장음표시 사용
81쪽
stotele re diserepat. Archelaus apud Senec. c. C .& Straton ibid. c.I, .sen seiunt,conta arios Ventc Sluctantes in caverni, terrae se ipsos premere , E dum fugam quaezunt, dcclaustra conantur ei Engere,concutere & mouere terram. Sed illu 1
obstat, quδd tunc fieret motus terrae quorie
cumque vehementiores venti spirarent, cum Ig. men e contra , quando futurus est terraemotu ἰ,
praecedat aeris quies 3c tranquillitas , ut scribit Plinius lib. L .c. 79.
Caeteris rectius Aristoteles philosophatus lib.
2. Meteor.Seneca lib. 6.c. l.& lib7.cχ s. qq.nat. Cesistenes apud Senecam lib. 6. c. 2 3. Averroey, Albertus, reliquique Peripatetici docent,terra: motum fieri ab exhalatione,quae vi Solis δc igniusubterraneorum genita quaerit, quippe quae Ca lida sit de sicca, e terris exitum,eoque motu ma gis ac magis incalescens tandem, ut sibi patefaciat aditum,& exhalet, ciet terraemotum azire morem 1, adeo ut saepe aedificia , quae seper caue nas erant, procumbant. Quare regnante Tiberio Caesare una nocte duodecim Asiae urbes prostratae sunt,ut docet Plinius lib. 1.c. 8 .Suetonius
in Tiberio. c. 8.& Dio lib. 7.unde ad eas subleuandas facta est eis ab Imperatore ςributorum fremissio: & nonnumquam fit, ut parietes quibus fulcitur omne tegimen caui, decidant in illum
subteruacantem locum totaeque urbes & tractus agrorum in immensam altitudinem mergantur ἔquain etiam saepe terraemotus amnes magnitudinis notae conuertit introrsus, alias nouos exprimit,prioribus meatibus obstructis , dc adapertis nouis
82쪽
De natura es incremento Nili, 3 3
nouis,locis faciem mutat, desert montes, subrigit plana, valles extuberat, nouas Insulas erigit, ut docet Aristoteles loco cit.Seneca lib. s. cap. . Plinius lib. 1.c.S..82.84. 8 S.Cic.lib. .de diuinat. Georgius Agricola lib. 1.de ortu & causis subterraneorum,Cardanus lib. 3.de Subet. Vicomercatus lib.Σ. Meteor. Terram otum praecedit comi-itaturque tettibilis sonus,diuersus tamen pro di uersitate cauernarum secundum longitudinemvIatitudinem,obliquitatem &leuitatem. Vr enim musica instrumenta varie sonant pro diuersitate longitudinis latitudinis, leuitatis & figurae 3 ita contingit in sonis cauernarum ex allisione EO fractione aeris & exhalationis inclusit,ex Aristotele & citatis . lam probatur sententia Peripaterico rum,tum,quia cum sea natura calidum sursum tendat, necesse est etiam ut exhalatio sua natura calida exitum & ascensum quaerat, agitetque quicquid impedit: praesertim cum calida inclusa magis ac magis incalescant , ut patet in calce & musto : tum , quia perspicue post terrae motum aliquando sequitur evaporatio exhalationis aut 'Mini similis Ecnephiae,ut accidit Heracliae 3c Hierae , Aristotele teste , & nonnumquam embuit incensa,ex Seneca lib. s. . . & alicubi cinis exhalatione illa sulphure aut bitumine incenso, ex citatis : tum, quia fit temporibus maxime aptis ad exhalationem producendam ,ut vere & autumno quibus calor dc humLditas necessiriae ad gignendam exhalationem regnant, terra que est sum cienter densiata, Dcc facile potest exhalaxe,ex Seneca lib. 6.cap. a. Ari-
83쪽
stotele de Plinio locis citatis. Vndς, ctiam terraemotus sepius euenit noctu, quam interdiu terraeporos constipante frigore, nec Sole xe luente exhalationem ex Plinio cap. 8o.& Aristor.Quod si quando fit interdiu,id accidit quod noua excitetur a Sole halatio,quam soras euocare non potost, ob alaiaxem quantitatem, & ob strictos terrae, meptus. tum: similitudine motuum praetern ruralium n animalium corporibus facto
Quaerenti gitur cur A gyptus aut nunquam, aut fere nunquam intremiscat, respondendurn est, tum, quod calore,& actione Solis nunquam longe positi exhalatio paulatim resoluatur,& f .ras euocetur. unde scripsit PliniuS lib. 2. cap. 8 O. ueo Gallia 2 pim minime quatiuntur, quoniam
huc tilis ea Asbe se femis.Vt enim loca Septon trionalia ob desectium cistoris, quo gignitus exbalatio, raro intremiscunt, ut Albertus in- Mereop.cap. 1 o.& O laus Magnus lib. I .c.I .do cent; ita Ioca maxime calida vi caloris resolutae halntione ; quare & Aristoteles in Meteoris docet, Cometas frequentius fieri. extrλ Tropicos,quam intra,qubd ibi exhalatio materia Cometae facilius resoluatur: tum, ut habet Seneca lib.6.cap. 26.& Vincentius Bellovacensis inspeculo uat.lib . quod AEgyptus tota ex limo concreuerit. Nilus enim turbidus fluens, secumque trahens multum limum ex superiori AEthiopia, eum subinde apponit prioribus terris , sempcr-que annuo incremento AEgyptum Vltra tulit. Illa igitur creuit in solidum limo,quo pressa erat,are
84쪽
De natura se incremento Nili. scente. Cumque solido liquidum, & molle duro
semper accellerit,nihil inane ingeruenire potuit, nullaque intercludi cauernae , in quibus coalescerent exhalagipsses,terraei notus emciens cause. Quare et i a Ctesiphon Ephesiae Dianae tepli architectus ad templi fabricam palustre solum elegit, ne terraemotum sentiret. Id illis verbis docet Plinius libro trigesimosexto capite decimo- quarto .is agnificentia sera admiratio extat templum TempluEphesia Diana ducentis viginti annu filiam a tota P' in Asia- D solo id palastri fecere,ne terramotus sentiret, ξ' 'aut hiatus timeret. Rursus ne in labrica atque innabili fundamenta tanta melis locarentur,calcatis ea sub Nanere carbonibuι,deinde velleribu lana. Vt igitur rem uno verbo concludam, Nili, Solisque munere AEgyptus immunis videtur a terraemotu . Iam de eiusdem Nili incremento sequenti libro disputabitur.
85쪽
C A P V T I. I C V T veteres flumina variis expressere figuris & notis,ut inter caeteros . docet AElianus lib. 1. de Varia hist. cap. ι3. ita etiam variis symbolis Nili incrementum significarunt. Aliquando enim expresserunt Leonis effigie, ut testis est Orus lib. i. eo quod ingrediente Sole signum Leonis , Nilus crescat. Alias tribus hydriis , quod eorum sententia triplex esset causia mundationis, prima quidem natura AEgyptiae terrae,quae ex se effunderet aquam; Oceanus altera,ex quo incrementi tempore aqua dilabere
86쪽
De natura dr ἱncremento Nili. s
tur in AEgyptum: tertia denique imbres, qui ad
Austrinas AEthiopiae partes eo tempore caderent. Quandoque caelum dc terram , quae magnam aquae vim effunderent,incrementi Hieroglypnicum statuerunt. Visitur item Romae in aticano Nili statua cum sexdecim puerulis quati eam scandentibus, manu cornucopiae renens , quod incrementum sexdecim cubitorum summam Vbertatem ac delicias regioni inducat, LVesparia
no Augusto dicata; sic enim scribit Plinius lib.
3 6.c. I. Inuemi eadem GH pim in e Ethiopia, quem Vocam Basaltemferrei coloris atque duritia; unde stet nomeri dedit. Puemquam hic maior reperim est,quam in templo Facis ab Imperatore Vespasiano Augustodia ιm: argumento AAb sexdecim libem circa ludenti-smeer quos totidem cubitisummi incrementi augentisse amnis inteliguntur. Frequenter denique Sphingem, eo quod Sphinx superiori parte Virginem referat,interiori Leonem, pro Nili inundatione significanda statuerunt. Nilus enim exulat sndente Iulio, in quo Leonis,& Augusto, in quo vjr.inis signa Sol permeat. Notabant autem in Sphingis basii Hieroglyphicis litteris, qiue essent obseruanda in dimetiendis agris inundationis
tempore. Docet etiam Plinius lib. 36.c. I 3. Amasim AEgypti Regem Nilo sacrasse Sphingem ex
integro marmore,cuius longitudo fuit pedu centum quadraginta trium,altitudo ab imo pectore i iacentes enim Sphinges figurari solitas facile - videre est in Capitolio Romano ) ad fiammita tem capitis pedum sexaginta duorum ;capitis Ve-xo circumserentia duorum pedum si racentum.. - . E s
87쪽
Pol rd incrementum stato tempore , non est solius Nili,sed illi cum aliquibus aliis fluminib. commune. Nam Plinius lib. s. c. 26. docet, Eu- hatem etiam crescere , ut etiam aliqua Pontiumina,ex sententia Theophrasti, Senec. lib. s. nat.qq. c. 26. Idem euenire Nigro in Africa flumini Nili aemulo, eodemque tempore,& docet Plinius lib.s.c. 8. & apud omnes in confesso est. Quin etiam Plinius lib. 2. c. Io . tradit, eodem quo Nilum tempore crescere fontem in Insula oelo,& cum Nilo pariter decrescere, ut etiam lib. 3 i. c. 4. scribit, Apoloniae in Ponto fontem iuxta mare aestate tantum superfluere, praecipue circa Canis ortum, eoque parciri quo frigidior fuerit aestas. Denique fluuium Pegusiae regionis Indiae ultra Bengalam certo tempore ad triginta leucas exundare scribit Ioan hes Petrus Maiseus lib 1 historiae Indicae. Qup factum est ante paucos annos , ut ad 0oo. hominum millia hostilis exercitus sub ipso inundationis tempore, primariam urbem obsidentis perierint in ipsa alliinione, ut ex litteris annuis Indiae Societatis Irsu percepimus.
88쪽
De natura se incremento Nili. 3 9
sibus initio Lunationis Nilum augeri & crescere,ininus tamen,quam fiat aestiuo tempore. nititur autem illo Aristotelis loco lib. 1.Post.cap. 2 . ubi quati ens Philosophus cur Nilus decrescente Luna magis fluat 3 respondet, quoniam hybernior decrescens est. & propter quid livbernior decrescens est quoniam Luna deficit. Sentit secundo,aestiuo quoque tempore,non Vnicum,sed. duos fieri notabiles Nili auctus & defluxus, seu incrementa & decrementa,alterum quidem Sole ingrediente initium Cancri,seu circa medium Iunii quouique egrediatur idem signum, nempe circa medium Iliiij & cum Sol Leonem ingressus accedit ad Caniculam imminuatur paulatim,& inter ripas capiat. Alterum autem in in gressu Solis ire signu Uirginis circa mediu Augusti usu ad egrestum ex eade, redituq , ad solitam. aequalitato intra ripas Sole permean re signum Librae. Sed pace tanti viri, utrumque eiust cstatum a commum sentenxia & veritate alienum est. Et quidem quod attinet ad primum, id patet quo. itidiana experientia: neque enim eadem lex est. de menstruo fluxu & refluxu Nili,atque de diu no fluxu & rerum maris ; cum in illo necesse
iit aduenire nouam aquam , ut in caeteris fluminum alluvionibus ; in isto autem sitis sit alterari mare,sue a subiectis exhalationibus virtute Lunae & astrorum excitatis, siue ab aliis causis, de quibus nonnihil insertus c. s. Non fieri aute nouas aquas in AEgypto in fine cuiusq; mensis co- stat apud omnes,& sequi videtur ex eiusdem doctrina Gen. c. a. q. io. ubi etsi perperam ὶ scribit,
89쪽
numquam in Egypto , vel AEthiopia esse niues aut pluuias,quod regiones illae sint calidissimae. Nec Aristoteles somniauit unquam quod illi demenstruis incrementis Nili tribuit Abulensis reius enim propositio non cst uniuersalis: non enim ait, singulis mensibus t Lunaribus scilicet Nilum fluere decrescente Luna,sed est indefini
ta,Nilum in suo videlicet incremento in maxime augeri & fluere cum Luna decrescit, quod tem pus illud hyemis tempori respondeat, D Vtrobique deficiat lumen & calor; unde, ut anni tempora a Sole, ita tempora mensis a Luna videntur pendere. Quaere idem Aristoteles lib. . de gener. Animal cap. 2. Sol sincitratin per totum an num Θemem atque astatem facit na per mensem id agit. quod ita sit non accessu, discessuque Luna, sed alterum incresceme luce, alterum decrescente: Quod etiam elegantissime more filo explicat M. Tulla.. lib. 2.de natura Deorum. Neque Aristoteles sui. hoc etiam notem ) id contingere dicit in Lunae principio avidi acremento,ut Abalensis explicat, sed decreschme Luna,quod etiam scripserat loco citato lib. de gen. animal. 2. Vbi ait. Te in enim hoc mensis scdacet decrescentis in figidius est, of humidius, opter Luna demementum d fectionem . Alterum eius effitum miniis quoque verum est, licet id renuerit Aibertus lib. r. sent. d. 27 .aTt.4. Vnicum enim tantum est Nili incrementum aestiuo tempore, ut videre est apud Herodotum lib. r. Diodorum Siculum lib. i. Authorent libride Nilo, l)linium lib. 1 c. 7. Hlianum lib. Io.ddhist .animal .c. s. Lucanum lib. iq. Senecam tibin.
90쪽
De natura se incremento N. b. t 6 Inat.qq. c. 2. Philonem lib. r. de vita Moysis, &alios,ut ex sequentibus patebit.Sed & Caniculae
tempore maxime crescete . & non e contra decrescere, ex omnibus pene colligere potuit, Vt
Authoie libri de Nilo, Pluta icho lib de Iside&Osiride, Lucano, Anastasio S naita, Claudiano,& aliis. unde factum est,ut AEgyptii Leonis Hieroglyphicum pro symbolo incrementi Nili convistituerint,quod Sole in Leone & Canicula posito maxime Nilus inundet. Atque hinc apud reliquas gentes mos inualuit,vi canales & tubi,qui aquam per terebrata foramina eructant, ligurentur in leonina capita teste Plutarcho loco cit. &Pierio Valeriano lib.1.Hieroglyph.ut etiam Sole in Virgine Nilum minui, & non augeri,iestatur Plinius 8c Seneca locis cit. sed dimisso Abulensi, iam de incrementi tempore reliqua prose
Omissa igitur opinione Bedae in lib. de nat. rerum existimantis,incipere mense Maio, cum nimis a probabilitate ;; nedum veritate discrepet, duae sunt hac de re sententiar. Prima est Authoris libri de Nilo neque enim librum illum Aristotelis esse crediderim,ut inferius c. is .dicetur scribentis,incrementum incipere a Cane, qui, teste Plinio lib. 2.cap. 47.. oritur ingrediente Sole primam Leonis partem,&protrahi usque ad Archii rum. Idem que sensit A lianus lib. t o. de histor. animal. p. 6.nec discrepat Lucanus volens in-- cipere Sole existente in ultimis gradibus Cancri, de desinere circi autumnum: canit enim lib. Io. 'e vli pars cab tenuit, qua mixta Leonis Syde