장음표시 사용
191쪽
tu.&conseqilenter emens rationis. Dixi in creatis, quia in Deo datur natura una utinare reali simpliciter sic silc l. macunis tran diui ruperiorias, de qua Theolo gi; si ieici sunmatur, ut sumenda est pro unii .ite a QMualesares, seu virtuali, seu quod idem est fulndamentali qua Plures natu
irae calixe inter se diuisae, sed sinites in
specie, vel in genere dictuatur una, quatenus secundum id secundum quod sinites sunt, specificat tu sumpta ,sunt termina - tiuae unius formalis, icimentalis conceptus, perinde ac si essent una unitate reali simpliciter sic dicta, hoc st excludentercalem diuisionem plurium naturarunianter e siniti uni in specie, vel in generin seli liicit idem est, sunt undamentum , cur a
nobis enico conceptu concipi possint, per inde ac si essent una, ut dictiim est; daalii a parte rei di sic rectetari ura communisii exHo,vel senerio, hoc est similis sal te mair actu primo in pthiribusnt: ir ero tantum vel etiam specie ditierentibus, ut natura licia linis ,1 et animalis, esse a parte rei una non si myliciter,sed cum addito diminutae hoc et una specie, et genere,quod est esse miminitate aequi ualente, seu virtuali, seu findan entati iam explicata, sequa loquitur Aristo. IO. Mer. tex. I ubi do incoquaedam eme, Ilum Milorum ratio una est l.il la autem, quorun intellectio in a.
Seil de hac vitiine rinali, icii essentialici mii uni pluribus, seu uniuei lati tertim redibit sermolasia, ubi de uniueitalibus. hie cedist:nellcne, multithuline,c uae visai alii oruntur, agendum iam est. 1; bi illinctio in uniuersuin formali
tercstiet alii tinitatis inter aliqua duo,
non autem relatio,licet stre admodum relationis concipiatur, a tam multiplicitcrdiuidi pulcst, quam a uiplicuer diuidi-
Plerunti uet. rre refringitur ad eam, tua est neg. uio identitatis inter aliuti ac uo Et lic et in is r.ec itala diu tuo est distinctionis in calan ., ιationis. Imri ncli . at h. ciet actualis, set a parte, clo ivpliciter ic dicta,estilegati identi
i .iet..cl itata ilium negativa, scilicientia,
vel partialiter, idest versante me elis, noens restricta vero ad entia positiva diuidi potest in eam, quae est inter suppositaim.& stippositum, seu,ut multi loquun-zur, inter rem,cc rem, oc dicitur maxima;&eam,qirae non est lateri upposita, sed uel inter partes,aut etiam acci acntia diuersorum luppositoriani,vel inter materiarni rimam sex formam iubstantialem hisdem suppositi, et inter substa Irtiam, accides physicum , vel inter accidentia eiusdem suppositi,Sc.quae sunt uinores, inter se tamen adhuc ina Qualesl, hi ut trss 1 istinctio ratii, nisania Arist in terdum sua. uia pro distinctione reali inter essentias:quo sensu i. Pii sicae x. r. docet albi im,n muscum re utem esse, ratione distingui. Vt v crci coin muniteri umitur duplex est astera quae dicitur rationis raatiocinanir I, altera, qua dicitur rationis ra
Distinctio rationis ratiocinantus dicitur qua potentia, ira fit a ratione, seu in inlle ii ccumiceole, et dit tincta, quae nos inodistincta ic diutiusquiri,quod continsitis γn solum in propolitionibus omnino identicis, cum dici mus,homo est homo in quibus imam, idem bis apprehendentes cro nostin ii , et duo sed quotiescunq; conci Dinuis distinctionπm aliquam, ubi
Dicitii alitem hec distinctio rationis ratiocinantis, quia tota est a ratione, set co-ceptibus rationis sine filo sundamento in
re: Illa in Obrem di cui etiam di itinctio rationis sine landam ento in re. Distinctio a tionis ratiocinatae, quae antolio in astice declistinctio rationis, triplici tertii initur:prim Proea,quae potentia, e lacu fit a ratione, seu intellectu cum tandamento in
re ioc est prodistiliori conceptibus, qui aratione serinari possulat, cliormantur circa aliquid realiter ut uir. ,Δ idem , a qui ualenter tamen set uirtualiter multiplex quod feci indum unam rationem, secundu quam a qui ualet L i nun .ero,ve specie uiuerso cst terminatiuuna unius numero vel specie diuersi conccptus', secundum a luxi secunduim quana voluiualet alteri man Erc,vci specie tatu urso, si terminatiuum alterius sic tu numero, vel specie diseuerit: ita, ut lux dictis citc non sit ii ire, sed ilicone tibiis rationis,lis intellectus in-
adaquavi verri potentia, uel iactu concipietibus, cun suudamento tamcitiam expli-
192쪽
eatoria re de sic est distinctio realis Secundo pro obiecto huius distinctionis , quampinentia, vel actu fieri diximus a ratione, hoc est pro rationi tuta obiectivis realiterin:er se dei: Iificatis, distili te tamen conceptibilibus vel conceptis a ratione, seudi ili: ic e terminati itis, vel terminantibus
P concertus rationis: hoc modo crit iacti oratiocris ratiocinatae dicitur etia iis r in iis .essetitialis
. aequina: en . et virtualis licet enim haec ni Maso cruersa ratione illi conueniat, Dr ' i': Tian unam, . ea ride inque distin cimi ei a D nificans: quae dicitur rationis ri, uatcnu, est b:ectum rations , dii in conceptu s ad equatos circa unum, Q idem potentia, vel actutor
in antri ex causa ab ipso obiecto petitata iam explicata: dicitu fundam utari
tum quia .est terminatiua , vel termittatis praedi o conreptus forinales, seu muniale Mum quia est inter rationes obiecti uas,
qu edicuntur formales, non solum extrin sco, illa renu polli in terminare, vel ter-m aut praedictos conceptus rival se eun i talesia etiam intrinlece quatentis r ira aure reali .er, seu materias ter sumpta Qui ita ceteri seu virtualiter habent se
per Gai imperficientis, actuantis, S detur miliantis, atque adeo per modum for
ira inde et ram dicuntur formae non physicae,sed metaphysicae, hoc est non realiter,ed rami aliter tali tum distincta ab eo, cum sicinitur Drmae dicitur ellantialis ilina est inter rationes obiecitu a essentiales illi, cuius sunt ratior es obiecimae dicitur denique aequi ualens , seu virtualis quia licui non sit distinctiore .ilis, seu a-ctualis, icii a parte rei simpliciter se dictat' tamen aliquo modo a qui ualet, quate- GV mu illa est actit,etiam abstrahendo plerumque ratione, seu intel- 'ctu potentia, vel actu coacis erue dissili
ali , scitis lentiali, nocin pro negatione nitatis , dratio, seu intellectus, potentia uel actu 1gnoscit inter rationes formales, seu essentiales, abstrahendo in abeo,quod predicte rationes snt et realiter inter se distinctae, ut sunt ratio, seu essentia hominis . de te nis, uel non sint realiter, sed uir aliterim inter se distinctae,ut sunt ratio,&essentia rationalis,3 animalis in eodem homine. Qii tertia distincti otiis rationis ratioci, natae, seu,ut multi breuius loquuntur,di stinctionis ronis acceptio necessario atantitae' est,ut labris,qtiam dixi, diuisiodi itinctionis in reale,c rcnis sit ad quata 33 Comodius nihilominus, minoricu aequi uocationis periculo us distinctio in coieri di posse inueram uel simpliciter, ud seclidiim ud, ficta Vera simpliciti rei urealis explicata, tu illa formati Liculi cntiali ,quae est interentia realii ter illi laeta, ex dici formalis, seu sten tiali relatis. Veraicam quid, seu cu addito cit illa Pr ri.'alis, leu stentialis .est interi One i anales, leuessentiales, iii tu eiu Luc'; re uerentis,ut inter r6nalitate, e .
est distinctio cinis ratiocinatae si impia securia modo supra explicato. ad aequocatione standa, licito formalis, seu esse trulis uirinalis, ua licet plerunque sit independetera nostro intellectu, ii dictu est
nou dein uera distinctio,seu distinctio sim pliciter, sed in scam quid, seu cum addito
nemper Urinalis, set essentiali ct ad rami uocationem uitanda uirtualis, et note uerae deinctioni Adili inctionis implici
, sin ddit' intelligitur distic io rea
li aut et rinalis, leuellentiali sude, sed . si interentia distincta realiter. Ficta uero est,quae a potetia aliqua cognoscete. lcd
ac si ei et,clito fit. Et haec est quael disti-ctio ronis ratiocinantio, te qua supra. Atia;
ex his constat non ola, quae distinguutituri ea liter distingui et formaliter, seu sicn tialiter,nec e contrario; sed quaeda distingui realiter im,quaedam sormaliter, seu essentialiter tantum, iraedam, realiter. format iter, seu essentialiter simul. 63 9 Nec interueras distinctiones alia datur minor reali, maior rinati,seu ei tantiali upra explicata. Milo circa,nec di itinctio,' a bucia de formalis ex natura rei. sue ita explicet tir, ut sit illa, uiae est inter duo habeo tra diuersam esset tiarii, ea andem existcntiam, siue ita, ut stiua , quae
193쪽
I I nctim is est inter duo me maliter, siue essentialiter diuersa, quorum unum, neque realiter, seu in aterialiter,& identice sumptum est alterii in ambo tamen a se inuicem de petulet, 5 coni quenter, nec per absolutam Dei potentiam ab inuicem separari, aut mina fine altero esse possunt; nec distinctio quae ab iisdem, e alijs dicitur modalis ita definitur ess illa,quae est inter modum,c re, curiis est modus. intelligendo per modum aliquid posititium reale, quod neque rea liter, seu materialiter e sedet uice sumptas idem cum re, cuius dicitur esse modus, .lbilla tamen efentialiter de pedeat 3 cole JGemer, neque per absolutam Dei potetiam posti essesne illi siue dicatur habe re diuersam essenti m , sed eandem existetiam cum re, cuius est modΗs, ut suidam dicunt, siue dicatur habete non si lumes-- sentiam sed etiam existentiam diuersam a re, cuius est mi diri, ut alii volunt, est ad mittenda niviso um uia neutra se explicata in re ruin natura datur, sed etia ut a neutra dari potest conloquenter nec da tur , iit dari potest modus f explica-
s o sis. num distin carotiis formalis,
seu stentialis rerum his nisso tithum
ex dii tersitate concc primm lilectiliorum:
qui bi nulla cit, io est, nulli potest esse distinctio nui ficta, seu rationi ratioc:-
Si olim veri disi uictionis malis, in i ,
qua pecie diserim , si realis ep. iratio quoade Milem iam saltem possibilis, id est, vertimini: .ld realitatem seuentitatem suam pollit, per aliquam saltum porciatia,
te idum reo uiritur actualis. In 'iii uersum
in Js, qua sunt ei iti dem recies, viri est realisinio isti iacta actἰntisti: it .ae cisa i-cet interdi iudicatur vitio, , a P Stainc: proprie dic: :ur de ait: tas, sed mirior uana
quaesi per simplicitatem nati a reali tui indiu ii. ἰ s.; t supra dixi inus, hibi ea distinctio realis oppolita id cratitati rectat: ltri L. O autem ilic est de i s quae adaquate, dici, Inplete irier se realiter distin xuuntur, noti di os, quae inada iupte ct incon L. etet almia n, ut Pirs,c totum seu vi inclu tu , o includens. Vt aliud realis disti rictu ni,scuum a quibusdam a Scriur ratio proclucentis,ck producti; idest, si unum se habeat per modum producentis, alterum per i dum producti: sed hoc etiam acceptum de producente, Pproducto enicienter in iis, quae dii in productuit, cent intiant sibi esse iam, non est verum sim priciter, sed tantusecundum in id. quatenus rei quae ita Pr ducitur, v comi nitetur clim causa, prius natura intelli ratu reste secundum se, qua continuata cum causa, atque adeo priui
natura non cciit inuata, quam continuata.
Itaque non solum uniuersa inis, sed etiam meliuς distinctionis realis guvinest sit pra allatum. Silenum alitem indistinctionis, seu -- dentitatis realis, quam formaliter tollit distinctio reali , in negario signi sypra at lati distinctioni ore ali quae tieratio, d coseque rue indisti . lio seu iactitas realis, licet non semper a me, co osci possit se petamcn Oi est , si pro Prinna rationum
formalium seu est e trilia lilian de ii lib. ambigismiis, an sint idem realiter. natu ram diligenter consider i jus, o absurda, quae ex re ali earum is iter se distinction e seque-rentur , perpendiae: is , t accidit in passionibus ent: s, in attributis Dei, cae
s i Cum distinctione confunduntur aliquando diuiso se Paeatio:rro pric tamen,' presse diuisib. separ..tio formaliter dic sit distinctionem , leu hegati orie in interea, quae olim fuerunt fui unum per
continuationem,uel per unionem γα praeter hanc distinctionem, separatio interduaddit et iani distan tiam, uel temporalem, uel localem interer trema Intcrium amria, tam diuisio, sepii ratio, quam distinctio, dicunt L. e*atici π n.: tatis interea, quae nunqtiam fuci uini quid ianum. Interdum etia sum utitur actiue, ait quas acri trep: o catone, uel ai fioni sca: ation cad quam conse uitur diuiso. aut separa tio,aut distit: citi O. Interdum cenique passii: e pro passioris, ad quam item conse tui tur diui :o, aut paratio. ut dis uictio. cui autem per indist: in icnem, seu in diauit mnem qua constes ut iurunitas seu i nuin esse unius, tolliri r conscii Ezrates multitudo: ita per distinctio: cm, seudiri: si e quae est negario unitatis penitur conse-quenter n. ultitudo I sc eundi ini sequi di prius est unitas, quam n .ulti itido nobis t. irca L. otio citis ulti rudo, quam unita, . Q icd
194쪽
Quod sequaras, quomodo initas multitudini, seu unum multis Onponaturi respodetur distinguendo quaci rupliciter enim unum, multa comparari possunt. Primo, ut multa sunt aliquo modo unumquid,hoc est una multitudo, quomodoArmitur multitudo,cum ponitur, ut mem
brum diuidensens in illa diuisione , quaens diuiditur in unum 4 multa &sic unum,&multa opponuntur solum ut duo disparata . Secundo, ut multa sunt plura una, seu multitudo contata ex plurib. unitatibus: fie unum, multa opponuntur, ut pars,&totum qua ol, positio an,&quomodo fit, an non sit relatio realis, aut rationis, ex dicendis infra de relatione intelligetur.Tertio, ut unum dicit in diuisio
nem in se idest identitatem ue Iunionem modo dicto, multa uero dicut diuisionemides negationem identitatis, uel unionis: sic opponuntur.uel com radictorie, si illa multa non sint capacia identitatis,4 u. nionis,cuius habent negationem, uel priuatiue, si ii Ia multa sint rapacia dentitatis,
uel unionis,cuius habent negationem. In quo sensu Aristoteles . Mete text. .&IO. Meteor.tra. s. docet unum opponi multitudini priuative. licet enim mueriore loco dicat opponi contrarie , sumit tamen contrarietatemnate pro contrarietate, seu oppositione priuatiua ut alibi saepe . Quari , ut unum habet rationem mensurcis multitudo uero mensurati Ic unum, muIta opponuntur reIatiue, qua autem
relatione ex dicendis infra de relatione colligi poterit. 4 Vnum per se,&unum per accides quid fini patet ex supradictis , sed quia unum in communi diximus idem esse,quod indiuisum, indiuisione: autem nihil aliud
esse,quam identitatem, uel unionem,&de unione satis alibi diximus, de identitate ara constituitur idem, consequenter de aluerfitate,qua constituitur diuersum,qδ
eidem opponitur aliquid dicendum viper estos I dentitas igitur alia est sermaIis, seu en
Mira sentialis,alia materialis seu realis, suo diversi pradictum est. Et haec interdum sumitur m de presse pm simplicitate naturae omnino in- ο ὐαιν diui fibilis reali diuisione, quater maxi ma de utitas vel pro continuitate,qua est minor interdum late pro quacunque unitatαsiue fit per identitatem presse dicum
Et eodem modo inteidum pressθ, interdulate sumitur idem . presse enim idem dici. tur', ouodue Isimplex omnino indivisibiles t reati diuisione, uel continuum est, late qaunum est, utroque modo aliquid dieitur idem, interdum absolute interdum relatiue ad se, uel ad aIterum,cum dicitu, idem sibi uel alteri .eiusdem tamen ad senop test esse relatio realis, sed tantum rationis:
ad alterum autem testella realis,si a Iterum sit realiter distinctum, rationis a tum, si non sit realiter distinctum. Et quamuis idem, cum late sumitur pro uno, tot modis dicatur, quot dicitur unu: cum tamen aliqua ratio formalis dicitur, non formaliter, sed identice esse altera
panicula ridenti sumitur pro reali-ter,seuentitatiuῆ, materialiter. Druersitas etiam, diuersum interdum Iate, interdum presse amitur Iate idem est diuersitas, quod disterentia, diuersum quod differens: presse uero distinguitur.&ali adest diuersum esse , Iiud dii terre ex Aristot Io Meteoriteri r a disserre enim presse dicuntur,q uae habent aliquid commune, in quo conuen iunt, S aliquid proprium, in quo non conueniunt diuersa ueta esse,quae se totis,seu adaequale sumpta, ut talia sunt,innu Ilo conueniua . Atque ex his facile est iii telligere,qiromodo omne ens fit,uel idem, uel diuersum seu quod idem est, fit uel idem, uel aliud, ut docet
Arist.romet. tex. r. quomodo diuersu,
aliud dicat, uel non dicat relationem
43 Veritas, quae secunda est simplex roentis passio, non consistit formaliter in neo ν gatione nctionis, seu apparentiae, nec in conformitate rei secundum esse reale ad seipsam secundum esse apprehensum, uel
cognitum,nec in dgnominatione extrinse
ca ueritate,quae est in intellecti sae diuino, fi creato, etiamsi veritas,quae estentis passo, seu transcendens restringatur adueritatem transcendentem rerum creatarum iec in consermitate rerum cum ipsarum deis in intellectu diuino existetib. aut omnino cum intellectu diuino , auet creato, Iec in eo, quod res non ficte nec apparenter sed parte rei habeat omnia ea, ou .e ad ipsius elle praesertim essent tala requiruntur,sed in cognoscibilitate rei , seu in aptitudine Exim Licina res apta est te , idest rei inuraptitudo non est Iatio
195쪽
latio ulla realis, aut rationis sed est ipsa res siue absoluta , fue respectiua , ut for . maliter est terminati ita cognitionis verae , seu obiecto consormis o consequenter nodistinguitur es, en te nisi formaliter , seu virtualiter, ut proportionaliter diximus de Tilitate . A qua mentia nor, videraudi sterre alia, quae praedictam veritatem
afferi tormaliter consistere in enti rate rei, connotando cognitionem, seu coaceptum intellectus, cui tali sentitas conmrinatur, vel in quor alis res repraesentatur, vel repraesentari potest, proiit in ilicet noadeo clare rem explicet, si ita intelligatur, ut praedicta vectias consistat forma Iiter in entitate rei, ut consermi cognitioniici conceptiar, quo repraesentatur, teli, coincidat cum alia inpra reiecta lemen Il ex falsa fit. lim artem veritati S verum, tu in essendo, ti in m cognoscendo, tum in si xiii Mando reperiris o lit; veritas transsce dens, qua de hacterius loetiti sumus, dici
tur, Guas m essendo. Veritas autem in cognosce in nihil a Iiud formalde est, quam
confornrita cogniti in iis cuivi recognsta
atque haec est, quae multis dicitur 'eri
tas complo a nec soli im incona Positione,
diuitioncisei quod idem est, in secundallite ectus Operatione sedet inarii terita,
hoc est in conse suentia seu illatione, quidem non minus verre, sc proprie, luaruin secunda reperiter. minu tamen late patet veritas complexa, quam veritas in cognoscedo, quae etiam in prima intellectae soperatione, hoc est in simplici Dpmhcn-sone, immo proportione quadam etiam
in sensu reperiri potest. Sed quaecunque tadem fit veritas in cogm scendo, siue complexa,siue sint plex sue rite lectiva , siue sensitiva, dupliciter dici potest, cognitio esse vera, seu obiecto doniseris,nempe vere,vel apparenter ita, ut cum veritas transcendentalis dicitur consistere ita ratione terminatiua eognitionis verae, seu ob recto consorinis, si verna transcendent litiu- matur ampli sume, ut dicitur de vera, apparente, seu, ta , etiam cogniti verasumenda sit amplissime, ut druitur de vere ac simplicuer vera l&de apparenter scutate vera,e qualis et cogn: tio,qua cogo scitur ens fictum, perinde ae si ellet,
Veritas denique insignificando nihil aliud thrara litet est, quarti conmrmitas itam flarma iter sumpti eum resipia ineat arquae comprehedet tali, se etiam veritatem in cognoscendo, si nomine signi intelligatur etiam co nitio non comprehendet si nomine signi intelligatur tantum grauina cognitione distinctii m. Ad irandem veritatem in signis indo reduci potest etiam veritas in imita trito, linae quibusdam dicitur veritas practica, qua ideati in idea imitatur, eamque aquam quoddam eius simina signincat.
Ae veritati quidem pos tuae reali in cognoscendo, de significando respondet opposita falsitas posse tua realis inc moliendo, designificando, idest positiva
realis dis dimitas cognitionis cum re, mila, S signi cum resignificata, tua mitis
enim in si ii iplici appresensione , etiam si
circa ens fictumi versetur repraesentans formaliter apprehendenti ens fictum, ac proinde vere non ens non lecus, ac si estet vere ens, non sit post tua realis falsitas eo m-plexa,quae proprie ac presse, atque adeo simpliciter dicitur falsitas, deceptro, emror, quo quis sibi persuadet esse, quodioqest, i et non e se quod est est tamen post tua eatis filiit a simplex, seu difformiras apprehensionis cum obiecto apprehenso,qua apprehenditur, ac si esset, vere ens, quod non est vere en quae falsitas licet latius sic dicta, di secundiam quid , seu cum
addito, idest simplex est comparata licet di Ormis, ii autem disparata, viqii id.itri aiunt, habitudo apprehensionis ad obfectum apprehensium. At vetitati positiuae rea I in essendo .ut di stinguitur a cognoscendo, 3 si lis' 'aliali aut etiamin: tando, nulla risi inde misitas positiva realis in essendo me lite in rebus naturalibus, neque in artificiali, neq; in moralibris,neque in aliis. Et in hi Q seu iurecte dicitur talsitas non esse in rei se:ia parte reo, sed obiecti uel alitum in intellectu, aliaue potentia cognoscente: ei quod iddim est, non elle inentibus politi iii realibus,seu ueris, sed tantii in scii scio ali qua potentia cognoscente ritiae natenis
obiiciuntur,ut vere entia, tum sim vere entia, dicuntur, O sunt obtac ne ali ifalsitate, qua nihil aliud in i ii talia rati ater murativa cognitionis falsa , vel 3prie, presse, at ille adeo sit. ipliciter sic dictae, si hi cognitio complexa, vel latinis et secti dum quid, seu cum addito su dictae, sit cognitio fimplex.
196쪽
: ut cun nis hac Ls tua vi acciuet: sed in appetibili a te r. iii ip re, siue absoluta, si ut C: univc forma lue est terminatiua appetitu calicuius taliena rationalis, ut e sis incipua iactuu ui prolecutionis consequenter non distinguitur aberum nil formaliter seu uiri lilco, et proporti urallic dixia laus de vir ic te, A veritate . Dixi saltem r.aionalis, hoc est voluntatis, quia alii appetitus noni, runt serri in quodlibet bonum transcendens, voluntas autem potest in quodlibet: sta ut obieetum formale adaequatum, lutitatis, quatenus volitaria est iiii bonum, ut bonum Donitate transcendetuali iis
p tum luppositione absoluta, ut alibi dixi
Neque tamen nego in quolibet bono inesse rationem conuenietiti respectu alicureis, ideoque saepe sumi bonina pro conuenienti, e contrario; interduis etiam con fundi bonum cutis er&cto, hoc est habente omnia , quae ad suu misi se requiruntur: sed ab carionem boni trant ceradcn I snon consistere formaliter in ratione conuenietui aut perfecti, sed in ratione teriminatiui appetituri it dixi: ira, ut bonum, ut boni forinaliter sit terminat uuin api in itit, ut terminatiuum appetitus, eu quod i ia It obiectum formale au petitus, fiam Ptolem per appetitu, ut dixi licet materiali ter sit silmper conveniens aliciis, seu rem
tiuum ad aliquid, ut conuenien illi. Dixi, seu relativum, A c. quia conuenien ut coueniens est quid relatiuum ad alicii, nisi thri et iocabulum Tlendarii redi.ὶ ad hoc,quod est elle conueniens per od uobiecti. te termini alacri u quod ait ipsa
reseratur,non quon Odncu a. lue , sed per modum appetitus sumpti, ut dictam est. quo sensu idem fornialiter effet termina-tiuum Appetitus oempti, Wi tum est,re
conuenicias a Pycritii lumpto: d :m, ut dictum est, dic conleque liter novicisci ciuni;s, qui rationem formalem bos illata Si ratione formali conuenientiae repoliunt,alia es. C,qua in deri in ii, com iter. ia, in in ironcs ope Pretnirni ininorari . t tu in addo prout terni in tu uuin appetitus 1 In
pii .ut dictum viticiis verum, vel apparcn erit, ita botium verum, vel apuarei Sibre. leqia cnter, si tuis is snari sibi possu et morae a boni ii'ernis ut Vindi. an 'ii, ut, iii Ioluui des aio uoto, ei. cide apparente ili itur a stipii anctim illi e sese rarionum ramin. iiii ai pietatus se in Pti,ut strictam est cori te ciduam sub se noli solii in terminatiuum appetitu lum pti, ut dictum est, quod est en sperum .ica etiam illud quod ei .ensas, pareri, sciis b
sed no tamen cuilibet bono quot ibictis alum opponitur. Itaque triplex distiguen dunmest malum,primum legativum, quod est pura negatio boni estio modo puram rides edicitur quoddam malaria secundum priuatiuum,quod ei priuatio bom, quo modo extatas dicitur malum illi, in iacieit: tertiunae positiuum,quod est aliquid posti ac contrari uis, vel repugnans,in uno verbo disconueniens alteri, quomodo ca lor febrilis dicitur mali sani mali .sed primum latissime, ibimproprijssime dicitur
malum: seciuidium, di tertium non inc tu tibus entibus emati esse potest. bonitatet . malitia morali, consequenter dii i stolie illa boni in utile, delectabile conueniens naturet, honestarT,Qe mairna mobra opposita hic non agi miis . I molire hac de ente in coni nuntiet usque pias Ditibus dicta sint. Aliqua, iam PIach I, e u spucios se ni ra diu id icta , Nesi
te, particulare, praedica nen datae, mon prataicamenta-lc,reale, de ratiotrix euua: in , eatenus, quatenus ad
hoc est tuatenus ad ens illud, quia .: Meri l. sic ael ab ecta inest, ec
197쪽
tis in ense senti. e. ens existetiae, seu
in essentiam, existentia suo modo locum habeat etiam, en te rationis hie tamen inente tantum reali explieabitur , a quo adens rationis proportionaliter transferri facile poterit. En igitur essentiae dicitur ens sumptu nominaliter hoc est habens essentiam, ensvero existentiae dicitur ens sumptum participialiter hoc cst habens existentiam:quibus duabusemis rationivus datur ratio comunicentis abstrahentis ab essentia,&cxisti 'iil tamen nivoca ec pure aequivoca , sed analoga , ut diximus de ratione emis Onimunienti reali, rationis, seu ti- cio, urbstantia o accidemi,Deo, di creatu
die L Dicitur utem essentia cuiusque rei id,
δ' ' quo primo res intrinsece constitutior ilia, ιδ quae est, sua esse ibi male rei,sed aliquando
sumitur adaequate, ut includit omne te nus rei o dii serzntiam. qua priino res differt ab omnibus aliis aliquad in adaequate, ut includit unum,aut plura aut etiam omnia genera , sed non disterentiam praedictam vel disserentiam tantum praedictam, vel unum, aut plura genera , sed non omnia,Oc disserentiam praedictam.
Existentia vero dicitur id, quo sormaliter res est actu a parte rei, seu esse: ci uale mi,&in iis citiae habent causas, laoci: si in creaturis recte etiam dicitur esse id, quo Or maliter res est actu extra suas causas. Atque in Deo quidem iii re Philosophi Theologique conueniunt essentiam, existentiam non nisi formaliter, seu virtualiter,ur i Iudens ab incluso distingui', ita si existentia sit de estentia Dei ad aqua te sumpta: in creaturist autem alii aliter essetiam de existentiam distingui uolunt sed omnino dicendum est non diit ingui mihi
ter .ant m aliter, ut distinctione ulla mali. seu a parte rei simplicite sic dicta, sed i mali ter, seu virtua Lateria intrena . Vnde recte inseras obiecti uel intellectu nostro pote acta cile cII trana creaturae suae existentia, caecontrario a parterii tamen nou poste actu esse ellem a sine
198쪽
existentia, nec e contrariois consequetersalsam eorum sententiam esse qui rerum creatarum essentias ab arterno, antequam a Deo producerentur, in seipsis fuisse dixerunt in se ipsis inquam, in Deo enim tan--
luam in causa est ciente, deali, ktinali, non est dubium quin fuerint. Verum eas his modis in Deo fuisse, non est ipsas simpliciter ab aeterno fuisse, sed est ab aeterno fuisse insarum causam emciemem ideale,
Recte nihilominus quaedam de rebus etiam creatis propositiones dicuntur esse aetem ae veritatis, illae scilicet,in quibus subiecti cum predicato connexio, ita necessaria est, uteriam ab aeterno uerum fuerit dicere tali subiecto,verbi grati a homine in quacunque disserentia temporis posito necessario illi in eadem disseretitia temporis connexum esse tale praedicatum, verbi gratia, rationale,siue id a Deo,qui de fa cto solus ab aeterii fuit, siue creatura, quae ab aeterno creata fuisset, dicere
s Ex his oritur quaestio , quae licet
de nomine videatur,lita tamen etiam intelligi potest, ut fit de re nimirum, an essenta. creaturae, priusquam existat, dicenda
sit nihil, an aliquid esse Citi res odendum
a maiore claritatem uidetur distingue. M tu enim aliquid,quarti nihil illi opimilitum dupliciter sumitur, uel principali ter,& sirpliciter,uel n. inus pri .ici Paliter,cYsecurulum quid leucum adulto citi ni nitente Aliqui scis elis, Nesse Princi aliter, simplicite dicitur lolum i , Quod est acti existen seu praeienses sic certum est essentiam creaturae priusquam existariton esse aliquid, seia nihil seu ne mens,oppositum cui principaliter ωLatipliciterne dicto Quod tamen nil ti,seu Iamraen ,es
nihil, seu notiens minus principaliter Oiecundum ciuiu, seu cum ad duo di nuntiente sedi m. Aliquid, leuetis, esse mi I in princi . iter, in i cundum quid , seu cum addit scinianuente dicitur id, quod non est actu existens, seu prasens, sed printeritum,vel futurum, vel saltem possibile, tame etiam certum est est elitiam creaturqprius Iua existat esse aliquid, secens quatenus est saltem possibilis, non autem ni lili, seu non emoppositum enti minus principaliter, secundum quid, leucum addito diminuente sic dicto: quod nihil, seu noens, quatenus opponit etiam enti possibili dicitur,principaliter, simpliciter nihil, seu non ens, si quis tame urgeat,an absolute, in distincarone essentisaereaturae antequam existat dicenda; sit nihil, an aliquid. Respondetur, nectue nihil neque aliqd absolute, sine distinctione, sed tantu Gaddito distinctione diei posse,ne-penihil praesens, sed aliquid possibile.
Vnde rectu colligas primo hos duos terminos,nihil,&aliquid, seu non ens, Mens,licet secundum se sint contradictoris,&consequenter alterutrum inesse debeat subiecto cuicumque sumpto, ut est a parte rei subiecto tamen sumpto,ut est obiective iniit tellectu. quemadmodu est essentia creaturae praecisa per intellectum ab existentia, posse neutrum inesse Seeundo interduid,quod sub una ratione esti ea nihil,seu noens, sub alia posse uere esse aliquid, seuens, e contrario, nempe uere nihil. seu noens oppositumenti principaliter, sim pliciter sic dicto, hoc est existenti, seu praesenti posse esse uere aliquid, seu ens minus principaliter, de secundum quid, seu cum addito diminuente sic dicitam, hoc est non existens, seu praesens, sed uel praeteritum, vel futurum, vel saltem possibile, die con
Dixi interdum,non autem semperiquia quod est omnini nihil, seu non ens pranei paliter, simpl:citer sic dictu, hoe est oppositumenti possibili,quod nihil. 1e nonens uno verbo de impossibile nullo modo aliquid, . intens dici potest, nisi cum addito non Olum diminuente,sed etiam distrahente uocalvi lum a propria sis nificatione nempe en iis postibile.Tertiosi sit eos, qui
elimitiam rerum creatarum confundunt cum earum esse privierito, vel futuro, uel
possibili , quas idem fit considerare re screaras secundum ipsarum essentiam &considerare,secundum ipsarum esse praeteritum, uel futurum, vel possibile, cum essetia uCessentia in ereatis fit pura'indditasseeundum se abstraheris ab omni existetitia,non solum praesenti, sed etiam praete rita. futura , ct possibili; quae quomodo inter se ditierant, paucis hic exponendimessis soraxistentia raesens dicitur. qua sor- maliter res actu est in rerum natura praeterit qua fuit: futura , qua erit:possibilis, qua potest esse. Sed praesens, ut a praeterito futuro, possibili distinctum, eandem semper habet notionem,quam dixi
199쪽
Praeteritum aliquando dicitur quod init, i ta in i cnest, ita ut praeter siuiuum,secundum quod fuit, includat etiam negationem existentia prae sentis:aliquando quod
fuit,etiadis adii it fida, ut quatenus praeteritum Polum Traecisiue, it M autem negauita inaralia ab existentia praesenti. Futurun vero aliquandodacitur, quod erit S n dii est. ita, ut praeter potitiuum secunt drim quod erit, includit etiamnetraticine existentiae piaesentis; aliquauacio quod erit, etiam si iam sit .sta , iit quaIelius Iuturum sol una praec Innc, non autem negat in atrustrahat ab extilentia praetenti Possibile demque aliquando dici uir, Quod potest esse, i, est autetia in in iiit, nec erit,italit Irale positi ui asccsidum quod te usse ilicii dat etiam negati cimem existenile prae aetatis,aulctram pia teritae, cauturae:
aliquando quod potaesten , cita in si actuli lii l .l, utra ita tenae possibila soles in praeci
yllum,disii tur in sed etiam possibile secuduna positi tu, quod dicit, resertur ad preel et S pra μι tum qui deni, ut tu,qiiod aliquiuit P lemifuturum, ut id, quod aliquando erit prisens, p 3ssibile,Vt id,quod potest iam; dix: salus.Atyriis ut praeses,distinctu tua Praeterito suturo, S possibili no est idem istin liter .quod aut exiliens , sed jucd Mi coexistens alteri, atquCia clini tum latitan ad alterutri cccxisterim. Ex quibus colli is existentiani de pra*nti, praeterita, fulvia,ex possibili non dici ini uoce, sed natoxicci Ex quidem,ita,ut abilia hedia creata. increata, pti usi tura ticatur de pia kni , loquendo autem de creata priu, natura uic turdes ossibili, tum de
cicitur in seci cirLicns,dicii etiam ratio
lles seli, quis ei uidem ad seipsum utilia i realis, scdronis tui . vi alibi sic dicit,tum rationem terminatini quant dixi, tum relationem rationis ad seipsurna uexistens, cresequenterat reri comistem seu presensa uel tumitur speeificati- ,e materialiter pro eo, quod est possibile. ure dicit rationem positivam eratis nomina iter lutum , idest essentiae eiu quod dicitur possibile, abstrahedo ab omni alio. Et quantuis huiris odi essentia, ut si non dicat esse ab alio, uel non esse ab alio, ut pollibilis tamen est ab alio, ta consequen ver posterior natura illo alio Contra vero unim 'iubile uin ptum reduplicatiue, Ἐλformaliter, ut impossibila,dieit negation4tum rationis termitiati ut quam dixi, tum relationis rationis ad seipsum, ut actu ex lallens id consequenter alter c Iittens, seu praesens iumptum vero specificatiue, cmaterialiter pro eo quo et tum possibile, dicit negationem raton: Spolitiuae enti, i ominal ter sumpti ii est ellcntiae eius quod
dieitur impossibi j Sed quia negatio, ut negatio, seu nihil, ut iiihil concipi no potest,
nisi permodii mentis,ilinc dicitur a nobis
concipi aliquid impossibile, quando hom
pitur aliquidia litam ens seu essentia quaedam positiva terminatiua potentiae, per ponit fieri actii existens,& prcsens cum sit ens,seu est ciuia huiusmodi i se uina ideest , quando concipitur tanquam poni bile id, quod i mplicat c6tradictione ii , ideo 1 in
sua ratione inuolui cens, In niti filiis p postum, licet vi est obiective in ii Itellectu concipiatur inuoluere tantum ration Luntis. Atque ex his illud etiam patet , qu Cm
ad inodum si postibile reduplicatui e turmaturre tu dicitur, idcirco aliquid esse possibila, quia datur potetia, per ii iam fieri potest ita si impossibile reia..plicatiue sumaturae te dici, idcirco aliquid et Simpossile, quia non datur potentia per citiam fieri possit: eque nradiu uin si possibila se ciscatiue furvatur, Iion recte dicitur, Mirco aliquid ei te poni bile , seu habere ait 'nemiout tua inciatis, Iea elientiae, quia datur Potentia .per quani fieri potest rita ii impolii bile specilicat lue sumatur non recte dici,adiquid est impossibile, semimplica
tia, per quam fieri possito deniqtiemi .emadmodum possibile specifica liue uiroto,
200쪽
imnatina potentiae, perqirum fieri potest ac dii existens: ita inmpossibile speeificative sumptum, eum ac d implicat contradi-ctii nem,prius ratione esse , quam impos
sibile remiplicatitie sunt plum, seu quam habens nep. tionem terminatiui potentiae me qua in ieri possit Ista enus deprima initis uiuasioli propos . At quilini Ha Alura erat diuisio in ensiacrea- . tuta ,&crmitum Ensu creatum novaliud est, uuam Deus, de quo, ut Unus ectis eu,ut
I naturaliter cognoscibilis est, potinet qui
idem aut Metaphyscum arere εἶ sed quia hanc etiavi tibi partem Theologi lion abnuuiuibus Philosophis vindieant,eam illis ultro relinquemus quid Arist. de Deo
sensi rit,tantum attingemus.Nec dubita
ri sane potest, quin iis multa de Deo prae ctara tradiderit, ut quod fit te unus, im-
materialis, seu incorporeus, Somnis expers ningnitudinis es consequenter indi uisibilis, seu impartibilis, a sensibilibus separatu aeternus, immobilis, set immutat, ilis, impassibilis, in alterabilis, per suam substantiam intelligens intellectione nisis xime delectabili,quae fit, ita optima, perpetua, idemque actus,&sempiternu, optimumque vivens, principium, unde milia pendeant, cli optimus, ac pulcherrimus sit. Sed quaedam tamen istorum noniatis probasse in alias quibusdam minus recte de Deo ridetur sensisse . Certe in octauo Phys primum motorem,cuius nomine tutelligit non aggregatum ex omnibus cetiorum motoribus,nec primam intelligentiam post Deum, sed Deum ipsum,non euidenter probat dari nec item euidete probat eum esse unum in tex. 8. Sia quidquid sit de ratione, quam ad idem probandum aflere in fine duodecim Met . quam,
ut meliorem, sed non, ut euideritem viri Araues admittunt: necesse immobilem,&im materia lamine u incorporeum. Non videtur tamen in ea fuisse sententia , quam quidam illi tribuunt, Deum finaliter tantum, non autem efficienter, aut etiam emcienter quidem, non tame immediate moliere supremum coelum, S alia omnia finaliter tantum,non autem effcienter causare putauerit:sed in ea , ut etiam emcie ter, ex immediate mouere lupremum orium,
de non finaliter tantum, d etiam efficienter causa realia onu ia existar auerit Atiai. mensitatem Dei ncti ictumn magia
utile, sed negasse videtur nivi ta men concludit ratio, qua in octauo Phys terr
utitur ad prodandum primum motorem est in circumferentia supremi celi maior inter Interpretes controuersia est, an Aris. primo motori,seu Deo potentra infinita tribuerit .satis inhilominus certum videtur non ibuisse. certum etiam non euideterprobasse in petano Physaext. s.nulla potentiam finitam posse mouere tempore infinitomectex. s. nullam potentiam
infinitam posse esse in magnitudine finita
quibus proportionibus non adprobanduprimum motorem, seu Deum esse infinito,
ted ad probandum esse imparii bilem,omni caretem magnitudine, quod probanduproposuerat rex. 8.utitur tum rex. 86 Acultimo eiusdem libri, tum etiam ex a. t x. Met.An uero sibi ipse constet dumo una parte pluribus locis,aut supponit, aut docet Deu cognoscere Dia ex altera parte in amet.t. docet diuina mentem sei insam quidem intellirere, sed non alia, g, prchare inritur illis verbis,etenim quaedam melius est non uidere quam uidere, alioquin non fuerit quod optimum intellectio, di sincile est iudicare . Certius illud videtur,eum eis Dei: per intellectum ex voluntatem agere enserit existimasse
tamen et Iedeterminatum ad volendum, atque ira esse agens necessarium, non liberum .insigni videlicet documeto,qtiam
facile summa etiam ingenia suis freta uiribus, diuino destituta presidio labatur. Ens creatum in praedicta diuis ne non presse, sed late sumitur,vt,6plectitur non solum quod immediate ex nihilo, seu independenter a subiec . productum est, sed etiam,quod mediate, hoc est genitum quidem est, sed ex materia immedia te ex nihi Io, seu independenter a subiectos rodii ta,ch uno verbo omnia preter Desi laque hoe diuisionis membro continentur etiam Angeli, seu intelligentiae aliae a
Deo, de quibus itidem Metaphysici est a gere, ted hoc etiam nos onere Theologi liberant. Illud dixerim Aristo eodem fere modo de secundis intellisentiis ac deprima philosophatum videri,nisi quod secundas a prima pendete innumero sphaeras coelestibus, infra supremam , iri mae Intelligentiae ad mouendum assign1tam,constitutis ijsque aliter ex Eladoxi aliter ex alippi sententia enumeraris pares facit. Theologi nimirum hic etiam consulendia