장음표시 사용
71쪽
aequisitiuus,vel poeci se, ut deperdithius. is mi uidit tiretiam, aceidentaliter tamen, motus, seu mutatio ineommuni in naturalem,oenon naturalem. Naturalis dicitur, ni est natura non naturalis, qui non est a natura multi 'liciter subdiuidi potest sed hic libet explieare eum , qui
subdiuidi solet in praeteritaturalem, , lo- lentum praeternaturalis est, qui fit in subiecto non habente neque inclinationem acti-uam, neque repugnantiam positivam adit tum motum, cultismodi dicitur esse motus circularis ignis in concauo Lunae ex suppo stione quod sit huiusmodi ignis, concauum lunae, Cretum illud circulariter molieatur, sed cum huiusmodi motus repugnet
non quidem motui, sed quieti ignis in suo loco,non potest dici praeternaturalis igni nisi quatenus non repugilat motui ignis simpliciter praternaturalis motus est, albefactio verbi gratia corporis natura sua nec postulantis, nec rei jcientis albedinem Violentus vero est,qui fit in libiecto habente positiva repugnantiam ad illum motum,ut motus lapidis sursum. In Definitur autem violentum in communi, ut hoc obiter hic dicaturo ab Aristot.3. et hic. cap. r. esse id, cuius princi pium extrinsecus est, nihilque ad id con festille , qui cogitur, vel ut communiter dicitur id, cuius principium est extra nul lam vim conferente passo, intellige nonne gati uetantum, sed sitive, ita ut viole rum proprie S presse sit illud , adnuod passum ita non confert vim seu non a liue inclinat , ut etiam ei positive repugnet.
Dixi proprie, iresse, quia violentum,
contra naturam interdum ab Aristot sumitur latius, ut complecti in reciam id, quod
is Diuisio motus seu mutationis in successivam , ct instantaneam, quomodo intelligendast supra dictum est. Quaeri ta-nron hic potest, an succestio cuiuslibet, tus successivisit continua, an discreta , seu interrupta . sed responsio pendet ex dicendis de alteratione 5 augmentatione Interim tamen dicendum est unum numero motum successivum debere habere successionem contimiam non est tamen successio deessentia motus successui,nisi sumatur reduplicatiue , ut iuccessivus, sed proprietas, naturaliter quidem inseparabilis a motu,cuius est succestio, supernaturaliter autem separabili, quoad actum secundum tantum amotu secundum quantitatem, o secundum qualitate non tamen a mn locali. Quid autem sit laeeessio die et u alibi Aliacm tus,seu mutationis incommuni diuisiones,
qtia positis praesertim dictis difficiliatem
habere non pol Iunt, Praetereo.
rq Unitas generi ea, specifica, tus inadaequat sumpti sumitur a termino ad quem intrinseco formaliter sumpto eiusdem motus, ita ut ad quod genus, speciem pertinet terminus ad quem intrinse cus cc formaliter sumptus ad illud , illam pertineat etiam Iarotus inadaequale sumptus. Dixi a termino ad quem intrinseco, quia extrinsecus non pertinet ad essentiam motus, licet in motu locali terminus ad queintrinsecus explicari soleat per terminum ad quem extrinsecum, qui est notior. Dixi etiam formaliter sumpto, quia si te
minus ad quem intrinsecu sumatur materialiter ut res quadam est , fieri potest , ut sit idem specie in moti bus diueris speciei
Unitas numerie motus ina quate sum ti sumitur item a termino ad quem intrinseco formaliter sumpto, ita ut tunc sit vianiis numero motus in adequale sumptus cum est unus mi mero terminus ad quem intrinsecus formaliter sumptus Si autem semino sit de unitate siue generica, siue specifica siue numerica motus adcquate sumpti, ea non lumitur a sol termino ad quem sedctiam a termino a quo,c subiecto sumptus
non secundum se, sed ut conflant ad relliata essentiam motus modo supra e plicato, vel si etiam motus adaequale sumptus dicatur sumere suam unitatem siue genericam, siue specificam siue numeri eam a termino ad
quem modo dicto, subaudi edum est tanquaa praecipuo, magis distinctivo,non tanquaab adaquato. st Posito autem uno numero termino ad quem motus intrinseco formaliter sumpto, pcinitur naturaliter praeter num numero terminum a quo, etiam unu numero stibisiectum, unum numerotem misin solum extrinsecum, si tanae sermo sit de motu successitio, in hoc sensu intelligendus est Ati-stor. . Phys. t. 34.ubi ad unitate nusne ricram motus requirit unum numero terminum id quem vi iam numero subiectum , seu mobile, unum numero tempus. Vnum Vero motorem ad unitatem numericam,
tus , requirit idem Arist. 8. Physic. t. 9dc83. non tamen ad unitatem numeri cani cuiuscumque motus, sed lautum in
tu necesiarii, meterni , quod tamen irium falsum est.
72쪽
Atque haec omnia,quae de unitate motus dicta sunt intelligeno sunt de motu in comi muni ad motum presse dictum, id mutationem presse dictam . Et eodem modo sumptus motus non ponitur per se in ullo praedicamento sed reducitur ad illud ad quod pertinet eius terminus ad quem, si quidem sermost de motu in adaeo vate sumpto , vel
partini ad illud ad quod pertinet subie caum , partim ad illud , ad quod perii
neniterinini, si sermo sit de in otia adaqua te sumpto. is Contrarii motus sunt prelie, vel late intui habent terminos ad quos contrarios prelse, yel late. Ac motus ex contrario in contrarium presse dictum verbi gratia , ex
nigro in album vel ex mpido in calidum
neque est unus tantum naturaliter I uendo, sed semper est, ut minimitan duplex moti presse dictus e si sit ex contrari perfecto, puta ex frigido, ut octo, ad calidum ut octo, semper est duplex morus presie dicitis duplex mutatio, nempe una generati , una corruptio, utraque accidentalis Recte nihilominus Aristoteles quinto Phys.
tex. 47. docet motum, luci est ex uno contrario non esse contrarium ei, qui est in alterum contrarium , ut qui est ex sanitate ei, sui est in agritudinem, idem ei, in inquit, uniis est,esse tamen non idem est ipsis , sie ut non idem est ex sanitate mutari ' in aegritu
dinem uibus verbis signitica motum exsanitate in aegritudinem esse unum subie-cto,id est esse in eodem subiecto, differre tamen realiter sicut sanitas, aegritudo differunt realiter.
is Motui opponitur quies, qila duplex est,altera, tuae est priuatio motus,&dupli citer sumi potest, ut ipse motus, nempe, Vel in adaqua te, Must priuatio motus in adaequate sumpti, vel adaequate, est priuatio motus adaequale sumpti: altera, quae non est priuatio inctus, sed permanentia sub forma
vel quasi forma , ut dictum est supra ubi de
Mobile, seu subiectum motus in communi nou ita nece sario debet esse diuini ille formaliter, vel virtualiter, ut si per possibile,velim pollibile hoe enim alibi determi nandum it detur punctum indivisibila se
s .iratum, non possit moueri motu, tum lationis, non tamen circularis in seipsum,tum alteratio iti Ν,tum etiam generationis, siue accident .ili siue etiam substata talis, mi mae tamen homogencae,ncia heterogenea, corruptionis illi CPPOhrae non tamen motu augmentationis , aut diminutionis.199 Propositio autem illa,qui uald mouetur ab alio mouetur, si ita intelligatur,Vt sensus sit quidquid mouetur, mouetur ab alio saltem formaliter, seu virtualiter, distincto,vel mouetur ab alio ismediate,aut saltem mediate quatenus habet ab alio poten tiam, qua mouetur,vera est uniuersa iter,&: de omni motu sicut etiam vera est uniuersa liter, si moueri sumaturiatiis in No fieri
seu depcrdere,vel metaphorice pro allici fine Sed in nullo horum sera suum sumpta est
ab Aristo et .si vero ita intellio tur, visenia laxit, Cuidquid mouetur, ni ouetur ab alio plusquam formaliter, seu vire liter distin cio falsa est nis restruagatiir admotum non vitalem,&praeterea supponatur coelum non esse corpus simplex, quod a se moueatur. Aliter intelligi potest eadem propositio itivi sensus sit, liudquid mouetur motu corporeo tanquam mobile totale, set completum quod per se non autem per accidens mouea 'tur, mouetur ab alio di istincto realiter distinctione, vel completa,ut inter duo supposita uel incompleta, ut inter suppositum, eius partem, siue sit pars actualis , siue potentialis Et in hoc sensu,quo eam 7.&8. Physic. sumpsisse videtur Aristoteles , qui per illam intendebat Drobare , deueniendum ellua unum pri-
quam a primo principio penderet
nium corporaim, vera est in Omni genere morus, set uniuersaliter, si supponatur de C lo, qui Q diximus cones usi ne superiori, nihil tamen
dictam Aristotelis intenrionem iuuat.
73쪽
tersum potest,ut patet ex Aristot.3.Phys. tex.3 4.ωII. Metaph. sum .cap. 1. Sed sum
A niebatur esse illud, cuius nihil est extra,idest cui nihil descit, seu extra quod nihil potest accipi, quam definitio nem Aristoteles 3 Phys. tex 62.3 63. merito ei jcit, addit eam conuenire persecto, de toti, sic enim inquit definimus totum,cui ut nihil abest intellige eorum, quae ad eius
naturam, seu ess entiam pertinent ut hominem totum,aut arculam,quam totius definitionem habet etiam metanh. cap. 26 Ex propria deinde sententia definit Aristot. tex. 61.cit. Infinitum esse uius se moer aliquid disti extra est,&tex.63. Infinitum id est,inquit,cu A sit ius secundum qii antitatem accipienti h. semper ali nud.accipere extra est. In qua des nitione Aristoteles addit particulam illam secundum quantitatem quia non loqui uir nisi de infinitoqii amitativo, de quo etiam antiqui ostiebantur sed omissa illa particilla, conuenit definitio cuilibet infinito, desilinis sensus est,infinitum csse illud ,cuitis partibus quibuscunque finitis acceptis, semper remanent a Iiae accipiendae. Itaq; perparticulam illam extra hora significat Aristoteles cxta a infinitum posse semper aliquid accipi , siue enim possit extra infinitu in aliquid accipi, siue non, id nihil vario ratiouum infimi praecise: sed significat prester quaicunque partes finitas quam particulam ex reli ponit te. y . eiusdem Libri, quae e infinito acceptae
sint, remanere semper alias ex codem acci
piendas. Sed nomine partis in hac definitio ne Infiniti in communi intelliguntur partes in communi , abstrahendo ab eo quod sint
Oartes formales,vel virtuales,actu, vel potelia distinctae,entitatiua,vel quantitatiuae
a I Hoc modo explicata definitio Infiniti ab Aristotele tradita optima est. Illud ta-,nen addendum est,quamuis merito, ut dixi Arili teles definitionem a finitia antiquis allatam rete. eriti quia conuenit toti,&perfecto, quatenus etia ipsum quoddam totum est,&consequenter finito , cum totum est finitum aliquando tam e sumi h finitum in ratione totius, Mno in ratione infiniti praeci se, quae duo valde inter se differuiit.Innnitum enim in ratione totius praeter rationem infiniti participat etiam ratiotrem totius,&.consequenter nihil illi addi potest, quo fiat maius in eo in quo est infinitum E at an finituin ratione infiniti praecise participat rationε infiniti tantiim non autem rationem totius in eo, in quo est infinitum, consequenter a-riquid illi addi potest, quos a maius -
Hinc patet iiis nitum in rationelaoetius remanens tale non posse suscipere maius, nec minus: Muamuis si comparetur cum alio infiniat quocunque possit respectu illius esse, vel
maius,vel minus, vel aequale,&horum Vni
quodque, vel in infinitatibus tantum vel in infinitatibus,& finitatibus sinul Infinitum vero in ratione infiniti praecise remanens tale posse lascipere maius, minus, cons quenter posse respectu alterius insuliti cuiuscunque esse,vel maius, vel minus, vel etiam c quale, lorum unumquodque, vel in infinitatibus tantum,vel in iis nitatibus, finitatibus simul, qua ratione etiam infinitum in ratione totius potest esse tale dupliciter, vel in infinitatibus tantum, vel in infinitatibus, finitatibus sinu l. et o Sunt aurum necetrario in quolibet infinito infinities infinitae infinitates 5 sub una ratione infinitae sub alia finita in bifiniatum assignabiles finitates, seu partes sum into pariis nomine, ut supra dictum est qua
secundit in se sunt finitae, consequenter determinatae,qua lalliis, a infinitae, ut finitae
in infinitum signabiles sint indeterna ui te, implicet in terminis contradictionem ab aliquo infinuo separare omnes partes finitas. Dicitur autem finitum in communi illud quod ut ni illas habet partes V punctiim, vel liabet omnino certas , deter
minaras,ut omne, hii mana mensurae, sumpto temper non me partis , ut supra dictum est.
1 3 Sed ad infinitum redeamus, quod ut supra definitum est, diuidit ii in infinitum actu, Minfinitum potentia. Infinitum actui quod etiam dicitur infinitum categorematicu dicitur illud, cuius partes actu simul existentes in aliq:iadi scretia temporis sunt infinitae. Et hoc Abdiuiditur in infinitum secudum essentiam, ecundum extensonem , secundiim intensionem. Ii1finitum sucisnuum
74쪽
DIaiιi essentiam dicitur, eripvs periectio essentialis est infinita, loc tubdiuidi potest in infinitum secutidum essentiam, seu in essentia fim, pliciter, k in ratione totiu quod scilicet inlita essentia contine omnem omnino perfectionem,uel sermaliter,uel emine ter,Quam
infiniti rationem natet esse propriam lolius Dei,& in Gitum secundum essentiam, seu ita essentitaseeundum quid,& in ratione infiniti
praecise,cuiusmodi esset creatura, quae habe. ret in taliam aliquam, non tamen omite omnino perfectionem essentialem,si daretur. Infinitum secundum extensionem dicitur . quod est infinite extensum .Et hoc subdiuiditur in infinitum secundum extensionem continuam, seu magnitudinem,ut e Iezlineari finita si daretur,& infinitum secundum extefionem discretam, seu multitudinem, ut essent infiniti homines si darentur.ssumitur autem ni etiam extensio late ut abstrahit abratensione formali,&vinuali. Infinitum se udum intensionem dicitur quod est infiniti intensum,sere habet gradus intensionis, ad eum verbi gratia, modum quo diuidi commimiter solem,infihitos. xo Infinitum autem potentia,quod dicitur etiam infinitum syncategorematicum est illud, cuius partes actu simul ea suε dira inadiqua differentia temporis nunquam pos sunt esse infinitae,sed t.intum finitae loein finitum, hoc est finitae quidem semper, sed nun- inram tot, quin phi res esse possint. Et lite sub diuiditur in permanens; successi uum. Ihfinitum Potentia permanens dicitur quodi test habere partes permanentes finitas ita infla itum,& subdividitur in infinitum potentia diuisione, ex adiectione Infinitiim potentia diuisione dicitur quaelibet magnitudo quatenus diuidi potest linite in infinitum. Infinitum potentia adiectione diciLur, cui finitae in infinitii parres di ci possunt, ut magnitudo,cui finitae inciri filii tuiti partes,&numerus cui finitae ininfinitium unitates adisci possunt. Infinitum potentia successivum dicitur, quod potest habere partes successi Afinitas ut munitum, ut motus successivusntemPμ ,si maternosuimem, vel in aeternum durauo uJud hic Salenia uin im videtur,infiixitum potentia noxi dici in filii tum potentia,quia possi Miqu1do si totum ac dqn ali tui semuer illius remanet,quini euin potentia .Quare non est in potetitia persccta, quae tota educi potat ad actu.im,sed 1nperfecta,quae nunqua tota Miactum redii
intest. ii si Atque infinitum idem in potetia . permanεs,tum diuisione, tum adiectione datur in naturation tamen reducibile ad actit, eo modo,quo thfinitum potentia reduei pintest ad actum,ab ipsa natura , aut potentia naturali: Daretur etia in natura multiplex infinitum potentia suecessivum, 'uidem reducibile ad actum, eo modo, quo infinitu potentia successivu reduci potest adactit,ab ipsa natura,si mundus duraturus et in aeternum' sicut datur in animabus rationalibus respectu actuum,quos succesfita exercebui,& dabitur etia in corporibus humanis post
resurrectionem a morte', respectu itidem actuum, quos successive exercebunt matur
etiam in natura de facto infinitum actu,non simpliciter te dictum, sed secundum quid, seu cumaddito, nempe infinitu actu in qui-.busdam sormalitatibus', seu rationibus tommalibus obiecti uis formaliter, sev virtuali-: te tantum inter sedistinctis, sed his exceptis, non est probabile ullum aliud in natura dari,aut etiam possedari infinitum actu, ricet nulla appareat euidensaatio naturalisequa id demonstreturi et o6 Quaestionis vero est multorum iudicio non facilis an doctrina Aristotel.de infinito cohaereat cum alijs eiusdem primipi; s. Exempli gratia, an cohaerenter, ci sine ulla suorum contradictione dictorum asserat nodari infinitum ac tu , Minfinitum non posse pertransri; tamen Mundum fuisse ab aeterno , animas rationales esse immortales,
&e cui quaestioni respondendum est affir
xo Maior dissicultas est, an cli quom do Deus cognoscat infinitum actu non in se, seu quod sit ipsemet non enim dubium est, quin Deus cognostat se ipsum actu infinitii sod extra se eu quod non sit ipsemet, respondendum uero est Deum cognoscere infinita actu extra se,non quidamaestu, seu simul existentia a parteae exceptis tantum infinitis ac tres imdum quid se ii cum addito,hoc est ii, rationib formalibus,de quibus supra sed.cxistentia actu seu simul obiective in intell- bidinino , huiusmodi esse ii6solimi stibilia ud etiam sutura per totam aeternitatem. Quae omnia Deus ita cognoscit,ut nisi solum micili at infinitum formaliter, hoc st iplam rationem, seu qu inditatem infinitiqu-αὶ cimo luelligimus sed etiam infinitii Ilialeria iit vi, doc est ipsum substratu, quod dicitur infinitum & quidemisi confuse, hoc est non coi noscendo istincte singulas partes, sed ornitos mulier modum unius, it a ratione nos ehiam intelligimus, sed i itincta
75쪽
hoc est eognoscendo omnes. singulas pamtes per se non successsiue, sed simul, quo pacto nos intelligere naturaliter non possu
io Dissic stior ad hue eontrouersa via detur,an per absolutam Dei potentiam fieri possit infinitum actu simpliciter se dictum, respondendum vero est fieri posse etiam i finities infinita inter se diuersa siue in ina nitudine, sura in multitudine, siue in quali-let alia rati e non inuoluente independentiam Dei propriam.
enim sumitur metaphorice, ut cum materia dicitur locussormae , aliquando proprie, hic diuiditur in locum circu-
scriptiuum, secundit quem una pars vr- malis loci respondet, ni parti sermali Iocati,alia ali1,qui locus proprius est corporum, rerum liue quantarum, di locum definitivit, secundum quem aliquid dicitur esse hic o non alibi,qui locus proprius est aliorum omnium,quae sunt in loco, isten circumscriptiue ut insta magi, explicabitur. Dcu Scircumscriptiuus alius et aertificialis Sthic est idem, quod vas, alius naturalis,& hic noest
materi nec Drma,nec interii allu illud coratent uni intra Iatera superficiei corporis c
tinentis, siue per i Ilud interuallum intelligatur quantitas ciue substatuta, fiue vacuum. nee est positio seu praesentia localis, seu ubi intrinsecum sed est ut ab Aristot definitur .Phys. 4 terminus primus immobilis corporis continentis, hoc est superficie prima, immobilis corporis continentis . Quare
umptus, si quidem sit locas phystiter, te citcntialiter p ficiis, seu naturillis at dictus, ut solum distinguitur ab artificiali includit tria, videlicet superficiem,concauitatem, seu aptitudinem ad continendum ac ualis enim continentia non est de euentia, Ilius loci)4 immobilitatem si vero sit physicus,seu naturalis preste, hoc est naturaliter locato debitus, eludit etiam aptitudinem ad conse ruandualiquo modo locatum Coreus denique,cui haec indunt est materiale loci, connota
Dio Idem locus physcus, seu circumseri ptiuus siue sit physicus, seu naturali ireta, siue late prout cum diuersis quibuscum partim conuenit, partim non conuenit comparatur ita diuersa genera, diuersasque disseretias sortitur, quidem ita ut quod sub una ratione est genus oci, sub alia sit differetia,&e contrario non alia tamen ratione locus physicus, seu naturalis dicitur ab Aristot. immobilis, nisi ut distinguatur a loco artificiali,seu vase,seu quia noest mobilis ad modum vas x,quod ita institutum est,ut huc il-Iue transferri possit S si moueatur ad modum vasis, iam non habet rationem loci naturalis,sed vasis.1 t A loco physco desinito vaIde dissertalius, quem ad maiorem a physico distinctionem , . quia ad Metapnysicum per se spectat de illo agere, appellare possumus metaphysicum, vel nomine magis usitato. definitiuum,de quo supra diximus,qui licet communiter tribuatur substanti)s spiritualibus creatis,tribui tamen potest,&aebet rebus omnibuς,siue si rituat iis,sive corporalibus,quatenus continentur in Deo litatae illud Act. ιν. in ipso enim vivimus, movemur, e sumus S praeterea rebus tum spiritualibus, quatenus continentur in aliis, vel spl- ritualibus creatis,ut minor Angelus in maiore,vel corporalibus,ut Angelus in aere tu corporalibus quatenus continentur in alia
spiritualibus creatis , ut lapis in Angelo. Atque hic locus metaph seus, seu definitiuus non tam sumitur pro termino, sue Dr- mali, siue virtuali ambiente, o continente, quam pro spatio, seu interitatio reali positinosiue formaliter, siue realiter extenso in quo ita dicitur esse,quod definitiue loeatur, ut non sit alibi.
xr Loci phvsie disserentiae ab Arista.
Phys. t. 3 Phys. t. . 5 alibi sex num tantur, tur suis de orsum iante retro,dextritis sinistrum sed duae tantum primae sunt differentiae loci physici communi, aliae quattuor sunt tantum respectu animaliu, in quibus solis proprie dantur aule,retro, legirum sinistrum, nec sursum, di deorsum sunt differentiae essentiales loci naturalis, nisi sumantur materialiter, seu pro fundamentis relationum sarsum, S deorsum, hoc est pro corporibus, vel etiam superficiebus, non forinae liter,sed materialiter tum is sursu, 5 deor-LMa differnis propriae
76쪽
sum cinit inentilius, quidemst pecie diuer- is, e locus paturalis sumatur item materialiter pro huiusni funda taenici, seu coris ore, vel etiam sup scie tormaliter enim Oinnis locus vaturalis est eiusdem speciei infimae rariter proprietates vero loci physici,
quae multae sunt, re te ponitur etiam essem male locat , non tamen quomodocumque,
sed secundum superflatem extima accepto. An autem per absolutam Dei potentia possit deni corpus es iii pluribus locis, disputandum sibi xl eologi in niateria de Eucharistia ultro depcsciat,quibus haud uiuiti con
ih Ad maiorent Ice intelligentia agedum est Physico etiam de Vacuo quam qua
nec Vaculina ipsum ita vacuum est, ut non multam se pium per se citu digna contineat Multipliciter autem accipitur vacuu; pr in D pro loco, qui pletius sit corpore parsiscnsibili, quomodo uicitur arca vacua, quae iacia continet nisi aerem ; secundo pro loco, qui mur coiit in et ei ad quae continenda est ordinatus, etiam salia contineat quarλ- tioi: dicitur Ciuitas vacua,quando non co- tineat Cives tertii pro loco priuato OF re,seu non conticiatu actu corpus, quod tamen aptus cst naturali: et continere, laeberet naturaliter coiitinere quarto pro spatio carente corpore, e qua uis alia re creata, quam Dosset contineres, tametsi naturaliter
non postulet continere quinto pro spatio in uo nihil sit, di quod nihil Oanino sit. Vacuum igitur primo, secundo S quarto
modo acceptum datur, unito vero modo acceptu ,nec datur, nec datu per Clla mi r latram porcst. tertio autem modo acceptu quomodo ab Arist. Ph s. rex o o. cimitura . priuia rus cors c re, Si Ormaliter dicitncssuli Gn In coit Oribo virenti co notati ucvc. 6 cicum aptum coiinere huiusmodi corpus,lic datur m inura nec clari naturali
ter Uitcst inio ab illo tanquam hoste perniciosis hirio sic abhorrcinatura, vi aliquando ad aditu in il . pracludeduini uia lurium i uia collum tera Rur, di irinima transan-ιur, αἰ λ sati iamirabi ia cuidiantur. Principium aut Eacituum, quo corpora ad vacuum inipediendum mouetitur, non cus iuvi, nec melligenti primam exin Pira tauquam nam uniueri.ilem ad
motu, Omnes concurruntem nec forma pia coro rum , qua ad vacuum impedielidum movcntur, ii eoax Pic quod ab alii castignatur,' num in corpure, quod mouetur ad im-reviendum a uua, uerum ui corpore ad
quod mouetur, verbi gratia unum in aqua ascendente pertubi in ad implendum docureli stumab aere,qui extrahitur terii in aere trahentes 2d unicii m . videt ieet illud, quod movet primum corpus, in cuius locum aliud succedit. 1i Potest tamen per Dei potentiam dari intra mundum vacuum, quod naturaliter dari non posse diximus, sic ait de facto datur
tra mundurn vacuum quareto modo supra dicto acceptum. in vacuo tum intra mira
dum si det tir,tum extra mundum potest uia se motus aliquis alterationis presse dici ς, de augmentationis, tenerationis etiam substantialis verbi gratia ignis Litemque alterationis Lita dictae, seu intellectionis , olitionis, sensationis alicuiua, tum interna , tum externae, non tamen omnis naturaliter loquendo. Eodem modo no potest in vactio siue intra , siue extra mundum esse motus localis naturalis elamentorum, nec mi It rilm,quat Unus d non entur motu elem et prae dominantis: potest tamen esse motus loca lis violentus elementorum, di mixtorum, si
uessit totus localis violentus tractionis, siue vectionis, siue pulsionis siue vertiginis, modo mobile, si sorte ab aliqua parte Mat plenitin etiamsi hoc sit ipsum mouens norisit separandum a pleno qua causa est , ut
non positi in vacuo naturaliter esse motus proiectionis, iri per Dei potentiam sepaiaretur mobile a pro lsciente. Potest tamen in eodem vacuo naturaliter esse morii sprogressivus animal tu, si tota sint in vacito nam si pedibus, exempli gratia,pauimenti im tangant, et i .lms toto reliquo
corpore snt si vacuo, progredi naturaliter riCn poterunt, quem au modum nec partes comporis, ut manus a se inuicem diuellerer qu is semel coniunxerint.
77쪽
Empus, quod dari dubitandu non est, non est, ut Pythagorici tribuitur, sphaera coelestis nec ut Platoni motus sphqre: iniuriis
nec ut aliis omnis motus sed est virectaea Aristotel.4 PhyLt. ro definitur numerus motus secundum prius, Posternis. Climantem duplex si numerus,alter, qu numeramus,4 diciatur numerus numerans,& abstractus per υ-tionem ambus,ut binarius,vel 4ernarius M.
abstrahenda ab eo,quod fit binarius, vel ternarius harum,vel illam im rem in alter , qui numeratur,4 dicitur numerus numeratus,&concretus rebus ipsis, qui bono disseret, ut sunt duo homines , res lapides ac rena pus non intelligitur ab Arist. esse numerus
numerans,sed numeratus Nec ab eodem intelligitur idem tempus esse numerus ume ratus. minus cuiuscunque, sed cilestis, qui
dem diurni, quo spatio viginti quattuor horarum celestia corpora inca terram vertuntur spectati secundum prius , posterius, quod cum tripliciter sumi possit, primo proreIatione prioritatis,4 posterioritatis inter partes,vel murata esse motus, secundo pro partibus motus prioribus, posterioribus, tertio pro mutati sesse eiusdem motus pri ribus,&posterioribus,non sumitur ab Arist. Irim modo, sed vel secundo it Aut sensus
it tempus esse ii uiuerum numeratum ni
tus coelestis, quem dixi secudum partes priores, posteriores ei usdem motus,vel tertio ita ut sensus sit templis esse numerum numeratum motus caleriis, quem dixi secundum id, quod intercieitur inter prius, posterius mutatum esse eiusdem motus quamquam haec tertiae explicatio reipsa recidit aandem in primam,quae nataratior est. ar Dupliciter autem sumi cum possis tempus vel essentialiter,ut tempus, vel accidentaliter, ut mensura est, Arist. in praedicta dem itione non defitiit tempus esentialiter,seu, yt tempus in sic enim definitur duratio motus si estia, uitellige in adaequa te
summi iuxta supradicta de motu .sed accidentaliter, ut mensura est, non tamen quaecumque Diuiditur enim mensura in pam-iuam,&activam, utraque rursus in xpti tu danalem, La alem. Mensura passiua amitudinalis est res, que apta eIt co osci, distingui per designationem in certa partes: actuales quae actuognita, distilina est per designationem in certas paenes Mensu- .supponit activam aptitudimile,
ita activa aptitudinalis aptitudine proxima supponit passiuam adlualem, S multo magis passiuam aptitudinalem . Aristoteles igitur cum definit tempus, ut mensura est defiuit illud vn mensura passiua est non
solum aptitudmalis, indoliam actitatis. Quare sicut tua ius alia mensura passiua actualis mater taliter dicit rem realem quae est mensura,forrnaliter vero dieit illud esse cognitum c distinctum per designationem in erras partes: ita etiam tempus sirmnlii, ut mensura passiua actualis est, materialiter dicit durationem motus, Ormaliter vero licit illud educognitum, & distinetum per designationem in certastartes, quod tamen esse cognitum,&distinctum, noli est en rationis, e denominatio realis. extrinseca sum-pta ac Diitione radi de in hoc sensu recte dixit Arist. 4. Thys. t. ix non posse tempus esse fi non stanima, hoc est intellectus numcram,seu cognoscens, distinguens illud per designationem in certas partes,cum alioqui tempus essentialiter sumptum esse possit, etsi non sit anima. . xi Rucus cumtempus amplum', ut
mensura est modo explicato aliud sit uni nersale, seu quod est mensura uniuersalis , ubique usitata quae est rario cur huiusmodi tempus dicaturasse ubique respectu motuum paαicularium,aliud particulare, seu quod est mensura particularis respectu alicuius, vel aliquorum motuum particularium, Arist. in praedicia definitione non definit,nisi tempusvnniersale quod tamen c6 parataim a notum cuius est duratio etiam ipsum est particulare . cur autem tempus iversale diuisum sit in atrios, menses heb- inadas,dies, fundamenti estin Marijs comvorum cintestium motibus,cur in horas nulla est ratio; nisi commoditas luaedam par ia in non. Minus longarum ine nimi&-
a Is Esse in tempore non est idem atque
78쪽
i esse tunc qitando est tempus ex Aristot. Physi. 1 f. sed est esse in tempore tanquimin numero, seu mensura. Dicitur autem ab Arist. e inter me ut in mensura, seu me: surari ii tempore prinio ext. Izo illud quod continetur,d exceditura tempore, ita scilicet, ut detur aliqua disterentia temporis, in
qua illud non to tempus sit secundo
ex .it . illud quod patitur a tempore lioc est, dum durat, coexisti tempori inueteratur, vel etiam cor inpitur, vel alio modo mutatur . niuersaliter autem eatenus ali quid dici potest mensurari a tempore,quatenus uius duratio intrinseca potest o nolci ex durati e extrinseca temporis . Ut autemotiis tempore, ita etiam tempus motu me surari potest ex Arist. .Phvs. m. Neque vero tempus essentia Elei sumptum distinguitura parte rei, sed formaliter, seu virtua liter tantum motu neque o inne tempus essentialiter sumptum est eiusdem peciei, sed tot iunt rempora specie diuersa, quot sunt motus iuccessJui specie diuersi. Vtrum autem tempus sit speciesqiratuitatis,an Ponatur ut praedicam linquando alio locodice-
21 Sed quoniam dictum est tempus Asentialiter esse durationem morus successivi ut hoc melius iuclli earur explicandum est quid, quot uplex sit duratio, quomodo
tio igitur intrinscc mi, quae dii radina inde hae sermo est)nihil aliud est, qu .im perseuerantia inesse, quae maxime proorie dicitur de rebus actu existentibus, quidem plus quam per instans, extenditur tamen etiam ad c spreterita litteras δε possibiles, quidem etiam instantaneas, quarum unaquaeq;tandiu dici potest durare, quandiu habet e se praeteritum, vel futurum, ea possibile.
Duratio tamen rerum existetitium, silete maneutririn, siue succentu .mim,non di fieret a paris rei, sed tantuan formaliter, leu, Irtualiter ab earumdetu exissentia. iii Diuiditur aut ean duratio in permanentem,c successsiuam Duratio Permanens
est quae tota simul existit, hoc est nos habet parte quarum aliae prias, asiae posterius adueninni. Mut permanentia tion diu ineui
t ualiter rebus,quae permanent: ita nec successio tecundum positiuum quod dicitare-bus,quae Iuccedunt successio tamei rei tatinae supra entitatem rei quae succedit
negationein, quacum est una pars illius rei,
nondum est, aut non amplius est alia . Dii rei positivae, quia successio sciit permanetia reperitur suo modo etiam in negationibus, priuationibus Ratio autem, cur Ii qua sorma successsue acquiratiir non est semper contraritim in subiecto existens, sed aliquando etiam natura sorinae, tiae acquiritur. Duratio permanens subdiuiditur in independentem, o dependentem duratio permanens dependens est propriam habentis esse independens,idest Dei,S dicitur aeternatas duratio permanens dependens duplex est, alia enim est propria rerum creatarum incorrupta brtium, ei, ut multi loquuntur, ab intrinseco, seu naturaliter indefectibiliv. hoc est talium, ut non possint destrui, de defice e n alii a liter, sed tantii in supernatura lis ter per subtracionem concursus diuini conteruantis,in haec est duratio Angeli animae nostrae, materiae primae, Creti, fi sit,ut putauit Aristot incorriiptibile dicitur aeuum sicut ea,quae huiusmodi duratione durant.dici in rurae ulterita alia est propria rerum cor-rirptibilium permanentium c a quibusdadicitur aeuum imper e tum ab ali)s instans
11 Duratio successiva subdiuiditur in
contur uam , a discrctam continua dicitur tu componitur ex partibus succem uisco pti latis tri mino communici 1 haec est duratio 'ropria motus successivi obtemporis c6tim liquod abis lute intelligitur nomine ita pori s drscruta est,quae constat pambus no copulatis termino commimi, sed terminatis terra ino proprio, haeo, ut communiter ac cipitur est duratio plumum actuum immanctitaum Angeli, aut attimae nostrae sibi inuicem in eaden potentia succedentium dea nullii si citur tempus discretum, fictit duratio viviti cuiuique huiusmodi operationis dicitum nitans temporis discreti posmet a milhac ratio teporis discra ad alias etiam durationes sibi succedoites extendi.
11 l x his fere paret tum quid, de quotoplex sit irratio, lini quomodo aeternitas aeuum,c te inpiis ariter se differant. addendutamen ad hi: est aeternitatem quadrupliciter sumi primo larii Si irrepro duratione finita, sed tamen longissima qualis est duratio ab initio adfinem mundi secundo late pro duratione finita a parte an , sed infinita a parte post,qualis est duratio Ange Pi, Ani-nnae nostrae. Tertio paulo prcssius pro duratione infimitatam parte ante,quam a pam
te post, scd tamen dependere, qualis esset dua alio Angeli .g. creati ab aeterno Quarto proprie, Npresse pro duratione in Illutatam
79쪽
a parte a me, qua parte post , omnino i depend me, o haec est, quae est propria Dei, Nireuid ine de finitur duratio independens, . Boetio.tutem lib. . de cosolatione Philon prosa 6 ii uerminabilis vita tota simul i perfecta possessio . In qua definitione communiter, merito recepta dicitur aetere itas tota simul, ut intelligatur non habere succellionem, dicitur periecti possessio, ut significetur independentia, d. omnimoda indetectibilitas propria aeternitatis presse sumpte. dicitur interna inabilis, ut intelligaturno bere vllum terminum nec a parte ante mcca parte post additur vitae, ut intelligatur aeternitate in hic definita non esse durationem cuiuscunque eritis, sed viventis cuius esse est vita. Licet autem particula litterminabilis videatur figiti hcarenerationem omnis termini, inon ita tamen intelligenda est , ut a ternitas sentialiter includat huiusmodi negationem,sed ut sit illud positiuum,quod a nobis per huiusmodi negatione in explica
1: Hinc patet recte diei in aeternitate nihil esse pia teritum, nihil futurum , immo nihil quod sit tantiim pollibi AE non sit actu: aeternitatem esse tota ui si natu ex omnia complecti Messe formaliter durationem ipsus Dei in sinitam quidem in rati DP ea tius tam ii parte ante, quam parte post , totam sis ut exist ciuem indepcndenter, ncni tamen cite mensuram clusdem Dei. Sed prc-ter hanc aeternitatem propriam Dei , duae aliae a multis Theologis distinguia mur aeter nitates partici Patri, una quae idem test quod multa de qua supra , altera , quae est duratio operationis Perma nentis , o depcndentis, ex se tamen de potentia Ordinaria interminabilis a partepcit, culi: modi eli duratio visionis beatifcae, sed hac d ratio non dificit ab aeuo
X posit is sere iis,qui acicorpus naturale in co
muni pertinent, ad Uius species venienduest sed quaedam prius de mundo in uniuerinari ingenda .Multiplex aut prasertim apud Platonicos, o Patres distingui solet muniis. alius enim dicitur Arche tu pus vel intelic cluatis,c a quibusdam ultra mundanu ,qui est idea ipsa, luam habet Deus mundi quena condidit: de quo eleganter Boetius lib. D de consolatione philosophiae metro . xi. Deum alloquens Tu cuncta superno Diicis ab excplo, pulchreti pulcherrimi is ipse Mundu nicte gerens simitti; ab inrugine sormas alius Aligeliciis qui extiti, Angeloruli ierarchi)ς costat: alii Selem et aris complectes iii inq; simplicia corpora locist quatit ore temeta, ct calu q. ab Arist. pluribus
Iocis element tim, illidi . Lappellatur. alius paruu qui est pie homo, , ,κ- ιμes a G .v-cis dictu scilius dentq, magnus, qui etiam absolii te Mundus, uniuersias, vel uniue sum di o in libello de mundo ad Alexad rucap. v. definitur coii Panc Icccc I ,terra l, coagmentata, atq; ecii, naturi quae interca continenturio ' aliter,Ord ad digestio uniuersorum, quaea Dco, despc Deum asseruantur.
11 Deoibus his mundi non est Physici agere:aliqua tu de Mundo magno Ieiide rerum mirium cieatarum uniuersitate ab re non erit in medium fierre, anteqii apii sic cius partes stri P nantur . .issi us igiturna diis de facio tu: de iis est,quidquid Dena Ocalo. s,c illi qua da innii crabili um M. durum ali criores somniauerint, sed non ita, vino Polucrit este plusqua,n', ut male sibi Arist. persuasit per alia olutam ii Dei pote tiam potuisse , POilcyluic dari mundos euidens est . Et hcc Mundum Q iacto D mi mei iec solo lumii: naturaii uidenter demonstrari non pollit siquis tameneste plures a licteret, una critatis etiam sinendo in lumine naturali, iactam noli enumerui. Vnus ante incit mundus unitate ordini leu
publica qWoad corpora vero , quae continet, i
80쪽
est etiam unus tum contignatione, it madmirabili quadam cohaeretitia, seu connexi ne,qua fit, ut nullum corpus ab omni alio separatum consistere,:immo nullii in non nisique mali x contiguit in s uno excepto vitimo corpore secundum extimam superficiea consistere naturaliter possit, quae tamen conexio nihil est a parte rei distinctum ab ipsis
corpori biis ita ab alictore naturae conditis, conseruatis, ut omnia simul semper conflent quid unum contiguatione sine ulla vacui interpositione, idqtie ad ipsius mundi ornatu mi& com modum. ii Idem Mundus dicendus est absolute persecatis:& quidem quoad persectionem essentialem, ita absolute perfectus est,ra in agis perfici nullo mo possit quoad perlecti nem veri, accidentalem est quidem absolute perfectus,non tamet ita, ut magis perficino possit atque ita comparative ad seipsum accidentaliter perrectiorem possit dici no esse accidentaliter persectus 'Pollet etia Deus creare alios mundos,quoad omnes substantias, miniata accidentia essentialiter diuessos ab ho mundo,N immiciter illo perfe- rectiores, quorum comparatione hic non esset dicendus perfectus.1r Quamuis autem Aristot quantum ex eius libris colligi pol, existimauerit Mundum ab aeterno fuisse, in aeternum durat ii rum esse, probabile tamen est,eum non adeo hebetem fuisse,ut non intellexerit rationeu se allatas adprobandam hanc mi indiciturnitatem, rasi esse simpliciter demonstrii litas, esto sibi persualerit aliquam ad homine saltem cocludere.Tatum vero abest, ut ulla, vel ab Aristotele,vel ab alio allata sit,alitati eriari pollit ratio demonstrativa pro in udi a ternitate , ut nulla st quae non facile solui potiast, sicut nulla est tu cum veritate non repugnet. Nec ab aeterno igitur mi in diis fuit secudum 'lam sui partem, sed totus de nouo amo conditus nec duraturiis est in aeteritum secudum statum, quem de facto habet licet duraturus sit secundum aliquas sui partes.
Et vero etiam lumine natui ali, non olu probabiliter, sed etiam euidenter cognosci potest, Mundum nec ab aeterno huc usque naturaliter durare potuisse, nec naturaliter dur. Ire posse in aeternum secundum statum, quem
de ficto habet non potes tamen lumine naturali euidenter,sed ad summum probabiliter cor nosci mundum item secundiam ali- Quas D partes non fuit . baeterno licet euidenter coςnosci pollit secundum aliouas sui partes naturalite duraturitae in aere cum . 11 Per ab solii tam a tutem Dei potentia potitit Mundus esse ab artemo, quo ad omnes sui partes, non solum perminentes, siue cororuptibiles, fiue ilicorruptibiles, sed etiam e cessivas quasciiq; fi particula ab artemo)sumatur, ut significat fuisse ante durationem a parte ante finitam sumptam praeci se,ut infinitam, verbi gratia, ante infinitas diurnas circulationes. Non potuit tamen esse ab aeterno, quoad res successi uas, ut si iecessi uas, sed tantum qu ad permanentes, si particula ab aetern sumatur proprieti presse, ut significat non solum fuit Ne ante durationem a parte ante infinitam, sed etiam non habuisse ante se aliam duratione neque infinitam , neq; linitam etiam ui stantaneam quamuis ansi gnato secundit in nostrum intelligendi moduli stanti aeternitatis a parte ante , post illud immediate potuerit esse mundus etiaminii ad res iuccessivas ut successivas quascum que ra
Vndi celsissima,&longe maxima pars ad Ρhvsicum pertinens coelum est, de cuius systemate, incorruptibilitate, vel miruptibilitate substantiali, soliditate, iel liquiditate quoad partes, q i5 sunt astra,&atiis multis, lita ex his consequuntur, vel cum his necessario connexa limi, Phocp sertim tempore multorum merito excitat ruit ingenia
dabit mihi benignus viis hane veniam ut meam mihi adhuc filiam tristis de causis re
promere preserti' i ouit, dies ipsa, tuo maiorem seu veritatis comendatione,eo min re falsitatis sit spicione rellii liiit Agit de vlo Amit .m libris, ii os ab illo inscripsit uti rit m tamen subie tu in no est, ut quidam, tum coelum pers elementa uero per acci dens, hoc est miratiam, xli,vel qilia eorum cognitio ad coeli cognitioneri conferat vel quia sint materia, in quam eclum arat sestvni uernina, leu Mus simpliciter se dictus,