipiunt In calidioribus. somtioribus animalibus duriora,&solidiora sunt,ut in quibusdam animalibus, nullam habere medullam videantur, quia exiguam habent, ut de Leonibus docet Aristotel. 3. de histor. capis. Atque ut tri plex distinguitur in ossibus saltem gran-
123쪽
diotari: pars, prima, quae,&media dis praecipita est, toties sim, nomen obtinetis conda,qua huic videtur ad nasci, sepi in s dicitur:Tertia; quae tuberculi initar ex osse procedit, di apophv sis, seu proceiasiis appellaturata sui sunt singularum usus De multitii dine ostium humani corporis, quae ali sum aut 3I . alij multo plura essec tendinat,certius pronunciabit, qui in cenam dixerit.non in omnibus tamen ani
malibus sunt ossa, sed in quibusdam ostii loco sunt spinae in aliis aliud aliquid pro
3 3 Canilago ossi perquam similis
est ita ut ossium extremitas ut cartilagine sere desinere videatiir minus tamen est frigida, sicca, dura quam os. Illius usus primus est ossa,&partes quasda coniungere: secundus faciliorem, fortioremq, motum reddere teri ius prohibere,ne parte teneriores ostium duritia laedantum uartus ossa etiam ipsa cedendo, ex extrinsectimam in rerum eludendo iteri: lum tus ossium munere alicubi sunώ, ut peculiares interim multarum cartilaginum usus quarum alie auditioni,aliae oratui', aliae respira tioni aliae deglutioni, aliae prehensioni, aliae uicessui Scaei inseruiuias omittan
3 6 Ligam tutar, seu vinculum, quod inima si ibstantiam ita se habet ad cartilaginaem,ut cartilago ad os ita est carii lapi ne mollior, ut cartilago ipsa mollior est fle. Eius praecipi ius usus est,quem nomen ipsum indicat da Elgare, is incire ossa carrulaemibus, si ossibus, cartilagines cartilaginibus, conlequenter iuuare facilitarem, tirmitatemque motus, quasdam e- iam artes discriminare, alias continere, a tueri. . i. 3 7 Membrana, seu tunica frigida ite, sicca cit, sed lata, densa, contractiorieta inen, extensionem facile admittens; euit,vius est subditas sibi partes comi estire;vnde tunicael interdum etiam panniculi, e telae nomen habet. Praecipuae membra pae seu r.eninge sunt duae iliae quibus . rubium obuoluiturialtera crassiuor, Qu i r quaecramo i mn udiat subest, d4cictu cura matercialtera tentrior, hol re r. . I. a cer brum immediatis complecti- r planiatur appellatur tum illa qua in concilietur,c ali λ,qua intestina, pe-
mitur, vel presse pro specie iam explicata,vel latξ, ut est genus sub se comptat ,
partes quascunquet corporis ad tegendum instillitas, consequenter tum membraia nam presse dictarintam explicatam, tum cuticulam, cuti m. Cuticula,seu suina cutis d citur,quet uuioribus caeparum pelliculis simili si biectam sibi cutim , ramuliniuersum corpus ambit . In fretu nondum perfecto non apparet: densor est quam cutis,un deest, ut humores aquei, qui partibus interioribus ad exteriores pelluntur, clitic lae aliquando adhaerescant, in papulas, leu pustulas, Scat. O.ilescant. eius vissus est cuti in egere, ac fouere, nimium sudorem impediri, totumque corpus Orin
Cutis est, quae cuticulae immediate subia est totum itum Elictuum corpus conteis git:substantia inter carneam , te meam inedia . est etiam cutis, siciit cuticula aliquo modo transparens: unde est,ut hum rum, quibus imbuitur,colores reserat.
ζalleant biliosi,nigricent melacholici, ruis
escant sanguinei,albescant phlegmatici, prout varie animus gaudio, metu,ver cili dia, ira, alijsque pertiirbationibus afficitur, ita varie immutetur.3 8 Villi, seu fi brae exilium flamento in instar frigidae,siccae, Tolidae, I oblongae sunt,quari in primus, , praecipuus ulus est iuuare motum tum vitalem cordis, arteriarum, tum animalem, seu, lutitarium, in spontaneum musculorum tu naturalem attractionis, quae rectis, reten tinui quae obliquis, expulsionis , quae transuersis fibris efficitur.Secundus est car
79 Carnis quattuor distinguuntur genera. Prima est caro presse dicta,quae sanguinea, ideoque rubicuda. calida est,cii iusmodi est caro musculoru Scd. est caro viscerum cordis,pulmonis, iecoris,.lienis renum,spinalis medullae,&c qilorum om-litum caro hoc est transfusio,
seu aflusio dicitur , qt: od ex affuso quasi si
guine coaluisse videatur. Tertia est carb landulosa,vtiam Illarum, caet.
duarta est caro quibusdam partibus peculiaris, quae Proprium nomen non l. abet,led eatnosa substalitia dicitur, stillos in farcit in Pentriculo, in intestinis alijs parti x Carnis usus lunt a t. igore, Ἀ-itu, ali 1sque extrinsecus i curiantibus ali si . partes dependete , animali uiolliter
124쪽
χς Vena,qu primo tanti in sensuum aspectu homogenea est, quod de aliis etias eia uentibus partibus de arteria scili cet neruo, tendone dicendum est, Dieida, ii ies, praeter communem tunicam, qua singulae partes ccnteguntur,&qua ipsa etiam vi, maxime indiget obuoluitur, propriam diabet simplicem, tenuem tu nicam,qua constat . fistulae modo ex cauatam, rectis instructam villis ad attrahendum, obliquis ad retinendum , transuersis ad propellendum sanguinem in totius co Poris alimentum, atque hic in praecipulis venarum usus quamquam ijsdem tribuitur etiam aliqua vis perficiendi sanguine,&venis mesenterii vis disponendi chyli,
quem attrahunt,ad sangui irem. 39 Arteria, quae venae ubiqiν sere sub sturnitur, eiusdem est temnerRiventi,& Rurae , cuius vena, sed ab ea disterit tum listarte commuDem tunicam qua ipsa etia, bi magis indiget tegitur duas aliasia, bet propria . alteram externam rectis, obliquis quibusdam ut is constantem, alterani tertiam quintuplo lare crassiorem paucis rectis , obliquis, plurimis vero transuere intextam: tum quod arteria adipitatum talem deserendum cst institu t λ;:lua causa est, ut eius intericri unica aio crastior ad spiritum vitalem meliusc tilicridi: m. tam multis transuetas villis mitrii, a sit ad Deiliorem eiusdem transit n. illi nem, quae maxime necessaria erat it una denique quod arteria pulsat, venano item, licet Aristot interdum venae nomen extendens , venam pulsare dicat, sicut alibi in crin neruum pulsatilem appel 39: Neruus,qui frigidus item se
ier: a sed tere olidus i. spiritum animale deferendum in sensus. naotus gratiam institutus est. Ei iis duo distinguuntur enera qui uim ad sensum destinatur mouiores, o breviores sunt molliores Ouidem, tum ut maiorem spiritus animalis coniam adsensationes necessariam sedilius admitte-rcnt, deterrent:rum ut facilius, quod adi ei Iones opus erant pati possent breuioles vero, ne molles cum sint, si lone ius procedercnt, facile rumperentur, aut coni uerentur. Itaque evanteriore cerebro ad organa tantum sensuum nobiliorum in capite sita, ad oculos se ilicetaures nares,&l in uan perueniunt. Qui autem ad motur se ii iit ut, si riores sui , ldgiores,qu impe a Pedulla spinali rictum corpus di
sus sensus tarn re tactus Omnium maxi ire materialis utriusque generis neruis,
titur Constat autem utrumque nerui genus triplici parie; ex tema quae durae; m dia,eua molli eiusdem cerebri membrana; intima quae eiusdem cerebri substaliae res potat ut non immerito neruus paruum cerebrum quibusda appellatus videatur atque, Ut septem neruorum paria seu coniugationes ex cerebro, ita aliae triginta praecipuae, cin quibusdam etiam animalibus plures ex spinali medulla extra cranium prodeunti emergentes numerantur, quas meum non puto hic delcri
393 Tendo, siue ex ligamento, neruo constet, siue ligamento a lusae tantum carnis permistione, usu differat, quod ligamentum tantum vinciat, tendo etiam moueat, siue fit diuersa ab utrisque nati ra: certe a neruo magis quam a ligamentodit Gert,&vicia orda quo etiam nomine a quibusdam ars et latitr, musculos cum ossibus, ii ueri costa colligar atque ut musculi, quibus utrinque inseritur ossa quae que os . buxc ni: incia sunt, moueat, iuuat tensus sectit. extendit membra, ilia tendonis, seu tendinis nomen putatur inuenisse. Est autem musculiis seu lacertus ut hoc obiter hic indicetur pars heteroge nea, tendone, fibris, carne, uenis, arteriis nerui Iecntexta ad spontaneum motu me dendum instituta cuiusmodi paries par
tim sinitis, partim dissimilis formae in corpore humano ab aliis os . ab aliis s. numerantur: ab aliis non fine causa certo numerari non posse dicuntur.39 Partes utro minus principales sui sanguis, heauabilis, atra bilis,pituita, spiritus, adeps, medulla, lac,semen,pili, uia sues dentes,&c. excrementa.
Santuis dupliciter sumitur. Primo pro toto illo corpore fluido quod venis defertur. quatuor primariis humoribus oeest sanguine flava bili, atra bili, pituita constat. Secundo pro humore,qui in praedicta quattuor humorum venis contentorii enumeratione sanguinis nomen retinet. Qstociiq; autem sumatur natura humidus est, in corpore calidus sed primo modo acceptus extra corpus spiritibus, tenuioribus partibus. quae evaporant, destitutus
125쪽
moidui est . si intelligendus videtur in teles iecundo de part Animal cap.
Fialia bili .ealida, de sicca est, color ruheoges: tritici ceme, unde,&nomen habet, interdum tamen admistione seros humiditatis luteo pallido, sapore amaro, propter nimiam coctionem,&triplex distinguitur. Prima dicitur alimentitia i sanguinis priori modo supradicto accepti pars est Secivida dicitur excrementitia naruralis, ta est illa. quae a iecore secernitur ad sollieulum tellis is haec utraque 1 uos habet sus . Tertia dicitur excre mentitia innaturalis is in vitellinam porraccam,aruginosam, caeruleam diuiditur Aira bilis seu melancholia, quae Dircida,
sicca est crasta, de grauis atri coloriS .e quom PTicn accepit ita Pori sacris, acidi,
iripae item distinguit hirci quarum pii madicitur alimentitia quae pervcnas tanguini micta fertur Secutula dicitur excrementitia naturalis, quae ex ecore ad splenem ira ijcitur . hac utraque ad milita utilis est . Tertia est excrementitia in naturalis, litae in utras a Medicis distingui
Pituita frigida humida, viscosa est, frigidoque δε humido maxime tempote abundati olore albo est, sapore fere in si pido, ob figus, humoremque nimium,
im nersecte concCctum , quae item triplex est. Prima est alimentitia uenis una cuin languine vitenta. Secunda innaturalis ,
uae in venis ea prima gignitur: dc duplex
est alieta acida,quae exprima, modicum,. an irradira est calorem amittente altera alla, si ex prima putrescente oritur. rei ita est et crementitia extra venas , dc praeci e in cerebro, ventriculo consi
hens, Ma Medi is in multas species distribuitur. .
3s P .ecte autem dicuntur praedicti quattuor humores elementis anni temporibus,aetatibus, regioitibus respondere .recta etiam quattuor temperarionum, seu co plexionum, 'irattuor prima morborum genera iuxta eoidem quattuor humores
constituuntur. Non recte tamen sanitasain sola proportione, seu debita tempei attolle morbiis velo in sola improportione, seu in temperie praedictorum humorum consistere dicitur . Ex utem sanitas in communi ut hic qua de illa nobis dicunda sunt 1 pcdramus te tarperatio, & constitutio debi- ta, &naturalis partium omnium an irrialis necessaria ad proprias operationcs perse- exercendas: morbus vero intemperies, aut costitutio indebita, innaturalis par. tium,vel partis alicuius eiusdem , sita fit, ut proprias operationes exercere non possit, aut non nis imperfecte possit Hinc triplex distinguitur morbor in genus tem perationis, compositionis,unitatis. Temperationis morbi pertinent ad partes homogeneas,desin unius,aut duarum primarum qualitatum sit per alias excessu, aut defectu consistunt. Et sc quattuor distinguuntur genera morbo m smplicium ex uonius primae qualitatis excessu, aut defectu, dc quattuor compositorum ex duaruprimarum qualitatum excessu aut defectu Compositionis morbi spectant ad partes hcterogeneas,ck in quattuor species di-
ut duiliiIr;qirarum prima pertinet ad figuram,altera admirantitatem, tertia adnumerum, quarta adsitum membrorum, de
partium homogenearum; in qui biis omni. diis. singuli potest este excessus,aut defectita. Unitatis denique morbi in sola continui dissolutione consistunt, ut in incisi ne nerui fractione ostis,cke Dispositio au tem inter sanitatem, morbum media, quae quibuidam neutra dicitur, subdi uersa ratione admitti , dc reijci potest 396 spiritus, de quo hic loquimur, orpus est tenuissis si inum uapori persimile oculorum ob tutum effugiens, non naturae caelestis,ut quidam ex Aristot 1. de Generatione Anima c. 3. male deducunt.sed ex defccato sanguiue genitum, adacti nes vitales corporeas aptissimum instru mentum,& diuidi solet in inmatum,cli in fluentem spiritus innatus, qui etiam insitus,ingenitus,4 complantatus dici solet, appellatur ille,qui in unaquaque parte vivente in ipsa eius generatione a generan te producitur; sine quo pars huiusmodi animari, o aptum animae instrumentum esse
non posset. Sed hic potius est ealor,qua spiritus supradictis Spiritus influens,seu aduentilius dicitur, quia praecipuo aliqWo membro in reliquas corporis partes ad spiritus innati conseruationem, de perfecti nem,& ad actuum vitalium exercitatione assidue influit atqua adaequale diuiditur in vitalem,& animalem. Vitalis dicitur, qui in corde gignitur,& ab eius sinistro sinu per arterias in totum corpus diffundi
126쪽
tinctu , Linde perneriam in totum compus drducimi vr petiuioni Vis an irrisit -bnt i hoc est sensationibu . . motu lo cali animalium , Ade spiritus an invalis V eatur,inscrutat. Conueniunt autem spiritus vitalis, animalis substatuta liter sed dirierunt accidentaliter: non quod et ille in corde,ita hiet in cerebro, in ratio
ne spiritus reneretur sed quod spiritus animalis nimi aliud fit , quam quaedam
spiritus vitalis porseo, quae ad cerebruni delata abiis refrigerata, atque ita ad operationes a riinales, quas dixi , aptior reddita, inouum induit no in.en spiritus ani
Nec prater hos alius datur spiritus nat ossa , qui a quibusdam inducitur e ab hepate uti fusius animae vegetatiuae
39 leps, seu pinguedo, quae ni-hil aliud est quam pinguior , de tenuior sanguis ex vestis exsudans , ch a fri*o re densatus , in prima fatus formatione non adest, sed postea aceedit , cum maior scilicet est sari quinis copia , de ubi ni inium abundat ginim est frigidi temper intenti, de causa bre litoris vitae, ac ste rilitatis. Moderatita inen adipis, cui in gux dinis, tiar duo communiter confundunci. r,aicut, . sevi quod ab adis Q seu pinguedine in hoc distinguitur, quod ex cra iliori, co: pulemior i in sanguine generatur in animalibus altera tali tum parte dentatis, eornigeris, multi iunt usus sed praecipue sub ectas partes, Z natiuum calorem, ne uapore tueri , inter-uum etiam per aediam cedereia alii auctu
Medulla adipi , sea actum , duplex
et t. altera cra litor, de alba, quae in ostium callitatibiis; altera liquidior, tu rubca, .lu. in corumdem caueriaulis, Icilioris cotinetur:J utraque ex sal .guinz, utraque Ostium est alimentum . atqta ab utraque valde differt medulla spinalis, quae inter partes praecipuas iure censetur.
Lac,quod ab Aristot.quarto de neratione Antimal. cap. 8 rese dicitur
sanguis concoctus, noli corruptus ab Em dem ibidem eatenus tantum dicitur ex. ocrrientum, quatenus animali, in quo est, i Ineruacancum est, Ne ex stiperabundantia limento gentrum quod idciuii oportio- balnei lice induim est de seliriue, de anguine menstruo, cum Ab eodena ibidem excrementa appelluntur. Gen ratur ve . o lac in
mamillis , ubi sanguis tum flandulosa marinularum substantiae 'i, tum cordis praecipue calore concoquitur, 3 albescit. Ab illis tantum animalibus ordinarie lenerata , quae satum intra se gignunt, tunc stre generari incipit, cum subus iam sol mavus est quod antea sanguis inlae vertendus in retus formationem at sumatur . Interdum tante etiam virginibus grandioribus , immo , di virisiae prouenit . Tres autem in lacie in iunt substantia permixtae, . tyri mala eroea,c Pincui sic te magis errea, scii maxi, que
3 si Scn cn,quod sterne sangui ire in proprio orgλn codem proponii aliter no do petieratur,o albet cir quo lac, dui licipane constat,altera craestori, tenuior alia
tu. i quod dian 'er ut , spiracula , scaporo, a n. Mura extruditur , . a calore
ioso, de calore paulo vel mentior ilgredo ex uia Ore melancholic , aut calore adurente ortum habet . recte fimi propter rectit ridinem porcrum, avi n- uictas nita iam duritiem , aut desectum Ioris: Pdantcs vel , aut respir
pterct liquitatem Dororum,sed praecipue propter calorcm duim ein i id au
tem, aut molles iuxta reaiorem, aut ri-norem calorem,es tuo ta humoris, 'utis duritiem, aut nullitiem. sui sunt
omnes inexhaurienda mat cria cxcrcim ntitia:quidam etiam ad tutelam.
Vngues dentes, si quibus alia an in alibus, ligulae, cornua , ut aliis crustae,si avibus rostr . e peiura, in piscilius ' mae, x pinnae, ex crastioribus nuteriae ex cre inentitia partibus efficiuntur: o cum varietatem per pasti init uni usu habent omni biis inanifestos. 4o Excrem tua talia sunt primae ct coctionis, qua fit in uentriculo, ne sae pitii taaliqua, ex crassiare seces , quae ex cla; o iu
127쪽
intestini separantur tenuiori , tu riori chvli part in iecur attracta alia secundae concoctioni qua fit in iecore,nempe serosa linii ditas,qiueo iecore ad re nes, Minde ad urinae vesicam sertum itemque flatia bilis, ova ad solliculum sellis,&atra, quae ad splenem deuehitur talia terdi qconcoctionis,que fit, ubi sanguis vel pur venarum poros, e . sed an vel per extremitates venarum, quae Piliares dicuntur, ela bens, in partium vitici tum poms attractus concrescit, illitq; paulati in agglutinatur,&per substantialem ori uersionem assimi. Iatur:cuiusmodi cxcrementa si int,tit ira pili ungues,& dia cum lio supra eiur meroa; tum vaporcs,'si percuti sporos extra lant, ex sudores qui naturaliter percutim ei fluunt ex aquos a languini parte, tu in alia quae per atries, culos , aliasque corporista merumpunt .su testa inen, qua ex rebro ei it,tu r. ma,tum ex secunda δε tertia ccncoctione delatis ad cCre-brum sumis, vaporibusque generarii teli. Ali rum corporis organici, hoc est
animae quasi domicilii partium, hicum nearum scilicet quae in caput, horacem,
ventrem, Mariu quibus brachia , , a n.rs crura, pedes continen ruri comm Ediuiduntur,explicatione, partim an atomi
ci relicta, rarii etiam infra suis locis. si cubi opus erit quatum opus erit indicata, ad animae ipsius coiitemplati Cnem accedamus. De an in a scripti, inlcripti sunt celeberrimi Aristot. libri,quorum subrect imattributuinis, Cni alii corpus animatum in comi mi, alij animam tum incommuni, tum in particulari secundum suas species elle vel jut, ita cociliari possunt,ut utrique sub diuersa ra: ii De rectu sciat Gn. t. m do alitii res primae sunt liu loquax tur de subieci, uributionis corii librorum adaequato inrt prositione simpli , no autem absoluta. authorcs vcro posterioris se tentiae loquuntur de subiecto attribi itioni, eorum librorum ac a. uato, sumpto supposition ibsoluta includes te non omnes cmni nos; ccies animae at , mas , sed tantu in uegetativam , en stitiam , di ratiora
Et si autem omnis anima sit vitack omne animatum sit vivens, i, Ontamcn conuerso, omnis uita est an inia , nec Omne vitiens est artiniatum Anima proprie dicitur id, quo animata primo,d praecipue . . t serunt ab inanimati .vel ut loquitur , Th. p p.qos art. r.primum principium vite in iis. 'uae apud nos vivunt. Animatum vero dicitur compositum ex corpore, A anima. Vita proprie, cupresse dicitur principium primum,4 consequenter substantiale operationum vitalium,quae ex 2. de Anima t.
p. sunt quadruplicis generis, primum est intelligere , sub quo comprehenditur etiavellersecundum senti reaeritum mouere se motu locali uiuartum ut aliment, intellige proprie dicto Citemque recipere augmentiim, , decremetitum, intellige item roprie dictum latius,& minus proprie sumitur interdum vitae nomen pro ipsis Operationibus vitalibus interdum pro dura tione, permanentia principii operati anuvi talium, quod sit in anima, in corpore. in terdum etiam pro principio extrinsecodbte, alit conseruatire u iram quocunque ex praedictis modis sumptam. Vivens autem in tota sua amplitudine dicitur, quod ita et vitam, complectitur sub se plantas, animalia, Anselos, Deum mu'di vita sit anima, erat vivens pressius acceptum
quod in predicamento substantiae post subitariam, corpus collocatur,& nihil aliud
est,quam corpus animatum. Solent Icro Animata divineiuia omnia ab inanimatis, non viventibus in coco minuit iter cliuingui;quod animata uiuentia posum uere se pla; tu animata re non vivemia non item.Sed ut hoc discrimen veri in sit, ita telligendum est, ut animata, , iuerit: in suo statu naturali constituta possint mouere seipsa ad suum licinum &Quid em motulatim me sumpto , , t c mirehendit sub se quamcumque etiam operationem immanentem,quami: in suo statu naturali constituta elicere possit fiue huiusmodi operalio distinguatur realiter, seu a parte rei aroteirita, em mos incipio, seu uita sub stantialiter sumpta , quaelicitur; uen cn distinguatur realiter , seu a par-ie rei , sed formaliter seu virtualiter tan
οὐ Ex Aristotel. 2. de anima quinque colliguntur animae definitiones. Prima exlex. .anima est substantia sicut forma corporis naturalis potentia vitam habentis.
Secuinda ex tex. 6 anima est a clusissimus corporis iraturalis potent: a vitam habentis . cui desistitioni aliqui addunt etiam verba sequentia , tale autem quod utique sit
instrumentale,quae recte, ne me addantur, infra patebit. Tertia ex text. . anima est primus actus corpor is naturalis instrant c-
128쪽
uet di c ituria ex rex. 4 anima est id,quo vivi inus,5 seivimus,4 monentiar,&intelli illa: Prirto.Atque in tribus priri risi luctat aenadinam reducitntur explicatur ratum ratio animae incommuni in duab. autem postremis quae item ad una in reuocatur, explicantur rationes Pro ae animarum aliquo modo in particu ri . In pri-rra igitur definitione anima dicitur maGrfice seu actus. Graec O g et quartim i cum priore usus est Ai isto tex p steri Cietex. sequentibus, non line cassa, sed quia vidit, v ccm ιν ar ειε, quae proprie significat persectionem , seu complementum intrinsecum rei, aptiorem effead exprimendiam naturam animae, quae est ei se o, o Q 'inplementum intrit Ieclina, c. fetui alea in ima te, quam Vocem iis e , qua a veteribu δε sui ab Mur etiani adsignis d. , fori. s abstractas, rideas, tua sunt id cato extri insecae, absolute tamen εt
de rimit, ut ignificetur, animam non esse actum secundum, qui est operatio, sed primuin simpliciter, qui est substantia, 'n- de tanquam a primo principio, radice
proueint actus secundus,seu O R riuio . D nique dicituri corporis naturalis potentia vitam habentis, vel organici, seu ii strii laetatis)ut inteni gatur, animam non elic actu primum quemcunque,sod talcm, qui sit acti corporis naturalis,&G particula ta-rnen naturalis non est simpliciter necessaria, licet faciat ad maiorem aliquam explicati Oile particula ver potentia, ita habentis in tripliciter sulari pote: t Pilino pro corpore ultimo dii Polito ad tarna, in quae fit vita substantialrs,hoc est peracipiti. Nisau: prima operationum vitaliunt,qiictamen nonduin habeat secundia pro corpore habente actu vitam substantialem, ultimo disposito ad ustar accidentalem,
seu operationem vitalem, quae tamen nondum habeat aeretio pro corpore habente acta uitam tum substatui alen tum accideralem,ex Consequenter potentiam ad utra ille, non tan en priuatam suo actu . Et ijsdem tribus ac pracipue duobus prioribus modis sumi etiam potest particula organici seu instrumentalis quod quid sit supra
clictum est . melius tante sumitur secundo modo Vtr.ὶ libet autem pradu tarum pλrtieularum , hoc est potentia vitam habentis vel organici, icu instrumentalis sufficit ad definitionem , quae non solum bona, sed et sentialis est, modo particilla primu γει tu specificative ne negandum ea per secundam probari aliquo modo pri-
os In qua , quod dicitur animam esse actum Primum corporis organici,ita intelligendi in est ut omnis anima sit secudum suam substantiam actus totius corporis ors inici, inu omnium partium ceterceivium in operatiouem ut alem, non aute in licuius tantum deterini natae partisci licet
nulla anima iit in singulis corporis organici pallibus secundum omnes ni ab Operationes, sectandum id, Quod dicunt ex parte corporis , nec incinuibus aeque pirino opere rur; sed si al: qua pars praecipua, qua caeterae Pendent in opcrando. in hoc sensu dici polli ,antinam residere praecipue in aliqua determinata pine Dixi supra, in uomnium patetium exercentium aliquanta operationem vita lena, quia aliarit mans nonon est actus Ita coni in cniter aliari is sunt animatae. Ac partes quidem principales supra emimeratae ,hoc est olla,cartilagines, ligamenta, membranae,fibrae, caro, ve nae,arteil. ae, nerui, Lacndones sunt animatae.Olla tamen, quorum nomine hic dentcx non coinprehendi miis non sciati: nt. Interc-rtilaginc qu. eoas tantum, Ut palpebrarii , inter ligamenta etiam quadam tantum, ut fienum linguae tua praedita vulc-tur. Inter membratias cutis serarit, ciuic ita nec sentit, nec vivit Iuter carnes cerebria
oclem etiam,hepar, lien, pulmone sensu destu untur . Venae, de arteriae exilius merui omnes, licet alii motorii,ali sensoris potita sint,ex tendoues plenius, exquisitius seiittunt. Inter partus autem minus princi Pa es, nec san uis aliive hianici res,aut spiriri nec adeps,nec media .la,nec e cepta spiti Ali,i e la aut semen ut semen ira in se-men plantarum quamdiu ris cohaeret, vi-uit non ut semen, sed ut fructus nec pii , aut ungues animantur Idum satis ccrium videtur de ungulis cornibus, rostris,crustis
animalium quorundam, Mi iam is piscisi De dentibus incerta res videtur probabiaeta meucit eos vivere sed non sentires sicia. etiam probabile ei cos ab ossibus specie nou disterre , licet ob quaedam discrimina ollium numero saepe non comprehendantur Aulum quoque pernas,dci scium pinnas satis probabile videtur vivere
129쪽
fecti partes, quorum anima est actus, cor absolute loqitendo principatu in obtinet. Quod tamen diei solet, cor primum om nium partium formaridion ita intelligen. dum est quamcordis formatio penitus ab sol natur antequam reliqua membra incohentur: led ita ut primum incohetur ex Arist. aliorum aut horitate, quamuis neq; hoe satis certum sit, ualde probabile videatur, cor, hepar,&cerebrum in tribus illis bullis, quae primis conceptionis diebus in genitura obseruantur, imo, reliquas saltem n cipuas partes in fila mentis,qui per eosdeis dies siniti cum bullis illisa parenr, initium simul capere taliaet improbabile non si prius perfici cor, quam altas partes . QVod item dicitiir,cor primuvii iere,c vltiri lim mori, non ita aceipiendum est; qita Deo ali iliando solum ab anima siffirmetair, cum relictu merni, in ndum, aut non anilius informantur: sed ita ut cor prirmam vivat vita accidem tali, id- est iii talite . peretur quod manifestu est de operationi ibus animalis quae s in de-pen dentur a spiritibus incit scorde geni-tis,ut sunt omnes cratistic sint iis paulo postquam edtriis de operationi in cata temsctius in veteto ii ii a cibi stat, an uertina sit,
isi non sit improbabile post alii matione illud propter excellentem calorem pri mum omnium inciperi in se conuertereali metitum, nutriri, atqtie augeri: ultimum moriatii mo te Doposita vitae accidentali praedictae, idest desinat vitaliter
perari. o Debent autem Partes Omnes corporis organici, cuius anima est actus estem istae, coorimim inter se ratione male riae, saltem ex ali tua parte: quedam etiam heterogeneae substantialiter, ita ut quamuis in nullo coinposio substantiali, Seon sequenter ne in animato tot dentur sormae substant tales, qliot si in praedicata illius essentralia, quorum triri linquodque sumatii a lina forma substantiali distincta ab aliis: in composito t. nien animato prae ter animam, litae est rana totalis, seu in serniatas subiectum torale demur etiam aliae forinae substanti alas particulares Llantiali ter inter se diueri , ii iuri Vocli sunt sorma carnis, sernia ossis,&c. N i ta
men antina ipsa in partibus corporis heterogeneis est heterogenea, sed unius, eiusdemque ration is essentialis, quamuis ali-- quam diuersitatem accidentalem, non e insdem tamen in omnibus animabus rationis possit admittere. o Eadem anima incommunitam etsi recte diuiditur in vexetatiuam, sensitiuam,& rationalem recte tamen etiam, Mi
in plura, in pauciora me bra diuidi posset. Nec in uno, eodemque animato datur simul, aut sucossiue plusquam una anima Atque tit omnis anima nisterialis, seu educta de potentia materiae est divi fibilis, ta metsi non semper ita , ut partes diuisae diu in res me possint, ut in insectis ita animarat lanalis est indivisibilis, ac tota in toto corpore & tota in qualibet eius rarie vi
o Potentiae animet in communi si impiae pro omni eo , sine quo anima non po test exire in acti in secitndum,distinguuntur ab an iura realiter incomplete, tanquia includens ab incluso. sumpta autem pro eo praeci se, quod dicunt in anima, nec inter se,nec ab anima distinguuntur, vis brinaliter se via ualiter specificantur uerti, seu essentialiter constituuntur,4 distin utitur immediate per ordine ad actus, mediate per ordine ad obiecta, no is per accidens, aut materia ira, sed per se,&formalia,&quide inisi in ades irata, sed ada rata,u:
sermo sit de potenta: snon inada lil ..te, cuadaequale sumptis. Illud aut d obiecisum per se formale , d adaequatu alicuius potetiae, quod est per se attingibile ab actu , lius potentiae ex medio actu a potetia, seu quoia est per se terminatiuum actus illitis potent tae,& medio actu potentiae, ira ut in illud totum actus illius potetiae cc medio actu potentia serri possit, extra illud non possit. Verum illa ratio secundum iobiectum d per se attingibile, seu terminatiuumo dicio,v. s. ratio colorati, A lucidi,quae est per se attingibilis a visione de media uisione a potentia vi flua , seu terminatiua visionis, de media vi fione potentiae uisiuae modo dicto, sumi potest dupliciter. Primo ut ratio colorati, lucidi est:& hae ratio licet possit dici formalis . quatenus illam formaliter attingit, per ordinem ad illa distinguitur potintra uisita a multis alias potenti)s,quae r6ne colorati, I lucidi formaliter attingere non prit est in ratio formalis 'itae,non sub qua, coni M. ueliter per ordinem ad illam non distinguitur foremia uisiua ab omnibus aliis . Secundi, ut ratio per se attingibilis, seu terminativa potentiae uisi ac modo dicto, 6 id est ro fornialis sub qua, seu per ordinem ad ii distinguitur
130쪽
I I rro entia visiua ab omnibus aliis Idemq;. 3 proportionaliter dico de aliis.
r. iam . Aio Hinc reicu deducas,ne potentias ea uis, , animae vegetatiuae in nobis se eiusdemissu ἀ- speciei,curn Potent ijs, animae vegetatiuae iis . Oh in plMriis, aut bri itis, nec potentias sensiti
det eum sensiti uis in brutis. Idemque recte consequenter inseras de actibus harupotentiarum in homine immanentibus presi dictis comparatis cum actibus im manentibus presse dictis earumdem potentiatum in brutis, si huiusmodi actus surrantur secundum id praecise , quod di-cunt in an inaa: si autem sermo sit, vel de actibus earii mdem potentiarum m manentibus presse dicis sumptis secundum id, qtio dicunt , seu supponunt in corpore, vel de actibus immanentibus late dictis , vel denique de actimus
transeuntibus spectatis non formaliter,ut sunt a tali , vel tali potes tia, sed materialiter,
res quaedam sunt , aliqui sunt eiusdem, aliqui diuersae speciei in nobH,&in ali)s
animatis . Deni que actus potentiarum
gi icarum , si quidem sint immanentes presse dicti, cuiusnaodi sunt sensati
rnaliter,recipiuntur in anima, si immanentes late dicti, recipi intur in corpore.
Nima vegetatina rectra Aristo defini
s. illis verbis. Quare huiusmodi animi principium potentia est talis, ut costruet habens ipsam, secundu m quod est huiusmodi. In qua definitione per animae principium, hoc est animam omnium primam, intelligit animam vegetati nam,quam expresse appellat primam tex quod tamen non ita intelligedum est, quan anima vegetativa secun dum suam substantiam praecedat sen fit i-uam, rationalem: sed ita ut praecedat se incundum operationes . Ait deinde illam esse potentiam , quo nomine illam appellat etiam textu proxime citato;quia considerat illam non praeelse, ut dat corpori esse animat lim, sed ut dat illi tale esse,quod sit principium operationum vitalium, quae in animato anima vegetatiua certiuntur. Et hanc potentiam docet esse talem utcsi seruet habens ipsam, idest animatum, quatenus huiusmodi id est quatenus animatu: quod facit anima vegetatiua per nutritionem perquam alimentum in substat iam animati conuertens eiusdemque substantiae partes deperditas reparans, ut infra, illud conseruat Clarius anima vegetatiua
definiri potest,mi ae est principium prima
nutritionis, augmentationis. 43 Huius animae tres communiter,&recte distingiuantur potentiae principades, nutritiua augmetat tua id generativa. m. tamen sumatur, non ut anima vegetatiua praecise est , sed secundum omnem gradii,
quem dicit supra speetes infimas, ut saepe sumi solet: quattuor vero ministrates, quae illi ut anima vegetatiua praecise est, coueniunt,attractiva,quae praeter alia ex parie corporis includit etiam qualitatem singulis partibus insitam, qua alimentum in in timos partis alendae poros attrahatilr, in tentii ia,concoctilia,c expulsua . ad qu/sa Liae omnes ministrantes,quae pratere distingui possunt, reuocantur.