장음표시 사용
351쪽
I. O set graves illos motus in Ecclesia
Gallicana excitatos ob retenta Basileensis Synodi decreta 8c usum pragmaticae Sanctionis. tandem Ecclesar de regni interfuit , pace inita, sic inveterata dissidia coni onere, ut dignitati sedis apostolicae de Liaereati Ecclesae Gallicanae consuleretur. Laterani Concilium generale indixerat Iu
lius II. anno MDxia. ut Pisanum Conveniatum a Cardinalibus aliquot ope consilioque Imperatoris Maximiliani de Ludovici XII. Regis Francorum coactum dissolveret, de Pragmaticam Sanctionein Gallorum res cinderet. In eum finem edictis suis Eccle sam Gallicanam , Curias regni, ipsumque Regem ad illud Concilium Lateranen se
evocaverat. Discesserant a Conventu pisa
no , post obitum Iulij, Maximilianus de Ludovicus , ii Icque per legatos suos se Concilio Lateranensi achaerere professus est, pollicitu ue Leoni essecturum se ut ab Eccle sia Gallicana aliqui mitterentur , qui de Pragmatica Sanctione respondei ci. Obeun te Ludovico, Franciscum I. Galliae Regem haec cura respexiti qui a Leone & a Concilio edictis aliquot monitam videns Ecclesiam Gallicanam , in eoque res esse positas, ut
sententia Concit si generalis , cui Reges Christiani favebant, regnum Francorum demtismate propediem damnaretur, nil, siqueo superesse quo se adversus illa decreta Con . cilii tueretur cum Vniversias pari sensis olim a rescissone Pragmaticae Summum Pontificem de Concilium generale provo. casset, quod jam in aede Laterani haberetur, quodque ipsi Reges Gallorum ut synodum feneralem agnouissent, prudentissime de
ac contentione eum Leone transegit. Etenim cum duplici ratione pax regni dc sacera oris i. ii. ,- do iij restituenda st Conmen ione , aut Concitis monuerat Gelasius secundus, ma-
luit pactis conventis Ecelesae Gallicanae tranquillitatem procurare , quam aut eaussacagere in Concilio suffragiis Episcoporum a rebus nostris alienorum, aut perpetuo diis dio ερ schismate eum Summis Pontificibus confitchari. In quo Faustini Legati Romane sedis consilium sequebatur qui tractatione de assidua collatione contentiones hujusmodi, quae de iurisdictionibus emergunt, Comia poni posse facilius & gratius existimahat. De eanonibus Nicaenis a Faustino prolatis
agebatur, quos Al paus Episcopus in Con cisio Carthaginens dubios esse dixerat, qua de re ad sanctissimum Papam seribendum esse monet , ut ipse leariss vis Discutis inlis Roma , Icui se me a sanctitas apud se ιractus,
inquit Faustinus. ira se ipse inquirat, ne contentia inter Milesias nasci sideriar. Sed ma ,sc risisse furerna deliberare pessaris sei refritote, qaod metitis osse mari desera. II. Pacta inita Bononiae inter Leonem X. sedEmque apostolicam de Francise uinprimum regnumque Francorum , pacem EcLibertatem Ecclesiae Gallicanae restaurarunt , iurisdictione ordinariis, tum in causia sis dirimendis, tum in Beneficiis conserendis , restituta , Reservationibus 8c Gratiis expechativis depulss , tertia parte benefici rum Graduatis per exceptionem quatuor mensum attributa , simoniaca foeditate, qua Vide αν. Episcoporum Ec Abbatum electiones labo rabant, per regiam nominationem expurgata. Sed tot vigiliis nihil actum erat , nisi
Concordatorum executioni, quae canonicaelibertati prospexerant, serio caveretur. Eius desiderii ut compotes essemus, nihil aliud a summo Pontifice exigendum erat, quam ut contractus perpetui vires huic constitutioni adderet, irritum de inane decerneret s quid in aliqua vel minima partea quoquam immo etiam ab ipsa sede apostolica contra tenta
retur, dc tuitionem canonum atque decretorum hae constituti ne restitutorum, quin
principibus praecipueque Regibus Francorum jure competit, consensu quoque suo de apostolicae sedis auctoritate adhibita Regibus nostris permitteret. Quod ille liberali ter de amplissimis verbis fecit , ita ut istam
inter ceteras constitutiones regias recenseri
statuerit, 3c ne qua deinceps tergiversandi occaso superesset, juxta postulationem Re gis , Concilii Lateranensis decreto voluerit
confirmari. Si quis autem repetat antiquum illum Christianorum Principum, etiam nostrorum , usum , qui canonibus constitutis robur legis addebant, dc praesdio auctorit iis suae eorum executionem adeo muniebane ut refragantes poenis legitimis plecterent, atque in contrarium gesta aliquando sun
352쪽
& Imperij Lib. IV. Cap. XIX. 269
penderent, is profecto reltauratam plenisi solica aliquid mergens in haju ιδ precariami me in Gallia his Concordatis resiae tuitio- vel mandare mei praecipere. Hoc enim esses saenis auctoritatem inveniet. Franciscus ver Λ, pos statis abs . . ut se ab onere expediendarum litium exime- i V. Ceterum eis ausus significatioret, curam custodiendae pactionis in Curias quamcunque ministerij spiritualis aberratio Partamenti refudit, literis hac de re datis nem eomplectatur, sive in negotiis ecclesia anno millesimo quingentesimo decimo sep- sticis, seu in temporalibus versetur, ut patimo. Ex eo tempore, quemadmodum olim, rei ex testimoniis jam relatis , attamen fors quid adversus decreta canonum & fota mula appellationum ab ab usu specialitermam a Pragmatica sanctione praescriptam accolvmodata est a Pragmaticis antiquis actum esset, querela ad Regem, deinde ad querelae illi quae a Clericis aduersus vim ju Senatum delata , omnia restituebantur in dicum ecclesiasticorum ad magistratus re- integrum , ita etiam Concordatis violatis, Senatus ossicium imploratum est per appellationes ab abusu. III. Ausus quidem dictio soro nostro ab aliquot seculis in hoe caussarum genere
non erat incognita quamvis appellationis a. formula nondum frequentaretur. Etenim Durandus Mimatensis Episcopus monuit, miti Rat γ*--judiees solitos illa tempestate, id est ante trecentos & triginta annos , hac exceptione judices ecclesiasti eos de turbata jurisdictione conquerentes repellere, quod eo vim aetas useat abusias. Eodem tempore Ioannes Parisiensis Theologus scripsi iam
fmgladii spiritualis, quo teditio excitar
tur , repellendum esse per gladium tempo Talem Principis. eum moderamine. Deinde
anno MCCCLX xxv. Procurator Regius an et . , Ia .. , . sentit Regis ossicium in eo versari, si remea-
nis temporalis prae Vadiciam factos m/I factas. Post Concilium Constantiense vox ista frequentilis usurpari ecepiti quia tunc discussa est plenitudo potestatis ecclesiasticae , detractatum de illius legitimo usu regulis qui busdam praescribendo, ne non tam uti pleia
di 'δ. .eetit. Citudine potestatis contingeret, quam alati
lenissim E ut loquitur Gerson. Hoc ver um deductum est e Simplicii papae vulgato loco , relato apud Gratianum t primu - 2 cit. Aium di iratis meretur amistere qai premissa, ι. , i abali ιν potestare, id est, qui fines potestati suae assignatos a lege aut a canone transgreditur, qui porrigit se ultra quam sibi concestum sit. unde Hadrianus II. Hinc .maro exprobrat quod ministerio juris epis
R i. te ep. Copalis abutereturi Miranda es ploe me a
fraternuin, inquit, quare miniseris juris epis
. . patis in regionisus istis alathar. Sigebertus
II. & Guiberto loquensi Dam alter in Hu riam excommanicandi avictoritate , magis ex suo tibi , quam ex justista respectu latitar, --
glos desertur, sue de rescriptis Romanae curiae conquerantur, sive de judiciis Episcopo. rum. Etenim ante Concordatorum editio nem procurator Capituli Parisiensis deei mar indictione quam anno Mna. Alexander V I. in Gallia exigi jusserat ad iuvandas uni versalis Ecclesiae necessitates appellavit Pa fiam melius consultum , synodum universa em primo celebrandam , necnon sepremo Dominum nosram Regem Christianissimam ec. 'cti pira Iuenatis conservatorem pilismum, crad ejus seupremam Paridmenti Cariam, ac ia K- tam mel istis is quem seu Pos de jure vel consuetadine in hac parte promorare es appetrare Itacet. Quae uerba observanda sunt, ut inde pateat in hoc ea se appellationem ad Regem subsidiariam fuisse appellationi ad Concilium. in hac enim de iniquitate, in altera deabusu tantum disceptari potest he unius sub sidio iuvabantur appellantes, dum alterius raesdium expectabatur. Ita enim distri uenda sunt verba quae sequuntur: Et quia hanc anestario prosequi potero per viam Lliratis , iniquitatis , excessas , vel abusus, aut aliam quam ex his duxere, optione misi seu dicris Dominis meis semper reser ra. Solet alle gari a viro doctissimo Choppino aliis Pragmaticis , ad probandum usum harum appellationum ab abusu, provocatio in te posita per Petrum Courthardi Advocatum
Regium a monitione quam Innocentius Vli I. anno MCc Ccxxxxv m. decrevit adversus Flandros regno Galliae subditos. Sed sormula illa non ad Regem aut Curiam partamenti dirigitur , verum ad
Papam modernam melius informarudum, o suis. i. v m. ctum sedem apostolicum, sia Bd eam ver eos ad e, a iii. a 34.
quos jure provocare potest mia des i. Quamvis ea sententia esset tum Petri Coutthardi, tum Ioannis de Nanterte , qui anno MCD Lxxxiv. a legatione Balluae Cardi natis a Sixto IV. imposita ipsum Sixtum vel eos appellaverat qui appellandi essent , ut pendente illa appellatione nihil innovare tur , omnemque innovationem Princeps suae auctoritatis praesidio impediret.
V. Eas quoque appellationes ab Episco
353쪽
porum judiciis interpostas, ante Concor datorum editionem invectas suisse in forum docet Stephanus Austerius in opustulo suo quod excusem est anno millesimo quingentesmo decimo quarto. Vnde duo quaedam colliguntur quae ad hujus dissertationis illu
strationem valde conducunt. Vnum est, jurisdictionem regiam se tunc rebus ecclesi A.s. , iis Ti, nicis immiscuissera praesensi regno, abica ue 'eum t. pre nutatis, Clericos , mel alios quo sanque ali--I auentriar contra decrera Basilaeensis Concitis o Pragmaticam Sanctionem. Alterum est, abi ecclesiasticis potestis abistisν notorie sua jurisdictisn/ mespousare. casea etiam contra Ctiricos concedis enι per Cascessariam titera iacus, anestias alase murio mi riser nuncupa D. Quare distincta de separata erant rescrip ta illa, ob Pragmaticam infractam , & ap pellationis ab ab usu. Pragmaticae violatae rei in jus vocabantur, nulla appellationis mentione iniecta , eleganti ratione. Quia
cum de actus vel sententiar nastisau quaerere. tur, necesse non erat ut ex provocatione
ageretur , quemadmodum docet Titulus codicis , Maando promorare non est necesse.
Quam provocandi necessitatem eo casu ex c. t des M. Ae t. pressa etiam Decretalium verba remove
tunt, imo ver4 huic remedio nastitaris etiam post varias sententia ς, locum esse voluerunt. In ceteris articulis , qui Pragmatica non continebantur, atque adeo eorum uisitas nondum erat constitutione aliqua praejudicata, appellatione utebantur , sed ea cautione , ut ansas mentio injiceretur ι ne quis existimaret magistratuum consilium illud
fuisse, ut ecclesiasticam iurisdictionem secu lari submitterent. Quare non de re i pia se iudicium suscepturos, sed de potestatis abusu extraordinaria cognitione Dabita , protectionis jure oppressis opitulaturos hac for mula prostebantur. Simplicem enim dc me ram appellationem a Curia ecclesiastica ad Curiam regiam nunquam in Gallia admis rim, a. 6- , iam fui Mntentur Petrus de Cuneriis. Ma iaet .suerius, & Ioannes Galli. Appellationum M autem ab abusu frequentiam induxit Theo logorum Pari sensium, praecipi que Ger sonis, sententia, qui adversds excommuni cationes nullas morem majorum secutus, Principum secularium praesidium implorari
saris per Panti rem mel suos. sta etiam non in udicundus apud istos qui per po salem secuti
rem adversas tales praetres s sententias saeri se procarunt. Leα enim nauratis dictit at/qφι missi re pesti. Consul darem quod tutis mcommani
VI. Dubitabat Auseerius quo jure nitrirentur isti Dodi appellationes. Attamen a magistratibus regiis capita aliquot e Gratia ni Decreto petita proserebantur. quorum ille meminit. Aadisi tamen, inquit, fra aemur Uriarios pro soc dicere esse bonum rextam in
catas inc cisatiram De adiciis. Sed Hieriis mi si astet verum regiam mast satem ad hoc inroatia fiassiastitat m at missus Ecclesia, id est, vires ecelsa iras protegas , cam lori Regis Miseri Ecclesiam O personas eciae incas. Vade Hest teruras s L ius. Boni Principis est ae relimos Ecclesas contritas atque concisas restaurare, novasque aedificare, ut Dei Sacerdotes honorare ac tueri. v. q. s. c. Tri Iam
ibi, quia nos tueri & defensare deberent , Eic. Principes. Is q. s. ibi r Cognoscant stenti Principes se esse rationem reddituros propter Ecclesiam quam tuendam scipiunt. Et
Christianis , Am Gelasias Papa Zeia Comisi i/: Clelieos tibi committo, ut tuae sublimi tatis tuitione uallentur, ne quid illis aut surreptio aut inimica legibus violentia neeessitatis imponat. Dicis etiam solus M. q. s. Administratores plane secularium dignitatum quae ad Ecclesiarum tuitionem , pupillorumae viduarem protectionem , rapaciumque refrenationem constitutae proculdubio esse
debent . quoties ab Episcopis & ab ecesesa
sticis viris conventae fuerint, eorum querimonias attentius audiant, secundhm quod necessitas expetierit , absque negligentia examinent & studio diligenti corrigant. Facis textas in c. Imperauribas , oti dicis per Imperatorem Obviandum perversis,& pauperes defendi adversus potentias divitum.
alioqui qui potest perturbare perversos, &eis Obviare . & non facit , nihil aliud est
quam favere impietati eorum , e. Iai setiead. c. es . Insiper Regum est ossicium proprium, facere audicium atque justitiam, &liberare de manu calumniantium vi Oppressises, at in c. Regam M. q. s. Praemenis Archiepiscopas notoria crimina sald Drum sui Iastraganei miserando punire poteri, ruri e Gyas norarieraris. quod alias facere non posset, at in c. Romana. fi sari. De tensias lib. s. o fucis c. Romana. de pari. eis. lis. Ailegum insever quod regia potestas ad id vitam nostr ν institvita, assandro timotiqMrtimque panum secrera saluserrima spirim Dei promulgata ex mai furiisι O anmiolabilis, observari. In auth. λι- . oport. Dis in Prisc. I. s in I. . C. de sis a vinis. O mati satias rationes prose sotiriseum adlegare. Nunquam
354쪽
meritishujusmodi caussarum appestationam fueris pronuntiaram sed duntaxas via appella
tiones annustari , iras quod appestantes non erant
ala rigantes recipiendi, quia a judice sirimatino es ad scalarim Micem appetundum. Sane fatendum est pleraque ab Aufierio laudata testimonia longitis esse petita , quamvis aliqua hute disceptationi inservire possint. praecipuum autem illud in quo causiae sun damentum ponebant, tractum e Concilio Toletano, quo cavetur Regi denuntiandam esse dissipationem bonorum ecclesastico rum quae fit a Metropolitano Episcopo, ut eam fieri vetet , non adera urget ac prima fronte videtur, quia res ecclesiasticae jure A. io veteri & jurisdictioni ecclesiasticae & regiae suberant, ut alibi dicetur. In hac autem speeie loquimur de judiciis quae redduntur in caussa ecclesiastica , quae ad jurisdictionem seeularem referri non potest, nisi in tione abusus. Quare non mirandum est si Rebussus, qui sola haec testimonia expenderat, iniquius se gerat erga istas appellationes, quas nimis angustis finibus coercet, scilicet iis easbus in quibus Rex iurisdictionem habet delegatam a Papa vel a Canone, ut in tuenda fide, vel Ecclesia, si oppugnetur & in casibus a iure expressis. VII. Duo itaque remedia, ut dixi, a
Commodata erant ad retinendam canonum& decretorum executionem , scilicet restri pia ob Pragmaticam infractam data,& ap pellationes ab ab usu. Alia formula uteban tur si secularis jurisdictio invaderetur ab ecclesastica, se ilicet mandatis quibus invaso prohibebatur sub mulctae comminatio
me di quorum meminere Ioannes Galli, Ma suerius, Petrus Iacobi, & Benedictus, antiquiores Pragmatici. Nec refert, inquit Benedictus , an via appestationis, re Uias, aut
psitis querela faeris 3 x pro tali aut simul ex
cessu adiim, quoniam insis Caria formis non curatur Publicatis Concordatis, satius esse via 1 om est omnia illa remedia unica formula complecti, appellationis ab abusu, ea praecipue de causa, quδd regiis constitutionibus Ludoviei XII. 8c deinde Francisci praecisa erat&abolita nullitatis ratio apud tribunalia judicum, etiam in caussis civilibus, ει omnia adversus sententias auxilia ad apia pellationis solennia erant redacta. Itaque hodie & eustodia canonum 3c auctoritas te gum his appellationibus velut nervis reti- Dentur quae locum habent, clim decreta Conciliorum & Consuetudines receptς infringuntur, vel cum iurisdictio secularis ab ecclesiastica laeditur, aut vice versa, cum secularis eccles astieam usurpat. Quod his
verbis efferri solet fi Pragmati eis: Cum vio tantur Decreta, Consitusiones regiae, o Liberi tuus Ecetis Gesticana. Quibus plerique Curiarum Placita adjungunt. Sed non est quod speciem distinctam a reliquis tribus in Cu riarum arrestis constituamus , quae ut valida snt,ad unum ex illis articulis referri debent. alioqui, Clero conquerente, rescindi ponsunt. Olim quidem, si quid a Romana curia
receptis canonibus Contrarium emanaret
nunc solo dissensu Ecclesia Gallicana jussuum servabat, nunc regiam opem implorabat. Sed hodie infrequentia synodorum id essectum est ut in sola regia tuitione & patrocinio Libertas Ecclesiae Gallicanae constituta st , ipso etiam Romano pontifice hoc praesidium approbante , ut ante dixi. mus. Si quis escipiat indultam fuisse tantum Regibus nostris Concordatorum protectio
nem, non ceterorum canonum, illud qui dem non inviti concedemus, conceptis verbis eam solum curam illis creditam suisses sed ex praesumpta mente summi pontificis semper Gallicanae Ecclesiae persuasum fuit
in ceteris etiam articulis eam tuitionem existraordinariam , quae in Gallia ante Concor datorum publicationem vigebat, a Summis Pontificibus tacite fuisse eoncessam , climin rebus majoris persaepe momenti , quae Concordatis continentur , praesidium regium ad decreta custodienda impendi gratissimum habuerint. Quae Summorum Pontificum consensio inde etiam probari potest, quod ab aliquot seculis tam appellitionum istarum usus frequentetur in Galliar non invitis Episcopis , qui modum quendam illis praeserigi, non autem rem ipsam aboleri aliquoties postularunt Romana curia nihil prosectum sit quo ingratam sibi esse fori trituram illam fgniscaret. Quanta
.ero si hujus tolerantiae dia oeconomiae auctoritas abunde diximus ii o tertio.
VIII. Quare juris sui eonscius Francis cus primus, ecclesiasticae iurisdictionis con
servandae studio . constitutione lata anno tauM D x x x x x. modum praescripsit quem ma sis. an. s
gistratus in his appellationibus disceptandis
sequerentur, ne latius vagarentur extra fines, ut antea seri solebat. Constitutione ii la duae species continentur, in quibus locum
esse appellationibus istis dubitari non potest in Gallia i scilicet cum jurisdictio eccles astica abutitur potestate sbi concessa erga
Clericos, tum in morum censura, tum in actionibus merh personalibus , vel etiam cum realium actionum cognitionem susci pit. Primo easu, si de emendatione Presby. C. V. hisias P. terorum aut ceterorum Uericorum vel de
actione mere personali agatur,eui nihil reale
355쪽
st admixtum, appellatione non suspendi judicatum , sed judicium ad Curias regni sua premas devolvi tantum decernit , secus autem in actione reali. Id haustum videtur e Concilio Lateranensi, quod Epistoporum iurisdictionem Cleticos corrigentium, appellationibus non impediendam censuit. QHre constitutio pluribus edictis deinceps confirmatis e
hau que eius Regis cognitioni reservant. Nova consta se ita regia propediem edenda, ut onsul. νθυν iotio O imperio.
querantur , Ciniarum placita a Regis consistori. resian Arari Quod olim in Etam x vi, rana m εδcto
confirmata est, eo casu quo de morum censura agitur , Omissa mentione actionis per
sonalis, tum a Carolo IX. Henrico III. Henricci I U. tum ab invictissimo Rege Lu dovico XIII. Imo vero ex edicto lato an
VI. De altera appellationis θecie , quanas ram' usianes reaeia DdMntur. Qua avit cananes confirmansis d. q. ibus dictam 9 aut de oenesciis deornunt, quari H dycerar alibi) avit de aiatne filiam institis/-ὰ ram. Iis regi delent ecessastita judicia, s hsea PH ripe cautum fuerit. Quod probatur eae Concilio Con no M D c x 1 1. paret a Concilii provincialis stanti politano sub Flaviam , Frincipe sae e ramdecretis & Episcoporum mandatis, quae pa- ι semis . Hrcecias vi sitando dederint . in iis quae ossicia divina, disciplinam ecclesiasticam, vel mo sum correctionem pertinent, Curias supre mas sub titulo abusus provocari posse. Attamen ne Cleri ei hoc remedio impunitatem scelerum potius quaererent quim legiti. mum adversus vina auxilium , duplici multacta, si lite cadant, castigandos esse consti
tutionibus sancitum est. Quin etiam ne magistratus sua auctoritate abuterentur, veti. tum est Curiis supremis ne reos carceribus suam Regiemittant, vel absolvendos ad cautetim pronuntient, antequam discussis criminum elo
giis, quid decernendum sit accurath perspiciant. Et ut dignitati Episcoporum & V i.
cariorum prospiciatur, severe cautum est ne
in posterum se iudicio sistere cogantur, climii, de iudicati ab usu instituitur.
I. An sit foetis his et varianotis , quibviscunque eunanibus miola is , ct 'nocti ne modo violentur. Prima regula. in eatissis mere spiris utibus, ct in Sue mentorum a in ratione , has appet attones non sese ε i. secuisa , OnoMes ct Heresa constitvitionisvis restis recepta speetaliter 2 confirmata , seu antiquasnt,sa recensiora, si violentiar, cre eam laeum his appe/lationibat . quem odam etiam se recepta conoe uiri, o lis istis es etc Gastica inmuuntur. Non arρὸ Iarvir a rescripsis Papa , sed ab eoram executionea a iudieiis utilem Episcopo m appellatur. II. Itiriae se Iaris de abusia tantiam pronuntiare debet , non autem cie lite p=ineipali. Dὸ δ admisit Muttiis debet hise appellario in aper id a ranantimsio atione, non istitem in Abia. I I I. Ratio haram regatariam . qnia nonnis egente meus atὸ judex sectiliam in has cognitiones excarin i
ram ut scandala amove litum at per machinationem
OV o et i o i E autem quaeritur an apa
pellationes istae canonum omnium violationem ulciscantur, an vero certis quibusdam speciebus auctoritas illa restricta sit. Quod dupliciter accipi potest, nempe an
omnia decreta inviolata praestentur,vel tantum aliqua. Deinde an quaecunque decretorum corruptio det locum istis appellationibus , an certum quoddam genus violatio nis. Hoc primo observanduin est, edicto lato anno M D c X a x. de caussis mete spiriti ualibus & de Sacramentoruin administra tione cognitionem prohibitam esse Curiis supremis, etiam harum appellationum praetextu. Deinde in univertiam dicere licet, canones illos qui constitutionibus regiis vina legum in Gallia receperunt, a contemptu &corruptione per Regem ejusque Curiam olim vindicari solitos. Capitularia Regum
Clericos & laicos canonibus contumaces
poenis indictis percellebant, & ab Episcopis
eorum executionem praefracte exigebant. Postea elim Decretorum & canonum faci liorem derogationem Romani Pontifices
induxissent Ecclesa Gallicana Regibusque nostris huic inclinationi conpiventibus , cotandem ventum est, ut certorum canonum
restaurationem, qui benesciorum collationes causarumque iudicia respiciebant, Edictis suis Reetes nostri de consensu Ecclesae Gallica nar decreverint . quorum vis deinde
Concordatis inserta est , quae s contingat instingi,
356쪽
instingi, appellationis illius remedium cui
nem , quae maxime piorum animos laedere solet. Altera est, si contra Omnem judicio rum ordinem , per dolum , circumventionem , & machinationem , jud1cio ecclesastico Episcopi vel Clerici opprimerentur, ut accidit in caussa Athanasi. Si eandem viam ins stant hodie Principes, hoe nullam potest illis invidiam errare apud eruditos & prudentes rerum aestimatorest quia praeter superiorum Principum exemplum , sapientins morum quoque huius aevi Theologorum- .
lententia nituntur. Qui licet amoveant om-
nem a Principibus in res mere eccle1i alticas thisiui, tanti. et .
iurisdictionem , attamen necessitate cogen- in
te jure defensionis licere Principibus aiunt
iniustorum mandatorum executionem imia vino is alii '
pedire. IV. Si quis ad hanc necessitatem coercere velit patrocinium regium, usus fori quotidianus periclitari videbitur, quo ab ipsis interlocutionibus Episcoporum appellatur tanquam ab ab usu non expectato ultimo judieio , multo minus expectata Metropositani vel summi pontifieis cognitione, qui res contra eanones ab Episcopis judicatas emendare potuisset. Sanh praxis illa & fori
que paratum est. Eadem ratio erit decreto rum Concilij Tridentini . de matrimonio rum elandestinorum nullitate, de votis monachorum post quinquennium non dissol vendis, de Episcoporum & Parochorum re sidentia ,& aliis quae legis regiae vires cum semel acceperint, s quid contra tentatum fuerit, appellationi ab abusu locus erit. Et ut generaliter loquar, si constanti usu recepti canones . vel inveteratae consuetudines, adjectae in fundandis beneficiis conditiones, privilegia Ecclesiis legitime indulta, vel emtera in quibus Libertates Ecclesiae Galli ea nae eonstitui solent, aliquo pacto violentur, appellationibus istis omnia restituentur in integrum , & in eontrarium acta rescinden tur. Hoc tamen discrimine lites ejusmodi instituuntur , ut si de rescriptis Romanae Cutiae per obreptionem elicitis agatur, ab
executione rescripti, non autem a conces
sone provocetur , ut etiam hoc loquendi genere reverentia quae apostolicae sedi debe tur , omnibus fgnificetur. Secus se habet in Episcoporum judiciis , a quibus, non autem a sola eorum executione, appellari solet. II. Maxime veth cavete debent judices tritura sola remedii celeritate niti potest. ne patrocinium ultra quam par sit in detria Alioquin si Concilii Francosordiensis ratio e via ri,M: mentum eccles asticae jurisdictionis pro se habeatur,t quod jussu Caroli Magni & au rant. Quod varie accidere potest scilicet si ctoritate Hadriani I. eoactum, Ac ex Epis his, non forum se canonum exactores praestent, copis Galliae, Italiae, & Germaniae compo- sed etiam executores . id est, si pronuntian- stum di 2 imus caussae Clericorum ad Re tes deabusu admisso eo gradu non haereant, gem deserti non debent nis post Metropo sed etiam de negotio ecclesiastico iudicium litani judicium , una cum ejus literis. Tunc ferant. Deinde D ad cavillationum angustias enim in caussis privatis Clericorum, Roma- disceptationem istam redigant, quae matura na sedes non appellabatur. Itaque post ulti- cognitione dirimi debet, & eo sollim casu mum iudicium ecclesiasticum locus erat institui, elim abusus est apert1ssimus , no cognitioni regiae, non antea. Regiam dixi, torius, & manifestus, juxta veterem harum quia haec cognitio non permitte Datur Co appellationum formulam', quae Λι Ausa -- mitibus aut Missis Dominicis, sed soli Con- .srio inscribebatur. alioqui in specie dubia & sistorio Regis. Quod apprime congruit cum controversa satius est eccles a meis judicibus
III. Necesse est enim ut judices restithoe sibi proponant, iudicia canonica nullo modo ad jurisdictionem regiam pertinere, sed communi Episcoporum & Principum consensu ab ipss Christianae religionis pri. mordiis ecclesiasticae jurisdictioni addicta.
Quare s necessitate cosente in eas cognitiones regia jurisdictio adi quando excurrit, ita se gerere debet , ut lineas a maioribus hae in re defixas non egrediatur. ODservatum est autem a nobis isto & superiore libro
non passim sed duabus potissimum de caus sis judicia canonica a Principibus olim aut tentata aut suspensa fuisse. Vna est, s periculum standali &ogensonis publicae emer
geret ob apertissimam canonum violatio Iustiniano , qui Novella eonstitutione Prae N. t. v .fectis praetorio jus prohibendi permisit ne
canones ab Episcopis infringerentur i, sed rerum male gestarum correctionem impe
rio , id est, sbi, reservavit. Apud nos edictis restis Pragmaticae Sanctionis primiim, deinde Concordatorum quae illi sue cesserunt,
executio, quemadmodum etiam ceterorum canonum quorum sententia constitutionibus quibusdam regiis est monita , Curiis
Partamenti commissa est. Ceterae canonum violationes usu inveterato poti sis ad eas Cu.rias reseruntur quim edicto aliquo illis spe eialiter tributae snt. Quare summopere laudanda est viri se risium να; s.
357쪽
& acerrimum iudicium in id convert1t , ut veterum vestigiis sbi perspecte cognitis in sistens , rationem quandam aggrederetur, qua retenta regij imperij auctoritate in te gra & illibata , ecclesasti eae jurisdictionis redisciplinae vigor per appellationes ab ab usu iuvaretur potitis quam infringeretur Ea dere vir ille summus, auctore Eminentissimo Cardinali Duce Richelio sin quo utraque dignitas felici & amico foedere conjuncta est i jussit Principis constitutionem pro mu nere suo molitur cujus sententiam solita se eundia, Occasione cujusdam negotii quod in Consilio.regio discutiebatur, Consiliariis Cons storianis communicavit j qua Sacem
dotij & Imperij Concordia plenissime so
V. Enimvero quia contingere solet alia quando ut magistratus , praeter sentenatiam Regum ecclesiasticae jurisdictioni in juriam faciant , iisque se rebus immisceant a quibus ex praescripto legum & canonum temperare debent, relictum est etiam Episcopis appellationis ab abusu remedium ad versus ipsa supremarum Curiarum tribuna lia, quae Sanctioris Consistorii decretis res cinduntur. Eorum aliqua recensentur a Decisionum Collectoribus, quorum antiquius esse puto illud quod anno MDLI v. latum, Curiat Tolosanae placitum rescidit, quae Clericorum incontinentium emendationem ab Episcopis neglectam ad se traxerat. An No quoque MDLI v. rescissum fuit Curia Rotomagens s decretum de ordine Litania rum a Rege indictarum & Praedicatoris ele ctione. Tandem Edicto constitutum fuit ut si de imminuta iurisdictione ecclesiastica conquererentur Episcopi audi cum inferiorum usurpatio a Curiis supremis reprimere tur si vero ipsae Curiae in eo peccarent,
Consistorii regi j decreto earum invaso
VI. Sequitur aliud quod regiarum eon si tutionum laesonem respicit. Quae aut ca nones confirmant, ide quibus iam dictum est in aut de beneficiis decernunt qua de re dicetur abunde tomo tertioὶ aut litium in nituendarum tam in caussis civilibus quam in eriminalibus ordinem praescribunt. quae constitutiones ab ecclesiasticis iudicistis aeqvh ae 4 ceteris observari debent, praeci pud s a Principe id quoque cautum fueriri Ordo enim quem sequi oportet in iudieiis canonicis , a Principibus olim praescriptus fuit , ut abundE dixi superius . Gibus testi moniis adjungi potest locus elegans, petitus Concilio Constantinopolitano sub Fla . viano , unde probatur non solum leges publicas in ordine judiciorum ecclesiasticorum observatas fuisse, sed etiam auctoritatem in dulgendi in ea re quod vellet, penes principem fuisse. Contendebat Eutyches Acta cogi , J. Ass)nodi contra se a Flaviano Archiepiseopo ἰοῖ habitae corrupta fuisse, ide6que ut coram
Florentio Patocio & cuncta st nodo iterum ἰ:ia :recensere tur , impetravit a Theodoso. --,r
Hui ediseussioni non adsuit Eutyches i sed
Constantino monacho procuratori manda
tum suum dedit i quem Melit phthongus res: Episcopus hae ratione repellebat, quod cri- 1
minalis caussa secundum legcs per procura-- Gisiam r.
torem tractari non poterat , quin praesens adesset accusatus , nsatiterjasseris Imperator, inquit , cui parendam eris. Inde profectum M a.
de ordine iudiciorum nihil sere constitutum legatur ab antiquis Conciliis , quia legiti. mum ordinem in judicando Episcopi seque bantur. si quid vero eanonicae diseussioni accommodatum & a legibus omissum de cernerent , quod eam judiciorum partem attingeret , in ceteris articulis se leges sequi
profitebantur. Hoc patet ex canonibus Concilii Carthaginentis, qui vetant servos, vel proprios libertos, ad accusationem adia Nis mitti, nec alios Pos ad ac funda passica eri mina leges pallio non admistant. Idem de testibus constituit. Ceterum antequam ab hoc ea non e discedam, non ingratum lecto ri fore puto , si ultima ejus vecta cum canoAne sexto Synodi Constantinopolitanae ce-cumenicae Secundae comparando illustrem, praesertim clim inde petatur regula quae usui sutura si in caussis privatis Novatorum huius seculi. Verba canonis sunt ista , postquam infames, haereticos, paganos, Iudaeos ab accusatione Clericorum removisseti Statamen omnistis quibus ac satio denegarar , in causis proprias accusandi iacentia non neganda. Eadem sententia Srnodi secundae, quae haereticos & ceteros quosdam ad accusationem - μώEpiscoporum aut Clericorum non esse ad-
mittendos docet, s de crimine eeesesameo agatur ι ceterum non discussa eorum perso na vel religione admittendos esse, si suam injuriam & id quod interest persequantur. Oportes enim, inquit, se scopi conssentiam in
reat an Ordo judiciorum canonicorum a te
gibus publicis formam acciperet, Gregorium Magnum adeati qui Ioanni Defensori eunti in Hispanias commonitorium dedit, legibus Theodosi & Novellis Iustiniani instructum, ut sententias ab Episcopis Hispanis latas, nullas esse revinceret , eo quod non servatia legum solennibus redditae
358쪽
essent. Vnde ex laudata Novella Iustiniani
concludit: Eere admonendias essemper a erasurius , ui ad audiendos testis is eniar. citiata
Dia his omissam es, necesse es ut quod coniratiges actam est , non haleat mirarem. Hinc petebat Iulius damnationis adversus Athanasum in Concilio Τyrio redditae inutilitatem , quod absente A thanasio , id est , non sit mr ruunt. Ius illad Gs onis non mihis Di evocato ad testium prolationem quae facta 'r' 'in ' Ἀρή naturali propensione sua Mendi. est in Mareotide regione AEgγpti, aduerili, - ρηstrum
ordinem legibus constitutum decreta esset. Idem Gregorius sententias Hispanorum irritas ostendit, qu4d legibus paritum non esset, quae sententias ex periculo & scripto recitari jubent: απιd aurem dici ν quia nisusne friptis judicandam es egredin es multis XLI v. libri vii. Codicis, quia scriptis debuit judicari. Nis ibi inter alia dicitur aliae pracipitur ursemoria quasnesicripso dictas risine nomen quirim sententiis habere mere rari Hinem arus etiam noster ordinem iudiciorum a canoni bus, praecipueque a legibus, petendum docet i Si quis autem scire de erat qaalis ac se
t res ae testes is accusationem Sacerdotam recipi
debelam, o qaid de accusatoresciendam μου miser in canonins s legi L Pisas una eam seris ranonisus sancta moderamν Ecclesia, poterit reperire. Quod ille uberrim E persequitur, ad ducti, legi s h Codice Theodosano, & ex Epitome Novellarum Constitutionum a Iu liano Antecessore adornata. Sed quingentis abhine annis conversa est rerum species cum ordo iudiciorum, etiam secularium Decretalibus epistolis 8c glossatorum comamentariis haustus sit, adeo scrupulosa solen mium observatione , ut sumptibus immanibus vexatos litigatores in perniciem rei fa miliaris per diuturnas Ec inextricabiles am hages adduceret. Quae ratio Reges nostros impulit ut de recidendis tam implexis cavit lationum laqueis serib cogitarent, & consti tutiones utilitati civium accommodatas se motis hilabarum aucupiis, de ordine iudiciorum ederent, a quibus si iudices ecclesa sici desciscant in iis capitibus quae illis quoque a Principe indicta sunt, magistratuum ossicio hic contemptus legum vindicatur.
epetivim judices seculares, d fensonis re, qAod Re 18s summo imperio exercera ρ sunt , ex sententia
V. mdem Iisistim quoque Di vis ut Gnsuris i risdictionem Dam tueamar. Eugenius III. priscipiem laιιοram proh sitionibus deferante quarum tamen
I. VpER Esr ultima appellationum species, quae locum habet, cum jura. Regis & regni, aut iurisdictionem secularem
in exercendis litibus de actione reali, etiam adversus Clericos, & de 4omnibus omnino actionibus adversus laicos, praeter mere spiritualia , aliqua iudicum ecclesiasticorum interlocutione aut iudicio violari contingit. Plane aequum esse Concilium Lateranense sub Innocentio III. existimavit ne ambae jurisdictiones praescriptos terminos egrederentur, neu praetextu libertatis ecclesiasticae Episcopi secularium jura invaderent, lato
359쪽
ruta distributime redaiantur. Si autem Episeo- jurisdictionem suam exercendi , sed ideopi ju risdictionem siecularem usurpare con- non competet jus actori ea actione res alias tendant, lite per hanc appellationem ad persequendi, vel bona capiendi. Curias devoluta , ab invasione arcentur, IV. Superest ergo ut dicamus hanc con mulcta indicta, & bonis captis. Eo jure olim suetudinem jure illo naturali niti quo de usos esse Principes nostros testatum fecimus sensio rei suae unicuique permissa est, cum superioribus capitibus. Quem morem secuti per vim aufertur. Etenim cum natura non sunt posteri, ut passim docent veteres Prag- patiatur ut aliorum spoliis nostras facultatesmatici, Petrus Iacobi, Masuerius, Ausee- augeamus , eadem natura duce vim illatam rius, Benedictus, Boerius, Chasianeus, dc vi repellere licet, dum tamen modus incul- omnes recentiores. patae tutelae servetur. Quod in privatis qui II. Hujus consuetudinis ratio exploran- dem controversiis post constituta judicia
da est. Nec enim sufficit id quod vulgo jac. per magistratum publice fieri debet, quin
1i sἱ vi tui tari solet ex Vlpiano, omnibus magistrati tum res Ipsalpatietur, ne sit occaso majorisat, bus concessiam esse, secundum jus potesta. tumultus faciendi. Vnde vis recth dicitur a ' cis suae, jurisdictionem suam defendere pre Iurisconsulto, quoties id quod sibi quis de nati judicio , chm excipi possit ex Paulo,exa beri putat, non per judicem reposcit. Cetetra territorium aut supra jurisdictionem rum quod attinet ad Reges aut Respubli suam jus dicenti, impune non pareri. Scili- cas, manu & ferro res suas tueri lc repeterecet poena a judice infligi non potest ei qui solent ab iis qui priores injuriam intulerunt,sbi subditus non est. Iudices autem ec ita ut non sollim Conserta acie, sed etiam clesiastici ratione habita jurisdictionis ecia clesiasticae quam exercent, a regia jurisdictione non pendent , clim auctoritates istae societatis communione quadam inter se vinciantur potius quam necessitate imperij quod alteri ab altera subeundum sit. Scio quidem rationem istam ab Aufretio & aliis Pragmaticis juvari solere ex iis quae notavit cis ae. i. de Glossator Decretalium, nempe delegatum in judieem potestatem sibi mandatam in eos porrigere posse qui alioqui rescripto suo non continentur, si jurisdictionem tuam impediant : quia, ut inquit Iurisconsultus, jurisii, g. a. i. . dictione data, ea quoque concessa videnturi in o. sine quibus jurisdictio explicari non potuit. Hoc enim locum habere potest adversus eos qui mandantis imperio pendent, ita ut . in eos quoque partes suas commisisse videri
possit. III. Nec potior est illa ratio quam Ejure civili hausta protulere Guillelmus de Nos e to & Guillelmus de Plessetano , a quibus eam hausisse videtur Petrus Iacobi scilicet actione negatoria in rem agere posse eum cujus impeditur iurisdictio atque adeo per modum executionis res bonaque Clericorum eo casu capi posse. Etenim in servitutibus, quae sunt jura incorporalia, actiones negativae in rem scriptae proditae sunt, quibus is qui possidet, intendit adversario jus non esse , exempli caussa, utendi fruendi, quae ideo in rem dicuntur, quod in rem de qua est controversia diriguntur. Eodem exemplo , concedam quidem ad tuendam jurisdictionem suam, eum qui possidet jus illud incorporale, negatoria actione uti posse, quae in reni scripta dicetur, quia jus non esse adversario contendet in hoc negotio transsato in provincias hostium bello ur bium expugnatione, & agrorum depotulatione , copias hostiles suis finibus depellane. Quod defensonis jus non proficiscitur ex hostium iniquitate, eum sepe accidere so leat ut bellorum principia & causa satis probabili utrinque ratione nitantur ι sed ex eo jure descendit quod natura hominum mentibus inseruit, ut se susque prae aliorum commodis habeant commendatiora. Hoc jure utuntur Reges in Republica Christiana
adverssis auctoritatem ecclesiasticam,quando dejurisdictione laesa controversae oriun tur. Etenim vim jurisdictioni seculari illa tam vi contraria repellunt, bonaque adve sariorum legitime occupant, donec ab injuria inserenda cessaverint. Quae ratio agendi et justior est, quod eae res imperio Principis detinentur, quae alioqui ejus auctorita ii subjectae sunt , nempe bona immobilia
Clericorum & Ecclesiarum: quamvis occupationis illius justitia non ex eo capite pen- eat,sed ex defensionis jure. Hanc rationem
praecipue expendit Philippus IV. in commonitorio quod datum est Episcopis senonens & Autis odorensi de quo dixi capite
xv I II. superiori. In eo jure defensonis exereendo omnia media licita pro imperio . . ...1uo Princeps adhibere potest , ut docuit im Solim Ioannes Paris ensis Theologus,& ercicentioribus Victoria Hispanus, & alij quai
V. video quid reponi possit, se ilicet idem ius competere jurisdictioni ecclesasticae, ut censuris vim sbi fieri prohibeat a judice seculari. Quare hoc argumento nihil confici in gratiam Principum, quod non trahi pos-st in gratiam Episcoporum; unde conten-
360쪽
tionum serra semper reciprocetur . ut cum stinere debere palam est quae dissidium in Tertulliano loquar , praecipue cum Euge- Ecclesiam, contemptum auchoritatis ecclenius I II. in Synodo Remensi habita anno fasticae , bonorum direptionem , fidelium . M cxLvir I. jusserit ne propter lateorum ρνι- perniciem important, quorum salutem illis suisionem Hrasti ecclesiastis disiuisitast a Dominus commisit. Adde alienum esse azia. tiam exercere. Vnde colligi obiter potest pro- prudentia ut viribus impar se contentioni- .hatio usus recepti in Gallia, de prohibendis bus implicet quae manifestum detrimentum D musis Uti judicibus ecclesasticis i quem Eugenius quia sunt allaturae. Hoc argumento in contro-dem non laudat, sed nec censuras repellenia versa de Remensis Archiepiscopi hominio, dum docet , nec Principes nostri ab eo sibi quod Rex Ludovicus V I. de sententia Cu
temperandum existimarunt. cum in eo solo riae exegerat, Paschalem II. Iuo Carnoten versetur effcax tuendae iurisdietionis secula ss urgebat ut a Censuris, licet in Concilioris ratio. Non inficias eo quin jurisdictioni Romano decretis in contumaces, abstineretecelesameae liberum sit per Decretales in hac causa: quia, ut inquit ille , deuedum a 4 iii, i,..i, L. Summorum Pontificum fines suos ex coma es misericordia viscerisus afundare ubi fas non e. xi Mi.. munieationibus vel interdictis tueri. unde es debitum fortitudinem exerrare. Quare dis crebris contentionibus missime foedata est pensatione illa utendum est ab Isone hoe Respublica Christiana. Illud contendo, re- loco & ab antiquis patribus tantopere comis piis constitutionibus praeseriptum esse or - mendata, quae in remittendo canonum ri
dinem quem sequi oporteat ad dissidia aver- gore versatur, clim necessitas id exigit , dctenda , scilicet, ut dixi capite superiori, im occasio aut dissidi j avertendi, aut pacis resti. plorandum esse ab Episcopis Curiarum su- tuendae, ut pluribus dixi libro tertio. premarum praesdium, si a audicibus inferio. VII. Non omittenda est elegans ratio, iribus vis inferatur jurisdictioni ecclesasticae. quae duci potest ex ossicio & munere Princi C: sn periculum immineat a Curiis, vel si quid pisi qui constitutus clim sit a Deo optimo illae in detrimentum episcopalis auctoritatis Maximo ut Ecclesiam foveat , eiusque tran decreverint, adeundum esse Principem, qui quillitati Prospiciat, s cui muneri, sacramen- Saeti Consilii ex Cleri eis & laicis eompositi to dato, se deinde, stipulante Ecclesia, ob
Decreto omnia temperabit , ut disertis vera strinxit) quodam modo videtur arbitrium his constitutum est ad postulationem Eccle, componendarum hujus generis contentio sae Gallicanae, duobus Edictis ea de re latis . num in regno suscepisse. Vnde fluxit ut has Eos mores induerant Episcopi nostri ducen- controversias Reges semper ad cognitionem iis & amplitis abhinc annis, ut libello caus suam revocaverint. Cujus rei exemplum ha sarum ecclesasticarum avocationem a Cu- bemus in Novella Iustiniani. Etenim si deriis peterent, non autem jura sua censuris judicio eriminali adversus Clericum in stitu. sibi vindicarent; quemadmodum docuerunt to controversa emergeret inter civilem ju-
Ioannes Galli & Guido papae. dicem & Episcopum , ad nos, inquit Iusti.
VI. Quod aeqύissima ratione nititur quia, manus . negotiam sum ab Episcopo quam a Ddicetit observavit Optatus Aser, Eceleta est in refera νι vir nos soc cognoscentes, quae nobὐ G- v.
I perio, id est, per Impeth provincias spar- dentinis . s. Quare augustus ille Prin c: η
sa, ex civibus constat, & sub patrocinio Re ceps Carolus Magnus, usque filius Lu divi 22- . - gum degit , ideoque in his contentionibus cus. concordiam Episcopor am& Comitum M , 1. ,- ,.k dubiis , tutiora & aequiora consilia ample- legibus suis passim commendant, ut ad invi in Renda sunt Episcopis, quae ad pacem cum cem adjutores sint in ministeriis suis pera Imperio retinendam vergant , aci exemplum gendis 3 tum s quae contentiones inter eos i,
Fabii, qui apud Silium Italicum cauta seca- accidant, eas a Missis suis, id est, ab Epic T. - ς-ς- Iaso mente Duri , Nec Iasias dialis pam que copis & Proceribus quos delegabant in pro
.. ν---- .... iacessere Martem. Praesertim cum Principum vincias, sopiri, aut ad se deserti praecipitinei
conditio sit melior, ex regula iuris civilis, ita ut apud illos ,aeque ac si hodie apud nos, canonici & naturalis. In pari enim causa dissidia quae ex iurisdiistionum conflictu ma- melior est conditio eius qui possidet, inquit nant, principis imperio componerentur. Iurisconsultus. In his autem controversis. VIII. Quin & Leo IV. ex dispensatione quis dubitare potest quin Princeps ad quem ecclesastica Ludovico II. Imperatori arbi- omnia pertinent imperio, etsi non dominio, trium detulit, ut si quid a se iacis eienter id possidere jus illud jurisdictionis eontroversae est, ultra fines jurisdictionis suae. achum encenseatur a praeterea elim bellum suseipien- set, suo Mitarumque suorum iudicio emen
M. . .. . dum non esse censuerit Augustus, nisi quan- daret. Retulit Gratianus fragmentum epi e. , . do major est emolumenti spes quam metus stolae Leonis: Nos sincompetenter aliquid egi- c. I ; .his
damni, Episcopos ab his contentionibus ab- mas , cr in seMiris justa letis iramitem a con t ') '