장음표시 사용
141쪽
ex admistione elementorum , ut praecise Perspicua, opaca sitnes seu quod ideme it,ex perspicuo terminato,seu opacato,ut tale est nec ex admistione elementorum ut mcise habent primas qualitates ita ut uniuersaliter consequatur certume inperamentii primarum qualitatum:
sed in istis quidem perfectis, partim
ex varia elementorum perspicuorum de opacorum inter se permistione imperiecta antecedente ut materia , alteratione ut emcientes partim ,
pracipue ex ipsa serina substantiali eo rum propriari in mistis vero imper&ciis, in Uiorum aliquibus omnino concedendus est color per maiiens , ex a ria elementorum perspicuorum icopaeorum inter se permissione imperfecta ut materia , alteratione, vi essicien
Sunt aut ex elementis perspicua ignis, aer, est aqua secundum se spectataci per accidens enim salire opacantur: opaca Ve m rena, quae item per accidens saepet,icua fit in exhalationibus . In elementis puris nullus est color . Ne id--
circo tamen concedendum est terram puram illuminatam sub aspectum non ca dere caderet enim ratione luminis . Acopaeitatis illud terminantis ' Quam uis, si penitus opaca esset sine ulla per spicuitate, non posset in se lumen recipere , sed tantum in corpore contiguo,ve bi gratia in aere, consequenter non possct dici illuminata intrinsece, sed tan tam extrinsece si vero non penitus opaca et, sed aliquam licet perexiguam haberet perspicuitatem, ut habent omniari ista etiam, quae opacissima videntur
Wipiam quoque habere probabilius est, pctet Iumen in se, non quidem in sola superncie , sed ad aliquam usque profunditatem recipere . Quod .si quaeras, an post quod terra aliudue corpus pent tus opacu menaei, conχquenter lumen in medio tantium contiguo iuxta prae
dicta reciperet, adhue videri possit . respondetur poste In astris, I aliqua nobis apparet luxis diuersitas , ut alibi
diximus . tum ob corporum , in quibus recipitur, tum ob distantiae,tum oti graduum lucis ipsius varietatem Dea tamen non euincit ullum iis permanentem inesse colorem Neque a nobis hic existentibus di Udicari certo potest, an ullus omnino in coelestibus eorporibus si color et
manens . Color certe caeruleus,qui inc lo sereno conspicitur non permanens
sed apparens est ex admistione lucis, aliqualis opaertatis, sue aeris sol tus,tae alterius etiam aeri nmilis in perspicuitate corporis , magna suarum partium diffusione, quasi multiplicatione aliquam opacitatis rationem induentis. Sic autem colorem apparentem dici ex lucis,&opacitatis admistione oriri, ut tamen hust:a luce, opacitate mul sumptis distinctum,diximus in Meteoris.
3 Ex his intelligi potest. Primo
colorem permanentem non dici secun
dam qualitatem', quia ex primis oriatur uniuersaliter, esto aliquis etiam ex illis Hatum sed quia primas supponit. Secu do eum assignatur pro obiecto visus visibile complectens colorem AP lumen ,nomine coloris comprehendi noni solii coloes permanentem,sed etiam apparetem qui licet ex uminis,&opacitatis mistione ira stet,ut diximus, ut visibilis tamenta rationem unius simplicis qualitatis,quat nus per n. dum unius videtur Tertiorem spicuitatem, 5 opacitatem esse qualitates tertiae speciei, quorum illa definiri potest,qualitas reddens corpus in quo est, taleet ut per illud tanquam per meaium,a cedente tantii malim me omlNeclum uideri prater haec vero qualitas reddens corpus in quo est tale, ut non possit esse huiusmodi medium.quamquam utraque, ut perfecta vel imperfecta est, ita perfecte vel imperiatdcte hoe praestat Nulla tamen est ratio dic edi eas esse qualitates physicas, seu distinctas a parte rei a rebus perspicuis,&opa. eis, sus substantialibus, siue accidenda lib. immo est ratio asserendi non esse distin cnas, ut proportionaliter diximus capite superiori de raritate. densitate. 43 Lumen non est corpus, nec defluis xus corpusculorum a corpore luculo, sed accidens de genere qualitatis, no quidem spiritualis, o in corporeae, sed materialis, α corporeae,quae de potentia subiecti , ut aliae qualitates eorporeae, di materiales, ducitur. Vnde colligas,quodveteres aliqui philosophi interdum dicunt lumen esse qualitatem spiritualem, immaterialem non esse proprie accipiendum,sed impr grine 6. seruari non a sola materia,ut alie sere qua
142쪽
sitates, sed etiam ab agente pende, Quod
vero alii quidam, tum ueteres , tum re centiores dixerunt, lumen a cornore luminos ita diis di, ut re inpium quidem in
subiciato, non tamen de illias potentia acatur, sed iiIud idem numeri, quod erat in
corpore luminoso, ab illo digulam recipiatur in sublesto,siue perspicuo: siue opaco,
non tamen in illo producatur,nullo modo esse admittendum. Definitur autem lumen ab Aristotele a. de Anima tex iactus perspicui. seci indum quod perspicuum est, aliter. ignis,aut huiusmodi alicuius lucidi scilicet corporis praesentia in perspicuo.iDicitur in priore definitione actus perspicuti ut peripicuum est ; quia lumen in hoc dii fert,tum ab aliis omnibus qualitatibus, tu etiam a colore.de quo ante Aristotel. egerat,quod potest recipi in perspicuo peru dendo totam ei ita profunditatem, reddendo illud perspicuum in actu cum Mateluminis susceptionem esset perspicuum solum in potenti loquendo, ut loquitur Α-ristoteles, de perspicuo, quod proxime sit pium medium per quod alia uideri pos
In posteriore itero definitisne dicitur p- sentia corporis illuminantis in perspicuo,
non sumpta praesentia pro relatione Praesentiae formaliter,sed fundamentaliter: ita
ut desiuitio sit non rurmalis, sed causalis , quia lumen est id, quod corpore luami nante Praesente corpori perspicuo, producitur in ipso perspicuo Sic explicatae ambae
definitiones bonae sunt modo sumantur, ut sumendae sunt in acxu primo; non sunt ta-
men essentiales, sed accidentales,&quiddiosterior causalis, ut diximus . Iam uero lux, lumen, radius,4 splendor tape eon liundum iu Cum autem interdum disti
guuntur lux dicitur,ut est inproprio su biecto:lumen ut est in alieno iubiecto late effusurviradius, ut per lineam quasi propa igatura quomodo dianditur in radium de Aum. nexum, retractum;splendorde luique, seu trulgor, iubar,ut ex corporeso,an quo recipitur,c ' Sint ne omnia Iumina eiusdem fretes dubitari potesta sed affirmandum videtur. tameta lumis coeleste. lunare,iaim tam eo differunt ό quod illud magis, quam hoc mani sest calorem gignit obgo, quod illud aeaIore, aut non gignitur, aut, an gignatur non consat, noe ea lore non tamen quocumque., sed satis intens , clamateria idonea, sue densa, ut in ferro stam
deute, siue rara, ut in spiritibus aliquando, vi fiuis per tenebras gisti videtur. Nulla vero , hoc obiter hie dicatur est ii erepugnantia,quod sicut in quibusdam sunstantiis una, ut causa principalis, producit aliam diuersae speciei; per quaena, ut in strumentum, ipsa rursus eadem in iecie producitur,&e contrario ita inqui ou Ω-dam qualitatibus una, ut causa principia lis producat aliam diuersae specie, , per quam, ut instrumentum ipsa rursus eadem tu specie producatiar,&e contrario. Sed virui clumina a pluribus'. illuminantibu propagata in eodem medio realiter intexte distinguantur,an in unum numer c a luscant, controuersia est, in qua taloen pars posterior omnino videtur amplecten
Nee illi audiendi sunt , qui Iumen in
aere non realiter,ut est in ipsis corporibus illuminantibus sed inretionaliter tantum esse docent: nec alii, qui lamen in medio tantum non item intermino, seu obiecto visibili recipi volunt .nec alii, tu Corpora, quae communiter habentur opaca, in sinia superficie lumen recipere asserunt: neci alii, qui lumen ad visionem ex adite obiecti tantiim nec alii,qui ex parte medii tantum requiri contendunt requiritur enim ex parte , tum obiecti , tum medij, tum etiam oculi ipsius, ex qui
dem ita , ut ab obiecis per medium ad intimam usque oculi partem, seu pupil lam propagetumnec denique alii qui Iuminis illam quasi trepidationem , ac fluctuationem , quam scintillationem v mcamus,& in inris presertim fixis, saepet me etiam in plantis maxime Saturiro interioribus obseruam iis, vel in solam biecti distantiam,vel in solam interic a rum uaporum agitationem referunt. Qua-rsi causarum prior per se nunq, posterior saepe quidem locum habet, minimetii est uniuersalis . Quare, vel ad alterius,quam nostratium uaporum interpositi corporis,
vaporib.tamen, quoad raritatem, S densitatem, perspicuitatem,S 'pacitatem non absimilis in atherea regione, is et clDue
supra Saturnum constituti agitationε, ileia ad celerem aliquam ipsorum corporum scintillantia in te conuersione: aut potius
143쪽
trepidationem vel etiam ad utramque simul hanc causam nec non ad interiectorum aliquando uaporum agitationem qua scinatillutio valde variari potest , recurrendumvlidetur. Sed haec de luaniae atq, adeo de visibili satis.
442 Organum visus totale certum est esse oculum,cuius siue geminationem, siue fiatum siue figuram, siue structuram,fiue colores siue complexionem siue sum miscae egregium naturae , eique artificium suspicere non satis postis . Geminari , talia multa me intra,lta oculo naturae opifex voluit, tum ad utilitatem,tum ad orna.
tum in edita lanteriori capitis parte
collocauit, ut omnia longe praesert man. trorsum, quo ani sua moueti r prospice. rent : in profundis eauitatibus , ac uelut specubus reposuit, turn ad tutelam, tum
ad spiritus uitiui unionem , de visionem Periectiorem palpebras , iiijs supercilijs,atque ossibus undique communiuit ut ab externis incutsibus tutiores essent figuram in tribuit rotundam: tum ad lunien virectum uberius etiam abobiectis non directe
oppositis suscipiendum , tum ad motus facilitatem, tum ad irriurias extrinsecus incidentes facilius declinandas , oblongiorem tamen in parte posteriori, qu neruos vi.
si uos suscipiunt. cerebro connectuntur :tribus et . quattuor e tunicis ex communiori sententia, & tribus humoribus eos coagmentauit, in quibus rubtilius delati. bendis hie longior non ero tantum dicam ex tunici primam, quae adnata, seu adhae. rens, seu coniunctiva, d qua transparens est, cornea, seu dura dicitur, reliqua omines tunicas , una eum humoribus omni .
bus circumtegere, de sua pinguedine oculi humores fouere me frigore conge Ieatur, aut obrigeseant, ex Aristo t. lib. de sensu, dc sensili capit . secundam , quae secundum partem ante morem uea secandalm posteriorem secundina vocatur , sub cor. ne immediate contineri , de in parte anteistior habere foramen, qηod vulgo popula
dicitur, licet haec alioquin saepius sumitur pro hum echri stallico, de quo paulo post:
tertiam, quae relina, seu reticularis, e reii.
formis appellatur, non totum ocul n, sed posteriorem tantum eius partem complecti ubi vero ad anteriorem cliti stallini partem peruenit, colorem, oc nomen mutare, si ea.dem est, vel inde incipere aliam tunicam, qua quaria erit , c aranea initur, vila
pellucida' ieet alii non solum retinam
ab aranea , sed etiam ad natam a cornea
distinguant , de aliam sextam addant
quam vitream vocant, quod vitreum humo rem , de quo mox ambiat . alii etiam septimam ex musculorum tendinibus conis flatam adiungant ex humoribus vero primum aquosum seu albugineum dictum in anteriore i secundum christallintun seu glacialem , in media di tertium vitreum in posteriore oculi parte eo liceatum esse. Denique ex cerebro ad oculos duci tun duos aeruos otticos,seu isorios;tum alios, ciuibus musculi oeulum mouentes indigent: huiusmodi musculos sex , aut septetues.se, nam se primum aliqui non nisi in qua di pedibiis agnoscunt
ε 3 De praedicto vaeae foramine quaeri hic primo potest, cur tam angustum efforismatum fit. Respondetur, tum ut de lumi.
minis radi , de spiritus vitSui ag cvni. antur tum etiam ut soli radi perpendicu. lares, qua ritum ueri potest, aut certe axi vicinio resis pupillam, seu humorem chrustallinum perueniant, quod radi nimiso, liqui confusam faciant visionem qu eau sa est , cur qui nimis amplum foramen hoc
habeo , confuse videant. Secundo, curiclum foramen dilatationis, ct constric Iloωn s cata et Sectum sit . Respondetur, sdilatari ad plura licet trinus distincte erisnenda. contrahi vero ad acutius, S eramus
perspicienchim Deile posset . Tertio, cur idem foramen quo maior est in luce, eo in gis constringatur, in umbra vero di latetur Respondetur, tum quin lux calorem gignit. calor autem nonnihil exsiccare potestvueam , consequentererim contractione foramen diutare tum praecipue, qdia lux paulo vehementior oculos laedit, ideoque illi aditum saltem ex parte natura conatur ocelidere. Quarto, cura Item clauso oeul
alterius foramen magi di Iatetur rursus aperio ad pristinumst tam redeat . Responis detur,quia altero clauso oculo spiritus uisiui, qui ob insitum calorem possunt modo
explicato foramen dilatare , ad alterum coispiosiores transmittuntur: rursu aperto, eoadem, quo antea modo, in utrumque euis
iam seruntur . De humoribus vero oculi quastio est , an sat animat . Cui re. spondendum videtur affirmando , non lotui de hristallino . de quo res eaeertior sed etiam de reliquis duobus, de praeterea addendum . orian unumquodq; esse
144쪽
, π geceum quamuis inter homogenera incipales, de consequenter Animatas eorporis organici partes numerari non soleant. quia inter illas non numerantur, ni fi qua per totum sere corpus Dradantur . Conse.
queo ter denique negandum est humorem
chrati allinum ut ire . aut que , aut tro
que nutriri. mior vero quaestio est decoloribus oculorum: In qua dicendus vid 'tur in orbiculo quidem , seu iride oculi minore quae vulgo pupilla dicitur, nigrum , aut serenigrum apparere colorem; quia tu maenitura illud ora mei in prosundo receptum ut est pei istium, quippe quod non nisi a luminoso directe, aut fere directe opposito propagari potest, respectu maioris fuminis extrinseci rationem nabet tenebrarum od consequenter iugredinis maioris, aut mnoris, prout Vri si ditas , aut foramen est maius,aut minus. In orbiculo autem, seu Iride oculi maiore per comeam transpa rentem cerni colores permanentes vii , quae qua parte corneam respicit, ita colorata est, ut in brutis cuiusque specie color se te sit eiusdem smciei exempli gratia in bobus niser, in ovibus a quinus, in atrii saIius. Excipiantur autEequi, in quibus, sicut, chin hominibus, hic orbiculus varie est coloratus: sed in equis, plurimum: g Iaucus, in hominibus magis arsus , glaucus qui nu caerulens, caprinus, caesius, rufus, nil uusubflauus . cuius varietatis causa inuariam v ue temperiem cerebri praecipue tem perie pendentem, Maiorem, vel minore humorum, ac spirituum copiam , o puritatem, vel impuri tatem, O denique situm etiam oculorum deprelliorem, vel promi nentiorem ess referenda. Ex humore quide exiguo calorem oriri glaucum, ex multo
nigrum recte docet Arist. s. de Generati l ne Animal cap. I. Vnde rationem reddas I eur oculi glauci uaterdiu minus,' uam alii, noctu magis: contra nigri interdiu magis noctu minus videant. Atio enim est, quia glauci exiguum habent humorem, ideo-que multo lumine nimium illustrantur,1 debilitantiir nigri vero multum habenthum Drem ideoque multo lumine indigent ut illustrentur. Quae tamen omnia intelli-fenda si in per se loquendo nam per acci ensa I iis concurrentibus causis ferit 'test; ut oculi minus humidi, nigri; quemadmodum in ijsic , qui ad meridie minus vero humidi , ei ι quem adatodum in Issfere tui ad Aquilonem in Irrit, sin m rus et ditas Aristo sane bonas rationes affert secti problem. Exhorum autem
extremoriim oculi colorum ortu coli igipotest , conlideratis omnIbiIs, quas dixi-mus,caulis aliorum etiam mediorum c
lorum generatio. sed cur praedicta colorursi oculis arietas, maxime in homi uibus, aliqua etiam in equis sit , ratio illa est. quia homo maximam habet proportione orporis copiam cerebri, maximeque, a ri temperamenti: equus autet nos capitis subtile, ac tenue habe t ex quo fit, utia cile mutationes in cerebro recipiat, a tarris etiam maxime laboret , - - nescat, etsi minus perspicue, quam hin
Complario autem Deu Ii aqueapinius,quam ignea est nec uenim est oculos insitum quoddam a natura lumen habere. Nec splendor ille, qui ex quoriindam
oculis noctu Draesertim, in maiora Iumine non imp itiis maxime apparere po-t est,emicare cernitu crat mite cuilis aliqui etiam in tenebris videm , aliunde, quae spirituum de caloris copia gignari r
quamuis ad illum magnopere conferat etiam corneae, caraneae, humorisque aquet
de chrystallini,perspicii itas, qua exigrant Iicet lucem facile admittit,c transmittit Idem dico de splendore, qui ex lavi oculetiam clausi comptellione in tenebris e-- micat,ratione cuius Aristot. Itb de sensu,&sensi I cap. 1. docet mittam in tenebris compressum videre te ipsum quod tammi non ita meIligendam est si videat se tinium totum, aut id quod videt,videat tamquam aliquia coloratum disit incluma I mine,eo modo , quo aspici 'ns album verbi gratia illuminatum, videt illia, ut di stinctum a lumine sed ita ut uideat se s Ium secundum partem christallino in parte anteriori; oppositam , ea qua reissexum perexiguum illud lumen ad pupillam Ochrystallinum reddit eam partem vi-ibilem, non tamen tamquam aliquid c oratum distinctum a lumine sedi. Ium tanquam quoddam lucidum, quod idcirco rotundum apparet, quia tale est corpus
quod per praedictum lumen visibile reddi
Alia autem ratio est eius. quod oculo a- erto leuiter compresso apparet interdiu denim est pars oculi, cui pupilla incom)ressione oblique opponitur , Iuce extri
145쪽
seea aliquantulum illuminata. Apparet tamen quidquid apparet, extra oculum H quidquid videturi est extra illam partae,in qua dieitur fieri visio . euae quam,Vt organiim proprium,& praecisum animavi
Sed de hac ipsa parte non leuis est
difficultas. Dicendum tamen vifionem nee fieri in corde,nec in ea eλrte neruorum,in qua coniunguntur: nec in araneara nec in neruis optiuis, qua parte in retinam expansi piatae inserunt ursiec in spiritu visorio
contento in eadem parte neruorum opti. eorum me in retina post humorem vi
treum in oculi fundo nec partim in retina .partim in neruis opticis in eodem oeuli fundo quibus omnibus sententis cra tionum vis potiu&, quasi patronorum de
est copia:sed in pupilla, seu humore chrystallino, in quibus hic humor est 3 in quibus non est in aliquo proportionali chrystalino autem alii duo humores diuerso mota minantur, aqueus quidem anterius spatium occupando, in quo chrustallinus nimis extrinsecis iniuriis expositus fuisset aditu intit Iumini sua perspicuitate adeli stallinum dando vitreus vero sua mole item perspicua,quae satis magna est,tuminis ab obieci propuati, araus eMIstallimum etiam pertingentis conum altem ova patiti maior est, xhauriendo,antequam ad oculi fundum perueniat, unde ad cho stallinum reflexus, si pallio ma ior esset ocul fundum saltem confuse rep--taret, visionem turbaret quod lumen serexigvirin, alio multo miore chrystalia
inum occupante ' minoris sensum impediente, a cepe non potest. Verum cum
visio in humore chrystallino fieri diditur, id non ita intelligendum est quasi visio in ipso humore chrustallino, ut tu subiecto
recipiatur. cum tensationes omnes formaliter, sumptas in anima recipi supra dixerimus:sed ita ut humorehostallinus, 'uidem non secundum punctiam .aliquod indivisibile nec secundum asteriorem superficiem tantum, ut millam di lint , sed etiam seeundum pro inditatem sit orga num proprium.&ir:rcisum, in quo recipitur disposito proxima, cimi Mediata in corpore requist ad visionem, idei luine, per quod aut ma videt. Idemq; proportionaliter dico de organis aliorum sensuum: tur, ubi est id , qua medici anima se n.
Iam ad uisionem ellaiendam , ut no satis est,quod aliqui diuunt,nempe oculus recte dispositus, ibis oppositus,
lumen in medio diaphano ab obiecto ad oculum usq; exclusiue, Olsiectum psilmindebita distantia constitutu imita non requiritur,nec omnino concurrit ulla extramissio,vi appellari consueuit, siue radiora visualium,sive spirituum. lue alterius cuiusqtiam rei, quae ex oculis ad obiectum, aut etiam ad lumen in medio ab obiecto
zopagatum emttantur: concurrit tame, necessario requiritur intus susceptio, ut vocatur, hoc est rcceptio intra oculum ad
ipsum usque chryllanum, intra ipsum, non quidem corporis, nec speclarum visibilium intentionalium a lumine distincta- ritu , quae nullae sunt, quidquid aliqui multiplici experientiarum praxipue ut sibi
videnturis structi praesidio contra temtat ἔsed ii minis ipsius, quod ab obtacto per medium ad oculum usque,&intra iptum ut
dictum est, propagatum &quidem sine v lla in ipso saltem sensibili reseactione,ad quam non quodlibet paulo densus me dium susscito praestat omnia,quae diduniatur praestare praedictae species δε conse
quenter est uniciens medium anima, lactum a quo ipsoritum est,uideat, siue huiusmodi
directe, siue reflexE,siue resta videnda
Quamuis, tiae perspectivi de visione, siue directa,sive reflera,fiue restacta docet, aeque per extra missione, ac per intus susceptionem explicari ab ipsis possint. Quae ea est, cur Αri non suam secutus sententiam, sed veterum se opinioni accommodo,quaedam ad visionem spectantia interdum e plicat per extra missionem. Nec vero sola, tuo doli recte, sed etiam , quod redex iter pecula, aut refracte per aquam, aliudue corpus restactioni aptum videtur, in Nipso immediate, non autem in aliqua sui specie intentionali videtur licet nec quod reflexe, nec quod refracte videtur ita unquam appareat, ut est, sed aliqua in iis semper, ut saepe etiam incia quae di
recte videntur, contingat visus em ali bi,aut aliter, quam a Parte rei sit suom do iudicantis deceptio . Vnde intelli
licet nulla sensatio, eo mo , qm, serit iri po- gas etiam rem, quae in se ipsa immediate, test, sentiatur, nisi in organo; quia ibi senti l non ait autem in aliqua sui specie aut laxa
146쪽
gine videtur narem sua dupliciter esse
nobis repraesentabilem uno modo , ut a parte rei est,alio modo, ut a parte rei non est. Quod idem, ortionaliter dicedum est etiam in aliis sensibus.
Nihil tamen uideri potest inperfecuperipleuo , qua tale est, sed tan tum in perspicuo aliquo modo terminato
seu paeo;quae causa est, ut lumen tran fiens per vitrum iride verbi gratia, vel rebrum non repraesentet oculis eius colorem in aere, sed tantum in pauimento,alio ad corpore pae . Cur autem non semperium repraesente colorem corporis quo
tu us luenta Italinus coguntur dicere
qui eas admittunt)causa est; quia nee ipsum semper est sufficienter intensum
nec color ab ipso repraesentandus satis vi- x, ut est admodum uiridis, aut admodum us,nec denique corpus, in quo repraesentari dehet debite dispofitum, aut inde lina distantia, qtiae omnia cum adsuit fit hac coloris tanquam imaginis cuiusdam repraesentatio; ut in o puro,in quo arborum viriditas aliquando repraeseluatur in l3us purpuram, immue pannum insigni
territ beum, in quorum faciem rubor quisam refluiditur Verum etypra dicti colores per lumen repraesentati habeant ratio nem imaginis non videntur tamen ex determinato tantum pino, aut loco ut magi nexi 'eeulis undique indeterminate:nec huius diuerstatis alia apparet a tio, ouam ipsa natura speculi, seu corpo-ris habentis rationem speculi. non bet is diuersias. Idem Droportionali ter dicedum est de imaginibus,quae immissis in obleurun clibiculum perexiguum ramenium tDe twharta, aut pariete, ita uertiemen ob radiorum intersectione, apparcnt Ratio autem cur post visuri vehemens uisibile in aliam partem versi, adhuc illud sidere nobis videamur, in motum spirituureuorum in oetur re fidentium, cohata- si mi Merur referenda. ' i' M. imo moto naturaliter alter
tur sinistri nec e contrario ouod cineri
pienter naturae author instituit, tum ad uisus persectionem , tum ne si alter oculorusursum, alter deorsum moueretur,axes conorum visi uorum non in eodem planosed alter Iuperior,alter inserior ad oculum strrentur quod fieret res una choadem per unum ax uideretur in situ superiori, per alterum in inseriori,atq; ita necessario dui plex areareret ut contingit interdum ia paralys,&conuulsione musculorum oeu los monentium,in ebriis, in straboni b.cum alterum oculum digitis auouimus, aut deprimimus,altero in suo situ relicto,&cum digitum inter oculos, non longe tamx ab ipsis remotum. oculi nc in ipsu sed in aliud remotius obiectu intentiit, tenem Guod idem: proportionaliter euenit uata.ctu, si unus digitus alteri, ita superpona tur , ut utroque tamen globulus iuspiam tangatur,tunc. n. globulus unus duplex tuis uicatur.At dubitabit ibite aliquis,qui sat ut di iob inculisn quide satis inter sedisti tib. revi ut una est, una Et non dupla Peta uideat Cui respondendu est mOaxes conori uisivorum, qui ad oculum seruiue ine dem sint plano, d. coni oes eande habeane basim, rem unam, is unam, non aut gemina uideri quia utrique oculo in uno,eodeqs fit repraesentaturiqδn cotingit c axespr dicti no sunt in eode plano, ut dictu est
, 'o dem adaequata uisione quae
clam distincte, quaedam contatae,5 Obscure uideantur,causa ea est quod eadem adaequata uisione,quedam direct quaeda lateraliter opposita uidentur, illa fodisti inus, clarius,hec consu fius, obscuri uidentur; ω de eois diuinctius,quo pauciora, minora,eocofusus quo mura,aut maiora fuerint. Cur propinquiora maiora remotiora minora appareant, ca est ιquia illa sub anguilo maiori ,haec sub minori repraesentantur. Sed cur remotiora confusius cernantur,ca est;quia ex longinquo multε partes obiecti uisibilis ob exiguitat non pia secundum e seorsum, sed tinae aliis, uuibuscum maiores fiunt, conum luminis lensibilem,per quem uideantur, in oculum propagare , tametsi cum aliis ipsa quoquaconfuse uideantur. Quae etiam proportionaliter ca est, cur angulosae longinquo tunda appareat, angulis. secundum se ob exiguitatem minime repraesentatis. V, Fursen obiectum pmpinquum imi lacte, paulo remotius arrectius mat
147쪽
i uenes vel de idam debilis uisu e -- rario; causa illa videtur es , quod axes Qviorum vi suorum ab eadem obiecti visibilis basi ad chrustallinum propagatorum equi salii ad aliam chrystallini par te in paulo distantiorem &non in eodemi latio erantur, in causa sunt,ut obrectumcumquλtarn multiplicatione, conse quete para laxi seu spectus diuersitare, de confusione videatur, per oculi compressonem musculorum oculum mouentium, eundemque fixum, immotumque tenen Liuis conatu factim,qua,&,ueae foramE,
C: ipse hos 1llinus cum aliis humoribus
magis constringitur ut inter se magisv-niuntur, ne modum unius sensorium afficiunt; ita in causa sunt, ut obiectum fine Pl alarultiplicatione, parat axi, consu- fione appareat: hanc autem oculi compressionem, quam iuuenestum ob eiusdem me uti humiditatem, mollitie inque, tu mi ob spirituam copiam minime sibi dissi ei lem experiuntur, senes tum ob miorem oculis ccitatem, tum ob spiritarum defectum efficere non satis pollunt .aliquo tamen mdo compensa it itim palpebrarum constrictione, exigvia tali tum inter eas relicta rimula,quo' ut non tot coni visi ui ad chrystallitii ferri lita axibus inter sedis an tibus,tum obiecti remotione, qua st, ut p- lictorum conorum axes magis niti ad
chrustallinum strantur: At iuuenes debilis vis. is vel ob humorum,d praecipue chrystallini nimiam raritatem, vel si spirituuii: scriorum defectum, maioris indigent lui nis ab obiecto propagatione , ut sen viant, ideoque obiectu mibi admouete solent . ut fortius agat. Ex quibus non dissicile intelligi possit, cur senes perspiciliis conuexis in inedio crassioribus, uerIus extrema grac moribus .iuuenes vero debilis uisus perspiciliis concauis in medio gracilior ii iis uersus extrena a cras uotibiis iuuen
tur ratio enim primi est, quia perspicilia
illa convexa tum axes conorum visorio
run ad perpendicularem refringunt , con: cqtienter uniunt in ipsa perpendiculari, lira unione tollunt illas visione incon-- fundentes parallaxes, tum obiectum sub angulo maiori S consei lenter maius repraesentant: ratio uero ecLindi est Aula
istic ilia illa concaua pradictos axes a Per pelidiculari restingentia obiectum tu angu la, quide in minori S consequenter minus, i in ira sub anguloriaturali directo ap-l areret,repraesentant, sed tamen per anguum illum minorem lumen magis unitum. atque adeo sortius agens in oculum transmittunt. Alia plura scitu non iniucunda de visu adiungi possent sed haec ad insti tutum satis videntur: de aliis et lini sensibus aliquid in medium asserendum
si Auditus , ii visum nobilitate proxime consequitur pro obiecto formali habet audibile, hoc est id,quod proxime
est terminatiuum lauditionis in tale eli. quod realiter est,sonus cum omnibus sensibilibus commui, ibus eum modificanti-bus,& determinandibus. Rectae autem sonus ab Arist. i. de Anima ex. 8s definitur esse motus eius,qiiod potest, moueri hoe modo quo resultantia laeuibus, cum aliquis percusserit, dest notus eius corporis verbi gratia,aeris, aut alterius, suo itan iovem, seu ius: re possit eum aliquis ita Iud percusserit ut e siliunt, qu edam, verbi gratia pilais corporibus laeuibus clim ijs corpora illa percutiuntur. In qua definitione sonus dicit u moturi non fornialiter, sed causalitei tui a causatur a motu percuisioni de utit infra dicitiir deinde eius,ccc in ut signit iacturionum cauta liter non essei lemcunque motum,sed similem illi; quo quaedam, ut pila, aliaque huiusmodi resi-
lem inquam non uni uocὸ sed analogice quatenus Una percussi acris, verbi gratia, pars aliam pellit, a ictu ita totus aera corpore percutiente resilire videtur, ut a coriapore duro, laeui, quod ad noc aptius est, quam asperum, Minaequale , reniit pila, i ut aliquid huiusmodi. Facilius tamen,&elarius definiri sonus potest hoc modoa nus est qualitas apta prori me mouere sensorium auditus,ut tale est, orta ex corpo raim formaliter, vel aequi ualeter solidorupercuname,seu collisione. Pruna particula,quae est qualitas tonitur loco generis, est enim sonus passio pertines ad primam speciem qualitatis Secunda, quae est apta pioxime moueri sensorium auditus, ut tale est hoc in ita ut sit id, quo sensorium auditus proxime, formaliter disponi tur, ut per ipsum auditio exerceatur,ponitur loco dit erentiae . Tertia, qua est orta, d ponitur ad indicandam eius causamessicientem,quae est percussio, seu colliso se enim percussio hic sumetida est corporum solidorum,vel sormaliter, c aequi ua
148쪽
lenter hoc est solidis aec uiua 'eati tirn aut quoad vim comprimendi frangendi
aerem, cuiuis Idi sunt, in m corpora valde mobilia, tum etiam valde tensa, etiam
alioquin tenuia & mollia , aut quoad vim resistendi cuiusmodi est aer c aqua,
quod uis aliud corpus quantumuis mol. in te, cum celerius Percutitur, quam naturali. te raptumst cedere . at' ita libera eius euasio anteuertitur. Non ita tame intelligendus est sonus et liet a percustione se a collisione praedictorum corporum, ut sit terminus intrinsecus motus localis percussionis , seu colli fionis praediciorum corporuma sed itari sit terminus intrinsecus alterationis, seu actionis quae dictetur sonatio, consideratus tamen non ut alteratio, seu actio, sed vi
qualitas afficiatur a praedictis orporibusu edia pereus ine, seu collisione.
13 Ad quam interdam conturrunt tria torpora realiter distincta, nempe percullea , percussum, α' Dedium, ut in pulsatione campanae in qua percutiens est malleu I, percussam campana,mediii maer: nomine autem
perciitientis,&percussi intelligitur hie per utiens,& percuissum prandi aliter ex alioquin etiam mediu quatenus pellitur,cli pellit, per- culli cu percutientis sed minas principalis ratione habere dici possit interdum concur.
runt tantiam duo corpora realiter distincta sed velinum, vel etiam utruml fingillatrinsumptum subit vicem duorum: unu reqvice, ut cum baculo per aer Sceleriter circa ac o
aeri secundum nam sui partem baculo propinquio tε subit vicem med si is cir diim altera a baculo remotiorem, quae media prima celerius percutitur qua naturaliter apta sit eedere, ideoq; a Ii quant udum telistit, atq; ita habet rationem corporis κ rui ualeter solis, seu
duri quoad vim resiliendi, sub: vice percus.fi: ver unq; at Hem sin illatim summum, ut est flagello per aeresce seriter extenso, cli reflexo, aer feci indum, nam sui partem flaitello
p. Opintuli re, medit secundu alter aflagello remoti, te, percussi vice, ut d ctum est tu.hit; flagellum vero secundu una sui partem, quae magis mouetur, 3 reflectitur percutie: iis c secunsum altera, quae minus mouetur ercum,livi mercepto aeri res fietis ratione abet interdum deniq; Iicet e 6 curram irracorpora realiter, aut aequi ualenter d: stinct/, duo tamen ipsoru ira se habent , ut non una tanta percutieti , altera percutii sed utrua, quatenus git percutientis , qua lenas pati
turpercussi. 2 quide: principalis vice obeat: ut eu duo saxa, vellano eiusde et ii aut ligni flexilis partes ex ae van inter se in aere tolluduntur. Et iuxta hae intellig ndus et Arist. cxx. de Anna rea. s. distingvit ima corpora ad sonli e6curret iam En iercuties p rcusssi e mediu. A quo aut Uective si percusuo seu collisio, ab eo et este etiue ei sonus Sesquare uno ek quomod in unqῆ distinc a sintcorpora ex Quorsu perculssione . seu collisione edendus est ton is, necetrario soli. da, seu dura modo explicato elle dehet. Atiae autem quaeda conduione . to fimplicuera sonum, sed ad maiore, net se cliti reinq; sonu
in corvoribus principaliter percutietibus, percussis requitu tur Qtiat si prima est, uti iusmodi corpora snt lata, vi multo aeri &idem proportionaliter intelligendum est alio soni medio, si quod est. de quo i, se a Pintercipere, ac frangere possent sectata est ut sint laevia, tu ut aere aequaliter se angant, uri deam cit,3 aequalior oritur sonus eum ne si ita aequalia, cu foraminosa sint aer for4n unibus se insinuans si actione ei grat. Et iuxta hanc conditione intelligendus est Arist. 1. de Animi ex s. v bi docet ad sonumen ciendulo oportere quod percutitur regulate esse Tertia est ut sint concaua ad sonum inultiplici u ,δc diu eontinuandum,obmultiplicem
aeris in corporibus coc uis, vi sun lite, Vimbala, tympana, tintinabula eam Danae ab una ad alteram partem retilientis allanione. Qua ta eli, ut sint aerea seu aeris natur ira una o sicco subtili terreo parii pantia. Viice multa soluas ad sonum attinentia problemata; vicuri umbum cli stari, num imbecillum edant sonu,quia que aragis qua in aerea sunt. C rferrum paulo malo 'em, sed obtusum sonum efficiat,quia plus aliquid aereae natiirae, sed
multili. v eras sum siccum terreum habet. Cur aurui argentu, tuoru magis resonent, quia magis aerea sunt, Te eum terre u magis tenue habent Carunte haec argE: lym maxime lonet,quia siccius est, Ppartes rariore , minusq; Ostipatas habet. Cur calybs adhue argento magis sonorus sit quia alliae est lacior, quae causa eii, ut iacillis cella frans ater.
Easdemq; disserentia iii Iapid bus, cli lignis
proportionaliter inuenies. Cur aute sicci: assoni propagatione at opere utiet humiditas
impedia preter iraturale haris, ut altarii Pultaru qualitatu limpathia, antipathia, trideta est causa quod siceu ni resistia impelleti humidum inus; ideoq; a riecnaee ma sab humidorira resilit, in. iro humido tacus
149쪽
aam , est, quia tensae magis tremunt, cli conseque ter aere in hinc inde magis impestunt, stansunt. Deinde cur corpora friabilia &quasi stiabilia, quidem haec praecipue percussa valde sonent:ratio enim est,quia
Dicuntur hie eorpora Diabilia quae stiari, hoc est in minutissimas partes
acile frangi possunt, ut vitrum, lacies i huiusmodi quasi friabilia vero,quae licet in minutissimas partes facile frangi nopossint, facile tamen tremorem concietur; ita ut si percutiantur,omnes eorum minuistissimae partes pmprio tu aliquantulum discedant, rursus ad eundem velocissime redeant, atque lioc modo tandiu agitenturn remant, Se consequenter aeris allisonem, sonu messiciant, donec motu
paulatim ac bilitato ac tandem finito,omnes in suo naturali situ qui e scani: cui ui modi corpora sunt Campanae in quibus paniatium ac agitatio,& remor, . dum vehementer sonant, satis clarc obseruatilr,suetque non aliam ob causam sonum tan uiuc intinuant:&, si erro, aut etiam ligno, luvehementer sonant, ita tangantur, ut earupartes ab ipsarum malleo morae qualiter agitari, atque ad suum reuerti situ in pro lubeantur, lacii franguntur . Clarius in eadem partiti agitatio, a remor apparetine valla vitreo aqua semipleno,culus labro, siquis digitum humectatum, ita cimcumducat leniter apprimen , ut aquam non tangat, aquam tamen s mul tremente: circumducet cuius motiis non alia potest reddi ratio, quam praedicta partium cyathi in eandem partem agitatio, octrem or.
436 Subiectum , Mix edium soni non ita distinguenda sunt ut subiectu in sit illud tantu , in quo prNDO Pr ducitur, me
dium vero illud se quod iam productus
propagati ir: sed ita, ut subiectum sit in ne illud,in quo sonus recipitur, siue dum primo prini ucitiir, site dum propagatur medium cro illud, pcr quod propagatur, quamuis nullum sit huius in uti medium, quod necessario non sit etiam subiectum, quidem etiam Priir. productioim respectu alicuius patiis soni. Nec subiectum soni sumptum, ut dictum est, aut etiam Iestrictum ad subiectum Primae productio
nis est solus aer, sed etiam a Qua , caliud multiplex corpus, siue sit medium. sue percutiens, siue percussum, laetaris et . Anima tex. s. horiam tantum dilorum postremorum expreste meminerit, ese virumque, sed diuerso modo, sonare docuerir. Praecipuit m tamen subiectu met e mediuissoni persecti est aer ωfie intelligendum est illud Arist. a. d. Anima sonus aeris motus est: post aerem vero illa corpora,quae sunt magis elabilia, aut quasi sti bilia Dixi a pus nos, quia in celo empyreo aliud a Theologis soni subiectum, de meis diu assignatui. An autem duo corpora sono efficiendo, .suscipiendo apta, verbi
gratia,duo metalla si in vacuo, conse quenter sine ullo medio inter se collid reluur sonism ederent, diibitant aliciti; sed astu mandum videtur quamuis ditiam sonum non ad aures cuiusquamir pagarent , sed tantum in se recipe
4s Grauior apud aliquos difficultas est
A sonus per totum medium realiter animentionaliter, an per aliquod spatiu rea. liter, S deinde intentiona ter, an Per totun edium, o realiter, ti intentionaliter si mul multiplicetur, seu propagetur . Amr- mandum verotest per totum medium rea liter,nunquam autem , nusqnam intcntionaliter, seu per species intentionale fcni, quae nullae Dii et propagari uidem
non ita , ut ad eius propagationem se inpernecessarius sit motu localis aeris alteritisue corporis medii rationem habentisci sed ita , ut sonus per motum percussionis, scucollisionis, modo si inra explicato, prodii clui,aliquando quiciem permotum localem meai ad aliditum usque , aliquando autem per in turn localem medii ad aliquod us lite spatium tantummodo, deinden ne motu locali medii ad auditum usque propagetur Nec tamen motus hic localis medii ita fieri existimandus est, ut eadem numero pars medii,verbi gratia , aeris per totum spatium, quo huiuimodi motus durat, localiter transeratum sed ita, ut pars a percutiente immediate mota aliam Δα- ita deinceps aliam ad certum usqtie termi num impellat moueat Vicu in calculo
iii aquam proiecto unda undam in orbem
vi ger,c incitat consequenter nunquam eadem nutriero soni par, quae in parte ae- rica percilii eme inimediate mota,ut in subiecto recipiebatur. ad eius ortu in auditus prima peruenit, ted alia lyer illam vi alia naedi parte heri ut propagata,licet post
ipsam nihil repuguet in parua praesertim distar
150쪽
distantia peruenire etiam ill ,quae in par . te aeris a percutientesim mediate mota, ut in subiecto recipiatur. Nonit,test alitem
dubium esse quin sonus , C tenus per motum localem medii modo dicto propagatur, in tempore non autem in instanti Piopagetur. Sed an clim primH producitur. R. cum extermino, ubi delinit motus loealis ne dii, vitellus sine motu locλli propagatur, in D mpore, an in instanti producatur,rae propagetur, dabitari non imineri toto test Respondendum tamen ad utrunque videtur in tempore. non qui. 1bnus habeat contrarium inaredieris, uominus in subiecto iecipi in instanti ponit sed quia naturaliter postillet Hiccestitie prodiici, liue prinici producaἰur, siue quo mollocunqii propagetur necive id i conecessario concede
illisu est ad sonum producetidum non sum eme collisionem faciam peraeontactum insta iit eum ne compi et Iione ulla corpo truit lolido ii m. licet,ut plurimuin aliqua a me semper letis bilis, ilitercedat: qua lii vero qualita tr. nslativa mobilis, quae
est Lein, Dil intrii. sic in motus locali scolia
lili mi in iuxta atri, dic ad motu lorali por illud sar,ner quod in instanti est sicut pcicli et ficere tempore tinniediatd post illud ii stans consequente aliam similem
quali a tem traiis lari uam tu Ita alibi di-
ia indoeilli ia, hac instantanea est i sed in
cicias ineediatur, non recta tantum , sed in orbem sit: ita 'ut ficu ide in lumitiosum pluribus, um pereandem,sed per diuersas luia illis lcri videri 'otest ita idems nata a piutibus, non per eandem, sed per
Pero soni reflexiora iunxi uis partim mi-lis. yiataim dissimili eri :S: ir uis, quatenus aliqua soni pars,quaiariccte ulteriit sir pas. GH a' 'rat, inuet obstaculo versus si
H GL pnim propagatur dissimilis quate-nus lape non aliqua soni pars modo dialore necimir, sed etiam subiectum soni,prZ tertim aer, secutidum aliquam sui parium iii ob liaculum ini pingetis versus principiusoni,cx motus in aere facti repeli Hur.
At te hoc modo sit Echo ex Alii loto de Atinia ex . . O.vbi, Eoo aute iussit, inquit, quando ab aere uno facto propter vas, qΤterminauit,& prohibeti angi , itemsiaee repellitur,que admodum sphaera: idest, quado ab aere collecto, inito par figur cor poris caui quasi vasis illum ita terminatis, dc continentis,ut frangi, ae lissipara prohibeat lius aer a corporibus sonantibus impulsus, diaerem illum collectum, unitum impellens, premens, addensans, sedo , resistentiam corporis duri illum terminantis c. continentis, ut dictum est,frangere, ac disspare non ualens, repellitur, ch resilit,ut pila,quia aeri illi prelso, Raddensato ad suam raritatem,statumq; naturalem redeunti cedere cogitur . Vbi ea emplum pilae non ita lumendum est,ut quemadmodum eadem numero pila per totum spatiuproijcitur,d resilit; ita eadem nil mero pars aeris per tot lini spati iam impellatur de repellatiir sed ut supra in dehnicione soni ab Arist allata explicauimus. Nihil tamen repuζnat,nec improbabile est, sonum,ut per aliquod spatium sine motu locali propagatur, iit supradicitum est, ita sine motu locali reflecti, atquc ita etiam sine motu localiferi Echo, luet minus claram ob minorem solii intcnt onem. In quam sententiam non incomo tu acci aias verba illa Ar. t. citato: videtur aurein semper ieria elio , sed lionci lia,qilia accidit in ino, sicut,& inlumiit', etenim Iitavci semper repercutitur . e c.
i. tellige quandiu vim propagandi se hel:
esto idem A st sit pra illam tam lim expli cet Echo,que fit 'ermotum loca leni aeris, quia est clarior.
sy inc intelligas quid sit Echo ni hil enim aliud scrinaliter est , quam soni,
uoci sue, siue in articulatae, irile articulatae reflexio, seu reflexa propagatio Requirit autem Icho certam distaniat iam etai nc in indivisibili consistentem, sed aliquam ha bcntem utitudinem,milia
nec aer ad quamcurique iat stantiam repelli,nec sonus, aut uox, ad quamcilnqt leui
statiam reflecti potest; sed cur in minori distantia quam illa certa quam diximus,non audiatur, nisi per obstule,&in adhue mi nori, penitus non audiat irri ratio esse videtur,quia ante certam illam distantiam partes aeris ab obstaculo repercussae nomoue tur motu illo,quo moueri debent, ut sonu, vocemve prius acceptam redd.int seu re
fle Ic propagent, hoc est motu consimili primo illi,quo aliae partes aeris a corpore sonante, aut loquente immediate mota sue.