장음표시 사용
111쪽
a Motore transato Epist. II. tr
modatius , quam raptum primi mobilis ad acrem usque nobis vicinum extendere, ut scit Conacta seu quid aliud in eo uerit , verius occasum abripi possit Stupendum profect0, punctulum hoc solum
immotum constare Sc tantam circum machinam rotatione interea illa incredibiliter celeri indesinenter circumductami Quare neque est, cur Copernicanis ut absurdum ob ij ciant, fore ut nos in parte quadam superficiei terrenae exsistentes tanta moueamur celeritate, ut vix globus bombardicus celeritatem tantam assequaturci siqu: dem retorquebitur , quam videatur esse incomparabiliter absurdius eiusdem circumductionis celeritatem transferre in
partem superficiei sphaerae Lunae , Solis, Firmamenti, Primi mobilis ξNam necesse est quidem in uno horae secundo, seu in interstitio, quod est ab una mediocri pulsatione arteriae ad aliam punctum terrena superficiei percurrere sub Aequatore, ubi motus est rapidissimus orgyias, seu tot is circiter ducentas; a nobis , versus dimidium latitudinis borealis exsistentibus , circiter centum Pa cum vel ipsius Firmamenti ambitus iuxta communem sententiam sit major Terrae ambitu plusquam quinquagies millies, necesse est in uno hora secundo punctum ambitus Firmamenti percurrere quinquagies millies tarn tun dem orgyiarum. Itaque dum unum absurdum deuitant, incidunt in aliud, quod sit quinquagies millies absur dius. Quantum putas vero Occurret adaugen a absurditas, cum acceptum uerit punctum
in ambitu Primiis bilis, ac interpolito presertini.
112쪽
uno alterove crystallino caelo Et obiiciant praeterea parte is Terrae prae tanta illa vertigine distractum iri quam erit magis distractio timenda partibus Primi mobilis, ut abreptis vertigine incomparabiliter rapidiores Tametsi ipsis partibus Terrae nihil subest periculi, quae, quod cohaereant omnes inter se, motuque semper naturali aequabilique serantur perinde se habent , ac si quiescerent solus que foret casus timendus, si Terra impingeretur ineorpus obsistens, aut alias quiete repentina consisteret quod magis tamen timendum non est quam
ne secundum communem sententiam Mundus impingatur, aut repente conquiescat. Io loco id videtur esse consideratione dignum , si Terra sui siet suapte natura ad quiescendum instituta , sortituram haud dubie fuisse aut pyramidalem, aut cubicam formam, non , ut habet, orbicularem , cuius causa uti ad motum est comparatissima, ita videtur penitus moueri suapte natura. Neque obi jcia Solem quoque, imo etiam Firmamentum, atque adeo undum secundum Copernicanos orbiclitaris esse figurae ham Soli ipsi in centro circumvolutionem non negant, quae eadem possit conuenire Firmamenti sideribus, circa proprios nempe axeis reuolutis, unde esse sintillatio a pherisque putatur δε quod ad ipsam Firmamenti, seu Mundi convexitatem attinet, si ne orbicularis an non id neque ad illorum hypothesin necessarium est , neque potest humanae menti innotest re vlla co jectura
VIII. Obiter vero ne id moretur, qudd circulari
113쪽
motui obstare videatur Terrae grauitas,cuius proprium sit id corpus, cui inest, deorsum recta pellere ideo sciendum it grauitatem affectionem esse non totius Terrae, sed partium ipsius. donec ab ipsa auel luntur. . Declarata pene res manet ex iis, quae dixi superiore Epistola, cum de corporum terrenorirmattractione ab ipsa Terra. Nam globus quidem ipse Terrae secundum se totum spectatus nullo indiget m btu recto , quo se in locum suum recipiat, eiquo. n quam egredituri indigeat vero eius parisu, Vt
se in ipsum globum recipiant, a quo contingit illast,
interdum emoueri, ac separari. Quamobrem nihil fuit necesso indere toti ipsi globo grauitatem , seu vim impetumque, quo recta ferretur in locum, extra quem constitutus foret; sed satis fuit indere vim, qua contineret suas parte is, easdemque retraheret, si contingeret eas diuelli Scilicet motus. iste rectus, quem grauitatis dicimus, ni riuus est, utile dicam,ia congregativus omnium Terra partium , indicio
que est, quod, ante mi nolui, quam ex parte antipodum , inuenit u in idein conspiret; sed cum sit congregativus partium relatarum in ipsum glo in non est tamen congregativus ipsius globi cum re alia ut si Terra etat cum Luna, orbibusve estis mundi congreganda. Neque dici potest grauitatem, seu vim ad hunc motum , concessam esse toti Terrae,ut vel se recipiat in locum mundi infimum, vel recepta, se in illo cotineat. Siqui lem in mundo multi infirnu, aut supremum est, nisi comparate ad si umani Iaalis, ac potu simum homunis, cuius una est para
114쪽
quae dicitur suprema, videlicet caput, alia , quatis sena videlicet pedes; eo modo, quo non est etiam in mundo aliquid dextrum, aut sinistrum, sed comparate duntaxat ad situm eiusdem animalis , cuius partes dextra, ac sinistra sunt propriae. Ex quo fit, ut quemadmodum pars mundi oriens tibi dextra non dicitur, nisi quatenus partem dextram ad ipsum conuertis cum si conuerteris sinistrant, sinistra exsti tura sit; ita pars mundi verticalis non dicatur esse suprema, nisi quatenus partem tui supremam ipsi obuersam habes; cilin si ad antipodas transiens obuerteris infimam, eadem si infima latura. Dices infimum accipiendum non esse in mundi extremo, sed solum in centro, seu in medio, quod idem sit centrum, seu mediurn Telluris. At primum, licet co cedatur habere mundum centrum, seu medium
non sequitur nihilominus posse illud infimum diei; ut neque licet unbilicus sit media in homine pars, di ci propterea infima potest. Et sanes, quod opponitur medio, non supremum est, sed extremum sunt
que supremum di infimum oppositae parte in eo dem extremos etiam in ipsa Terrae; cuius locum medium non alia ratione infimum habemus , quassi ut ipsami sc loqui liceat infimitatem bipartiamur,quanos antipodibus , antipodes nobis tintimi videntur. Deinde,ecquisdicere valeat,an,&qualis sit pars mundi extrema, ac proinde an ubi sit illius centrum, seu medium 4 praesertim vero cum videamus non abs
ratione controuerti, moueantur ne fixae circa Ter tala, an-non ;&sint ne ornaca in eadea superficie,
115쪽
a Motore translato spist. C. H
vel potius instar planetarum, qui in eadem esse apparent, neque tamen sunt longiHs,i remotius in immensum disperse Nimirum ex quo tanta est distantia , ut visus noster discernere intercepta spatia non possit, apparent ipsi omnia eiusdem esse distantiae, omnia in eadem circumferentia , cuius ipse centrum sit, ubi se conuertens ea circumspectarit adeo
ut, siue in Luna, siue in Sole Uiue in quacumque parte immensi huius spatij te constitutum esse fingas, perinde sis judicaturus, Mundum esse sphaericum,
exsistere te incentro eius circumferentiae , in qua& omnia sidera δε quaecumque demit m proclii videris, imagine re constituta. Dignum est certe admiratione ipsos Planetas, ex quibus solis, ut nobis vicinioribus, conjecturam quandam licet capere , admitti a non- nemine habere motus excentricos, seu quorum centrum alibi, quam in centro Telluris sin Terra tamen centrum id vulg haberi, circa quo globorum caelestium circumductiones peragantur Heinc proinde dico nesciri a nobis, an dum terrena corpora, ubi semota fuerint , referuntur in ipsam Terram , ferantur simul in centrum Mundi raequamuis fortasse ferantur , esse id tamen ex accidenti; uti est etiam ex accidenti, quod in centrum Terrae ipsius erantur, in quo , tanquam in mera puncto neque recipi , neque quietem assequi valeant. Scilicet tendunt per se in Terram, veluti in totum, ac principium suum , ipsamque assequutat ita conquiescunt, vi peruenire pre tera ad usque centrum non magis curent, quam infans, ubi se recepit
116쪽
in suae micis gremiur petere praeterea eius interanea. Ex occidenti vero est , quod dirigantur sim ud in centrum, quatenus tendentes in Terram per breuissimam lineam, contingit hanc lineam , si producta intelligatur, transire per centrum , ut ex accidenti est quod dutia ego cinc contendo Parisios, Caletum versus dirigar de quo tamen non cogito, quatenus eadem via est , quae continuata perducit Caletum. Non repeto porro quae sunt circa attractioneali deducta e icio blum grauitatem, quae estiri ipsis partibus Terrae, terrenisve corporibus, non Oni esse in instarni quar ex attracta Terrae impressa ui 1;dque posse hi telligi adiuncto exemplo ipsius magnetis Accipi o nim, de contineto manu laminu lana serti paucarum unciarum. Si supponatur deinde manui magne aliquis robullissimus , experiere pondus non aria unciarum, sed librarum aliquot
esse. Et quia fatebere hoc pondus non tam esse insitum ferro , quam impressum ex attractions magne tis manu suppositi iidcirco ubi agitur de pondere seu grauitate lapidis, alteriusve corporis terreni, intelligi potest ea grauitas non tam conuenire huius- et nodi corpori ex se , quam ex attractione supposita Terrae. Quippein finge quoties ferrum manu sustentasti suisse magnetem suppositum, quod iuppo situm tamen ignorares crederes omnino eiusmodi pondus esse insitum ipsi ferro, quod esset tamen attractitium inuid ii igitur idem possis de lapide credere, qu0d illum punquam sustentatis sine Terra supposita, quam nescieria esse in gnetem ingentem
117쪽
hoc obiter es c attingam dum vides maiorem grauitatem, siue attractionem imprimi ferto a magnete , quam ab ipsa Terra I a qua etiam magnes, dum sulpenditur irrum abducit non id videtur esse aliunde, quarti ex eo , quod virtus attractrix est in magnete collectior, atque ade,intensior promodulo corporis, quam in ipso corpore Terrae in quo extensio x est, neque in singulis partibus, sed in toto solum explicatur quanta est totari eo modo, quos linguana grano salis admoueas, id ipsam potcntius assiciet, quam oceanus non quod totus ocea nus falsedinis aniplius non habeat, sed quod ab sed in oceano distario sit, neque, qua linguam admoues , adeo collecta explicit , ac in grano jco silis a Magnetem, ferrum ut mittam, cum grauitas lapidis in crram cadentis intendatur de ex nonorum gradaum ac tuo nς maior euadat in illa intensio, seu graduum accessio non videatur aliun deesse, quam ex ipsa Terra attractione s adiuncta modo exposito impulsi Nyzacris quid nam pio' babilius eis, quani gradano .grauitaris p tirnum , lapidique inondum mota convcluentem, C. ea dei Deilo
attracalon Tml--, neque qualitas ulla melius, quam iὶ ngeaea inten citur. An interira fortellime,s4 qaod ita lauit grauit ti op sita, nonnullisquo corporibus conuenient: nihil intermiscearn Sed facioneinpe, quod cultas nihil aliud sit quam grauitas minor sicque ae duaesiint qualitates, seu proprietates corporum non absolutae, sed res cstiuae; quatenus nempe unum Or
118쪽
pus dicitur graue respectu leuioris, . leue respecti grauioris, sicque leue est , quod est minus graue, graue, quod est minus leue. Vt exemplo dicam,
comparentur lapis aqua , oleum , aer , ignia , quae terrena esse corpora prius diximus. Obseruabis aquam supra Terrae superficiem, ut in lacu, fossa , aut, si velis, intra lebetem plane quiescereri versim si lapis maxillatur, is ad imum ita descendet, ut aqua cedens locum , ascendat. Sic oleum in eodem vase optime quiescet sed infandatur aqua , ea petet fundum in oleum summum. In eodem vase non sit liquor quiescet in illo optime aer subeat oleum, id deorsiim tendet, .ae sursum. Denique ignis suapte natura ipsi Terrae incumberet; at quia immi. net,circumstatque aer ideo is viciniam Terrae appetit, de cogitur ignis ex Terra abire. Ita corpora illa omnia dicentur gravia, is leuia comparate, seu respective δε lapis quidem grauissimus, quia maxime
omnium attrahitur siue minime omnium leuis,quia minimum abducitur aqua vero , quae respectu lapidis leuis est, grauis erit respectu olei; oleum leue respectu aquae, erit graue respectu aeris, aer leuis respectu olei, grauis erit respectu ignisci ignis postremo omnium leuissimus censebitur, quia maxime omnium attollitur siue omnium minime grauis , quia ex omnibus, quae attrahuntur a Terra
trahitur ipse minimum. Hein quia diis cultas est de solo igne; non est, cur dum furtum contendit, exi stimes illum suam, ut vulgo dicunt, quaerere phriram ad quam non ignis ex omnibus siluis perue-
119쪽
a Motore translato Epist. II. Ity
irite unquam potis sit quippe sursum non tam vi propria , quam ab aere impulsus contendit Nisi fortassis ubi oleum in fundo maris fuerit, dicas illud sursum connit , ut quaerat sphaeram oleagineam,
quae sit supra aquam totiusquam ab aqua fur
shm adigi, seu a vicinia Terrae expelli, a qua lane non emergeret, nisi aqua subterueniret 3 Aut nisi in lebetem aqua sem plenum, is in vertice montis edi tissimi constitutum lapillos ini j ciens , dicas aquam ascendere , ut ursiam inueniat sphaeram queam,
potiusquam a lapide abigi , propellique a lebetis
fundo Aut nisi , di ignis inuolat in pabulum suppositum , dicas illum in suam descendere sphaeram .ssimiliterque aerem in suam , quoties puteus cffoditur, tubulusve vacuus in Terram defigitur crtransuersam aquam Aut nisi potius ipse aer non Nun naturillic supra Terram , quam supra aquam requiescit putasque sphaeram aeris ita esse necessa. rio supra aquam , ut in tot istis regionibus, in qui bus supra quam non est . cum violentia detineatur Sed si probari tibi requiras quomodo ignapellatur uri ut ab adte consideravi ignis in camino non ardeat, si tam ianuas, qtam senestraa omneis ita perfecte occluseris, ut ne per minini'm quidem
rimulam subingredi aerit, cameram positi. Nempe nisi aer sit , qui lac dat in locum illius, qui ignem sursum abigit, nulla fiet inde ignis extinguetur abactio; fiet autem ubi libertate ingrediendi aeri externo fieri, aer interior habebit pone alium, quasibi ignem insequenti succedat, cameram compleati
120쪽
Permitumque est , si cubiculum sit contiguuii
quod ostiolo rimuliive cum camera communicet, clausis fenestris caminum solum apertum. habeat, succedere aerem ex illo in cameram , dum alius intcixa superne, atque dc otia nipuus cubiculicam , num inducitur, canis luctu si tit angustior in subjectus ignis igne camera inualidior et descendens fumum repellet , cubiculuinque uim compleolr. lClarum est aliunde ut pc Eumeni sede aura gnctu
pedes antrorsum incale cant Od calcein Veso refrigerentur im ectente se ilicet calccm ipta acre stjgido, qui extrinsecus ad ignem contendit . COniad raetiam uena admodum igni vehiel IIclHllis ardeat, si ligna, aut carbones crate mea sustententur, quam
si secario lapidi cineribusve insistant quia videlicti potest aer sese melius supponere,ac inter abigendum tuti uni ignem , ligna caib esve perstare unde de Chymicorum fornax quana statuosam vocant; non aliis eget follibus , quam aere subter appellente, &sipet exstanteis carbones validissimo statu ventilante. Atque ex his denique dico ' eis quidem in Terr imotus rectos iursuui, ideorsum .sed illos esse par. tium proprios sev sunt etiam propriar grauitas leuitas non vero proprios totius Terrae ipsique notius tam grauitatis , quam leuitatis experti , pnaei
ticάque forma ornatae, circularem motum aut com petere, aut non repugnare. Rem declararem exem
plo nauis, in qua qui ascendunt, exscenduntque, M quae attolluntur, deprimunturque omnia non obstant, quὐ minus nauis suum cursum eat, crum res