장음표시 사용
21쪽
revinginam i qui lusus est id quid sibi ablatu fuit recuperat τι vindictum non appetens stultus hi
niadictam umeri licet 68 .et seq. iamdictam ut quis ab ullo sumat,opus est ut ab illo cognoscatur in vindictu quomodo par pari reddatur as
violentum praeter uoluntatem et rationem patientis accidit ιι
viri ortiores seminis, utpo intul
uirtus V uitium praeciatit leges is virtus ex quibus habitibus supra. prie assiarius habitat est serandum rectam rationem id est prudentiam uesiuirtus heroica quo ι' uirtut moralis eur non dicatur in . tellectius re virtus moralis experientia ertiri go tempore cur indigeat issvirtus naturalis siet virtut omnis perficit εsiiurius ex assuetudine quomodo ba beatur uirtus quomodo ex doctrina habeatur ir sistris Adiui uera definditur is, uirtutis nullus alius fias quam ho nestim 3.σ4 virtutis perfictam eognitione quasis sequi potest, neque turam noni NDEN. habere uirtutem ir suirtus perfidio melius ab anima immortati quam mortali cognosci tur 66i uirtute praeditia non recte dicitur, qui eas tantum cognoscit i 4
virtutes aliae cur experientia, aliae
assuetudine feri dicantur reo uirtutes dupliciter dicatur, Cr quaenam sint a caelo uirtutes et istia in nostra nostra no se potestate,quomodooruatur
uiristes intellectiva no omnes rint assuetudine iSouirtutes morales non in uni nobis
virtutes morales quomodo in nobis favi ira ersequentia virtutes morales per iuncta habent prudentiam 1 virtutes non acquiratur ex doctri na,sedillarum cognitio a svirtutes principes er non princi pes 196
virtutes esse in nostra pol state
a virtutum moralium crintellectualium disserentiae ago ad Virtutes dequirendus aptitudo duplex ν τvisa perficta quae apud Aristote. Iem 684 Crsequentiaulisperiodus fingulis a natura δε- tus Ur i N I s. uitia elyse nostra potestare is a sequentia uitiorum carussa est dolor σω&ptas επι
isti quis risini ei licet per se, non per magi
stratum os ulcis i magis humanum est pari placari iis vi ses ut de oelope ueramulit
nem umeret, post iam effugisset,redij Crei in Mauit fel illum Ais,qui ei ocula eruisset motin ostio singulared homine diuersi, principijs percipitur, uniuersalem asingularibus uniuersalia mae dicuntur mutiluntas ad irrationalem animam pertinet 4
uoluntas bimiam amitur 4M uoluntas quid 4 suoluntas nostra nos sera ersequentia uoluntasuult ea quae fierim sancnon tamen libera est 4ra
uoluntatem cur Arist. non dixeris
24쪽
ipso. et cmma discinctione strium sumpsit distin
R Post TVM NOBIS EST, si NGULARE certamen, quantum quidem poterimus, fundamentis semctissima religionis nostrae innitentes, euertere,ac penitus ex uanimis hominum extirpare, utpote quod ab
homine qui Christi seruatoris nostri religionem pie talem prostetur, abhorreat. Sed quia editus est liber quidam, inscriptus Contra usum duelli, in quo multa e tiam disputantur contra libros nostros De honore, ubi agitur de singulari certamine: qui libri sub nomine Ioannis Baptistae Posteuini salso in lucem prodieruntiet si no. . lateat nos illud Aristotelis, τυ HO- ναντα me Qxu Ex fit uir ωουθία Ἀν: tamen faciendum nobis primumluidetur, ut ea
refellere conemur, quze contra libros nostros De honore scripta sunt: ut, qui tantu. modo uerborum faciem intuentes, interius autem non expendentes reconditam rerum ueritatem, putauerunt eius libri quem diximus auctorem Aristotelis sententiam, ueritatem V ipsam omnino astequutum esse, facile intelligant, non solum nostra quae is refellit peripateticorum doctrinae prorsiis consentire, sed etiam tantum
abesse ut ille qui quidem magnum se adiumentum suo hoc libro generi humano attulis te putauit) ex doctrina Aristotelis, & ex philosophia moralisingulare certameeuerterit,ut id etiam ex ipsiusmet uerbis dari ac permitti in omnibus fere causis per spicue appareat. Atm ita plane intelligetur,seri non posse ut singulare certamen GDertatur,nis ex fundamentis sanctussimae religionis nostrae. Quae quidem res potissimum nos impulit,ut ad haec scribenda aggrederemur. Hoc igitur nisi fallim uocum ita futurum sit contra id quod sibi iste proposuerat, magis probandis mihi qui dem uidetur eius consilium, uoluntas Q, quam eo ipse laudandus, quod quae uel let praestiterit. Sed primum loquamur generaliter, ponentes id quod ipse satetur totius suae calusae sundametum est uidelicet ipsus singularis certaminis plura esse genera. Uerum antequam ueniamus ad ipsus uerba uideamus quam facile hoc eius scindamentum peruertamus accipientes ex eis quae ipse concessit & dixit. arma, quibus eius impe tus aduersus nostrum librum labefactetur atq; frangatur. Sed quia nos, qui de opinione Aristotelis disserimus huius controuersiae iudicem Aristotelem constitui mus asseremus in omnibus uerba ipsius Aristotelis, ponentes ea ante oculos, ut ho mines qui non certis quibusdam, destinatiso sententiis addicti consecrati s sunt, sed ueritatem amplecti desiderant, sicile intelligant*iam iniuste, quam etiam conistra hominum ut: statem, iste in me quasi grauissimum aliquod facinus admisiliam, inuaserit. Sed iam ad rem ueniamus. Omnia singularia certamina, quae ex fundamentis naturae , non ex sancta nostra religione permitti possunt,sunt unius generis uel speciei ut iste loquitur: ergo sundainentum eius a ueritate abhorret, quod scilicet sint plura genera:& quod ob hane causam unum genus fuerit permissum,'& aliud n5 permistum. Ex quo postmodum emanat, me in libro De honore non esse lapsum, quia ignorauerim nomen ec no tionem, uinam 5 originem singulaus certaminis cum dixerim eius nomen apud Graecos fuisse Monomachiam, apud Romanos Singulare certamen: quia non fue runt generalia nomina ut ipse dicit sed solum nomina unius speciei uel generis. Consequentia perspicua est id uero quod antecedit, probemus in hunc modium. Illa certamina quorum est idem sinas, elle etiam eiusdem generis uel speciei neccile est. hoc enim loco pro eodem sumuntur uenus dispecies.
25쪽
ctionem illorum certaminum: ut ex fine qui erat honor, conclusit unum genus cerin molim taminis. Sed probemus ipsam ex Aristotele. etenim ipse inquit: avoniam autem a sine appellari omnia iustum est. Item inquit: Determinatur enim Sc delinituru-3 ἔ ' numquodo, fine. Siquidem ec superabundantia ut nominetur ad finem,&excellen tia uirtutum oportet. Si ergo tantum quodq; determinatur ec definitur hiae: singi laria ergo certamina determinabuntur 5c definientur fide. Ergo si imis erit unus, una erit species simgularis certaminis: si plures, ergo plures species. De caelo π hem Aristoteles haec scripta reliquit: Cuius enim carisa uiui quod* est, ficiam Jo,t est ipsum est illius substatia. Quae ergo certaminatiabent eunde sine ut sint etiam '- eius em speciei necesse est: etenim sunt eiusde substantiae&formae,necesse est ut materia tantum disserant. Sed omnia illa si mularia certamina quae ipse concessit ex sundamentis naturae N illud etiam genus quod nos concessimus in libris De honore, sunt certamina singularia; quorum est idem finis: ut igitur sint eius dein genoris uel speciei, necet se est.
Minor probatur sic: illa quorum honestum est finis, sunt eiusdem finis. Propositio ista perspicua est. Sed omnium illorum quae ipse concessit ut nugnare pro patria, prQ coniuge pro regnis . honestum est finis: ergo habent eundem linem. Sed ostendamus posterioris liuiui syllogismi minorem. Si enim honestum non ei set eo rum lini . non essent concedenda a Republica bene initituta: quandoquidem Recpublica bene instituta nunqua concedit inlionesta. alioquin no esset bene instituta. Item inquit Arisitoteles: Ut simpliciter bona sunt laonelia,ct quaecunq; pro patria. , , facit, perdens sua. Qui ergo facit pro patria. facit propter hόnestatem. Item' iri. 'sortis finis est lionestum. Vinii pugna ni pro patria pro conivgbus, pro filias pro re gno sunt uiri sortes: ergo eorum qui pugnam pro Patria, pro coniugibus, pro fili j Pro regnis,est sinis honestum. Maior etsi perspicua ex se est . declaratur tamen ab Aristotele his uerbis, quae si FUNc. pra etiam citauim us ad aliud probandum: F nis enim inquit, omnis actionis est so, eundum habitum:& uiro sorti fortitudo est lionesta, θύ talis est sinis: determinatur,' 5 definitur unumquodq; sine.Honesti enim gratia sortis sustinet S agit ea quς sunt,' secundum fortitudinem Ergo uiri fortis est finis honestum. , Deinde paulo post inquit: Oportet autem non propter necessitatem sortem es, x se,sed quia honestum est. ,, Item paulo pist inquit: rtes enim agunt propter honestit ira aut adiuuat ipsen Rha s liem inquit. aecunq; sunt opera fortitudinis,sunt honesta di iusta: oc opera i ste saeia,supplesum honesta.sECTIO SECUNDA. Onfirmatur ratione . Si finis uiri sortis non esset honestum, qui pugnarentuto sit serent poenas constitutas a legibus, di qui pugnarent ut fugerent opprobriare cc sequeremur honores, θί qui pugnarent eoacti, re qui experientia confisi, ecqui per ir*n, ta qui pugnarent per conlidentiam, di qui per ignorationem: qui inquam pugnarent per ea quae dieta sunt,elsent uere fortes. Consequens est salsum, ergo antecedens. Consequentia enim perspicua est: quandoquide Aristoteles pro hauit ipsos non esse uere fortes quia eorum finis non erat honestum. necessitas igias . tur cogit, ut eorum finis sit honestum, alioquin nihil diceret Aristoteles. Etenim siseri possiet, ut alius ipsorum esset linis quam honestum, possent etiam esse uere sorotes. quod cum a sententia Aristotelis di ab ipsa ueritate abhorreat, quin id etiam unde fluxit falsum sit negari non potest. Minor uero etsi ui sua satis est clara ostedi tamen potest maioris declarationis causa: quia qui pugnant pro patria, ct c. si non sunt fortes, ergo necesse est ut sint audaces uel timidi. Silioc. ergo nihil ipsis est concedendum. essent enim uites praediti., Rhes. . Item Nulla laus est ipsis tribuenda etenim laus proprie est uirtutum. neq; honor: .Erbis h. honor enim ut declaratu est in libro De honore est signu beneficentiae per eleetio ne propter honestu: & est praemium uirtutis, & reru honestarii ut infra etia dicetur. i. Et bicio. Item, Honor est a uirtute. quia est propter appetitum honesti. Item, Victoria Rha. o. inquit Aristoteles di honor sunt honesioru: demostrant enim excet letiam uirtutis. Praeterea
26쪽
Praeterea dixit, prauos non est e dignos honore, sed tantum bonos. Si ergo non . . Dis. . elsent sortes,essent praui,& nullo essent honore digni, di nihil ipsis esset conceden dum. Sed ipse concessit elle laude di honore dignos ut igitur sint uiri fortes quae e rat minor propositio necesse est. Ex quo postmodum sequitur conclusio ut eorum
qui pro patria pugnant, ec pro at is rebus quas dixit iste homo, finis sit honestum.
Ex quo praeterea emanat,ut propter honorem certenti honesta enim sunt honorabilia: ec reciprocimturanter se, ut qui pugnant propter honestum, pugnent propter honorem uerum: ec qui pugnam propter honorem uerum,pugnent propter hone stum. Honor enim est honestorum praemium.
Ex quo postea sequitur,illa certamina quae sunt propter musam publicam,& quc
sunt propter honorem, pro innocentia, pro ueritate, et se unius genetis uel species quandoquidem omnia sunt propter honestum. Vnde liquet, una uersum huius uiri librum, in quo profitetur eas se rationes inuenisse quae omnino singulare certamen euerterent, labefaciatum atq; conuulsum iacere. Sublatis enim sundamentis,doma
sublatum vile, nemini est dubium. sECTIO TERTIA.
OVod si dicat, iae fiunt pro causa publica, ea homines facere non propter honestum,sed propter poenas, uel ut fugiant opprobria, uel ut sibi impertianti rhonores,di ponantur statuae: non propter honorem, quatenus honor est honestus,
sed propter illam nescio quam speciem ac faciem honoris: 5 quὀd fiant propter gloriam uel propter regna ac propter coniuges non quatenus honesta sunt, sed quaterius sunt utilia θc iucunda:atm huiusmodi esse concessa ec permissa:Si inquam ita diis cat,in dubium uenire non potest quin statim efficiatur,eos qui ea concesserunt, per peram concessit se. quippe qui concessierunt inhonesta, quae uiris probis per ipsum etiam non sunt concedenda. quod si concedenda sint,magis erunt concedenda qus sunt propter honorem, quatenus honor est honestorum: honesta enim inhonestis, ec utilia inutilibus de iucundis sunt praestantiora. nam de inhonestis &aliis non est dubium. Neces Iaria enim oc utilia fiant gratia honestorum, & de quo minus uidetur m Posite inesse re inest. ergo,de quo magis. Homo igitur iste putat ea esse permittenda, quae non sunt propter honestum: α quae sunt propter honestum, non esse permittenda: quo quidem nihil uidetur absurdius dici posse. Praeterea si non sunt propter honestum, ergo non erunt legitima: quod enis est 1 ibi legitimum est iustum: quod iustum, est honestum. Sed ex eis quae dicit ipse, sunt legitima:ergo necesse est ut sint honesta. Sed dixerit non esse honesta, ergo suam ipse sentetiam couellit:&si sunt honesta, ergo no sunt plura genera singularis certaminis. Quocunq; igitur se uerterit homo iste,ut eius landamentu corruat necesse est. Praeterea faciamus, pugnare pro patria non esse pugnare pro honore suo, de pro innocentia sua, ut ipse aperte latetur, ec sequitur ex eius dictis. quod etsi perspicue falsum estiostendamus tame,si est permittenda pugna pro patria, esse magis permittendam propter honorem,in quibusidam causismon ut collocentur nobis statuae, retribuatur aliae partes honoris,sed quatenus honor est honestoru. etenim huc spe aut ego in libro De honore, cu pugna concessi pro honore. 5c argumentandu est sic.
Pro illis rebus unde essicitur ut homines euertisse omnes uirtutes,omnia iusta humana di diuina, omnia honesta uideantur, usque adeo ut appareat nihil eos a beta luis differre, est eq3 prorsus rationis expertes, debet homo magis pugnare singulari certamine, quam pro illis quae omnino huiuscemodi uim non habent. Maior haec perspicua est. etenim est magis honestum: ita ut melius sit mori, quam talem existi . mari. Sed accusiari quenquam de intersectione amicorum per insidias, de prodi tione patriae, de uenditione eorum qui in se maxima beneficia contulerint, propter lucrum:de interseetione parentum, fratrum, propinquorum, ut maiores conseque retur diuitias: de spoliatione templorum sacrorum: de maxima blasphemia aduerosus ipsum iEIUM .cHRISTUM redemptorem nostrum, per contumeliam ec eius negleictum,& aduersus eius matrem,&in eius sanctos:de hstes de impieta te,& ut uno uerbo dicam de omni extrema prauitate.
Accusari inquam de istis, est accusari de iis rebus, quaru ea uis est, ut homo euera
27쪽
tisse omnes uirtutes, omnia iusta humana ec diuina, omnia honesta uideatur, ita ut nihil obstet quin animal irrationale & bellua existimetur. Qirare hoc magis impel- . Iere hominem debet ad singulare certamen, quam caetera, quae omnino ipsum non reddunt talem. Minor propositio est clara. Etenim qui talis est, irrationale animal est. Si enim esset rationale, ea non saceret, quae rationi omnino aduersantur. ex quo sequitur belluam esse. Sed non pugnare pro patria, pro coniuge, pro regno, est de illis quae non Omni no hominem reddunt talem. Illa enim quae post ant tale sine prauitate, minus indiscant homines euertisse uirtutes omnes, omnem iusticiam, di caetera quae dicta sunt.. Non pugnare autem pro patria, pro uxore,pro regno, potest esse sine prauitate, uti delicet uel propter negligentiani, uel propter timiditatem,uel propter deceptione. . Illa uero quae dicta sunt, non possitnt esse sine maxima prauitate: ergo minus india cant homines euertisse omnes uirtutes, de omnia iura humana 5c diuina, & caetera:
ergo minus est pro patria, pro uxore, pro regno, quam pro illis quae dicita sunt, pugnandum singulari certamine. Sed pugnare pro illis, est pugnare ut lionesti hominis status retineatur, & quatenus honor est honestorum. Ergo magis concedenda est puma quae est propter honorem uere acproprie acceptum, quam pro Patria. Et hoc est quod dixi in libro De honore, Honorem esse patriae di omnibus alijs rebus anteponendum. etenim fieri non potest, ut ille qui si sine honore, uere possit ho mo uocari. Et diximus uerum esse, ciuem non este svij psius sed patriae, cum est honore dignus. Sed cum est sine honore, non est pars patriae: non enim est capax
Dixi etiam,stium posse pugnare cum patre, cum pater falso criminatus fuerit, si di lium ea flagitia commisisse quae dicta sunt. Et sicut patri magistratum gerenti licet
interficere filium peccantem contra magistratum&leges, alioquin non existim retur homo uritus, ac uicissim lilio patrem: ita licebit etiam filio interficere patrem singulari certamine propter eandem causam, nempe iusticiam,vel propter honestatem,ne scilicet existimetur ut dictum est homo omnis uirtutis, honestatis atque humans talis expers. Melius enim sitisset ipsi filio, nunquam a patre fuisse generatum hominem,quam postquam erat factus homo, ab illo belluam fieri, di priuari ab ipso societate humana. inrandoquidem qui est sine honore est sin irtute: qui estimet ηρ ne uirtute est sine sollicitate: qui autem est talis, non est pars ciuitatis: ec qui nori est pars ciuitatis, non est pars societatis humanae: ergo est bellua. Atque haec quidem etsi illis qui haud satis attente res considerant uidentur a natura humana abhorrerea tamen his qui redie considerant,ec ad communem utilitatem omnia reserunt,humanissima & honestissima uidebuntur. Qiod autem illa quae sunt, uel possitnt esse sine prauitate, minus indicent homunes euerti ite omnes uirtutes,& omnia honesta:colligi potest ex multis locis Aristo telis,sed praecipue ex illo ubi ait: Maius malumest iniuria afficere, quam astici: quia iniuria allicere est,cum prauitate: iniuria autem assci, est sine prauitate. per se igituro est minus malum iniuria asset quam afficere:per accidens autem e contrario. Perspicuum igitur est, quod quae sunt sine prauitate , minus indicant homines
euertisse omnes uirtutes, caetera: sunt enim minora mala. Illa uero indicabunt
magis, sunt maiora mala, ut sunt ea quae dicta sunt, quia sunt cum prauis
sECTIO QUARTA.ssem probemus, quod magis est pugnandum ut homines ostesidant se hon stos, oc non dignos ut despiciantur, quam propter iram,quam pro patri etiamsi
discrepant. ec arguamus sic: Illis qui maiora beneficia conserunt, plus debent homines, quam eis qui mino m. haec quidem propositio ita perspicua est, ut ridiculus sit qui uelit eam probare. Sed natura confert maiora beneficia in homines, quam patria: ergo homines plus debent naturae, quam patriae. Minor declaratur. Etenim dare animam ec corapus liominibus, di breuiter totam subflantiam, est maius benescium. Quamdare accidentia.
28쪽
. Sed natura dat animam 5c corpus hominibus, ec patria dat accidens: dat enim is
Iuni locum. quae propositio est perspicua: a natura enim uniuersali est anima ec eo pus principaliter, qti .esunt naturar particulares: ergo plus debent homines naturae, quam patriae. ergo si licebit pugnare pro patria propter benescium quod in nos illa contulit ne ingrati uideamur: multo magis licebit pugnare pro natura, quae maiora in nos contulit beneficia, ne magis uideamur ingrati.
Sed qui pugnat pro eo quod est a natura, pugnat pro natura: sicut qui pugnat pro 'eo quod est patriae, pugnat pro patria: qui pugnat pro eo quod est honestum, pugnat pro eo quod est a natura.Etenim honestum est a natura, alioquin non esset simpliciter bonum:neq; daretur ratio, quare mores Barbarorum sint moribus Graecὁ rum deteriores. Ned qui pugnat ut se ostendat honestum uirum, & non esse dignum qui desipiciatur, aut iniuria assiciatur, pugnat pro eo quod est honestum: ete. 'nim pugnat pro eo quod est sibi datum a natuia, ut dictum est supra. Ergo qui pugnat propter hanc causam, pugnat pro natura. Ergo sequitur,ut pugnare ob eam re ut quis se ostendat honestum uirum, & non dignum ut desipitiatur, sit maris honestum, quini pugnare pro patria. laad non est honestum pro patria pugnarZnecntur rape non pugnare,nisi quia homines debent patriae propter beneficia quae in ipsos co itulit: di turpe est non tueri eos a quibus beneficia acceperis. idem de patre, quia etsi
pater concurrat ad substantiam,concurrit tame non ut principalis causa,se. ut qua si naturae instrumentum. impersectiora enim ad persectiora comparata, uidentur hahere talem proportionem. Ex qGo fluit,nos mayis debere naturae, quam patri. Et nim quin causa magis principalis praestantior sit causa instrumentali, uenire indubium non potest. Si ergo suit permissium pugnare pro patria, pro patre.sequitur ut magis sit permittendum, pugnare ut se quis ostendat honestum uirum , 5 non di gnum ut desipiciatur,oc iniuria assiciatur. Perperam ergo ab isto dictum est, qui negauit eiusmodi singulare certamen esse Permitti iri.Sed haecinter se quam pugnent, non uidit ipse. Ex quibus sequitur quod supra dictum est, fieri posse ut liceat etiam contra patriam , contra patrem pugnare, cum scilicet ab ijs aliquis talibus iniuriis assiciatur, quae ostendunt omnino eum eisse belluam,& reliqua qus dicta sunt.plus enim quisque debet naturae, quam patriae 5c parentibus.
Sed statim diceret aliquis: Hoc quod conclusisti, uidelicet fieri posse ut in aliquo
casu liceat pugnare cum patre, uidetur apertissime euertere ea quae dicit Aristote les,r. laetor. p.r3.5 quae s.Ethicor.cap. ultimo,ad hunc modum: inrod enim si .nbet. nri potest amicitia quaerit, non quod secundum dignitatem. non enim est in omni e. Et hic. tambus, quemadmodum in honoribus erga Deos de parentes: nemo enim pro dignita ult. te reddere potest. Sed qui pro uiribus colit, probus uidetur esse. a t* iccirco non li cere filio patrem abdic re patri alitem filium licere uideretur: reddere enim opor
stet, qui debet. at quicquid fecerit filius, nihil dignum collatis beneficijs secit: quare
emper debet. quibus autem debetur,dimittendi facultas: igitur patri quom erit. Dico ergo,conclusionem illam omnino euertere haec uerba Aristotelis: propterea,quod si nemo potest patri honores pro dignitate reddere: item,si quidquid secerit silius, nihil dignum collatis beneficijs saciti ec si semper debet patri, ergo nunquapoterit pugnare cum eo: quia si sic,poterit etiam honoresci pro dignitate reddere,
α poterit efiicere aliquid dignum collatis benefici js, 5c non semper debebit patri:
etenim pater aliquando ei debebit.non enim liceret prouocare Patrem ad pugnam,
nisi pater deberet filio. Ergo licebit filio abdicare patrem: quibus enim debetur, iis dimittendi facultas est. Sed omnia ista euertunt uerba oc sententiam Aristotelis: er go perperam conclusia sunt ex eius sententia. Item, Honores sunt exhibedi ab ipsis filiis, parentibus,quales Diis. hoc enim de- s.ΞιHcii .cri clarauit in hoc textu, 5 in primo A in secundo capitulo noni libri. Ergo sicut nun quam licet pugnare cum Dijs,necp illos maledictis prosequit ita neξ licebit uim quam filio pugnare cum patre, ne p eum maledictis prosequi. Concluilo ergo tua dicet ali quis 5 auelitate, Ra sententia Aristotclis abhorret. . Ad hanc obiectionem respondeo, conclusionem nostram inniti optime nisi sal limur rationeipsa, ueritatiq; ac sententiae Aristotelis consentire, ex naturae sunda-
29쪽
ώ EVER s. sING. CERTAM, mentis loquendo. Ad uerba autem Arist telis allata dico, intelligenda esse clam pater fungitur osticio patris, ta cum pater est uir probus: tun c enim illi non possunt reddi honores pro dignitate.& quicquid fecerit filius, nihil dignum collatis benefiens facit, & semper filius debet patri. Sed si pater non sungatur ossicio patris. sicut multi reperti sunt: etsi pater non sit uir probus. sicut positum est hoc loco diximus enim silium e. pispugnare cum patre, cum salio pater criminatus suerit silium easa nitia commitiise,quae diicta sunt. Si igitur pater sit homo pinius, cuius quidem rei
tanta uis est ut neque etiam fieri possit ut prauus amet seipsum,quemadmodum di ν ethin. xit Aristoteles nono Et hic. ec si pater aduersetiar Diis, ita ut fit impius tantum ab esse dicimus, ut tunc filius debeat patri, ut pater plurimum debeat ipsi filio. asse 'ux est enim filius a patre maximis iniuriis quilinas maiores fieri no possunt di qui afficit aliquem iniuria, ei debet: ut diximus in libro De honore, oc dicemus. etenim in hoc casu pater erga filium non fungitur os licio patris, atque ita non est amplius pater , nili aequivoce, sciat manus incisa dicitur manus aequivoce. Hoc uisus est osten 1.Poli.,. disse Atilioteles primo Politic. cap. secundo iis uerbis: Et prior sane natura ciui , , tas, quam domus, quatenus quisque nostrum est. necessarium enim est,totum esse, , prius natura parte. etenim sublato toto, non erit pes, neque manus, nisi aequiuin, , ce: quemadmodum si quis dicat iapideam, corrupta enim erit: omnia enim opere,, terminamur, potentia. quare non amplius sunt dicenda talia. a. Meteor. v t. Eandem sententiam scriptam reliquit in quarto Meteororum, text. ultimo. 5c se- .de Generi α- cundo de Generatione animalium, cap. primo. ubi ait: Non est enim facies nisi ani- mam habeat,nem caro, sed corrupta aequivoce dicitur iacies, aut cai o, perinde qua
a Decoctint, si lapidea auci ignea saec . Idem secundo de Coelo, text. decimo septimo inquit: Unumquodque enim est,
quorum est opus, gratia operis. sublatis ergo operibus a patre, ut non sit pater am
Plias necesse eIt. quare si quis cum eo a quo est genitus, qui non sun Iussit ossiciore opere genitoris, pugnauei it, non dicetur proprie pugnare cum patre, sed uelut cum cadauere ipsius patris, ec cum eo qui ante luit pater, sed tempore pugnae non est amplius pater: sicut manus incisa non est amplius manus Socratis, sed tuit: non enim potest iam sungi manus Socratis munere. Quare nemo admiratione affici do het, si dicatur licere alicui qui olim filii fit: us, pugn re cum eo qui olim suit pater: quia tempore pugnae in casibus dictis, neque ille est lilius, neque iste pater. Absura
dum enim non est, aliquem iniuria allectum pugnare cum eo qui ipsum iniuria abo lacerit. Neque talis pater est uir probus, ergo debet filio :& filius potest quaerere . ab eo quod tibi debetur. quod quidem est tanti momenti, ut tollat omnia benescia ab ipso patre in filium collata. Quare fieri potest, ut filius suam honestatem repetat a patre :& cum non possit alia uia, poteris armis ipsam repetere. non enim potest cuiquam relinqui. Siquidem liomines possunt omnia, quatenus homines sunt, alicui tradere. praeter honestatem: qua nimirum alteri tradita non amplius sunt homines, sed belluae. neque etiam seri potest ut filio cum patre tali sit amicitia, no, , que ei filius auxilium ferat, propterea quod eodem loco paulo post dicit Aristotem, , les: Adde quod nemo fortasse unquam succensurus uideretur,nisi prauitate irras, peret. nam praeter naturalem amicitiam,subsidium non detreciare humanum est. ei uer6 sugiendum est, aut non studendum opem ferre, si sit prauus. Ex quibus uerbis patet, negare auxilium non ei te humanum: tamen prauo esse denegandum. ita etiam patri denegare auxilium,non est humanum: si tamen est prauus. denegandum erit eadem ratione., tibici. Od confirmatur ex nono Ethie. cap. tertio, ubi Aristoteles ita scriptum reli , , quit: Si quidem non omne quod uis est amabile, sed quod bonum est: neque prase, , uus amandus, neque oportet ipsum amare, quia non oportet esse amatorentis prauorum.
Si ergo pater est prauus, non est amandus, neque honore assiciendus: ergo non est uerum simpliciter, quod honores pro dignitate non positiat reddi asilio patri. nribis. s. re quod filius si ira per debeat patri, nec possit abdicare ipsum. Ergo intelligendus est Aristoteles, cum patres non sunt praui: quia si sint praui, secus esse admonet
idem Aristoteles quinto Et hic. cap. ocii auo. Propositionem autem illam Aristo telis
30쪽
LIBER telis uicissim inseruire oportere ei qui nobis gratificatus est, ex qua habetist retri
buenda esse omnia patri, non esse simpliciter intelligendam, declarauit ipsemet A ristoteles nono Et hic.cap. tertio, iis uerbis: inoa enim dictum est uniuersaliter, debitum reddendum esse: sed si d alio excedat honestate uel necessitate, ad haec de clinandum est.Si dare alteri, excedac reddere illud debitum honestate uel necessita te ad hanc honestatem uel necessitatem declinare debemus. Sed dare alteri uiro probo honores, excedit honestate, reddere debitum patri pravo declinandum initur est ad honestatem illam, relinquendus est pater.Necesse est igitur ut uerba Aristotelis quae citauimus,intelligant sub aliqua condicione, non simpliciter. ergo necelle
est ut intelligantur patre non existente prauo. Sed urgebit at quis, dicens interpretationem istam non consentire 'riltoteli:
propterea quod dixit Aristoteles nono Ethic cap.tertio licere patri abdicare filium, cum pater tamen non saceret hoc nisi filius esset prauus: si ergo pater potest abdica re filium si sit prauus, eodem modo filius patrem: ergo nihil inter erit inter patrem filium quatenus ad hoc attinet quia filius potest abdicare patrem si sit prauus, ecpater lilium, quod tamen negauit Aristoteles. Dieo, filium non possie abdicare patrem nisi sit prauus, sed patrem posse abdica te filium etiamsi non sit prauus. 5 hoc intellexit Aristoteles. Ad eius autem uerba dico, ipsum non asserere patrem non posse abdicare filium nisi sit prauus: quia sim, pliciter potest ipsum abdicare. quod non accidit filio, ratione habita ad patrem. Sed uoluisse dicere, nullum patrem solere abdicare filium . nisi filius prauitate exupe
ret: simpliciter autem posse. Etenim aliud est polle aliquid effici, aliud est quod ' Quod ueho addit Aristoteles, de honoribus parentibus exhibendis: concedismus, parentibus reddendos esse similes honores, atque ipsi Deo: negamus tamen hoc semper uerum eian. etenim Dij non possunt esse, neque fieri, praui: possunt autem parentes. inare nunquam potest fieri, ut ipsi Deo non debeamus reddere pro uiribus honores: fieri tamen potest ob eam causam quam diximus, ut interdum p xentibus non reddendi sint a nobis pro uiribus honores. Propositio autem intelli nitur, si parentes sunt uiri probi, ut diebim est. Si enim non sunt probi,& nos hone si a te priuant, tantum abest ut teneamus eis reddere pro uiribus honores, ut possi mus eos ulcisci, cum uidelicet sunt etiam haeretici, cum aduersantur Diis, ec huius modi. quae opinio si ab eis sorte qui ad pauca spectam, ab humanitate aliena elie a que impia iudicetur, quin eis tamen qui res attentius considerant, maxime pia elle ec naturae ipsi eonsentire uideatur, non dubitamus. Nullum enim beneficium est ita ina num,quod priuatio honoris id est lionestatis non aboleat.
Sed adhuc instabit aliquis dicens:fieri non posse ut quisquam ulla causia possit induci ad interficiendum patrem, ex illis Aristotelis uerbis, in terito Et hic. p. securi- do: Qiiod quaedam sunt, ad quae fortasse nemo cogi potest,sed potius mors propterea quod ea quae impulerant Alcmeonem ad interficiendam matrem, erant ridicula. Si ergo intersectio matris est unum ex illis ad quae nemo cogi potest,sed potius est moriendum: ergo multo manis interse filo patris erit unum ex illis. adespondeo illud idem quod sepra dixi: intersectionem patris eme unum ex ills ad quae nemo cogi potest, Led potius extrema quaeque pati ac mori conuenit, cum scilicet pater uir eli probus, non impius, cum non iniuria assecerit l lium in eis quae ad ipsius honorem honestatem pertinent. quodsi huitisimodi fuerit pater,ut sit imorobus di impius, ut religioni aduersetur, ut filium aliquando priuauerit omni h nore ato honestate eo modo quo positum est dico fieri posse ut lilius cum eo singillari certamine pugnet. ob eas quasdiximus, aedicemus causas. Exemplum autem Alcmeonis nihil ins ingere sententiam nostram, patet: pr
'pterea quod ea quae ipsum impulerunt ad interficiendam matrem non erant tanti momenti, ut ad tam nefandum, tam P detestabile facinus committendum aliquem
inducere possctenti cessare dixit Aristoteles, esse ridicula. quod si suilliant grauis ima S maximi momenti, non negasset fortasse Aristoteles, quin potuissent inducere Al. cmeonem ad matrem interficienda: modo fieri possit ut detur causis aliqua, propter quam