장음표시 사용
111쪽
Aelicet Aristot.supra cap. .neget plus iquam duas Irides fimul conspicin id tamen ita limitandum est, ut plerunque,non au tem,ut semper, etiam in concentricis', ve rum sit. Et si cum tertia ut alias interim vi Ieriores mittam interdum visas It eodeautem proportionaliter modo fit, quo secuda Dcoloribus ob reflexioni debilitatem propemodum euanescentibus, vix p-
ό; Lunae tris non habet illam colo
tum distinctionem, tum ob radiorum Luna debilitatem,tum quia, ut inquit Arist. supra cap. a colores in tenebras latent atq; ita candicans tantum quidam fulgor ad Daret. Rarius etiam multo apparet, quam solis, tum luminis Lunae debilitatem,tu quia si noctu , quo re minus Obseruatur; fit ver , tantum in plenilunio ex Aristotele,vel certe circa plenilunium saltem , ut
plurimum ex aliis , ob eandem luminis lunae debilitatem , quae quoniam: in aliis astris adhuc maior est, idcirco nulla in trulis staris.
3; Halon a Graecis idest area dictetur, quae aptius aut in is corona vocatur,ckni-hil aliud est,quam lucidus quidam circus lus apparens circa solem, aut I. unam, aut alma id aliud alicum ex sulgidiora bus, ct iusmodi sunt reliqui planetae, ex stellae Primae magnitudinis. Materia itaque Halonis est eadent sese, quae Iridis hoc est nubor scida sed inter ios, astruim constituta quae nec nimis densa esse debet, ne astrum occultet te nimis rara,Yt apparentia circa astrum scri possit. Eificiens eiusdem est lumen ii diu astri, circa nod apparet, non tamen per incorporationem, i quidam loquuntur, seu mistionem luminis astri cum vapore ad eum
modum, quo in nubibus sunt interdum eolores albi, tigri, sanguinei,&c.nec per restactionem lun)iuis auri in praedictum colorem impiubentis Sed per reflexionem,rtfit Iris,oim hoc tamen dit crimine quod in Iride debet oculus esse inter astrum, de vapore num Halone vero debet vapor cile ininter astriuia,c oculum. Non apparent in Halone colores Iridis, quia lux non ita cum opacitate miscetur, es ad nos refectitur in Halone, ut nati de . Fieri tamen potest, ut in Halone solis ex parte superior coli cur rant omnes causae Iridis. consequenter efformetur Iris,quam perrecte circularem videret,qui inter vaporem in Solem est et costitutus quemadmodum c6tra iter poten, ut quando nobis apparet Iris in eodem vapore, aliis post illum constitutis Halon,vel
segmentum Halonis appareat, non repraesentatur autem in Halonei Pringo, sed tantum splendor astri ob eziguitatem guttularum,quae vicem speculi gerunt, ut fit etiam in nide. 33 6 Virgae dicii murvo quaeda pe pendiculariter descendentes,suae ad latera solis nunc puniceae,nunc virides , nunc piarpureae, nunc duobus sinu i , aut etiam tribri distinctae coloribus pro varia nubis dispostione apparent,i virgarum mili- tudinem reserunt Paretii a Graecis quasi iuxta Solem, dicuntur imagines solis, quae
iuxta I. unam dicuntur,qua in nube ad Lunae ipsus latera nonnuliquam Ospiciusintur mi Orum omnium materia est nubes roscida, quae tamen inaequalis quoad densit alcm,gcraritatem egestiebet,ut in ea aldi amant virgae aequabilis utem, O de a instar ragni cuiusdam speculi, ut in ea conspiciam ii Paretii, aut Paraselini. i-etens Virgamim,5 Paretior must sol, Paraseli nomis Luna per radios reflexos, ut proportionaliter de Iride, Halone rit mus,etsi de virgis maior aliqua videtur ei se disicultas ex liis alis quaedam de virgis Paretiis, 'Paraselinis quaestiones fietis
solui possunt. Atque hac de impressioni b.
33 supersunt impressiones terreae
quae sunt terraemoliri venti, Procella,vo tex,ckPrester. Terraemota, quid fit, ex nomine ipso patet. Sed di issicultas est de illius
causa efficiente. Admittenda tamen non est Anaxagorae Clazomenii sententia, qui terra motum ab aethere propter stam levitatem sursum nitentis, terram concutientis fieri dixit, fiue per aetherem intellexerit ignem fue quod probabilius est, eis rem, quo terram ob suam latitudinem sustineri putaret: nec Democriti , qui ab aqua intra inclusa effici volui trilicet eius Ietentiam aIlialiter referanti nec Anaximenis Miles j,quia ipsa terra, dum aliqui illius partes,Vel ob hecitatem, vel ob humiditatem nimiam abruptae in fundum cauernarum decidunt, excitari censuit nec eorum, inter quos Thales Milesius refer tur,qui erram aquae innatλre,ac proinde, cum aqua tempestatibus ac procellis sub ipsa agitatur,concuti , atque huiusmodi concursione nuterraemotum cile ouirma T. -
112쪽
runt: e Epicti rii tui ab aere intra terram incluso in eius cavitate impingenterieri existimauit miciorum,qui ab ignib. subterraneis, vel copiosam nacris male viam , vel petranti peritia sim coarctatis, ideoque exiti uni er caui te quae relatiuus nec aliorum, M. a vetis se in taetra malumniantibus, ibique in angustiis tumultuanti . ius rigine in ducere aiier runt , liccrevim hi liuobus postremisin dicterraemotus interduin seri pol ut, or dinarie tamen es citur ut Aristotcl. lib. . sum M.ῖ. cap. 2. Peripa.docunt ab exhalaticinii, calidis, sceis in magna copia,
intra terram inclusis,ex foras erumpere conantibus , nec tamen eratum inuenientibu nquo fit iv crcbro, magnoque impetu ad terrae cauitates Ilisae illam quateiaciant. 33s Duas terr motus species distin guit Aristoteles supra, at d. r. marem ἔ,alteram pulsui similem Prior fit, quavido exhalario intra icrram incluta latius quain rotunditis extenditur, c terram modo inane, modo in illam partem tremulo in tu agitat ri sterior fit. litando ex halatio protunduas. :uam latius dixi inditur , rursum nitem toram attollit, rursusque pMdere victa remittit, atque ita sursum, deorsuis mouet Quarum s cierium prior facilior, sed minus periculosa , posterior dissicilio e periculo rest. Alti addunt alias diras species; quarum alteram uocat
inclinationem, cum terra in unam narie , ut nauigium vento a latere impul im inclinat alteram arietationem, cum terra contrariis motibus quatitur sed hae spe-cies, alia xlu rixelle ibit, terraemotus
a quibusdam istinguuntur i, ad sp
ei es ab Aristote aflignatas facile reuocan
339 Idcirco autem ibi plurimi,&
ximi terraemotus cicntur, bimarenuit, claretio fungosa,laxa,cauernos , moderate calida est, ec vere , atque autumno, itemque in pluuiis, siccitaci ius, ct aere tranquillo atque a uentis non agitato caANED .luora, in alias; luia ubi mare fiuit, tuo niaxime in locis angustis fit, exhalati e terra exire prohibetur,ideoque illamc curre via versi re io fungosa, ta a,cauemosa a moderate calida est, siluri una exhalationam incapax, quibus magis cocuti potest, praeteri: mri in partibus iupe rioribus humidior, ideoque inclusis exhalationibus minus Remia ait Vere autem,
Autumno, ali)sque praedictis temporib.
flatu seu exhalationes,quae terrae In tum eiciunt, naagis abundant Varij sunt terra motus et se tus, sed noti . illud tantum monuerim variti interdu ab illo edi sonsi pro varietare exhalarionis S locorum id lis alliditur iriterdum etiam sonum fine a i-.tatione fieri,cum exhalatio debi hor est Varia etiam eius signa afferi: niti , Ut aquarum in puteis turbatio , vel ebrii litio . maris tumor, nullis Didi tibiis e tis , S alia, sed pleraque ualde incert. . 3 o Ventus non est v qiribusdam an
tui rorum ex 2.Meteor .sumna a cap .pla' cuit ver motus, sedit Aristot. Ili que coaxmuniter Philosophi censent, exhalation rex peta dominio sicca circa terram agita ta inia resilia materia est exhalatio ex predomuis sicca, cui pron de vaporis ali quid admistum esse nil vetat serma circiterram agitatio Efficiens eis isdem duplex est, alterum quoad incohationem , S hoc docet Aristo esse solem uocato: e eleuantem exhalationes alterum quoad perse ctionem, seu agitationem praedictam clade hoc magna est controuersia Dicendum
tamen videtur, ventum non excitari, qui ai exhalatio iam eleuata actati, o aeri con jet, ne moueatur nec quia exhalaridascendensa motu aeris sirpr monti ii iasa in gyrum cclesiis motus vi acti repellatum nec quia exhalatio ascendens, cur
rotisque vaporibus, d exhalationibus Di gefactis,o descendentibus, abis repres ta oblique feratur nec quia exhalati calida, δέ scea, ubi ad media regionem nem tenerit, illius frigore repulsa, oblique terricogaturinec denique quia ceriae semper syderium coniunctiones, appositiones, spe caus,ortus occasus, certis Misistia aliones circ terram incitent et qui is a me omnibus optatonibus inuenti patroni sunt. 3 i vera igitur causa ventum proxime excitans , seu asitationem pririli et a nem ciens am subtiliter, qua miret iter in dicata videt ar ab Aristotel .sech. 26. Probi. o. ubi docet, vetum in latu, moueri quia cum duplex habeat princi plum motus, alterum ursum, iterum deorsum tenden λ neutrum alterum ure: et, nec fieri posse sit,ut maneat, Oblique ferat irraecelle est, ut de Hucribus uolantibus, S salm medet
Per duplex autem p dii bim princi-piu in venti, seu exhalatii r ictae, hin
113쪽
telligit Ar calore ich frigiditat seu leuitate ex calore,&grauitate ex frigiditate proeedentent, qui b. ad aequa itatem, velut
libramentum redactis , exhalatio incipit oblique moueri. Recte autem Aristoe .l.1.
sum m. c. P. I. monet , Quemadmodum
ad generationem fluminum multae guttae hinc inde coeunt, donec efficiant tontes iuxta eiusdem Aristotel. sevi te itiam supra plicatam, ex quibus deinde inmani in mina sic ad generationem uentorum multas modicas exhalationes ad libramen tum quod diximus, redactas unum in locum confluere donec uenti quasi sontemericii tu . Et sicut lumina in decursu multas hinc inde aquas accipituit, quibus augentur cita etiam ventos in progre I sumultas alias si inites exhalationes sibi adiungere quibus maiores , ualidioresque sunt .locum vero, ubi praedictum princi pium, ac ueluti sons ventorum constitui tura esse mediam aeris milionem ex Arin. loco proxime citato colligi Iur rationi, atque ax perientiae consentaneum est. 3 tod si quaeiatur, cur exhalatio et latii ad aquilibri Mam quod diximus, redacta in hanc pctius, ita ui in aliam par-tem moueaturae spondetur non unam eandemque semper, sed variam huius determinationis auia me si . Interdum enim nimium est frigus ab una parte, ut ad Septe- trionem interdum nimius calor, ut ad Austrum exhalatio autem qua constat ventus, utpote temperata,vi draturus, cam nimium frigus,quam nimium calorem resu-
giens tendit in partem oppositam.
interdum etiam ab una parte sunt pluuiae quas exhalatio sicca fugiens, aliam in partem vertitur Interdum obsta cimolites, in quos impingens exhalatio aliorsu in re pellitur: i interdum nubes interdum alia ex balatio iam coepta moueri, aut etiam uapor ascendens, aut descendens Quod libet autem homi sufficit ad exhalationem huc potiu quam illuc incitanda in Interdum denique exhalatio, qua constat ventus , cnube, qua continebarur, violenter egreditur, ut infra, ipso egrediendi modo,ipsa que nubis scisti in ad motum in hanc pO-tius partem quani in aliam determina
3 3 ota,ridicliam est, exhalatio, mouet consequenter aerem natura sua maxime agitabilem,qui rem impellentem p currit , oce quodammodo vehiculum fit,quo in eam partem deseratur, in quam
aer ipse impellitur ad eum modum, quo
nauis in numine desertur ad motu aque. Postem circi tamen. subinde succedentes exhalationes vel ocuis mouentur,qua priores,quia patefaciam iam viam.& diuisum aerem,eandem in partem etiam a Iateribus incitatum iuuzia. iliit. Ex quo fit, ut vetus yehemetior sit in medio,quam in pria- ei pio, ubi oritur, aut in diae, ubi desinit. Atque ita satis ea plicata uidetoria uentorum efficiens . Finis coriidem multiplex est Ordunatur enim vetus nunc ad nubes, A pluuias huc illuc deserendas,nunc ad serenitatem inducendam, nunc ad refri eradum aerem in nuce contrario ad caeleiacie: dum,nunc adi nectandum,m:lic ad exsiccandum. Ex locis enim frigidis,per quae
transiri, aerem fragulum, exhalaris es, vaporesque frigia ex calidis calida, e . secum deieret. Praeterea Miu,6 aquas praecipue magis agi radia seruat a put rcfactiOL .fatae nauigationibus, larios alios habet et sectus pro varietate locorii, a quibus,& per quae spirat. 3 qualibet peripheriae horizo
his cuiuslibet parte stant uent , vicerius eorum numerus iniri non possita Quattuor tamen principales a quattuor praecipuis mundi partibus, linc est a septentrione , a meridie ab Oriente, ab Occidente spirates distingi iuntur, inter quos alii quati uox collatera, satis communiter notati constituuntur . Primus igitur est Boreas, siue Aquilo, siue Aparocias, Italiccara montana,qui spirat a Septentrione Secundus illi oppositus in te uige semper per diametru
Notu', siue ulter, Italices stro , si Metori orno.Tertius Apeliotes,idest subsolanus Italice Leuante, qui stat ab ortu aequin citati . Qigarius illi oppositus esii rus seu Fauonius, Italice Ponete,qui spirat ab
occasu aequinoctiali. Primus autem collateralium est Caecias, Italic Graeco Leuante,qui fiat abortu aestiuali Secundus illi oppositus Lybs, siue Africus, Italice Ga bino,qui spirat abortui Iemali Tertius Eurus, seu vulturnus, Italice sirocco, qui spirat ab ortu astitiali Quartus illi oppositus Argestes, seu Sciron secundu alios Corus, Italice Maestro, qui stat ab occasu aestiua , His addit Aristot tres alios item collateratus, sed minus praecipuos quoruerimus est Trascias, inter Boream, S Argestem. Secundus illi oppositus Phoenicias, qtii ab aliis dicitur Euroauster inter Au strum, ec Eurum Tettius Meses inter B
114쪽
situ , qui dicitii Lybonotos , vel Auster Assii , , Italice Lebecchio, inter Austrum,
D Africum Ex quo patet Aristote underi cim tantum nil merasse ventos, oli plures as uentrione, quam a meridie, eum nautae in Psiim nauigationis duos, triginta disti silere sole int. 3 s Nominauit nihilominus Aristot. mp. cap. et quattuor ventos Fresias, Pr dromo , Leite notos, Omithias, sed a praedictis nomine tantum differentes. Et medicuntur annui visi qui ut plurimum
spirare incipiunt trigesima die post aesti
uari versonem , sole ingrediente eo nem; quo tempore,oli canis oritur, secundum Aristot.1unt venti Boreales,quod dicitur verum esse in Ponto;in Hispania uu-tem 5 Asia dicuntur esse orieti tales, alibi mericlionales ex aliis Prodromi dicuntur venti, citi octo circiter dichiis praeurrilnt Etefij debili irri flantes . Leuconoti die uniatur noti quidam aifferentes serenitatem, Scspirare incipientes post hibemam versio uena. Omithire dicunt ur,qii septuages maeirciter die post hyemalem versonem 4neipiunt, mi os Aristoteles uocat Etesias debile Nipitant ab Austro, suoque flatu talido e humido avium procreationi c
rtim distributio accommodata est orbis ostro alii qui de sunt,qui prouinciales, hoc est quarundam Prouinciarum proprii di cutitur, cuiusmodi est in Prouincia Narbonens Circius nulli violentia inferior: qui venti ex peculiari locorum habitudine, sylvis, monti niuibus , alii ite id genus causis, ouae exhalationum materiam co piose se ministrare possunt, Oriuntur.3 Causa vero, cur venti quidam, ut
supradicti pressae flatis fere temporibus incipiant, ex desinat,est quia ventus incipit, cum exhalatio redacta est ad aequilibri ucaloris,o frigori , cx consequente leuitatis,o grauitatis quod diximus;definit, ro,cum aquilibrium illud tonitur; ad hoe
auteni consur praecipue Sol, qui suo accessu, e recessu, maiorique, aut minori calore mi id inexhalatione aequilibrium uinc inducit, nim tollit. Ex quo facile intelligas, cur Sole,vel oriente, vi occidente insurgere, o inllatcscere, inccclypsi Solis, aut Lunae, itemque in pluuijs,cessare, aut minui, ut phirimum venti soleant,&G A vento non nisi accusent aliter disierunt, Prccella, vortex, Prester quae nihΠ aliud sunt, quam exhalatio, vel per antiperistasim, re per attrstionem cala facta,ci rarefacta ideoque e nube magno impellierum apens quae si non volvatur, sed recta fera tur, licet non perpendiculariter, sed in latus,dicitur Procellaa,S Ecnephias, quasi e nube:mvero in gyrrem actia rodetur, dici tur Vortex, Turbo, okTyphon fidenique flauamam concipiat, ita ut non tantum fartim sed etiam igne secum deserat,dicitur Prester,quasi incensio, seu incensus turbo. Aesone quidem in gyriam mouetur , vel quia per tortuosos anfractus exhalatio e nube prorumpit:vel quia in alia impingit nubem atqne ita inseresectitur, circumuoluituri vel quia etiamsi e nube recta descedat, prima tamen eius pars, quae in terram impingit,ab ea repellitur, atque reflectitur, idemque facit alia, atque alia pars sequens, ita ut tota exhalatio in gyrum agatur, ut saepe facit aqua in m minibus, cum saxum , aliumve obicem inii enit irester alitem catenus inter ventos nil mera. tur, quatenus constat exhalatione non accensa qua
ro adiunctum habet Ignem, resertur inter impressiciae ignitas: dit etitamen auulmine , non solum, quod plus statuum,quam flammae abet fulmen
ro e contrario sed etiam , quod
accenditur prope terram, fulmen vero inni ibi-bus, ut supra di-
115쪽
M istis imperfectis, de quibus capite superiori, proximus gradus est ad mista persectat, 2 quidem animata . Porro
mistio, unde ista dicuntur, duplici
ter sumitur . t ramo late pro quacunque iuxta positione plurium, praesertim aliquomodo diuersorum.secudi 'res,c prouenione pluritim natura diuersorum non quacuoue, sed tali, ut ex illis pluribiis resultet alia natura ab illis omnibus diuersa, vel solum accidentaliter, ut accidit in istis
imperiscat Mut sunt grando, nix, o alia, de qi1ibus cap superiori vel substantialiter, ut accidit in naritis persectis.ut sunt lapi des, metalla,&e. mistio in hac secunda accepti piae,quam dari constat,recte ab A risto. in fine libri primi de Generatione definitur miscibilium alteratorum unio. In qua definitione, ni ponitur loco peneri miscibilium alteratorum, loco differetiae nomine autem unionis non intelligi tur quaelibet unio, sed una serina substantialis ex misci lii lib. alteratis resultans. nomine vero miscibilium, quae Aristot ante dii latim definitionem explicauerat, intelli
in in elementa, lux miscentur,o in nam isti mituram coalescunt nomine deniq; altera toruia significatur mutua clementorum inter se alteratio, adis: stionem, hoc est ad hoc, ut eleniciatu in unam mistinatu iam coaledicini pra requisita: fiue per hii iusmodi alterati nem comi mpantur omnino quoad suam substantiam,sive non, de quo infra.
3 8 Nola ideo tamen nomine miscibi Ilii in iii alia dc finitione intelligi tu relemen ἰa, quia omnis presse dicta misti fiat ex elementis, cum saepe etiam ex istis v-no, vel plui4 basiat, sed quia Aristot. eam tantii in mistionem definiuit, quae fit ex clementis. idque ii in illa naturaliter est pri
ma tu i nitur ab alii qua sust imme
diat ex mistis.Conditiones antem misci-hilium, quae ex Aristote lib. t.de Generat. colliguntur, sunt primo ex text. 33. ut mi se ibilia sint substantia. Secundo ex tex. 87. ut sint in hiicem activa, passiua, 6 consequenter in materia conueniant. Tertio exlex. 88. v snt diuisibilia inicii ues partes. Quarto ex tex.S8.89.c so.ut non se valde excedant, sed habeant aliquam aequalita tem, seu conuenientiam secundum magnitudinem. Quinto ex tex.86 ut unaquaeque
pars in isti sit in ista, se habetat intra se omnia miscibilia.Sexto ex tex .s . vi miscibilia ex mixto separari, idest facile seuerari possint. 3so Generatio vero misti rem ab e
dem Aristot definitur . Meteor. sum in. I. e. i. illis verbis: est autem si inplex, naturalis generatio intellige misti traii sinu: a b tio intellige totius in totum , cicc. ut dictu Vest cap. 1 indefinitione generationis substantialis incommuni, seu abstrahentis 1 generatione substantiali elemetorum , demistorum labiis virtutibus ridest a calore. sti Lore quorum ante meminerat cuhabeant ratione ex subiecta materia cnicuique natu iae: dest quado tribuerint praedictae vim ies aetitiae, seu calor, dc frigus,
camirc. portionum ad alias duas qualita te passiuas,circi quas, ut circa materiam
agunt, quam Postulat natura cuiusque misti Ita ut scitius sit, gelierationem misti e Gse transmutationem, intellige non sorin liter,sed concomitanter, ut dictum est indefinitione Generationis in communi t tius in totum factam qualitatibus acti-
uis calore tali et, de frigore, cum ita do minantur humido, uicco , ut requiritur Ad formam cuiusque missi producendam; sunt alitem isti O, generatio misti realiter idem, sed formaliter,seu virtualiter differunt, ita ut eadem produsio formae misti spectata inoidine ad miscibilia, ex quibus resultat,dicatur mistio, spectata uero in ordine ad mistum, quod per illam generati 'r,dicatur generatio tali sit.
si lenient in ni isto non manent, ut Stoicis placui iste iurunt, tam secundum suas formas substantia leo inte*ras, aut refractas se inuice penotrantes, ita ut in qualibet particula isti sint omnia quatuor elementa,que iterum separari possint:nec, vi aliis visum est, secundu in formas sub si. intiales integras, aut etiam refractas,diuisa tamen in partes ni inimas, vul simpliciter,uel ad sensu in Miuxta posita:nee da
116쪽
deniq; ut multas opiniones paucis complectar, ullo modo ecundum sermas substant ales integras, aut reicias , sue illi dicatur sui ei uenire alia forma misti ab illis Caenibus cli: tincta, siue non sed omnino
. rrumpuntur , Ac manent tantum quoad materiain,&qualitate refractas, seu, id pro eodem aecipimus, non manent actu, sed aliti in potentia, leti virtute, hoe est secandum Pateriam, Squalitates, re stactast ei a castigatas. Quare mistum perfecti na,ieu .ibstantiale, non idcirco dicitur mi illim perlectum, seu substantiale, distinguitur corpore simplici,quia actu in sua libstantia includat plures entitates realiter inter se distinctas, quam inclii dateor iis limplex cum tam corpus in istum,
ut lapis,aliudue tale inanimatum sede his enim hic loquimur quam corpus simplex
saltem elementaret, ut terra, aut aqua, con
stet unica materia, scini ea ibi a &bstantiali qxiarum utraque simplex est, seu non composita ex pluribus materiis, pluribus- ursorinis: sed quia tali constat sorma sui stantiali misti propria, quae e virtute continet forma inuri uinclemento im , quatenus participat tibi natui aliter de Di in qualitates omnium elementCrum, refraeiactare en, o tot in gradu connaturali elementis, ratione quarum facile ex il-m generari porrim e lementa, Praesertim illiid cuius lita litares in illo radomina P tur, quod non conuenit ulli elemento est principium aliarum pli iri uni propri tatum,quam fit quodlibet clementum: id Propterea recte, non corpus naillum, sed lin plex appellatur.3 Neque vero neces est, aut crimaturaliter potest, i ad omnem ni istione, loquendo etiam de illa,quae fit immedia te exiletnentis, concurrantita elimela secuda suam substantiam. Terram tamen, aquam,cet aerem, seu exhalationem terret, vaporen aqueum, aerem, ad pleraq, nusta concii rere secundi in suam substantia
non est dissicile. Atque aliquorum quidemm: stomni animatorum inrertritiorum e cicus principalis imi cleianent aper . a virtutes ad illa concurrentia alicii ri: vero perscctiori in in tume ementa,quae ad illa mersuasuirtutes co- curri int,tum etiam sol, lira perlatim caloremo ab Quorum denique prater clementa olei astra est mistianiciusdem specie per uirtutem minera
3s Misti temperamentim , seu complexio, nihil aliud est, quam aggregatum qualitatum cuiusque isti propriarum. S-d hoc aggregatum, de consequenter temper ment um,icu complexio cuiusque misti propria tripliciter sumi potest. Primo pro aggregato primarum qualitatum secundo Pro aggregat secundarum qualitatum cuiusque isti propriarum . Tertio pro aggregato, primarum simul, dc sec dari; in qualitatum cuiusque misti propitarum. Vnde colligas a temperamentum, non solum non est puram relationem, licet primo modo sumptum definiri etiam soleat primarum qualitatum symmetria seu proportio cuiusque isti propria quasi dicas esse ipsas primas qualitates certa inter se proportione permistas cuiusquem isti proprias quomodo inuoluit etiam relationem proportionis primarum qualitatum inter se erram necesse unam simplicem qualitatem, sed multiplicem, seu as- gregatum, ut diximus multarum. Iam multiplex est specie, ct numero misti temperamentum, seu complexio, quot specie, unumero sunt mista In uniuersum tamen primo modo supradicto sumptum duplex distingis solet, ni fornie, dis forme,
Vniforme dic: tur, in quo Omnes qualitates parite intensae reperiuntur dii formem suo una, vel duae primo qualitates aliasii intensione ius erant mistum lite denominant. Et hoc ruitus in simplex,4 compositii in diuiditur. Sim lex dicitur,quando v-na tantum compos tum , quando dua primaequalitates alias superant, mistumq; deno murant extet id utitur tamen hae diuisi ne ad te in ramentum etiam sumptum aliis duobus modii supradictis, de praecipue secundum qualitates motrices. Solet
autem temperamentimini flarine, seu omnino aeqtiale, omniumqtie temperat imi mudici tempeia metitum ad pondus,quasi aequo pondere libratum temperiam tum vero difforme, seu inaequale,temperamen
tum ad iustitiam intellige distributi-uam quod a natura cuique isto, diuersu'uidem pro eius naturae diuersitate , sed iusta tamen , eique Onitententi porti ,- ne distribuatur Et ioc quidem secundi iiii natura dari constat de primo autem est difficultas. Ac primum non constat, an inna tura detur in toto aliquo isto homogeneo temperamentiam ad pondus in qualitaribus alteratricibus, non est taliaeta im-
117쪽
Possibile dati. In toto autem aliquo misto heterogene , cuiusmodi est animatum, temperamentum ad pondus, siue illi mistoeonueniens, flue dissentaneum in qualitatibus altera tricibus dari naturaliternόn potest, licet in aliqua illius parte in suo statu Oinii ino naturali te persecto constituta ut in interiori manus,& pra sertim extremorum digitorum cute, dari probabile sit sicut etiam probabile videtur in aliquo etiam vivente moeriri naturaliter aut certe ab extrinseco agetate in illo produci posse temperationem ad pondus inrinalitatibus alteratricibus hoc modo acceptam, ut etiam si una pars sit calidior, altera rigidior, cael in toto a men vivente tantum sit caloris , quantum frigoris , c. nec item constat, an in natura detur de facto in ullo isto temperamentum ad pondus in qualitatibus imotricibus nulla tamen apparet repugnantia , quin in aliquo misto homo meo dari possit . menique nec con stat, an in natura detur in illo mista te peramentum ad pondus in qualitatibus motricibus in alteratricibus simul nulla tamen apparet repugnantia, qui in aliquo isto homogeneo dari possit Et ficu in re ne te illud est Omnium praestantissimum temperamentum, quo tem
peratur materia inseruiens Drmae cim nium praestantissimae , unde consequitur humani orporis temperamentum esse omluum exquisitissimum,' optimum: itati unaquaque specie illud quo ita tempe peratur materia, ut illius speciei formae maxinie conuenit. Cum autem temperatura pri-- malum qualitatum, quae in materiam in- mi ducitur active ad productionem mixti
ia cncurrit, secundum ore nes quidem quatis litates in te inclusas, sed praecipue secun- Idum Cilorem concurrit . e licet sta gus, quatentis ad productionem misti con
currit te Iarserando calorem, non concure
rat per se , ted per accidens ad mistum tamen lana productum durandum, solidandum , ut ei conuenit , concurrit per te immo ad ipsam etiam misti productionen per se concurrit , tum actio ne praevia , quatenus materiam ita condensa , ut ad misti generationem opus est , tum etiam actione immediata, qua- innus illvis alliarumque trium primarum qualitatum anctuam adaequati instru--
menti ui existit ipsa generatio lubstan
putredinem , quam ibidem in hune modum definit Putrefactio est eorruptio tialis misti . Quamobrem quod dicitur frigus et se naturae inimicum , non est intelligendum de quolibet frigore sed de valde intens , nec de qualibet natura , sed tantum de plerisque iinio etiam dieitur frigus non ingredi opus naturae, seu quod idem est , non
concurrere per se ad opus naturae , non
est intelligendum de quolibet opere naturae,sed de opere, seu DperAtione vitali, nee de hae tamen uniuersaliter, sed tantum, ut plurimum. 3s Generationi misti rectera et Aristote qaarto Meteor Sum in I. cap. secundo , tanquam contrarium maxime commune opponi putrefactionem, ea eius,quae in unoquoque timido proprie, secundum naturam caliditatis abali nacaliditate ; haec autem est, quaeam bientis in qua definitione , quae opti maest explicatur,non blumellentiai trefactionisi, quae cinsistit in corruptione caloris proprii, naturalis,qui est in unoquoque numido,iacta mediis partibus humidis,quae extra hutur, ut mox dicetur. sed etiam eatis etficiens, quae est calor alie nus existens in ambientes, siue ambiens sit aer,sive aliud quodcunque corpus, raue
calor in corpore ambiente exiliens, fit illi naturalis. siue aduentilius: Qui cum calidior est quam calor humidi quod ambi-.tur, in humidum illud agit calefaciendo, rarefactendo, reddendo leuiores,d eleuando partes humidiores, ex facilius ab aliis separabiles, de consequenter eleuat, desse- parat etiam calorem proprium, naturaiala non illis partibus infidentem,&relin quit solum partes crassiores,et sicciores. Quale praeuicta caloris propriν, naturalis corruptio, reuera quaedam est ipsius in partibus humidioribus ins dentis separatio ab eo, cuius dicebatur esse proprius.&naturalis respectu cuius proinde recte dicitur corrai ptao, licet secundum se in parti , iliis humidioribus separatis remane re diu possit. 3s Ex his multa ad putrefactionem pertinentia problemata facile Ibluas , ut cur humida putrescant ficca ut ignis,&etianis,non putrescant inur Medici cum apostema aut aliquid aliud deducere ad putredinem volunt cataplasmata id medicame ta adhibeant humectantia, o calefacie tia : Cur concreta, de dura minus putre scant,
118쪽
scant, qu1m liquida cur glacies, alia perfrigida non putrefiant CU. Iiberno tepore. praesertim sereno coelo. flantea rea minus, quam astiuores putrescant Cur quae putrescunt initio humidiora, in fine hectora fiant: Cur qile cruent, aut valde calida sunt, non eutrescant cur quae fluunt,ut sumina, minus putredini obno xia sint, quam quae manent ut aquae sta- antes, palustres Cur maiora, densiora difficilius , minora, minora a cilius putrescant : Cur in uniuersum hiumida, calida tantuna putredinem con
si Sed duplex distinguenda est putrefactio.Vna pressὰ dicta,&periecta surra ab Aristote definita. quae extracti orieumidi calidi naturalis substantialiter ta-dem rem mutat altera late dicta, O im persecta, qκae dupliciter adhuc sumito test; vel pro putrefactione pressu dicta.n dum tamen absoluta, sed tendere ad suam persectionem, seu vi magis propi ic loquamur, pro alteratione praeuia putrefactioni presse dictae: vel pro alteratione, non quidem pracilia pii tresactioni presse diatae seu
non habente ex se consequentem putrefactionem presse dictam, remouente tamen aliquo modo rem a suo statu naturali. Ac putrefactio, quidem presse dicta, vel etiam late dicta sumpta primo modo conuenit tantulim istis: non autem elementis puris,aut impuris putrefactio autem late dicta sumpta secundo modo conuenit --tiam elementis, sed impuris, uno tame ex .cepto igne.
339 Explicata generatione a corru-ptionem isti in communi recte Aristot . . Meteor.sum. I. c. I incipit ea plicare passiones quasdam, quae isto in suo este iam eo stituto conueniunt:ac primum illas,quae a duabus qualicatibus activis , coli coctione scilicet, quae a calore, incoctionem,quae a frigore proueniunt. Concoctio recte ibidem definitur, persectio a naturali, ir prio calido ex oppositis passi uis, haec aut et sunt propria unicuique materia: Dicitur persectio xvi significetur ea, quae conco quuntur onania aliquo modo perfici,vel in se, vel saltem in ordine ad ali suid aliud:&hoc adhuc dupliciter, et accidentaliter, Lvel substantialiter; sicut duplex est conc
ctu, altera, qua res mutatur tantum accidentalitem, altera, qua substati aliteri deinde a proprio, naturali calido vi intel-lligamus ad concoctionem efficiendam,cuper accidens concurrere possint multa, per se concurrere non solum calore, 'uidem proprio,&nat ira lenia vel rei quae concoq-tur,ut accidit in fructil, qui a propria forma,&calore illa consequente paulatim p-diici itur ad maturitatem; vel eius, ad quod re , quae cocoquitur, pertinet,ut aliquid ipsi u , qui de intrinsecu, ut accidit in viventi b. ani lib. in qui alimentum intra ipsa susceptum. in ipsorum substantia
per nutritionem vertendum c6coqui iura calore ipsorii in proprio. naturali ta si v troque nro simul cum calore pri prio, naturali cocurrere etiam poteli calor extrinsecus iitrinsecum adiuuans si quis tamen illa uerba proprio, nati irati calido quod non incommode potest,ita intelligae , t non efficientem, sed formalem conco ctionis causam importent , di sensus sit, concoctionem esse persectionem,quae ut asorma constituitur a proprio, laturali calido,ut a materia vero ab oppositis passi uis,de quibus mox; consequenter perca Iorem proprium &naturalem , intelligat oportet semper proprium, naturalem rei, tuae concoquitur licet inconcoctioni N. substantialibus haec forma accidentalis caloris sumenda tradicaliter pm ipsa forma substantia Ii, unde huiusmodica Ornaturaliter prouenit. Dicitur denicue cet oppositis passivis) quae Aristot ipse declarat esse propriam unicuique intellige , cui
conueniat concoctio γ materiam , hoc est frigidum, humidum,' siccii , ad quae, ut ad materiam se habet concoquens
tio, conuenit omni concoctioni non artificiali, sed naturali siue accidentali, siue substantiali, ouam c6coctionis diuisionem explicat Arist eum docet ali iiii conco tionibus finem esse naturam quam dicimus Drmam, substantiam;aliis autem finem ense,ut humidum tale, ac tantum fiat , hoc
est accidentaliter tantum mutetur secundum qualitatem, inuantitatem,cum au tem ibidem addit,qitae concoquuntur cras
sora, calidiora reddi, per cras Iluso non intelligitur maius, aut solidius , seu du-rius, sed spissius , ac velut pinguius ex eo proueniens, quod humidum cum sicco melius temperatum, permistum, ideoq; partes magis homogeneas het per calidi iii Vero, non quod virtualiter est calidius, sed quod actualiter,&quidem calore proprio,idmper se loque do Conuenit aut concoctio
119쪽
xime proprie, tuentibus, in quibus euidelius calor concoquens reperiturnum ele-- mentis, sed impuris, seu permittis,non auis tempuris.
36 Ex his intelligitur etiam quid sit inconcoctio concoctioni opposita, quae ab Aristot. loco citato recte detinitur esse i
perfectio propter indigentiam propriae caliditatis, quam imperfectionem explicat
statim esse oppositorum passi uomim, quae sunt unicuique intellige cui conueniat in concoctio, natura, teria,hoe est calida, hutardum,ck siccum .i Indigentiam autem
propriae caliditatis explicat esse frigiditatem, quam ob imperdictionem appellat nomine priuatiuo, licet sit quid potitiuum
ut alio loco diximus. 3 61 Concoctionis tres ab Aristot species . Meteor. 3. supra citat , metu constituuntur, Maturatio, Elixatio, Assatio Incoctioni scitem tres, Cruditas, Inquiliatio, Tostio: quarum omniam nomina non eodem modo, idest non uni uoce, sed analogice ii quibus tribuuntur,c lenire dicun. tur tum concoctionis inconcoctionis species omnes cap . recte detiniuntur. Maturatio, quae est prima concoctionis spe cies, definitur concoctio alimenti in his quae circa fructum: per fructiori autem no
intelligit Aristot. kl, quod Latini communiter fructum appellant, nempe quod a plantis ad esum accommodatum prodiicitur, lamen intra se continet sed intelligit semen in illo contentum per id vero, quod est circa fructum , quod ipse ,-----xoeat litelligit id, quod ad esum aptum est; S intra seriemen complectitur. Recte deinde monet, prirum, tunc fructus esse persecte maturos, eum semina in ipsis inclusa possunt efficere tale alterii AEliale sunt ipsi fruetus:tutu translatione, idest analogra quadam etiam alta dici matura nempe tubercula,pituitam, huiusmodi. Est autem, inquit,tubereulorum, pitui tae. talium naturatio a naturali calido inexistentis humidi concoctio . Denique ex spirituosis , se flatuosis aerei saque , ex aqueis terrea ra e te-nuibus semper crassior intellige modo supra explicaton fieri per matura
3 6 Cruditas, quae prima est incoctionis species maturationi opposita,detulitur inconcoctio alimenti ut eo, quoa circa stucium,quaan Aristote Pecte ait conuenire spirituoss,aut aqMis,aut ex utrisque conflatis, ela oriri ex caloris naturalis deis diu , cincommensuratione ad humidum maturandum . Aduertit tamen nullum humidum posse fine sicco maturari, quae causa est, ut aqua non incrassetur. Sed extremum monet etiani cruditatem,scut,&matri rationem dici multis modis, hoe est analogice deo consequenter etiam rinas,egestiones, destillationes crudas dici, cum non sunt victae a calore, neque consi-stunt. Immo addit longe procedentis, laoc
est magis adhuc late, cruda diei fictile dae alia,quae cum a calore immutari , de consistentia reddi possint , id palsa non
36 Elixatio, quae secranda est concoractionis species definitur concoctio a naturali caliditate humida nexistentis interminati in humido idest cococtio humoris interminati in humido existetis prouenies calore hiamido:quam recte Arist. docet conuenire spirituo's,aut aquosis, recte etiam notat elixa esse sicciora , quam assa, de humida tantum elixari,'c quidem humida non quacunque humiditate sed tali,quae vinci, idest extrahi, a calido humi do pomit.quo fit, ut nec lapides, nec ligna
quamuis aliquid habeati tinui Idit .itis, elixentur Analogice tamen non soleian aurit,okIignum, ac alia eiusmodi elixari dici ira tur,aurum quidem , quatenus ab eo Sco ria, lignum autem quatenus ab eo humiditas calore separatur , sed etiam humida quaedam,ut lac. mustum, quatenus eoru sapora calore extrinseco mutatur in alia
Drmam, idest in alium saporem. 6 Inquinatio, seu i mperfecta elixatio, Graece MAVAE quae est secunda incocodionis species opposita elixationi desnitur, inconcoctio eius interminati, hoc est humidi,quod est in corpore propter defectum caliditatis,quae in humido, ql circli Quem desectum recte Aristotel .ait esse eum frigiditate , a qua per alium motum, qui scilicet non est calefactio sed frigefactio, seu remissio caloris,docet repelli calorem,qui deberet concoquere, sed non potest,uel propter excessum frigoris in eo humido, in quo ipse est , vel propter excel-- sum, qui est in eo , quod concoquendum est; intellisse,siue hic excessus sit frigoris, siue humiditatis, qua a calore extrahi non possit. recte etiam docet inquinata, seu imperfecte elixa duricra esse, quam eli
120쪽
36 Rratio, quae tertia est eoncoctio. nis species definitur concoctio a calidit te sicea,&aliena Iuri ita definitione Arist. vel definiuit tanquari liorem affatio neni tantum an incialem, quae sine dubio fit a caliditate:vel definitiit quidem affationem naturalem sed per caliditatem lienam significauit caliditatem efficien tem assationis, tram idcirco alienam dixit quia est alteria, Sion propria eius, quod auatur, licet fit propria. non alienaei, quod ait at affatione naturali verbi gratia,animaliae te etiam Aristo ibidem docet assatione na, lixatione in esse Dperationes artis, iis tamen similes alias, sed innominatas Aeria natura, in Exem -- plum elixationis naturalis affert concoctionem alimeuti in corpore animalis: nec minus recte in exemplum assationis naturalis afferunt alii concoctionem ali menti factam in ijs qui calore sicco abundant, ut sunt valiae biliosi Latii conia coctionem, quae fit ab aetate uileni li , senescentela ali concoctionem
qua nutriuntur,& restauranturi 1 a,ue fui, aliaeque partes sicciores.
3 ετ ostio, seu imperfecta assati Gre ee -- - , quae est tertia inconcoctionis species orpolita assationi, non aliter ibidem de gnitur, quam per causas . dicitur
etiam accidere, aut propter paucitatem exterioris ignis, aut propter multitudinem
aquae idest humidae, aquosae substantie
quae in ea est,quod astatur. Itaque intelli-
enda est eue iaconcoctio ex causis al
Non solii autem concoctiones, tonse- qucmer etiam inconcoctiones substantiales abaecidentalibus, sed etiam tam sui stantiales inter se,quando sunt ad diuersas specie substantias, quam accidentales inter se,si sumantii formaliter,ut sunt a tali efficiente, ad talem termitium aceidetitaleis, qui est causa accidentalis diuers rum specie accidentium, ut saporum,od rum,Sc. differunt estentialiter: licet accia dentales sumptae secundum te, ut solum dicunt talem complexionem primarum qualitatum, differant latitum secudum magis, minus. . 368 His quae ad concoctionem, de in-eoncoctionem pertinent explicati ransit Aristot eodem meteor ad explicandas alias in isti iam in suo esse cotistituto pasesones a quialitatibus passivis, humiditate scilicet, e siccitate prouenientes,quasquoniam bie persequi longum esset, uidere
qui volet apud Aristot .ipsum.&interp tes poterit. Illud hie omittendum noli videtur mista perfecta in animata omnia tecte ab Aristot.: Meteor cap. vltimore u cari adso1silia , metallica,qii licet subiossilibus aliquando comprehelut .llitur quatenus ipsa et ramis terra diendo e ruuntur, ibi tamen a lassilibus distinguum tur ab aliis vero ad quattuor genera, hoc est terram, inccum,concretum lapidem,&. metalla. Terra appellatur non simplex terne elementum, sed mistum Duile mucidAristot per puluere in coloratum significauit,&culus proprium est, ut aqua madefactit molliatur,4 manu perinde,ac lutuis bigatur . Diiserunt autem ha terra intur se coloribus, oribus, saporibus, alusque different ijs: celebres inrerea sunt Lemnia,&Samni Succus concretus vocatur fossile, quod madefactum non molliatur, sed lique: cat, aut fi in olliati ir,valde lanua a terra differat, vel pinauedine, vel maleqria, qua constat;& vel in macer,ut sal,nitrum,alumen chrysocolla atramentum sutorium; vel pingue, ut sulphur, bitumen auripigmentum, sandaracha, similia; quibus communiter conuenit, ut sint sicca,&subdura Lapides arculum qui sunt illiquabiles, qui enim ob materiam metallicam,quam continent, liquabiles bini, id metalla potius, quam ad lapides Pertu Iet. Sunt autem lapiclum quattuor gener quidam proprium nomen habent, sed tam 'commuta lapidis nomine appellantur, Ut magnes,atites, haniatites a iij pretiosio. res dicuntur gemmae,ali marmora, alij saxa communia.Metalla denique,et interedum lare sumpta extendantur etiam adsessilia supradhcta , ab Aristotel tonen
loco citato appellantur ea tantum sonsilia , quae . vel sesilia . vel ductilia
3 6 Metalli species quot sint, non , iis constat Alij sex numerant,auruin, at Petum, a ferrum,plumbum album,4 plumbum nigium: reiiciunt autem ab enumeratione primo argentum vivum, seu hydriar girum, quod inter succo concretos res nunt Secundo stamnum tanquam mistum quoddam ex argento, plumbo nigro. Tertio electrum, quod certum est esse ni stum ex auro,&argento. Quarto pium cinereum, quod sub nigro, albo coit pra hendunt. Quinto orichalcum,quod iaci -