장음표시 사용
81쪽
mobile, ad ubi, si tamens mobile sumatur non Brinaliter,sed radicaliter,& quidem ut
complectitur tum coelum,tum quatuor vulgata elemema.
13a Est coelum ex Aristotelis sententia abstraheadoaveritate substantia simplex seu non composita,ex materia.& forma subitantialim quod hinc necessiario consequitur, ingenerabile, incorruptibile substan tialiteraram corruptibilitatem aliquam accidentalem in coelo ne Aristoteles quide: negauir, aut negare potuit licet negauerit eam quae est accidentium habentium c6trarium. Non ideo tamen non conarenter loquuntur illi etiam qui intum aiunt ex matera μ&sorma substantiali compositum,incorruptibile tamen naturaliter esse s siue hocsecundum verum, siue falsum fit 3 vel quia illa sit -- teria diuersae speciei a materia horum infitiorum,& illius unius formae substantialis quam habet capax vel quia,licet sit uiae
specie Gum materia horum inferiorum, tales tamen habet dispositiones debitas forme, quam habet Tanullo agente naturali coris
rumpi possit,sive hoc ex ipsa dispositioitum
aliarum natura proueniat, quia contrario careant, habeant semper causam,qua illibata conseritentur, siue ex vi se aequae validior sit in suis dispositionibus conservandis, quam quodlibet agens naturiae in ij decorrumpendis.1 1 Multa sunt calestia corpora , quae specie inter se dineruiitmussa tamen est susefieiens ratio id afferendi de omnibuspraesertim astris,quae etiam ante lini rerum tu spicilium longe plura quam mille viginti duo
ab Astronomis olim numerara,esse de relicsuis crat, post inuentumautem rubospiciliutofici su per detecta sunt, vi mamem a nobis iniri non posMMecimeTactra hic numero solare matalas, quas eiusdem tubospiciiij ps dio Christophorus schei rus Soc Iesu mathematicus a se reperias, Appellis post rabulam latentis nomine, in lucem primu sedi clit .ve i)s enim,&plerisque Mi)s,qua,vel escheineri,vel astaei,qui nuntio Sydereo mortaliuan oculos, animosque ad n ita coeli s ctacula primus erexit , vesante hos Tychonis,vel aliorum no ita pridem,
mirum iis patefecit industria iisdem de causis,quas. - . supra indicaui , consi tum mihie nihil misi, i hic dicere. ν siti a 33 Illud duo nullam efferationem affe
nem coelo conueniane, satis intelligi test,nisi intelligatur quid sint. Duplex enim cum sit positio, altera quae nuhil aliud est,quam ordo locat ad locum, a
tera quae nihil aliud est,qua in ordo partium ei utiem corporis inter se de hac posteriore hic sermo est sumpta tamen non pro ipso ordine partium , sed pro partibus ipsis inter se
ordinatis,'& sic recte numerantur, sex positionum ditarenti aes stim, deorsum, dextra, sinistra inte, retra. Quae differentiae ex Aristotatb.de incessu anima ap..dca de cω-lo tex. . desumi intur ex tribus vitae Maaib. quorum primus est vegetatiuus,aquosumatur sursum deorsicin rursum dici rutunde vivens sinit aqimearum, quae pars in animalibus iam inqueem edito, est caput, in plantis sunt radices, e proinde sursum in plantis secundam hanc doctrinam est ubi sunt radisces deorsum autem in parte oppos . Seclindus est sensitivus, a quo fur unda ante,&retro: Ante dicitur,ubi sensus plures sunt, de
magis vigent,qvie pars est usi est facies: re tro vero sis parte ponta . Tertius est yr ressivus, quo sumuntur dextrum , auri rum dextrum dicitur, unde ine. pitis tus progressivias sinistrum in parte opposi
zy Sie sumpta hae positionum differentiae conueniunt proprie animalibu in pla-tis,eruerso tamen modo animalibus enim morum progressivum habentibus conueni sit omnes, motum ver progressuum non habetibus non omnes, sed tantum sursum, deor
nistrunmplantis denique sursum,&deorsum tantum in Coelo aut nullae proprie,sed tantum per quandam analogiam, accomm dationem,quamquam fiasium,&deorsum si sumantur ut solum importat relationem distantiae a centro &extremis mundi Ariam in coelo proprie reperiantur.Nou e cm tamen omnes modo pradictas positionum differentias in accommodant . Aristoteles enim dextram coeli collocat inorvite .snistrum in occidete: Squia ante eiusdem coeli ponit in parte. dquam immediate tendit motus ab oriente, consequenterponit iurium in polo antarchico leorsum in polo arctito:Astroncimi uero citra aequatorem dexteram celi partem a praeliant occidentalem, sinistra mori, talem: contra Geographi item cina aequatorem dexteram coeli partem vocant orienta
lem, sinistram occidentalem tuersa tamen, quam Aristrae les ratione Poetae deniq, partem coeli septent conalem dextram Austra
82쪽
lem vero sinistram dicere consueuerunt,
sua cuique est appellationi diuersa , sed bo
iis Oileantur ne cilestia eorpora ab intelligentiis, an ex se incertum est,ex auctoritate tamen. aliqua etiam non contemne
da ratione probabilius est moueri ab intelligeiatiis, non tamen nec effario necessitate orta ex ipsarum intclligentiaruni natura , ut
Aristoteles existimauit. Sed siue ab intelligetijs, siue ex se moueantur, principium palmi-uum hiriusmodi motus , vel etiam activum si ex se moueatur diccndimi est respectu huiusmodi motus vere, proprie, natura , motus ilicinaturalis. Sicut autem negandum
non est quiniossit corpus aliquod cαleste solidum motu suo velocissimo corpus aliud elementare sibi immediatum modo non sit summe calidum per aurationem rarefacere, atque calefacere ita nulla ratione admittendum est motum caelestem per huiusmodi.attritionem calorem ad haec usque thferiora
propagare muro vero minus admittendum
est solem in Eudoxi, Galippi,aut etiam in
Ptolemaei hyp thesi posse immediate per attritione in in corpore ullo elementari calore giguum αδ Lucem coelestia corpora, quae nobis apparint participat omnia,nec dubitari potest, quin boliropria luceat Iucea una vero aliena,hoc est a sole minunicata, intuendo de priniaria Lunae luce:quod idem certuest de Vener sati compertum videt unet de Ioue. de aliis, vel planetis,quorum numerum quatuor nuper Ioui ales comites, ut desolaribus interim maculis Sileam, perspicue nobis auxerunt, ves fixis stellrs,conijcere idepossumus, amrn. are non possumus. Sed plura de luce intra, ubi de obitato uisus. Hi tantum addiderim aliqua in auris praesertim, utibus lucis diuersitate obseruari, nam saturnus Gnidus , ut iter nauus, Mars rubetis, capparet,non specificam tamen, sed accidentalent eam esse diuersitate; ut loco citato intelligetur ibi simul explicabitur , an ullus in coelestibus operibus Verus, permanens calor sit admitten
23 Iam vero adra, ct sol praecipue Lumen inia tam seriora propagant , ut perlumen etiam calorem dignant, non silum percadium reflexum iliaeuam perdirectium, quamuis,carteris pstribus, maiorem gignat calorem per utrum re nexum quam perdirectum, en maiorum quo magis reflexus ad directum accedit, seu minorem cum .lo angulum facit, maximum vero, ubi radius
directus in seipsum reflectitur . An autem calor per radium reflexum productus sitrantum sole, an etiam ab aliquo alio,intelligetur ex dicendis infra de reflexione
Illud interim hic monuerim, rationem, cur maior apud nos calor sentiatur Sole inae ne ingresso, di exorta caniculae, interdum
etiam Sole in Virgine existente,cum nos obliquius spectat, quam cum in cancro est, nos ire lius aspicit,non esse , ut non milli fingunt Astrologi , peculiarem aliquem inmixum illorum lyderum, seu coniunctionis illorum syderum cum sole, ad qtiam est, ubi non calor ut apud nos , sed frigus in his inserioribus, si viruinquem per se, sed per accidens, intendatur: sed partim,quia ut Arist.2 Meteor. sum. c. loquitur ampliori tempore calefacit Sol adhuc prope existans: partim,quia Sol ad nos accedens inuenit contrariam dispositionem frigoris,' magnam, in
montibus 'raecipue,niuium copiam: recedes
autem quia huiusmodi contrariam dispositionem iam superauit, nives etiam in motibus maxima saltem ex parte liquefacit,calorem ducendo vehementius calefacit quia calorem calor addit. ris Per calorem p noductum per lumen, ut diximus, coeurrunt astra. Sol praecipue ad plerasque generationes, 'corruptionestiorum inferiorum, probabile tantun .cst,praeter lume,&calorem, alias etiam aliquas ab astris qualitates in specie in nominatas, sed genere influentias appellatas, non medio lumine, sed immediate, ad modum tamen luminiscin hac inferiora 3ropagari , quae non nisi in subiecto apto peculiarem ita messicacitatem exerant . Sed quamuis alumin haec inferiora praedictis modis agat,&χύ-
sequenter recte Aristote es primo Met cor rum sum. I. dbcuerit ex necessitate mundum hunc inferiorem superioribus lationi b. continuum quodammoclo, idest cuntiguum, esse neganduin tamen est, quod aliqui dia runt iantam esse horum inferiorum a coelo
depcndentiam , ut subtracta .culi actione in ipsa,omnia illico a suis actionibus cessatura sint, i a tedum sit in est omni sublato sut luxu colit iuua: quoque, in tu salis gene
rationi, corruptio trisque vicistitudinem, ordine in , ac breui temporis spatio viventia omnia in his inserioribus sublatum iri: Reliqua de coelo, quae in sphaera explicari selcnt,
83쪽
Lementum multipliciter sumitur aliquando late pro quacumque causa , principio,siue intrin.P co,sue extrinseco: aliquudo presse pro solis principias intrinsecis, quam notionem Aristotcl. interdum restrin-pir ad principi. intrinseca rerum naturalium fieri, seu transmutari, interdum etiam sesecitndum aliquos ad solas causas intrinsecas, interdum denique ad solam materiam pri marmsed communiter pro quatuor vulgatis elementis igne,aere aqua, terra: atque ita etiam ab Aristotele multipliciter definitum est. Una enim definitio habetur 7. Metaphy. in fine in hune modii mri se nnetitum autem est in quod ex stens diuiditur, ut materiam; quae definitio conuenit tantum elemento supto pro principio intrinseco per modum materiar unponente. Altera definitio habetur de celo tex. 3o his verbis. sit itaque elementum illud corporum, in uod alia corpora diu duratur.qδ est potetia,aut actu phoc. n. Vtrona d ad hil est inbiguum esto ipsum autem cst. indivisibile in diuersa specie,quae definitio conuenit tantum elemento sumpto comuniter proquatuor vulgatis elem diis. Tertia deni lue definitio haletur s. metaphysi. tex .cias alii, vel iri r icti ei tum dicitur ex qnc scinsonti res nil iro in exist te iii liuisibili specie in aliam specierni quodc sinitio ecundum se conueniit tantum elem to sumpto propritici io intrinseco com8 cnte primo, ita men particula illa primo nexistente dita accipiatur,ut elemetum sit id ,ex tuo primo non simpliciter, scd in genere corporum is sue actu, sue potentia tantum nexi
sunte indiuilsbili spcci in aliam 'eciem
componitur aliquiat,desinitio conueniet et i 1 vulsem cie Pntis, de quibus hic agendum est , o Formae essentia Iesi constitutivae elementorum non sunt ipsorum qualitates activae,aut motitiae, sed formae substantia lex distinctet ab omnibus ipsorum qualitatibus.
sunt a luemlia sciemsita quatuor, ignis, aer, aqua,terra. Quod dicendum est uteri amsi nullus supra totum aerem ignis oneretile. Sed ut admittendum non est dari supra toti aurem,ignem similem igni nostro , quoad omnia accidentiat ita admittendum videturari ibi ignem similem igni nosti quo ad essentiam . An autem huiusmodi gressa parte
superiori terminetur concavo Orbis Lunaris, nec ne decidi non potest quin attingantur
questiones de cessi is stemate, soliditate,&incorruptibilitate, quas capite superiori attingendas non duximus. l . i24 Inter elemcnta prope cream niuiuium est omnino purum teu nihil omnino unaturali suarum qualitatum statu immutatum: immo in aere,&aqua,probabile est nullam dari partem omnino puram, saltem ad longum tempus; in igne autem supra aerem, terram multas da, partes omnino puras. Qua de magnitudine. figura elementum dici eossent,partim at ij idem quas dixi quaestionibus pendent, partim ad mathematicos pertinent Illud omittenduin non est,noc Aristoteli,iaec veritati congruum esse,quod quidam dixerunt, , numquodque elcmentum in serius 1 superiori excedi quo ad magnitudinem in decupla proportione:nec illud ,eleia et ex sua natura uon postillare cerram, ela determin Ninusiora ii ted posse per accidens multis modis guina L. I, πο . is. 141 ita ut uis autem non repugnet soIo motu, lumine Si generari nouas partes ignis, repugnat tamen partes altoruinari unielementorum, quae de nouo generantur, di iri ulto magis integrum elementum generati acqlo tantum Permotum, immobilitatem,vel etiam lumen Quare causa effectiva quatuor elemel torum non potest ullom
cto elle cetium,sed est Deus qui ea simul cum c lo in mundi primordio eondidis.
Partes autem clementorumst de nouo geuerantur,partim acYIo, partim ab ipsis elementi aut uirtutes activas elementoru participantibus generantur. 1 3 Ut quatuor sunt elementa, ita qua
I uor sunt corum qualitates, uuae primae aicut ut calor, si gus, huis iditas, siccitas, itaque, non solum calor,&humiduasded etiam stus i&siccitas, sunt quid possiti in nec soli, calor,&frigus, sed etiam rumiditas.& sicci ta sunt qualitates activa , quamuis illae magis lucunnus. Recte nihilominus illas acti-uas has passiuas prellat Aristoteles, docet que illis constitvi elementa in esciton substantiali, sed traiismutabili accidentaliter ,
84쪽
seu alterabili. Recte εfide Arist. 1 de Gener l, it Arist.item in eoeret Ac prima graue,elit. 8 easde quatuor qualitates in concreto leue abstrahendo a simpliciter,& se δή , secundarios, aequiu in ea ruestectus, etsi definit inordine ad motu, cuius sunt princi
inis verbis,definit ut calida sit,qd cogregat homogenea .frigidu,rid congregat similiter,& homogenea, heterogenea intellisendo in per homogenea. heterogenea ac soluea quae sunt ei uides,&ca,.sunt diuersu naturae specifieae,sed et ea, 'sunt eiusdem, S ea,quq sunt di fieris grauitatis,vel leuitatis, concoctionis,vel incococtionis, liquabilitatis uel illiquabilitatis,&c humidu, caest difficile terminabile termino proprio, facile aut terminabile termino alieno taecu qa est facile terminabile termino proprio, diificile autem terminabile termino alieno. 14 Sic aut haequalitates elementis conueni ut,ut ignis fit calidus, siccus, aerealidusMhumicus,aqua frigida. humida,terra frigida, sicca atq; ignis side natura sua postulet utraq, prima qualitate intensa in summo,' crutraq; remisia, aqua friciditate Ad re- inissa, hi:miditate ast intensam in sumo, terra dciriq; viri'; intensa in summo Si sis in ex e Liabinii irati b. primis unicuiq; elamento conuenientibanatis assignare, velit unicuiq; ex hac suppositione maxime propria, recte cit Arist. x de Gen. t. 23 dicet terra esse
sic ei magi Cfrigidi, aqua frigidi masis, qua
humidi, acre humidi magis, i calidi, isne calidi niaxis, sicci .Qualitates remissae tu elementis, alijs quibuscuq; nicheant contra-rni,non simi remissae nisi ex admixtione co-trarii mec qualitates sim bolae in iisdsi eleme- iis sunt diuerse,sed eiusde speciei .dfir autem qualitates limbolae illae, inqui b. duo elementa inter se conueniunt, ut sim frigiditas aq, ct frigiditas terrae, Sc sicut dissymibolae diar illa in qui duo elemctan conueniunt,ut sunt humiditas aq, siccitas ignis,&c arib. qualitatib et elemcta insa apocllantur sv mi, ola dissymbola, s nabola, is ui bolas, dis symbola,quae diisymbolas qualitates habeti s Potin 'alibet elementum secudum ali tui parte inqelibet immediate trum utari: recte in docet Aris. ω. de Gen. t 1 .&χ S. velociore, faciliore esse transmutatio: te elemeti Vmboli in s mbo hi ιι disi mboli in diilym,3lu,nec minus recte tex. 17.addit ex duobus elementis diis naboli, immediate inter se agentibus posse gerri r iri tertium ab utroque disi inclum,4 utrique symbolum. , 6 Qiralitates motivas eorude element rst, abori tu micu';quib.c6 nitit,hoc est grauit Men ei: itat et limpliciter, et secudia
pia, i de cc lo t. is ubi ait,graue esse, ὀ adipis natu est serti ad mediu. i. versus centrin leue aut ,qila medio.graue ais,& leue simpliciter definit inordine adquiete, seu fine motus . de celot. 16. ubi ait graue simpliciteresse,qxoib. substat leue simpliciter'loib. supereminet. In qua tu definitione particula sipe TninetJrestringeda est ad ea, iri mouent fmoti recto, spectata postsi per motu adepta sunt locu suu naturale. Graue deniq; deuesecunda quid definiuntur ab Arist. . de cε lol. 27aest e, litae aliquib.substant , aliquib supereminet in qua definitione particula substant,&supereminent restrinsendae sunt e de mo, quo insuperiori definitione diximus. restringendam este particula supereminet. Aliter et definiri pol graue scδm quid ,quod aptu est serri ad medius cδmquid leue secudia quid,qu da medio secundum quid. Atq; ex his quatuor graue quid simpliciter terreleue, simpliciter an grauesci mrid, aqua, leuescam si aeri couenit,graue tu simpli ter suptu ruralitera graui scam etd sapiosor maliter non differt pe , sed tis segmin 1-gis, minus. Neq; licqualitates moti uel la formam substalitialem, neque blas citat itates actitias,ncq ire solam densitatem,ec raritatem, sed hae omnia simul sequuntur. 147 Grauia, leuia,ctim ad sua loca naturaliter seruntur non mouentur a calo allia loco naturru,ta illli quorii u liquio. couentur,nocet conterri In rarefactione medii,vel
grauiti te, let: ilatet simpliciter, et secudia cris 2:itecedetis mobile,tum impud quos dari non est mbigendi , rectu des-l . . 'tis. Cfr: a vi to motus uiolentu
ut serruma magncte, aut a rnedio, per quod transeunt, per se loquenso; sed a propria forma substantiali,ut ab a-eteriincipali, qualitate vero motiva, ut ab eius instrumento rcnrote indici pti moueri a
generante, a remoliente aurem prohibens*ncituli per accidem s. Motus eorundem grauium:
levium naturalis velocior est in niue qua in medio S in hoc quam in initio uniformiter difformiter,cuius rei causa referenda est in inedium magis, ac magis sempera mobili incitatum: in eam partem, inquam mobile sectur, ac proinde minus, ac minus semper impediens, Hardans impetum mobilis quod , ut per medium miniis incitatum in eam partem inquam ipsum fertur, tardiore, ita per medium magis incitatum n eandem partem uel iorem per suam grauitatε, aut leuitatem efffieir motummec tamen neganduest aliquid etiam ad eandem uelocitatem tres actione medii verbi gratia dctis mobile,tum impetu subse-
85쪽
est, non quidem in ipso statim initio , sed lprope initium quia in ipso statim initio medium magis resistit virtuti mobili im prenae,paulo post magis cedit,sed in progressu virtus illa minuitur,&tandem delicit. Motus denique progressivus animalium v locior est potius circa medium,quia instrumenta motus progressivi circa medium magis disposita sunt,quam,aut in principio, spiritibus nondum satis excitatis, aut in fine, iam resolutis.148 Nullam tamen elementum in proprio loco grauitat,aut leuitat. Nec causa immediata ' proxima motus proiectorum est solum medium, nec virtus impreta per modum actus primi,seu poten- tuae productivae motus, sed est primo ipsum proisciens quatenus imprimit proiecto in tum,qui proinde non male dici potest virtus impressa deinde vero motus ipse proiecto impressus,quatenus concurrit ad producendum uecessue motum sequentem, conserente tamen al uid etiam medio. Atque ut inter motum directum, reflex si, Juoran uterque sit naturalis, per se loqueno,intercedit quies ita inter motum dire ctum,&reflexum, quorum uterque sit mere violentus non intercedit quies , saltem totius mobilis nec item inter motum dire clum naturalem, veletram partim naturalem, partim violentum, cui ulmodi esset motus pilae deorsum violenter proiectae. 4eflex m. inter motum autem directum violentum, re nexum naturalem intemedit quies .inter motum denique directum violetum, reflexum partum naturalem,partim violentum non intercetit quies. 49 Motus autem Iocalis, cuius iam s.
pe meminimus, ut abstrahit a naturali 'violento , qui non nisi accidentaliter disse runt, adaequale sumptus dicite tantialiter subiectum, dum terminosa quo , ad quem intrinsecos, per se oppontos rina - quate autem sumptus , quomodo dieiis lumia . quod intrinsece acquiritur in m hili, dum mouetur , hoe est larum termi
m intrinsecum ut proportionaliter diximus iupra de quolibet motu,& mutation non est successu coextilentia mobilis cum partibus loci,aut spatir,perquod utilatio, nec successui praesentia mobilis cum partibus loci aut spatia, quam successiva mpraelanti λm appellant quidam .ubi intrinse- eum successivum, &,όuint,licet male, esse modum i parte rei distinctum a mobili sue
cerauum,dum mobile mouetur, permane tem vero finito motu, ita ut pereundem motum,ut suceessuum larmaliter constituatur
mobile in tali, vel tali loco Ivel spatio sue-
cessuram permanentem vero in tali,vel tali loco,vel spatio permanenter. xso Tametsi enim detur uecessiva e -xistentia, Iuccessiva praesentia mobilis cupartibus loci,vel spatis,iquae secundum id quod dicit in mobili formaliter,seu virtualiter tantum 1 mobili distinguitur tamen id, quod acquiritur in mobili dum localiter mouetur,seu terminus, ad quem intrinsecus Laticinis nihil tale est,sed est qualitas translativa mobilis per locum,uel spatium,quae qualitas producitur in tempore, ita , ut nouae semper eius partes succedant corruptis a
liis , in quibusdam non proiectis pendet semper ab actuali influxu potentiae, non iis
in proiectis,nee inrijs non proiectis, quae eistiam separato motore mouentur per aliqd tempus . atque in compositis ex materia,&forma recipitur in materia,Perquam in soliis dis, quoad continua est,propagMur in non compositis autem, ut in Angelis, recipitur in tota substantia, Cuniuersaliter recipitur in subiecto, quodpς se pri
non autem in eo , quod mouetur tantum ad motum alterius cut coniungitur, sue subiectum , sit corp
86쪽
Iatione idcirco hic agere visum est,ut qua de generatione, d corruptione diceda sunt, melius intelligantur. Recte autem creatio definitur productio ex nihil , hoe est ex non tabiecto, seu independenter a subiecto.quae est disterentia,perquam distinguitur creatio a quacumque alia productione, hoc est a quacumque generatione, siue substantiali siue accidentali. Quare particular ex nihilo I non signi Mathabitudinem termini a quo negat tu hoc est
negationem rei, quae producitur,antecedentem prius tempore aut etiam natura rem,
quae producitur , quae negatio increatione quae fit in tempore adest, non requiritur tamen ad creationem in communi sed fignificat tantum nefationem dependentiae ala biecto Creatio tamen unius rei a conseruatione eiusdem non distinguitur a parte rei, sed tantum formaliter,seu virtualiter. Et recte conseruatiore creatae, seu quae per creatronem acceperit esse dicitur,este conti lauata quaedam, seu perseverans creatio: sicut conia seruatio incommuni, Dabstrahit ab eo qssi rei creatS, vel genite,c a ca efficiente, uel alia quacumque recte dicitur esse continuata quaedam, seu perseverans producito causa dixi a causa, id in continuata, seu perseuerans productio, quae non sit a causa, ut in diuinis,non dicitur conseruatio. Neque conseruatio in communi a productione, Quae cita causa, distinguitura parte rei, sed tantum thrinaliter, seu virtua. liter. Eadem enim realiter productio, ut praeci est dependentia in esse a causa. produi ctio a caura ut est perseverans dependentia in eodem esse eme accepto a causa, est conseruat Iot sine ab eadem eausa steonseruatio, aqua est productio, siue ab alia, ut interdum esse potest,&etiam naturaliter in multis est.Quare c6seruatio rei supra productionem eiusdem rei addit tantum rem illam etiam prius fuisse sine interruptione. Itaq; c5 seruatio in e6muni definiri etiam potest dependentia in esse, quod etiam prius fuerit stne interruptione, in qua definitione partic la priusdita accipienda est, ut si quidem se misit de conseruatione pressi iis iumpta ut dicitur tantum de ijs, quae durant per aliqδ
tempus, restringatur ad prius tempore, aut
instanti temporis:Si uero sermo fit de conseruatione alius sumpta ut dicitur etiam de ijs,quq durant tantum per instans temporis, extendatur etiam ad prius natura Particula uero tasne interruptione 3 idcirco addita est,quia aliquid corruptum, quod nunc a
Deo reproduceretur, non diceretur conse
uari, te reproduci, quamuis, post re-rr lictionem duraretis esse, diceretur con
1 3 Sed ut ad creationem reuerramur potest ea naturaliter cognosci, non solum, ut possibilis, scdiniam, ut hue de facto data sit, o detur Et quamuis Aristot nunquam eam expresse, quod constet asseruerit diei tamen potest ea ni aliquo modo, idest implicite e gnouisse quatenus explicite quaeda asseruit, quae eam necessario inserunt.1s cn soluci utem nulla creatura de facto quidquam creauit, aut habet potentia quidquam creandi linc ex sola ratione naturali neutrum horum euidenter demonstrara pomit sed neqtie ulla dari potest creatura, sua habeat notentiam quidquam creandi
instrumentaliter, ut instrumentum connatu rate. An vero dari possit creatura , quae ha-beat potentiam aliquid creandi instrumentaliter, ut instrumentum diuinum, seu supernaturale eleuatum, pendet a quς stione de potentia obedientali, quam Theologis relin qiiimus. At loquendo de potentia aliquid creandi principaliter, seu per modum agentis principalis dependentis a Deo, sicut nulla videtur esse ratio, quae omnino couincat, polis per absolutam Dei potentiam dari creatura in , quae huiusmodi potentiam habeat: ita nulla est, quae conuincat non posse dari. Et sicut spectata auctoritate dicendum p tius uidetur non posse dari ita spectata so Iaratione dicendum potius est post dari. 1s Creationi onponitur anni hi latio, sicut enim creatio est productio a cuius ex nihilo, ut dictum est: ita anni hi latio est redu
87쪽
etio alicuius in nihilum. Quamobrem, sicut in creatione nihil omnino supponitur rei qereatiir, sed producitur tota eius entita scin dependenter ab omni subiecto, quod non fit in generatione naturali an qua sum persul ponitur materia rei,quae generatur:lita in anni hi latione nihil omnino relinquitur rei,que anni hi latur, sed destruitur rota clusentitas suod non fit incorruptione naturali, in qua semper relinquitur saltem materia rei, quae
tiae patiis, vini in sanctissima Eucharistia, non solum quia non destruuntur accidentia physica huiusmodi substantiae, sed etiam vasubstantia panis in eor iis, substantia vini in sanguinc in Christi Domini transubstatiatur, ut explicant Theologi. Et creatio quidem est vera ac io:anlii hilatio autem non est vera actio, sed cessatio ab a-ctioine,qua resin esse cohseruabatur Neque creatio tamcn neque anni hi latio est vera, simpliciter dicta mutatio.m coica tione aist , csiicabilitate potentiae aliqd an
nilitiandi eodem nari proportionaliteri hilo
sophaiulum est,qtio de coicatione, icicabilitate aliquid creas li sit pr. philosophandu esse diximus. Atque ut multa Deum propria crea se v qilotidie creare certa est: ita nulla liqua re m anni hi lasse probabile est.2 6 A creatione , anni hi latione gradu a faciatinus adiciaciatioirem, corruptione, a
qui b. duos Aristo libros merito inlcripsit,&sa corysii biectu principale proprie sit corpus Icnerabile, corruptibile, seu qd id cinest,
corpii quatenus mutabile se ausorma sub statui ale, adae litatu aut corpus quatenus murii abile tu secundu forma substantiale, is seu lduforma accidctalcm, excepto motu loeali lis Gencraticia is substantialis quinque ex Aristo definitiones colliguntur. Prima ex 2. Phys.lex M. G cneratio est via ad natur ii tellii Heipua, i. ad scima substantiale. Sed a
ex s. Pisicit 8S0 Generatio est mutatio ex subiecto in subiectu, mellige subie aeno minati citis principaliter sic uictu, i. compti si lia substantiale, o desinitio, qua alio iiiiii ccl
nor cst mutatio a non entea dens , sitellige substantiale ob eande ronc. Quarta X I. de Gener.tex 2 F. cnc ratio est mutatio totius
in ictu,nullo sensibili remanete, ut subiccto eodem, scii, ut Aristoteles ipse loquitur, qua dototu transmutetur non mancic aliquo sensibili, ut subiecto eo Maedit cx genitura to
aqua.Quinta ex eodem libro tex is Generatio est mutatio ex potentia substantia in acti substantiam. Quarum omnium desinutionum celeberrima est quarta, in qua loco generis ponitur L mutatio a loco dillerentiae stotius in totum I reliqua adduntur tantum ad maiorenidii serentiae deela rationem sensus autem est generationem substantia
lem esse mutationem totius physici simpliciter sic dicti, idest compositi substantialis, in totum physicum simpliciter sic dictum idest in compositu substantiale, sicut in uerbis,quae ad declarationem adduntur persubiectum intelligitur subiectum denominationi simpliciter sic dictum, quod ingenerabilibus,3 cmniptibilibus substantialite est compositum substantiale. is Nonas ramentorum physicum simpliciter sic dictum, seu coli positu substantiale
mutari inutatione proprie sumpta, capite sexto exp:icauimus One totius, sed in r6nen ineliae,qu. proprie mutaturuice dici possit natam citur ictius mutatione improprie
sumpta pro desitione, nii:ς,qa destruitur,cuius loco luc dica It cmici producitur Qxio posteriori mo nutatione sumpsit Aristot. in allata definitione generationis substat talis,
ut ea per aliquid niaxime notum explicaret clim Oprimu timcro potvisset et priori modo intelli neratione substatui ale este mutationem totius in cotum, non ratione totius, sed ratione nateria latum, ut diximus. is Post allatag ..itionis substantiali, des nitione subdit Arist licet stib obtaure delinitione corruptionis substantialis, .docet essec Crrirptione elux,cuii:s generatio a definita est generatio Peic si etiam ipsi definitio enerationis accomodari definitioni corruptioinis, addita in particula negativa, ita ut sic iit gnatio cst imitatio totius in totum, ita corruptios mutatio totius in noti totu ut lligeiulca totum codc miro lo,qtio in te: ligendum diximus i. dc finitione gene .ationis.EIma resa indixeratione suun in tali mute-It: rtiau, seu c6postu ut, statiale, ad destiuntur in ictu, seu postum substantiate, Iliodprccucitur, ollisicndu non est in cncratio ire ira prod i c tu, scii ccpositu substantiale, ut nulla illius varis narueris in corruptioine vcro, ita destrui totum,seu compositi sub salutate, ut mill actu pars rei.ianeat sed tantum in generatisne produci,incorruptione uero destrui totum, quoau rationem totius, quoa ieri potest cita si nulla par quo- ita suam curitatem producatur,aut destrua
88쪽
16 Neq; explicata generationis aut cor truptionis definit in est dille nihils sed accide italis neq; conuenit omni omni ho generationi, corruptioni subst tiali, quae fit,4 esse per Dei potentiam pors sed tin generarioni, Meorruptioni substatia Di,quae de tacto in natura fit vi agenti uitati liuini definiretur aut essentialiter perieratio creata abstrahendo a substantiali, accidentali, si diceretur else productio formae in subiecto , aut certe unitio eiusdemisi subiecit', vel qd de est,productio formae in subiecto siue quoad entitate formae,& unione eiusde culi secto simul, siue sit quoad vitione eiusde caesubiecto Corruptio vero si dicem uresse destructio sorama in subiecto, aut certe separatio eiusde a subiecto, vel qd ide est, destructio minae in
subiecto, siue quoad chtitate formae,&ini ne eiusdecu subluetos mul, siue ili quoad v-nione eiusdecu subiecto. Prout aut forma erit substat talis, vel accidet alis,ita generatio pradicta, corruptio erit substantialis, vel accidentalis.16 In comiptione substalia lino solii non sem fit resolutio usq; ad materia prima, sed neq; fieri unqua naturaliter pst, neq; immediat ea es, mediate,seu post multas corruet intiones, sin aliqa super remaneat accidus idenumero in genito, li fuerat ii corrii pio , Uti in penetrabilitas,de qua suo loco, si'. est aliud huiusmodi coe corporibus olbus. Vniuersaliter alit loqvcndo illa accidetia remanent eade numero in genito, coinrpto,qui non pendetit in construari a forma,quae clam rumpitur,vel separatur, siue pendeat ab illa in fieri, siue non,&non repusnat brinae,quae
generatur, seu utroducitur il l . vero non remnent,qua Veliendcnt in conseruaria soria Iara, tua coirula I itur, vel separatur, siue pedeant ab illa ut in seri, siue n6, vel repugnat soruaae,cui neratu curiiuroducitur. 16 I mi' initiesvcro illa , generatio unius est in ιupti ulterius,&e, Oιitratio, non est vera in sensu feriarati,siue intellisatur de generatione, ex corruptione uost atrali, Maccidet ali simul, siue de substat tali,& accidentali iiivinec est vera in sensu identico dc qua-
hoc cst ita intellecta,ut generatio habeat cocomiti ter adiuncta coli quis item,si con trario,non est Fura de ora erati. ue accidetali, licet vera ut leo uini cneratione eoru accideiritu in contrariorum , quoru alterum uecessario debet invise subiecto. Eadem pro- possitio in eodem sensu coli comitantiae uo:
in vera de omni generatione , corruptio; ne substantiali, quae de facto fuit,ac eue per Dei potentiam p6t: nec est vera immedia e deo generatione, corruptione ritu stantiali, quae de facto in natura fit, nisi aeneratia sumatur, prout abstrahit a productione enti talis,& formalitatis formae, hoc est eius ictu nis formalis, per i sorma costituitur vltimo informans specificans, denominans,& corruptio prout abstrahit a destructione,seu separatione entitatis,&Fornialitatis formaei explicatis in eodUtii sensu concomitantia vera est deo generatione , corrupuisne subitati ali, i de iacto in natura fit, sumpta generatione pro productione, corrupti ne pro destructiqne, vel separatione serinae, ruo ad sua mentitate vera, inqua,est ychmeiate,vel immediate, seu 3 affect , vera est deo generatione,' corruptione substantiali, qdefacto in natura fit, coplete sumpta atque hic est proprius sciasiis illitis propositionis ab Aristotele intentus.163 ut aut terminus generationis substan
tia is que de facto in natura fit, de qua hiepraecipue agitur, cosequenter et corruptiunis substantia: terminus recte assignetur, distingvcndu est. St. n. loqtiamur de generationibus reru, i conat ex materia , forma corruptibili succi na,sue multiplici termi: nu gener.rii ni minus principalis, inadiuuat iis sui partialis, S praecisus est rina, urroducibilis secundusMisi, ut nibilisiuitetur, teraninus vero principalis, ad ae- qiiatiis, seu toralis, S denominationis est copositum: si aut O litamur de generationibus rerum,quae constat ex materia, Torma incorrii ptibili, hoc si de se incrationibus hominum,ter n. inus .ene it iunis militis principalis, iliada quacus, seu partialis, praecisus. non est forina ut prinsucibilia secundum se, sed talita, vi uni bilis materiae:terminiis vero
prim ip sis, a Kequatus, seu totalis, denominati otiis est item compositum . . iis mi itaq; duplex in hominis generat;o ne a tio interii eniat, na hois generatis, qui per semen,ut instrumctu Diateriam organitat,&disponit; altera Dei qui,ut eausa particularis, statim atq, urateria Orgalaizata &dispoiua est a rima in in ea crςat:&si ut causa vitiuersalis concurris etiam ad effectum Onuic hola generationis sicut Actio Dei terminatur ad a, ima non solit,uti oducibilem D deuiidia se sedetavcvnibile materiae,dando illi non solia esse, sed et liene materiae ita a-
ctio' usgum cratist crininatur ad materia in organi rata, ta disposita, no solia, Vt produci
89쪽
bilem secundum se, sed etiam ut uni bilem animae, dando illi non solii inesse organi rationis, dispositionis, sed etiam subesse animae:vt potentiam passiuam suo actui.'dferi non potest,quin actio hominis guneratis attingat etiam animam, non quidem, ut producibile m secunduis sejed ut umbilem
materiae, seu ut terminum,cui materia ni
16 Ceterum unio inter materiam, clarmam quamcumque lio distinguitur a parte rei ab extremis, sed realiter eum ipsis identificatur,nec aliud mrmaliter est quam
id,quo ex materia,&forma fit num ea te nus autem ex materia, Drma fit unum, ouatenus ex materia lassicienter disposita,
forma illi suffcienter applicata ,seu quod idem est, ex materia recipiente in se Drma,& forma actuante se ipsa materiam coales)it compositum, quo idem λrmaliter est. ae nitum,atque adeo, num non per identitatem sed per materiam recipientem, eli formam actuantem, ut diximus constitutum: tunc dicitur compositum 4 unum per se eum ex materia,&forma substantiali, tunere accidens cum ex materia, forma accidentali constituitur. Idem proportionaliter
dico de unione inter partes alicuius totius non habentes se per modum materiae, Graiae, nec indigentes glutine,ut uniantur iam etiam huiusmodi partes se ipsis non autemper unionem a parte rei distinctam ab ipsis uniuntur,hoc ipso, quod habent suffciente dispositionem fius ad continuationem, siue ad agglutinationem, siue ad aliam inter se
cohaerentiam, seu connexionem, ratione culminum componant , sufficientem inter se approximationem . Ex quibus colligasii ullum compos tum distinguia parte rei a suis partibus componentibus simul sumptis. nec ab ulla ipsarum,nisi ut includens ab incluso, nec ab omnibus inter se unitis, nisi ut confusum a distincto 266 Ac licet approximatio partium ad
unionem,&consequenter ad copositum requisita expi cari possit per indistantiam, n6
est tamen formaliter indistantia, hoc est negatio distantiaeaediofitiua relatio proximitati s licet interdum sumatur et Iam proactione approximante a quae tunc tantum est realis simpliciter loquendo,cii extrema sunt distincta realiter neq; aut ap pXimatio,aut
in distatia est de ratione formas ullius uni nis, licet tam approximatio, quam indistantia inter qua libet extrema unita reperiatur ita, ut in genere caulae velut materialis prς
cedat unionem tamquam conditio quaedam neces Taria, approximatio quidem, ut conditio quaedam necessaria positiva, indistantia
autem negativa, in genere tamen causae, velut sorinalis uni tam approximationem, quam indistantiam praecedat. 26 Unitio autem, seu actio nitiva materiae,& formae, consequenter effectivae6
positi illi agenti siue uni siue multiplici tri-ouenda est, quod emcit,ut materia ac tu in-sormetur a brma hoc autem dupliciter fieri potest,uel per se, vel per accidens, per se adhuc dupliciter,uel totaliter, vel paritaliter. Illud per se totaliter totalitate causa: emcit,ut materia informetur Brina, quod se solo materiam aptam insermari,& forma aptam infbrmare in ipsa materia per se producit, ut fecit Linus in mundi molitione illud per se partialiter partialitate causae, qJ non Producit materiam secundum se , sed per se disponit,& constituit sub Brma actuate,siue deinde ipsam etiam Drmam secundum se in inateria producat,ut faciunt agentia naturalia in generatione rerum constantium ex materia,&forma corruptibili, siue non ,Vt homo in generatione hominis Illud denique per accidens emcit, ut materia iii- formetur a rma. quod neque materiam,neque sormam per se producit, neque materia ab alio productam persedit ponit, sed tantia materiam a in dispositam, formam ab .ilio productam per motum localem proxi-mas,seu indistantes facit, ut facit dealbans parietem,qui per motum localem applicat tantum albedinem, seu substat iam illam albam parieti atque ita dieitur facere alburri,
non per se,ph sice loquendo , sed per accideris,hoc est, ut applicans actum potentiae: ad eum modum,quo ille, qui ignem domui in i jcit, dicitur incendere domum, non per se
physice loquendo, sed per accidens, ut applicans activa passi uis. Atque ex his facile, telligitur, liud de viritione, cu actione unitiva aliarum partium, quae non se habet purmodum materiae, formae dicendum sit. 168 Sed ut ad alia , quae ad generatis ne
substantialem pertinent, progrediamur, de
causa illius effetenterrincipali particulari, de qua sola iam poten esse questio, nam aliae satis ex dictis patent, aliquid hic dicenduin
est ac primum illud asserendum,nec accidelia virtute prooria, ut agentia principalia nec substantia in seu formam substantialem rei generanti se sola immediate posse attinsere productionem substantiae , seu forma substantialis nec ad productionem ullam
90쪽
substantiae seu sormae substantialis quae dea beat actionem prauiam a parte rei distincta
facto in natura fit, una anima rationali ex- ab actione, qua intrinsece attingitur esse-cepta, requiri, ut forma substantialis, Velictus vltimatus agentis principalis sed pota substantia ulla, vi causa meiens particii laris immediate concurrat. Ad omnis enim
formae substantialis, quae de potentia mat riae educitur, productionem sola accidentia immediate, proxime, posito concursu g nerat Dei, Concurrunt, ut causa emies paei ieu balis non quidem principalis,sed instru mentalis, seu quod idem est , ut virtus, instrumentum lubstantiae forma autem su stantialis, respectu euius huiusmodi aceidεtia sunt causa accidentalis in in cuius virtute dicuntur agere, concurrit quidem ad eiusdem formae substantialis productionem, ut eausa illius essiciens particularis &principalis, sed tantum mediate,& remote concur
6 Porro aee idem agere in virtute substantiae.seu ut virtutem substantiae, non ita accipiendum est, qua fi accidens a substantia recipiat aliquid sibi a parte rei super addituper quod constituatur aptum producere subitantiam, vel compleatur in aptitudine ero ducendi substantiam, ut fere accidit in instrumentis artis, quae vi agant, debent in se recipere motu ab artifice, euius sunt instrumenta in cuius virtute diculur agere sed ita ut ipsum naturaliter sit aliquid substantiae,seu a natura substantiae tributum,ut illo mediante substantia agat atque ita ipsum intransitive,ut quidam Ioquuntur,sit virtus seu instrumentum substantiae. Quomodo autem accidens,quod quatenus achive attingit substantiam,semper habet se, ut instrume tum,quatenus active attinsit a Ilii laecides sub una ratione possit se habere, ut iristrumetum, sub alia,ut agens principale patet ex
dictis ui pra,vbi de causs hie addendum est, ad prodationem substantiae instrumentaliter concurrere, non solum ilIud accidens, qlest in agente principalr, Meffective producit aliud in medio, mediante hoc aliud in subiecto, per quod i Ilud disponit , sed etiailludinuo producitur in medio, ilIud linium, quod producitur in subiecto,&seipso illud disponit , licet hoc tertium concurrat etiam dispositive seu materialiter rimmo
nullumesse accidens, quod omnino imme diate, pro1ime instrumentaliter concumrat ad prodiictionem substantiae, quae fit in aliquo subiecto,nisi illud, quod recipitur in
eodem subiecto. 1 o Hinc colligas licet ad rationem in-
se eundem realiter effectum ultimatum sub diuersa ratione pendere , tum ab instrumento,tum ab agente principali &consequenter sub diuersa ratione esse actionem, tum instrumenti tum agentis principalis; instrumenti,ut pendet ab instrumeto,agentis principalis, ut pendet ab agente principali. Et quamuis reum aeeidens per se sumptum sine alterius coniunctione saepe fit virtus, seu instrumentum adaequatum substantiae ad producendum aliud accidensis nunquam tamen est , aut esse naturaliter potest virius, seu instrii mentum adaequatum substatiae ad producendum aliam suustantiam , ni ficoniunctium cum aliquo, vel aliquibus aliis, seu nisi si eomplexio plurium Melcsentatium a 27 Eorum vero viventium quae ex pu viri materia gignuntur causa efficiens particularis, irincipalis non est cα Ium,aut sol, aut intelligentia,nec Deus se solo immediate agens sed est substantia illa , cui complexio accidetium, qua tamquam virtute, seu instrumento viventia it Ia gignuntnn est naturaliter debita: exempli gratiar,rana, sic plexio illa accidetium est naturaliterdeb ta ranae, mussi muri,&sic de alii, neq; hinc sequitur indiuiduae ranae, verbi gratia,genitae ex putri non posse assignari causam inticientem parti Iarem principalem indiuiduam: assignatur enim alia rana indiuidua indeterminata quidem , seu vaga in se, seu ratione sui,determinata tamen in sua viri te sei ratione suae virtutis quod sufficit. Et quamuis indiuidua ista coplexio accidentiuna,seu virtus instrumentalis, qua ramex
putri isnhur,nec sit effective ab ulla rana, nec subiective sit, aut esse naturaliter possit in ullo indiuiduo ranae tamquam illi, ef eienti naturaliter debita relae tamen dicitur virtus instrumentalis naturaliter debitatum ranae in specie,quatenusest virtus eiusdem speciei cum ii Ia,quaint Instrum et mamturali ranae aliae abal in inuicem generatur, tum ranae at cui indiuiduae alii ab ea , quae per ipsam generatur, licet indeterminatae mimi ut dictum est, quatenus est virtusquedainὸiuidua,quae in gener pone ranae naturaliter supplet vicem ranae alicuius indiuiduae distinctae ab ea, quae per huiusmodi virtute generatur, licet indeteaeminate in se,ut dictu est, quia eius loco a natura substituitur ad