장음표시 사용
121쪽
a Motore transato Epist. II. L f
hestiam satis inculcata, praeit itque ut a pati intelligatur in Luna , aut quouis alio Mundano globo , in
quo centrum sit, extremum, & in quo partes recta moueri absque impedimento circularis , ac generalis motus possint. Nemo certe neget in Lutu esse vim continentem partium, atque adeo ipsi-rum mel si se lungantur , retrahentem sicque ad mitti posse in partibus Lunae grauitatem ac leuitatem, ac motus sursum, deorsemque, absque eo, quod Luna secundum se totam sit grauis, aut leuis, recto seratur, non circulari motu. Quae porro si nihil Lunam aethere solo circumdatam moueri in
Orbem repugnat quid repugnare posuit, quo minus ipsa quoque Terra in orbem seratur, quam praeter aetherem aut si velis, ipsum aeremo nihil circum ambito An-non , si ingens globus plumbeus, ubi fuerit uni praesongo appensus , nullo negotio moueri potest, quod vis illum deoriam ferens sita lane edomita, ac veluti nulla poterit ipse globus Telluris moueri longe facilius, itulla inexsistenteas, quae ipsum aliquorsum serat Mu'd si putes ipsum a centro teneri fiage Intelligentiam subuerisse illum
a centro, congruo fune suspendisse Pan-non tunc saltem fune edomante illius incentrum propendentiam , foret motu facillimus , si modo quis esset, qui extra ipsum consistens impellere posset Ecquam vero potest majorem habere ad motum resistentiam, si in centro uerit suspensa per se, quam si extra centrum suspendatur ab alio An centro, quod merum est punctum, quodque ut magnitudine,
122쪽
sic omni agendi vi aret, subesse potest unde re
uinciat, cohibeatque molem hanc tantam' Et nonne iure Archimedes depoposcit solum extra Terram locum, in quo posset se sistere , ratus se ex eo emoturum Terram Quanquam, ut praemonuis ista
LX. Multa sunt praeterea, quae ob ij ci solent ex apparente ipsius Solis, Planetarumque aliorum motu per odiacum, siue sub Zodiaco, ut impugnetur annuus, quo moueri Terram per Zodiacum Co- pernicani asseuerant. Atque hoc quidem loco explicandum foret illud ipsorum Systema , quo praecipuarum Mundi partium,ac in iis Telluris situs continetur. Verumtamen habes tu iste ic Philolaum rediuiuum,qui illud nuper non modo exposuit,sed quantum etiam seri potest , geometrico more probauit. Quare mihi sufficit illa hoc loco attingere, qHae ad ostendendum argumenti propositi imbecillitatem conducunt. Primum igitur supponendum iuxta illorum sententiam cst , esse , aut apparere Mundum sphaericae gurae Solem esse in eius centro, ex eoque non digredi: Fixas ut vocant, stellas esse in eiusdem circumferentia , constarEque etiam im- motas. In patio intermedio esse, ac moueri Planetas , Ac eo quidem ordine, ut proxime circa Solem vertatur Mercuri sidus intra mense is circiter treiso succedat Venus, quae intra nouem tertio loco sit Tellus , quae intra duodecim , sue annum unum piequatur Mars, qui intra annos proxime duos;
rum Iupiter, qui intra duodecim i ac postremo sa-
123쪽
turnus, qui intra triginta C dmque circulus a Te ra descriptus satis amplo interstitio heinc a circulo Veneris , heinc a circulo Martis distet idcirco in hoc interstitio spatium accipi, magnum orbem dictum, in quo circulus quasi insertus concipiatur,
cuius Terra centrum sit,in secundum cuius ambitum Luna Terrae circumducatur menstruo tempore; dum interea una cum Terra circumducitur Soli intra annum. Et cum etiam circulus Iouisitis amplo interuallo heinc a Martis, heinc a Saturni circulis distet ideo concipi in hoc interuallo circellos quatuor, secundum quos,in circa Iouem, ut circa
124쪽
suum centrum, ferantur quatuor quasi Lunae , siuesteillulae, sidera Medice dictae, suis quaeque perio-
disci dum interea una cum Ioue conficiunt circa Solem periodum duodecim annorum, Atque id quiadem, ne memorem duas veluti Lunulas , sue ansulas, quae Saturni formam exhibent oblongam, . quasque ejungi ab eo , ut suas a Ioue unulas nondum plane constat. Secundo eam debere Mundi amplitudinem concipi, ut quod spatium est a
Saturno usque ad Fixas, sit pene immensum tantum scilicet, ut complexus omnium Planetarum cum Sole in medio, si in orbem formatum concipias, punctum pene sit respectu illius appariturus nempe ex Fixis quasi una aliqua stella beluti complexus
quatuor Lunularum, seu Planetularum Iovialium cum Ioue in medio, pro una stella heinc reputatur. Saltem complexus Telluris per circulum annuum transatae cum comprehensis Veneres, Mercurio, ae Sole in medio, si formatum militer in orbem , seu globum concipias, concipiendus tantulus est habita ratione distantiae Fixarum , ut spectatus ex
ipsis fixis appariturus si quasi punctum , seu quasiniinima paruularum stellarum. Id sane valde paradoxum; cum semidiameter huius orbis quem Magnum iam Astronomi vocant seu distantia quaecsta Sole ad Terram , admittatur vulgo continere Terrae semidiametros propemodum mille,& ducentas. Sed considera primimi communem sententiam non diffleri quin saltem Terra, quantacumque nobis appareat , si veluti punctum, comparata ad
125쪽
a Molore translato Epist. II. ,
stinamentum , seu caelum stellatum , quod Tycho
distare a Terra admittit terrenis semidiametris quater decies mille Considera secundo hanc distantiam nori obseruatione , sed conjectura in mero arbitratu assumi quoniam cum aegre metiri liceat distantiam , quae est heinc usque ad Saturnum, quod nos parallaxis, ut vocant, deficiat Choc est , quod tanta magnitudo, quanta est Terrae semidiameter, ex cuius comparatione caelestia patia mensuramus, non amplius appareat , sed ad visum plane , ob nimiam longationem evanescat necesse est quicquid spatiorum est ultra Saturnum, Rensuram omnem fugiat, , si quispiam definiat, promero arbitrio id faciat. Considera rursus, non esse proinde, cur communis sententia assumat distantiam huius cemodi Pythagoreorum , Copernicanorumve sententia non liceat assumere distantiam millies aut etiam decies millies maiorem Nam, ut illa argumentatur non esse , cur censeamus Deum facere voluisse Mundum adeo vastum ii ista , non esse, cur censeamus Deum facere voluisse adeo angustum; ωcii neutra probare experientia seu obseruatione possit quid Deo placuerita videtur posterior, dum naturae rerum majestatem amplificat, commendare magis .potentiam; magniscentiam opificis summi, quam prior. At, inquies , s tanta Fixarum distantia statuatur , ut hic magnus Telluris orbis Venerem, Mercurium,in Solem complectens pro puncto habeatur, ore ergo Solem tanto magis punctum, quare neque ore ut Sol sit ex Fi-
126쪽
xis conspicuus, possitque .fixas ipsas illustrare
Muniuersum mundum sua Iuce complere. Verurn quamuis diameter Solis ex siris spectati, non fuerit nisi pars ducentesima diametri magni orbis loterit nihilominus Sol apparere tantus, quantus est ipse orbis, aut etiam tota regio Planetaria, quamuis eius diameter sit decuplo major , idque ob lucem vegetam , dictis sosque ipsius radios , quibus
oculus at sciendus erit , ea ratione , qua flammula
candelae noctu pectata ignis ingens procul apparet. Talis radiorum circumfusio assingit stellis omnibus magnitudinem , ambitumve malorem , quam reuera sit , uti nulla sit fixa cuius vera diameter non comprobetur quam-plurimis vicibus minor apparente; Planetae quoque tametsi sint lucis longe obtusioris Ddiametro appareant aliquot vicibus majores, quam sint, ut Mercurius circiter nouem, quemadmodum ex mea illa obseruatione constitit. lare quemadmodum stella Iouis cum diametro minore sit , quam sint diametri circellorum a Planetulis eius descriptorum, apparet nihilominus tanta ut eiuscemodi circellos sua luce compleat; ita Sol licet, diametro minor, quam magnus iste orbis sit, poterit nihilominus apparere tantu , Ut compleat suis radiis totum illius interuallum , ac intem uallum etiam totius regionis Planetariae, tantu esse , quanta ipsa videatur. Et fac non omnino complere , leti etiam pro lsiis non videri munia multae
quaeso stellae sunt , quae videri a nobis ob immensam longinquitatem non possunt psaltem telesco-
127쪽
a Motore translato Epist. II. et
pium multas retegit nudo oculo inconspicuas cum non possit tamen ratione ostendi ullam esse stellam adeo paruam , cuius amplitudo amplitudini Solis cedat Quod Sol autem debeat foenerari lucem toti Mundo stellas etiam fixas illustrare , id assumitur non probatur δε nos, qui ob eius viciniam collustramur tantopere, id ipsi attribuimus , quod potiore sertassis jure attribueremus Caniculae , si remus atque vicini, ab ipso Sole , quantum
nunc a Canicula , distaremus. Nam verum est quidem Planetas mutuari suam lucem a Sole s a Fixae quarum scintillatio , atque candicantia Solaris persimilis est, videntur omnino de suo collucere
esseque totidem quasi Soles , quos Deus in illa
spatiorum immensitate collocatos voluerit , ob fine is nobis incompertos ot incompertum etiam cst ob queni finem voluerit stellas esse totque,&tantas,
ac eo stes, eaque distantia , quae solet vulgo asseri. Terit , supponendum , quod est pervulgatum quodque ab initio iam attigimus , conuenire globo Telluris motum duplicem, diurnum,& annuum.
Diurnus est , de quo iam multa cis nimirum est
qui competit Terrae , quatenus circa proprium axem intra viginti quatuor horas ita vertitur , ut certam Terrae partem veluti istam , in qua nos sumus nunc ad Solem conuertens, diem illi creet , nunc a Sole auertens, noctem illi faciat. Annuus vero est, quo Terra , dum circa se ipsam gyratur , promo uetur interea in ortum sub Zodiac , centrumque
illius intelligitur sensim describere iam memoram
128쪽
tum circa Solem circulum , quem intra annum .conficiat; ita ut circa se ipsam reuoluatur trecentis sexaginta quinque periodis, dum interea non nisi unam periodum circa Solem absoluit. Fit istud porro ad eum modum , quo trochus , seu turbo puerorum circumducta sentica in pauimentum adactus ita gyratur circa se ipsum , siue axem proprium, ut etiam discurrat , circellosque in pauimento describat et pluries enim sibi circumvoluitur, dum interea aliquem exarat circellum. Si velis quoque, id simile est, ac dum ambulans sic digitum moves , ut si eo describeres in aere medio continenteis circellos. Quemadmodum enim digitus, dum secundum viam transfertur, sibi ipsi varie circumducitur lic Terra, dum pergit per annuam illam semitam circumit, interea suum axem trecenties, dexagies quinquies. Qu*niam vero is circulus, quem motu annuo Terra describit, habet hein Solem, inde illam fixarum regionem, secundum quam signa Zodiaci di osita sunt eamobrem fit, ut cum Terra est versus Ariete ,habeat Solem versas Libram;&cum Terra transit ex Ariete in Tauru appareat Sol transire ex Libra in Scorpionem; sicque dum Terra est in uno signo , Sol dicatur eis in opposit, Terraque re ipsa percurrat Zωdia cum seu Eclipticam, S Sol percurrat apparenter. Quari , praeter duos eiusmodi motus, attribui Terrae tertium, qui inclinationis , seu declinationis dicitur tametsi reipsa nihil aliud est, quam continentia daedatoris, atque adeo axis terreni in sui-ipsius
129쪽
sius parallelismo. Scilicet non est concipiendum centrum Terrae ita ferri per Eclipticam in mem rato magno orbe conceptam, ut reuolutiones diu nae secundum ipsam, ipsiusve ductum , aut longitudinem fiant ineque enim Terrae aequator coit in planum Eclipticae , aut axis terrenus in Firma mentum usque continuari intellectus intelligitur describere heine inde circumductione annua,& circa Eclipticae polos, duos circulos eiusdem magnitudinis cum eo, quem in magno orbe centrum Ter rae describit. Verum ita est concipiendum, ut reuolutiones diurnae fiat parallelae omnes cum ea, quae peragitur , dum Terra est in aequinoctialibus pus ctis, coitque in planum eius arquatoris, qui in eodem magno orbe concipitur e quippe aequator Terrae tuetur semper situm parallelum cum eo, quem habet in eiuscemodi punctis , laxis proinde ipsius ita manet semper sibi ipsi parallelus, ut
in Firmamentum usque continuata intellectus , intelligatur describere circumductione annua circa vocatos mundi polos, duos circulos tantos, qualotus est aequator ipse magni o bis Id licebit percipere ex opernicana machinali sphaerari sed nisi forte ad manum sit, accipit sphaeram vulgarem, habetoque eius Eclipticam pro Ecliptica magni orbis,&aequatorem pro aequatore ciusdem orbis cum globulum, qui in centro est , Terramque vulgo repraesentat, pro Sole habueris , habeto extrema axis per ipsum traducti, cin caelum usque continuati prini in vocatis polis mundi. Vsurpato dein
130쪽
de alium globulum , qui repraesentare Terrae glo
bum possit, scilicet traducto radiolo, seu axiculo; ta circello medio , seu aequatore supra ipsum esse cripto Applicato hunc globulum supra intersectio nem, seu punctum aequinoctiale sphaerae, di ita constituito, ut aequato globuli sitrin eodem plano, siue congruat cum aequatore sphaerae laxisque illius sit axi sphaerae parallelus Globulum ibi, ac in eo situ eirca axem reuoluito, ac deinde ipsum reuoluere continenter pergens sensim promoueto secundum Eclipticam , ac versus solstitiale punctum a sed ita tamen , ut aequator globuli maneat semper parat letus aequatori sphaerae,in axis illius, axi huius. De ducito pari ratione in aliud aequinoctium, torro per solstitium aliud,perducito ad aequinoctium prius, seruato eodem parallelisino. Tum demum concipies quod dictum est de ipsa Terra per Eclipticam magni orbis ita transata , ut eius arquator contineatur sempervi aequatori magni orbis δε sibi ipsi parallelus, Maxis axi magni orbis , sibique ipsi sini-liter. Quin- etiam , ut si opposueris ipsos sphaerae polos parietibus oppostis conceperis axem sphariae utrimque ad parietes continuatum designare in ipsis duo puncta opposita , concipies smii axi culum globuli continuari intellectum ad eosdem usque parietes describere una sui circumductione per Eclipticii m mcirca designata puncta , duos circulos aequatori sphaerae aequaleis: Pari prorsus modo id intelliges , quod dictum est de circulis in Firmamenti ornice heia: inde descriptis circa poloβ