장음표시 사용
131쪽
eesse,ut commode aqua fluere possit,ut singulis octo stadiis locus sit uno pede depressior. Alterum,quod tanquam indubitatum suppono, est aquam maris sphaericam esse,ideoque in aequilibrio ; ita ut extima maris superficies aequὸ distet a mundi centro,& non alicubi magis, alicubi minus , contra naturam sphaerici. Atque ut omittam testimonium Archimedis libro de his quae vescuntur in aquis propositi. 2. Ptolemaei in Almage dich. hic. . Plinij libet .c. 6 s .& aliorum,id ratione narurali constat. Clari enim omnes partes aquae situ graues,necesse est,ut omnes ad mundi centrum tendat; iaeoque sphaerice cir- ea centrum disponantur. ut etiam accidit terrae ob suam grauitatem; alioquin necessarib aliquae Partes aquae contra naturam grauis alcenderent, Ac in sublimi violenter consisterent,ut ex iam dictis deduci potest. Sed maioris perspicuisatis gratia afferatur demonstratio Aristotelis lib. 1
caeli. rex. 3I. Sit Centrum mundi A. ex quo ducantur lineae rectae AB. A C. quae deinde alia recta coniunganrur BC. ducaturque alia recta ab eodem A. ad E. secans in D. basimetrianguli Α.B. C. Hucaturque circumferentia ab ipso B. ad C. per unc sic aqua sua natura semper defluit ad lo-
132쪽
ea magis concaua & depressiora,seu mundi cem tro A. propinquiora , ut est D .respectu locorum B.& C.quia A D.minor est linea, quam sint A B.& A C.aqua igitur defluet ex B. vel ex C. ad D. donec aequetur ad E.qui locus non est decliuior, qu m sit B. & C. solum igitur manebit aqua, &quiescet circa B.E.C.loca aequid istantia a centro mundi A.quare eius superficies erit etiam sphaerica uti linea B. E. C. Quam rem optastem dilia Aquae regenter expensam a Paulo Burgensi in cap I.Gen. R. Melchiore Cano, Ambr.Catherino,aluique no-ἰ bilibus Theologis , dum aquam altiorem esse terra, diuersamque globum facere putauerunt,&consequenter aliud esse centrum aquae a centro uniuersi , ideoque aquae superficiem non requaliter ubique distare a cctro mundi; eo quod Deus die tertio dum terram discooperuit congregando aquas, eas secerit terra eminentiores, eisque aliud centrum constituerit,& quasi aliam sphaeram a sphaera terrae I Vz.V.g. sit terra A. B. C. α aquae sphaera
pter bonum Vni- uersi contra suam peculiarem natu- Tam ascendit ad impediendumvacuum; ita non descendit, ne inundando impediat
133쪽
di finem, hominis conseruationem. Verum, Ut dixi, res aliter se habet. Cum edim per congregationem aqua non mutauerit naturam, Sc inclinatio naturalis formam naturamque sequatur,ex Aristotele lib. 2. Phys cum antea inclin uerit ad centrum mundi salua consistentia terrae, necesse est etiam,vi nunc remotis impedimentis
eodem inclinet.Nec valet quod de duplici appetitu dicunt: ut enim accurrat aqua coutra suam naturam quoties est periculum vacui, non videmus tamen eandem refugere,quando est periculum operiendi partem terrae discoopertae:sed potius ad eam inundandam dimuere, ut docent inundationes maris fluuiorumque in Holandia& Zelandia. quare glatis fingitur hic appetitus. Deinde vero,quia aqua ubique descendit respectu centri terrae & uniuersi, ad angulos rectos, non minus quam terra,ergo centrum illius idem erit cum centro uniuersi non minus quam terrae:
dc consequeter non em ciet sphaeram distinctam. Tertio, idem constat ex ecclipsi Lunae ; ex inte positione enim terrae & aquae resultat Vmbra unius tantum figurae circularis, non duplicis, ut necessiario eueniret si essent distinctae sphaerae. Quarto, si haec duo infima elementa haberent. sphaeras Sc centra distincta , iam fluxus aqriete amari,quo per aduersutos gignuntur flumina, eos et contra naturam.iam enim triansiret a fila sphς-ra ast haeram terrae, elongareturque a centro itilliis,& ad huius centrum approximaret. v. g. dum fluit in locum A. Quinto,in medio mari essem ris viciniores caelo , quam cum degimus in tCrra, deoque nobis apparerent astra multo maiora.
134쪽
De natura se increments Nili. Ios
quod tamen falsum est: nec ubique hemisphae-rlum perseetiam appareretico tra quam ab Astrologis definiatur. Sexto denique,ti aqua peculia rem & distinctam sphaeram constituit,vel singula maria & lacus singulas sphaeras constituunt, VLVnam Mediterraneum, aliam Erythraeum , vel omnia simul unam: non primum, ut experientia docet, cum Mediterraneum.V. g. magnam habeat longitudinem,latituditiem autem exiguam, nec iam maria omnia unum haberent centrum , Ut statuunt aduersarii: non secundum,cum in multos sinus a terra dividantur, atque interse centur,
ideoque non possint efficere unam figuram sphaericam seperiorem sphaerae terrae. Adde,ipsummet
Oceanum continere multas Insulas extra ipsum prominentes. Ex quo manifeste constat, terram
esse altiorem mari ', non autem mare altiuS terra.
Necesse est igitur dicere terram & aquam Vnam& eandem sphaeram constituere,ideoque utrius que idem esse centrum magnitudinis, cum Vnius sphaerae unicum sit magnitudinis centrum , reidem etiam centrum grauitatis; non qu bd aqua naturaliter debeat tendere in centrum terrae, cum sit minus grauis,unde nisi aliter exigeret ordo uniuersi ad bonum animantium terrestri aqua terram inundaret, ut modis aer terram de
aquam circundat: sed quia aequaliter deberet
distare a centro & esse terrae concentrica, licet non esset in centro,terrae grauissimae elementorum loco. Sicut canum habet etiam pro centro, centrum terrae & aquae ; quia ab eo aequaliter distat.
Obiicienti vero primo D.Basilium Homil. 4.
135쪽
in Hexam. asserere, experientia compertum essae mare Erythraeum esse altius terra, respondeo numquam id experientia constitisse,nec naturaliter vlla ratione id fieri posse, ut ex dictis atque . dicendis constabita, graue enim deorsum tendat suae naturae relictum necesse est: Diuoque Basilio obiicimus D.Hieronymum in Pal. a.&l F. Chrysost. Homil. s. ad Pop. Antioch. &Damascenum lib. 2.de fidcxap. 9. & Io. qui nobiscum sentiunt. Potest tamen mare in aliquo aestu altius attolli peculiari aliquo littore , ut in Holandiati Zelandia usus ipse docet ubi incolae prohibent aggeribus inundationes eius, ne fata ἐς prata, quae non longe distant,penitus perdat,sed id minime accidit in locis paulo remotioribus, cum inde flumina decurrant in mare, tamquam de pressiorem locum. obiicienti secundo,Dauidem Psal. ios. Videra contrarium scrib ere, verbis illis. Supra montes stabunt aqua. &, Terminum pojusti, quem non transire-
die tur, ne 'e conuertentur operire terram,respondemus cum Damasceno lib. a. de fide. cap. s. dcio. Iacobo de Ualentia,& aliis,Prophetam age te de aquis initio suae creationis, quasi vestibus operientibus terram , sed imperio diuinae solius voluntatis in locis terrae humilioribus conclusis, Ut magna ex parte terra emineret, & reddere- tDr apta ad gignendas herbas & fruges ad animantium sustentationem. Ideoquesupra montes, id est,terram , quae iussu Dei exaggerata est in
Inon es, ut in eius cauernis reciperetur aqua.
Stabunt,id est, stabant aquae ; est enim futurum pio Prieterito,quo carent Hebraei. d. subiungens . . quid
136쪽
De natura se incremento M i. Iosquid die tertio factum sit, dicit solo Dei iussa. quasi increpatione terribili fugisse & recessisse
aquas ad decliuiora loca & cauernas teriae deoque caepisse apparere editos montes , quasi ascendisi cnt,& simul etiam depressos campos in loco humili, quasi descendissent, cum antea omnia aquis Operirentur. Quare a Deo constitutos reseminos , altioris scilicet littoris , aquae 'non audebunt deinceps transgredi vi sua, & contra Dei
volGtatem denuo operire terram. In institutione enim elementorum naturae aquae,Vt pote graui,iudidit Deus, ut semper descendat ad loca decliuiora.Quare Prophetae locus aduersariis nullo
obiicienti tertio,esse naturale guttae aquae si1-scipere figuram sphaericam: ergo etiam tota aqua iliabebit peculiarem sphaericam figuram; respon- cur a demus primo,experientia constare, id non con- uenire aquae in maiori quantitate. V. s. flumini stulaebus & lacubus,ideo si ex gutta adue xij probat haeti- figuram circularem aquae, oppositum probamus cae, nos ex fluminibus.Respondeo secundo, in gutta id fieri, tum , quia minorem habet grauitatem quim appetitum ad sui conseruationem, quae in unione consistit.& quia unio circularis est maxima,ideo gutta simit per accidens figuram sphin
ricam. quae ratio cessat in maiori quantitate.tum ex Alberto lib. 2. Meteor. tr. I. c.2 .quia omnes eius partes aeque graues aeque festinant descendere ad centrum linea breuissima. Vt igitur rem concludam; aquae elementum constituit unam
sphaeram cum terra, Sc ob id est in aequilibrio cum in sphaera omnes lineae rectae ductae a centro
137쪽
in Hexam. asserere, experientia compertum esse mare Erythraeum csse altius terra, respondeo numquam id experientia constitisse,nec naturaliter ulla ratione id fieri posse, ut ex dictis atque dicendis constabit , graue enim deorsum tendat suae naturae relictum necesse est: Diuoque Basilio obiicimus D. Hieronymum in Psal. y2.& lue s. Chrysost. Homil. s. ad Pop. Antioch. &Damascenum lib. 2. de fide xap. 9. & io. qui nobiscum sentiunt. Potest tamen mare in aliquo aestu altius attolli peculiari aliquo littore , ut in Holandia dc Zelandia usus ipse docet,ubi incolae prohibent aggeribus inundationes eius, ne sata de prata, quae non longe distant,penitus perdat,sed id minime accidit in locis paulo remotioribus, cum inde sumina decuriant in mare, tamquam depressiorem locum. obiicienti secundis,Dauidem Psal. io s. videri contrarium scribere,verbis illis. Supra montes 'abunt aqua. &, Terminum posuisti, quem non transgre-ictitur, neque conuertemur operire terram 8, respon
demus cum Damasceno lib. 2. de fide. cap. 9. dcio. Iacobo de Valentia,& aliis,Prophetam agere de aquis initio suae creationis, quasi vestibus Operientibus terram , sed imperio diuinae solius voluntatis in locis terrae humilioribus conclusis, Ut magna ex parte terra emineret, & redderet,ir apta ad gignendas herbas & fruges ad animantium sustentationem. Ideoque seu μ montes, id est,terram , quae iussit Dei exaggerata est in
Inontes , ut in eius cauernis reciperetur aqua.
Stabun id est, stabant aquae; est enim futurum pro praeterito,quo carent Hebraei. ix subiungens
138쪽
De natura se incremento Mo. Iosquid die tertio factum sit, dicit solo Dei iussu quasi increpatione terribili fugisse & recessisse
aquas ad decliuiora loca & cauernas terrae deoque caepisse apparere editos montes, quasi ascendist erat,& simul etiam depressos campos in loco humili, quasi descendissent, cum antea omnia aquis operirentur. Quare a Deo constitutos terminos , altioris scilicet littoris , a quae hon audebunt deinceps transgredi vi sua, & contra Dei
volentatem denuo operire terram. In institutione enim elementorum naturae aquae,Vt pote graui,iudidit Deus, ut semper descendat aci loca decliuiora.Quare Prophetae locus aduersariis nullo
modo fauet. λObiicienti tertio,esse naturale guttat aquae sumscipere figuram sphaericam: ergo etiam tota aqua habebit peculiarem sphaericam figuram; respon- Cur a demus primo,experientia constare, id non con- uenire aquae in maiori quantitate. V. E. flumini sturae bus & lacubus,ideo si ex gutta aduersirij probat haeti- figuram circularem aquae, oppositum probamus nos ex fluminibus.Respondeo secundo, in gutta id fieri, tum , quia minorem habet grauitatem quam appetitum ad sei conseruationem, quae in unione consistit.& quia unio circularis est maxima,ideo gutta sumit per accidens figuram sphaericam. quae ratio cessat in maiori quantitate.tum ex Alberto lib. 2. Meteor. tr. r. c. 2 .quia omnes eius partes aeque graues aeque festinant descendere ad centrum linea breuissima. Vt igitur rem concludam; aquae elementum constituit unam
sphaeram cum terra, & ob id est in aequilibrioicum in sphaera omnes lineae rectie ductie centro
139쪽
ad circiimserentiam sint aequales, ut patet ex definitione circuli, & sphaerae Euclidis lib. L& Ii. ideo nulla pars superficiei maris erit altior altera:cum id dicatur altius altero,a quo lineae usque ad centrum ductae sunt longiores , quia cum sit Vicinius caelo, remotius est a centro , quam illae lineae,quae ab alia re ad idem centrum ducuntur. His duobus suppositis sic argumentor. Fons ac forigo fluminum est altior fine ex primo supposito .finis est altior mari in quod flumen influi vel saltem non depressior, aliter enim mare in flumen inqueret, retroque flumina fluerent, & non in mare , ergo origo & fons fluminum est altior mari in quod influir. At nullibi mare eminentius aut altius est ea parte in quam influit flumen,cum in figura sphaerica', qualis est superficies maris, Vna pars non sit altior altera,circumferentia ubique aequaliter distante a centro, ex secundo supposito : ergo mare Vbique depressus est, ebque magis quo flumen longius fluit .v.g. Nili origine& fonte ad minimum quatuor stadiis&quingentis pedibus, quippe cum Nilus, ut libro i. diximus,ad minimum fluat vigintiquatuor stadiorum millibus, non numeratis sinuosis & magnis eius flexibus. Non igitur Nilus, aut ulla alia flumina originem habent a mari, ne tam sublime contra naturam grauis aqua cogatur ad fontem& fluminis originem ascendere. Huic euidenti argumento conatus est respondere Scaliger exerc. s. negauitque sequi quod contendimu4 , eo quod pars superior aquae propellat in seriorem , unde se, ut ubi in mari sunt specus A meatus, protrudatur pars inserior a su-' periore
140쪽
De natura es incremento Nili. Io7
periore sit perincumbente; ideoque non naturaliter, ut demonstrat argumentum. sed vi aquam eleuari se pra terram , dc efiicere fontes initia
Verum haec responsio insolubiles difficulta-Elemerates patitur.Primo enim falsissimum est elementa in P ψ
in propriis locis grauitare, & consequenter pM baehiqtem superiorem aquae protrudere inferiorem, Ut non gra- probat Syrianus,& Ptolemaeus apud Simplicium uix Vς, lib. . de caelo.tex. 16. ex urinatoribus ac natanti R VR 'bus,qui in profundo maris non maius onus sentium superincumbens humeris , quam cum sub ipsa tantum aquae silperficie natant. Idem experiuntur omnes quotidie cium hauriunt aquam e puteis : vas enim aqua plenum non magis gravi'tat alte in aquam demersiim , quam immediate sub superficie. quod etiam de aliis elementis docet Themistius apud Auerrocm lib. 4. de caeso. rex. 3o.Simplicius lib. .de casso M.t6. yrianus M
aiij, quicquid opinatus sit Petrus de Abano dif
ferentia I .Idemque conuincit ratio. nulla enim datur causa ob quam elementa in propriis sphaeris grauitent, aut leuitent, clim elementa non moueantur,nisi ut situm assequantur locum. At in sua sphaera iam habent:non est igitur cur mo ueri debeant. Quod si Aristoteles lib. 1. de caelo. tex. 29. O. 9. dc Secb.Io. Probi. s. & Scct as. Probi. 1; . aliter sentire videtur de aerc,respondet. D.Thomas,eum de acre mixto vaporibus aqueis, aut Topice fuisse locutum. Sicut etiam ob eandem aqueam humiditatem animalis vox descen dit, potius quam ascendat: & ex eius ad terram