Jacobi Stellini C. R. S. in gymnasio Patavino ethicae professoris De ortu & progressu morum, atque opinionum ad mores pertinentium specimen

111쪽

dolores omnes subire necesse sit. Pra ter autem quam quod paratiora ista sunt , cum sit, ut Aristoteles animad- Vertit, res vere gestas invenire simi- 'les difficile, fictas autem excogitare faciIe ei, qui dispicere possit , quae Gmilium conditio sit, quod ex philos phia promptum est; id habent praeterea conmodi, quod cum doctoris sit nomen invidiosum, fabulae jucunditate

praeceptorum acerbitas temperatur 3 ut

consilium homines, quod a monitore aperte datum, repudiarent, eo latente exhibitum amplectantur quasi sponte natum , aut eductum ab se tamquam Opus suum , ut ait Maximus

Tyrius, etiam ament. Quare fabula- tor ille Phrygius, qui, ut inquit Gel- Noct. lius, non severe, non imperiose pra Axx ςςpit, & censuit, quae utilia monitu, ' ' ' suasuque erant, sed festivis apologis involuta in mentes , animosque ii minum cum audiendi quadam illec bra induxit, non solum poetis aliis ab Apollonio praeferebatur apud Philo- l' Fstratum, quod ii corrumpant audiem Apiitium aures, animosque magnis exemplis propositis inducant ad amores ne-

112쪽

farios, & opum , regni que cupiditatem I Aesopus autem fabuloso sermone oblato demonstret ex eo , quid agendum, Omittendumve sit, ac de rebus non veris aliquid vere dixisse se plane indicet ; verum etiam princeps ante septem illos , qui sapientes Vocati sunt, a Lysippo sculptus stabat: An. ideoque laudatur id ab Agathia, quod thob l. illi severe, & aspere praecipiant , lu-6 ς λ3 dens hic, & iocose seria doceat , ac mentem sermone blando lenitam sanis consiliis imbuat. VIII. At interea dum hi res sal

briter animadversas apologis obteg bant, easdem alii tegumentis alleg riarum obscurarunt , quae non eX animantium moribus, sed ex aliarum rerum , quas cognoscebant, omnium proprietatibus contexebant sive granditatem quandam consectantes , sive metu aliquo inducti. Fiebat enim interdum, ut eorum, qui monendi essent, auda-Heiael. eia, ae potentia dicendi libertas om-Pom. nis adimeretur. Sic Alcaeus cum Myr-l e filum, a quo crudeli dominatu Mi

Hom. tylenenses opprimebantur, aperte non

auderet insectari, tyranni, ac civium in

113쪽

in locum tempc statem, ac navem substituit, quae vento amicta jam naufragium factura esset; ac dum navis obrutae flucti s calamitatem queritur, servitutem patriae deflet, exagitatque libertatis oppressorem . Quae eum res efffet instituta primo necessitatis sorte causa, deinceps propter delectationem , atque etiam ostentationem imgenii frequentata est. Sed cum primo rei cujuspiam pervagatae imagine inducta veritas ita celaretur, ut pellucere

facile posset , ea sensim opinionibus falsis ita quasi incrustata latere coepit, ut ne suspicarentur quidem ineruditi subesse cortici illi quidquam, ac rei signum pro re ipsa sumerent, in eoque

subsisterent. Quam ad rem mira co sensione conspirarunt vulgus ipsum,

philosophi, ac philosophis poetae se

centuriati , quibus interjectis conjumguntur inter se contemplatores , actaresque rerum. Nam ut fabulae sunt, ut ait Maximus Tyrius, mediae scien-Serm. tiam inter, & inscientiam , ita qui '' potissimum spartam hanc ornandam sibi susceperum, commune doctorum atque imperitorum vinculum habendi

sunt

114쪽

sunt; quippe qui sapientiam, cujus ad adita penitiora pertrahi Vulgus non potest, in conventibus hominum se quentissimis versari personatam , ac fa pe in scena histrioniam facere coe

gerunt .

IX. Ac vulgus ineptum quidem ad ea, quae, plane ut intelligi possint, a

sensuum consuetudine mentem abd cham postulant, ad ea vero mirifice propensum, quae speciem aliquam ad sen-liis movendos accommodatam habent , nova subinde comminiscendi causam attulit hominibus, qui populo vel ostentare se, vel duces ad meliora esse vellent . Quare levitate , & inscitia mutilitudinis audaciores facti , qui sapientiae laudem affectarent, quidquid erat in vulgus proferendum, convestitum id exhibebant imagine aliqua sensibus o jicienda . Philosophis autem utilissima fuere , & opportunissima integumenta haec ad ea omnia ornanda , quae sibi

de rerum universa natura finxerant .

Postquam enim ingenio freti quidam majores nido pennas extenderunt , &a rerum formis, quae patent expositae sensibus, ad earum naturam intimam , abdi-

115쪽

abditamque provecti sunt , mira sese portenta de rerum universitatis huiusce causis, ordine, constitutione somniantibus obtulerunt. Ac primo quidem naturam Omnem , quod facillimum fuit in obscuritate tanta, diviserunt in res duas, quarum altera , ut verbis utar Tullii l. I. quaest. Acad. efficiens esset , altera autem quasi huic se praebens ea , quae efficeretur aliquid . In eo quod efficeret , vim esse censebant ; in eo autem quod efficer tur, materiam quamdam , in utroque

tamen utrumque : neque enim materiam ipsam cohaerere potuisse, si nulla vi contineretur , neque vim sine aliqua materia . Deum porro vel universum ipsum appellabant , vel Vim , seu mentem in omnia fusam, ac varia sub imagine rerum latentem . Ex hoc

fonte sua illa sumpsit Aeschylus r & 03 Exc.

terra, & aether, & poli arx est Iupi-Gy' ter , & cuncta solus i quod cum sententia prima concinit: quodque post riori congruit, sejunge ab omni sorde mortali Deum. Ignotus ille est r nunc ut implacabilis apparet ignis p nunc tenebris , nunc aquae par ille cerni ;H simu-

116쪽

l. 7.

simulat interdum feram, tonitrua, Ventos , fulmen , ignes , nubila . Fusam autem per omnes mundi partes esse mentem arbitrabantur eo plane modo, - quo per corpus omne nostrum fusam animam existimabant , quae per ossa , ac nervos pertinet tanquam habitus , per principale Vero tanquam ns . Nam mundi mens , aut purissimus aether in ea , quae sunt in aere , in

animantes , ac stirpes Omnes permanare cum sensu conjunctus , terram autem ipsam permearc tanquam habitus is a Posidonio credebatur apud Diog. In ExedLaert. Et Epicharmo quidquid vitae G 0x compos est , mente etiam praeditum videbatur Pythagoras , quidquid c L .hiti laris particeps est , vitae item esse , l. 8. atque ideo plantas esse animantcs opi-fks nabatur; quae Democriti fuit, & Pla- . tonis sententia; easque sensu , cupidi- Quaest. late, tristitia. Voluptate permoveri aje-Plat. bant Anaxagoras, & Empedocles. Im-hum mo Vero , ut apud Porphyl. 8. rium de Abst. l. 3. Deorum , & ho-

Sirom, minum rationem , quemadmodum caei' ἡ. terarum animantium non re differre Plant. inter se , sed gradibus tantum quibus.

117쪽

busdam existimabant; ut in eodem genere altera persemor esset , altera deterior et ex quo factum est , ut idearum serie ducti quadam hominem rerum universarum quasi medium statuerent , in quem aucta , vel imminuta desinet e possent omnia . Quare cum materia , quam Variis nominibus a pellata vis permeat, assiduo motu cieatur, inter eas naturae mutationes, si ri subinde posse censebant ex omnibus Omnia , quam ad rem nihil aliud necesse erat, quam ut aliquid ab altero secerneretur , aut ad alterum accede ret . Hinc ex hominibus Deos , ex Diis homines eduxerunt , eosdemque

hos in belluas , & stirpes , & saxa converterunt . Hinc Empedocles apud Hist. Aelianum bigenera quaedam elicuit , ties e.& in unum corpus natura duplici cOM 29. lita . Hinc demum effudit se metempsychosis illa , quam ex Aegyptiorum faecibus haustam Pythagoras nobilita- Diod. vit . Namque ajebant hi migrasse in bovem Osiridis animam , a quo deinceps in posteros transfusa est , res rente Diodoro ; teste vero Aeliano cro. Hist. codilum Heliopolitae propterea ode- tW .

118쪽

rant , quod putarent hujus indutum specie Typhonem Osiridis interfeci

X. Arripuerunt haec avide poetae , ex iisque tanquam principiis metamo phoses suas, & formas Deorum Varias, quibus induti peragrare omnia sol rent , ut Virtutes hominum , ac vitia inspicerent , quasi consectaria dedux runt. Quas enim rerum mutationes ab aeterno rerum ordine se se subinde e plicante prodire temporibus statis philosophi arbitrabantur, poetae haS, quandocunque liberet , aut opus esset, i ferebant in rerum naturam arbitratu suo; qua in re nihil effici ab iis aliud oportebat , quam ut apte collocatae apparerent occasiones, & causae illae , quibus eventus quisque necessitate qua dam alligatus esset . Hae vero saepe arcessebantur ab aliqua perturbatione animi, seu virtute, ac Vitio ; quippe quae putarentur ad homines a pravis absterrendos , honestisque studiis imbuendos aptissimae. Sed cum ii , qui miracula consectabantur, ut essent populo admirabiliores , temere coacerva rent , & importune obtruderent omne

119쪽

formae mutatae genus , portenta haec

amiserunt fidem , & inter ea spectra

numerata sunt , quibus imaginatio o lectari, mundusque poeticus ornari posset actionum, motuum , ac sermarum accessione subinde variatus. XI. Interea vero dum hi sapientiam larvis ejusmodi circumvestiebant , ut

esset multitudini spectabilis , ejusdem

particulam aliquam alii decerpserunt ,& brevi quopiam, acutoque dicto coninclusam obtulerunt. Effata haec vel o servatione diuturna ex ipsa natura rerum arrepta , vel meditando ex noti

nibus in mente asservatis expressa plurimum auctoritatis habent tum propter verborum pondus, & gravitatem, quibus devincta sunt, tum propter Qecu ditatem ipsorum, & accommodationem ad multos vitae casus facilem , & e peditam . Concisa vero brevitas eorumdem escit, ut ab indoctis etiam, aut occupatis nullo negotio ediscantur, &praesto ad nutum animo ubique sint . Quare multitudo imperita crebrius iis utitur, ex iisque fere de rebus bonis, ac malis judicat . Ista profecto tanti fecit antiquitas, ut inscriberentur te

120쪽

plorum foribus, & in edendis oraculis

adhiberentur ; vel quia propter vetustatem auctor interdum ignorabatur , annumerarentur pronunciatis iis , quae a natura ipsa hausta, & communi aet tum omnium, ac gentium consensu comprobata sunt . Quamobrem ea pueri ediscebant , ut eisdem uterentur aetate corroborata I quemadmodum ait Aeschines oratione contra Ctesiphontem .XIL At hucusque nihil erat certa ratione, ac Via de moribus definitum, quia nondum satis, ad id parata mens crat, vel qui potuissent id maxime eLficere , se se ad aliarum artium studia

contulerant, atque de Vita regenda aut

omnino non cogitaram , aut si quae meditati essent , ea symbolice ediderant . Quare praecepta morum aliud eram nihil, quam Vel collectanea qua dam indigesta commode, breViterque dictorum, vel historiae naturalis omnimode interpolatae consectaria ad mores traducta; vel antiquorum facta praeclara, quae aut hymnis comprehensa inter

epulas canebantur , aut admixta cer

montis Deorum populo propinabantur, aut maggerata figmentis in scena sp