장음표시 사용
31쪽
s EVERI. SING. CERTA M. quam foemina posiit a uiro int erifici.qua de re in tertio libro De honore longum ha-huimus sermonem. Etenim illo uerbo, i adicula,indicare nobis uidetur Aristoteles, si non finitent ridicula, potuisse honeste Alcmeonem impellere ad matrem intersi ciendam . ec ita caedem matris potui Te steri. quod si non possiet, non est et quatenus 'mater, sed quatenus numina. ec ita uerba illa Aristotelis non uidentur sententiae nostrae repugnare,quae sententia uidetur etiam posse stabiliri ad hunc modum: Illud quod maiorem utilitatem humano generi affert, est praeferendum illis quae inorem utilitatem afferunt. Propositio ista perspicua est. Sed ratio honoris maiorem utilitatem humano generi affert, quam ratio patriae N parentum di filiorum: ergo ratio honoris est praeferenda rationi patriae, parentum re filiorum. Minor. Propositio declarari hoc modo mihi uidetur: Illud quod abducit magis genus humanum ab omni scelere, ab omni prauita te assert ipsi maiorem utilitatem quam illud quod non ita abducit: quandoquidem nihil utilius possit humano generi accidere. quam si abducatur ab omni scelere ocprauitate: etenim prauitas ec scelera ab illo beatitudinem auserunt. Sed ratio honoris magis abducit genus humanum ab omni scelere, re ab omni prauitate, quam ratio parentum, patriae 5c filiorum. Ergo ratio honoris maiorem ipsi humano generi utilitatem affert, quam ratio patriae, parentum de filiorum. Minor propositio probatur. Ratio uirtutum abducit humanum genus ab omni scelere, de ab omni prauitat et ubi enim sunt uirtutes, ibi non potest elIe locus ulli sceleri, neu prauitati. Ratio
honoris magis pertinet ad rationem uirtutum,quam ratio patriae. parentum di filiorum. Erpo ratio honoris magis abducit genus humanum ab omni scelere dc praui eate, quam ratio patriae,parentum filiorum, Ac huiusmodi aliorum. Illa ratio, quae nullo modo potest haberi, nisi habeatur ratio omnium uirtutum, dicitur habere maiorem rationem uirtutum: quam illa quae potest haberi, etiamsi non habeatur ratio omnium uirtutum. Sed ratio honoris eiusmodi est,ut nullo modo possit haberi, nisi habeatur ratio omnium uirtutum. Non enim potest haberi hinorrecte sine uirtutibus: est enim praemium aflionum quae oriuntur ex uirtutibus,
ut diximus. Ratio uelo parentum re patriae di filiorum, potest haberi quamuis non habeatur ratio omnium uirtutum: quia qui rationem habet patriae, dc parentum, ecfiliorum ita ut pugnet pro ipsis, potest in alijs negligere uirtutes, di potest esse initistus, iracundus, intemperans, ec breuiter in se admittere omnia alia flagitia: quales multi reperti sunt,inter quos suit Hannibal Carthaginensis.Ergo ratio honoris dici. tur habere maiorem rationem omnium uirtutum, quam ratio parentum, patria & siliorum.
Item, Bonum maius persectius est magis expetendum, quam minus bonum di impersectius. Haec propositio ita clara est ut ridiculum sit uelleipsam probare. Ratio honoris est bonum maius Sc persectius quam ratio patriae parentum di filio rum: ergo est magis expetenda. Probatur minor. .Rhic. - Bonum communius est maius bonum, & persectius. hoc declarauit Aristoteles,, ris uerbis Nam si etiam uni homini,&ciuitati bonum idem sit, bonum tamen ciuita, , tis Sc acquirere dc conseruare maius quid ac diuit ius uidetur. Accontentus quidem, , esse etiam unusquisit potest,si uni soli pulchrius tamen ac diuinius,s genti ac ciuita
Ratio honoris est bonum communius. quam ratio patriae, parentum de filiorum ergo ratio honoris est maius bonum ac persectius. Confirmatur minor: Illud bonum quod complectitur plura bona,dicitur communius. Ratio honoris complectitur plura bona, quam ratio patriae, parentum ec Gliorum: ergo ratio honoris in bonum communius.
Minor declaratur. Illud quod complectitur aliquod bonum, ec praeter illud at quid etiam aliud, dicitur complecti plura bona. Ratio honoris dicitur complem rationem patriae parentum 5c filiorum,di etiam aliquid aliud: ergo ratio honoris docitur complecti plura bona Minor, Quod scilicet ratio honoris continet rationem patriae, dic. rei spicua
est: quia qui non haberet rationem patriae, ec filiorum dc parentum, non haberet
32쪽
rationem honoris. Qm ergo habet ratione honoris, necesse est ut habeat rationem patriae, parentum 5e filiorum,α praeterea multoruui aliorum bonorum,nempe om- tuum honestorum. In dubium igitur uenire non potest,ex eis quae dicta sunt, quin ratio honoris sit . praeserenda rationi patriae parentum ec filiorum, & ut uno uerbo dicam, rationi o. mnium bonorum humanorum.&hoc est quod nos uolebamus.
Item, inii pugnat pro patria, pugnat pro honesto: ergo qui pugnat pro pa- .riia, pugnat pro honore: ut erit etiam manifestium ex eis quae dicentur. Etenim ' . honor est praemium honestorum , 5c honesta silant honorabilia. Praeterea cum dicimus homines pugnare pro honore, intelligimus non quod pugnent ut sibi erigantur statuae, oc huiusmodi, non enim hoc deceret : sed pro honestate. Ac quia honor est praemium honestorum, homines que appetunt honores, ut uideantur holii oc uirtutibus praediti: ideo dicimus homines pugnare pro suo honore, cum pugnant pro sua honestate. Et hoc est quod uoluimus in libro De honore, ut di dit Qq
ximus supra. Etenim uerum est, omnes qui Pugnant pro honestate, pugnare pro honore: quia honestatem sequitur honor. non tamen econtrario reciprocat, ut omnes qui pugnant pro honore, pugnent pro honestate. nam aliqui possent pugnare, ut sibi erigerentur statuae, ut ipsorum memoria celebraretur carminibus,
re sne carminibus, ut in theatris 5c in foro primae sedes sibi exhiberentur, ut sibi aedificarentur sepulchra sitblimia, dc ut sibi etiam traderentur alimenta publica: quoa es et pugnare pro honore. Etenim Omnes istae sunt partes honoris, octa iinere non esset pugnare pro honestate. Ergo fieri potest, ut aliquis pugnet pro honore, qui non pugnet pro honestate. od autam illi qui pugnant pro ijs
rebus quae commemoratae sunt, non pugnent pro honestate, perspici liquido potest, tum quia nisi sperarent ea se quae dicta sunt consequuturos, non pugnarent: tum etiam , quia qui ita pusnarent, uere dicerentur sortes. Qiod quidem se tentiam Aristotelis non solum labesaetaret atque infirmaret, uerum etiam peni tus conuelleret, quam is tertio Et hic. cap. decimo scriptam reliquit his uerbis: Dicuntur autem di alterae uidelicet sortitudinis species secundum quinque modos. Primum quidem politicae, etenim maximi uidetur. nam uidentur sustinere pericula ciues propter poenas quae sunt ex legibus, opprobria, di propter liono- tes: 5c propter hoc sortiores uidentur, apud quos timidi sunt inhonorati, di sortes ' honorati.Tales autem facit Homerus,ut Diomedem 5c Hectorem. Lx sententia igitur Aristotelis, qui pugnant Propter honorem, ut nos nunc dia , . ximus, non pugnant propter honestatem: quia si pugnarent propter honestatem, ista species fortitudinis. uidelicet pugnare pro honore, estet idem quod prima species, quod tamen aperte repugnat Aristoteli. Licet enim honor sit praemium uiris . . tutis ec honestorum, non tamen honestum est pugnare ut consequamur honores, eo modo quo diximus in libro De honore. non enim uere est honor. Nos tamen in eo libro intelleximus esse pugnandum pro honore, id est pro honest, te nostra conseruanda Ac acquirenda, quam consequiti Ir honor: non ut nobis e rigantur statuae 5e caetera huiusmodi, sed ut ne uideamur praeter naturam asseeti. 2 . quam honestatem appellauimus honorem , quia honor est praemium illius. echoe perspicitur ex multis locis eius libri. Etenim quos illic diximus pugnare de here singulari certamine, non id ab illis faciendum esse iudicauimus ob hanerem, ut tibi erigerentur statuae, utis consequerentur alia huiusmodi: sed ne uide rentur iniusti, perfidi, ac praeter naturam erga honestatem & uirtutem assecti. are perspicuum est, istum qui contra dixit, non satis recte percepisse sentemtiam nostram.
Quod autem, qui pugnat pro patria ,pugnet pro honesto, aperte declaratur ,. Ethie. . ab Aristotele, nono Ethici cap. nono, ubi ait: Verum autem est quod dicitur de uiro probo, ipsum facere multa causa amicorum, ec pro patria ,etsi esset mo ιriturus. Etenim abiiciet & pecunias, di honores, & omnino omnia illa ιι bona pro quibus fiunt pugnae inter homines, sibi uen/ i dicans honestum, ιε' confirmatur:
33쪽
io. EVERS. SING. CERT M. . Confirmatur: Eliam qui pugnant pro amicis, pugnantpro honesto: ergo qui pia γ ut pro patre, pro coniuge, ecpro patria, pugnant pro honesto. Patet conse
quentia: quia eadem estratio. 'micis ehim omnia debemus, ut declaratur ocὲauo. cry ribi Mnono Etlite. Id uero quod antecedit, colligitur ex uerbis Ariistotelis i. Rhet. s. in- quit enim:Eodem modo & qui laudant. aut uituperant, non animaduertunt utrum ' utilia gessit an contra: sed saepius etiam laudi dant quoniam ut praeclara gereretpar ui propriam duxit utilitatem. Laudant enim Achi lem, quod Patrocli sodalis ultio- nem susceperit .cum sciret oportere ipsum mori, cum liceret ci uiuere. Huic enim ta- . lis mors erat honesta uiuere uero utile. Pugnare ergo pro amico est honesta iniciderat id quod antecedit.
SECTIO Q. V I N T A. Tem, Licet in rebus honestis magis amare seipsum,quam alium:ergo magis licet I pugnare pro seipso, quam pro patria, di quam pro patre. Ergo si conceditur Pugna pro patria, magis concedi debet pro suaipsius honestate: ergo pro suoipsius
y ξε- id quod antecedit patet ex Aristotele ubi dicitiEtenim non in omnibus laudabi- , , libus uir probus apparet sibi ipsi a tiribuere honelium. Sic igitur oportet esse amato, , rem suti psi us:ut autem multi non oportet. item illorum pugnae, de quibus ego loquutus sum in libro De honore, praemium erat honor ex sententia ipsitis autoris qui contra scripsit. Ergo pugna illa erat hone.' sta. Probatur consequentia, quia Aristoteles dixit: Et in quibus honor est prae
Item iste auctor concedit', licere pugnare, & interficere alterum, ut seruetur uitae ergo multo magis,ut defendatur honestas. e. littiis Probatur consequentia his Aristotelis uerbis: ioniam honesta sunt praeserenoda utilibus. Sunt enim causa honestorum,ergo honoris quia honesta sunt honorabi ilia. honor enim est praemium honestorii. Antecedens aut est concessum ab omnim. stem, Illi sui prouocatores.quos cocessit potuime pugnare pro utilitate patriae, nopugnarunt pro utilitate patriae: ergo perperam concelsit potuisse pugnare. Cum . . . autem illasngularia certamina permiserit multo magis permittere debuit ea que fie rent propter honorem defendendum, quatenus est honestus. Ergo illa quae reiici . singularia certamina, magis erant permitteda: quod si permissa n5 hiis seni,hoe pro pterea non cotulisse quia ex natura ipsa non debuissent permitti sed culpa ct igno, ratione illorum qui eius rei potestatem habebant. Et hoc est fatis milii pro libro Deu honore ipsa per te uidelicet suisse permittenda.. Qiuod aut nulla certamina illa utilitate patris attulerint, perspicuu est.no enim Grant ex pacto, & no apparuit aliqua utilitate ob eoru uictoriam esse patriae allatam. Item illi non pugnarunt propter honestu, ergo non pugnarunt propter patriam. Antecedens patet ex eis quae ipse concessit, quippe qui negat fuit se illis finem lio nestum. Consequentia perspicua est. Etenim si pugnassent pro utilitate patriae, pagnassent propter honestum: hoc perspicuum est.Ergo non pugnarunt pro utilitate publica. Ergo per ipsum quidem non erant concedenda: sed concedit. ergo perinperam. Si autem pugnarunt propter honestum, ergo eorum erat idem sinis. Ergo non sunt multa genera singularis certaminis.
Praeterea illi pugnarunt sicut pugnarunt Diomedes &Hector: hoc enim peripseeuum est. Sed Diomedes&Hector no pugnarat propter patria: ergo necpetia illi. 'LUbiciti. Antecedens ostendit Aristoteles ubi ait, Homerum induxisse Diomedem re Hectorem no pugnasse propter honestum: sequitur enim, quod neq3 Propter Patriam . . . pugnauerint sed ut sugerent opprobria,& consequerentur honorem: ergo non pugnarunt pro patria: ergo certamina illa non erant pro causa publica. Sed ipse dixit tuisse pro causa publi: ca:igitur si iam ipse euertit sententiam. Item permisit illa certamina,quae non erant permittenda: ergonauiorest causa, quare debeant permitti ea quaesiuscipiuntur honesti gratia. Similitudo etiam ho - , rum certaminum perspicua est: quia illide quibus loquitur. erant hostes, sicut erant Diomedes o Hector.
34쪽
LIBERI. tiItem, Si pagnarent pro patria, ergo uel propter honestum, uel ut fugerent poe/nas alegibus constitutas,uel ut sugerent op obria,uel propter honorem. Non pu gnarunt propter ironesitum, ut patet ex uerbis ipsius: ergo pro 'ter aliud quippiam 'coruin quaeductas int. Hoc enim declarat Aristoteles in prima specie sortitudinis se m non uerae,cuius uerba supra etiam posuimus: Prima autem inquit est politi .maxime enim uidentur sustinere pericula ciues, propter poenas quae sunt ex legibus, oc Propter opprobria, ec propteritonorem. Sed non sustinuerunt illi pericula pro- Pter poenas, quia non coacti: ergo propter opprobria. ec propter honorem. Ergo is honor tantum suit illorui inis. Ergo non est nisi una species certaminis, quae est pro ster honorem. Ergo suain ipse sententiam euertit, confirmans nostram in libro e honore,quam tamen refellere totis uiribus, toto ut aiunt pectore eontendit. sEςTIO SENTA.
ITem tau pugnat propter patriam,propter patrem,silios 5c uxores, pugnat pro pter se: quia scilicet turpe est sibi non pugnare pro his, taliones bina pugnare. Erago magis pugnant propter seipsos: quia propter quod unumquod p est, S illud magis. Antecedens patet ex se: e go habent eundem finem, quem illi qui pugnant pro honore suo. Ergo non sunt plura ae diuersa genera horum certaminum, contra opinionem istius hominis. Item,Si Achillis certamen N reliquorum de quibus iste mentionem fecit est per impetum irae,5 propter odium insitum: ergo omnia quae comm emorauit certamina, sunt unius speciei certaminis, illius uidelicet quod est propter iram de odium. Probatur cosequentia ipsiusmet uerbis. inquit eramn illa qus erant ex causa publi- ea, ec cx utilitate communi, scilicet cum ex hostibus duo luel plures ex prouocatione,uel improuiso concurrerent, aut etia ex pacto sngulariter pugnant,sunt illius generis quod est per exaggerationem irae ec odii. Ergo omnia ita certamina sunt propter exaggerationem irae: ci go omnia sunt unius generis. ergo pugnantia loquitur. Etenim posuit haeccertamina genere diuersis.
Item. Si certamen Hectoris ec Acii illis eliset propter iram Scinsitum odium, ergo non elset propter patriam. Probatur consequentia: Q ria qui pugnant propter patriam, rei publicam causam, pugnant ex sententia Aristotelis adducia propter honestum, uel propter honorem, Sc ut sugiant opprobria. Sed pugnare propter honorem, non est pugnare propter iram, ex sententia etiam Aristotelis, quilia e duo di Liunxit. Pugnare enim propter honorem posuit in prima specie sortitudini non ue tae: pugnare uero propter iram, in tertia specie eiusdem fortitudinis. Ergo qui pugnant propter iram,non pugnant propter patriam uel causam publicam. Sed Hector ec Achilles pugnarui propter patriam ec causam publicam, ut perspicuum est. Necesse est igitur,uel illos non pugnasse propter iram: uel pugnare propter iram, ecpugnare propatria, esse idem genus pugnae. quae cum ab isto posita sint genere di
uersa sequitur ut suam ipsemet sententiam euertat.
Confirmatur: Quia certamen Hectoris di Diomedis susceptum sitit propter patriam, S causam publicam: ergo Achillis N Hectoris certamen itemq; reliquorum certamina quos iste induriit pugnare pro communi utilitate ec patria, omnia sunt unius generis Etenim non est ratio, quare certamen Diomedis α Hectoris sit unius speciei: ec certamen Achillis N Hehoris di reliquorum certamina. quos iste dixit pro communi utilitate, sint alterius speciei uel generis cum perspicue pateat, omnia esse pro causis publica: ergo in eodem genere certaminis: ergo non sunt diuersa spe cieceitamina. Ait ita quidem miser iste liomo patitur telis uulnera facta suis. Item, Pugnarunt propter iram Hector de Achilles, ex sententia istius: ergo propter apparentem re non conuenientem neglectum.
Probatur consequentia uerbis Aristotelis, qui iram sic definitiira enim est appetitus cum tristicia uindictae apparentis propter apparentebi neglectum eorum qus attinentasseipsum, uel ad aliquem ipsius non conuenientem. Quod si ira est pro pter apparentem neglectum, non conuenientem ergo hoc certamen propter ira susceptum, est par illi quod posui in libro De honore: ubi dixi, sicut etiam iste inter.
pretatur. Actoriesse propolitum ostender se esse uitiimbonestu. ec digna quine despiciatur,
35쪽
eta EvER s. s IN C. CERTAM., , despiciatur , ne iniuria asticiatur. Volui ergo, quod a stor pugnet propter negle dium ergo hoc certamen erit idem, atque illud quod iste dicit esse propter iram. Hi iapse hoc negauiti ex suis igitur uerbis sententiam suam conuellit. Item, certamen Hectoris de Achillis susceptum fuit propter contemptum, ut di
actum est:ergo propter honorem, ut infra ostendetur, etiam magis. nam qui non est dignus aliquo bono uel malo,non habet aliquem honorem: qui contemnitur, non est dignus aliquo bono uel malo: ergo qui contemnitur, non habet aliquem honorem. Et go qui pugnat ne contemnatur, pugnat propter honorem. qui enim non est contemnendus,eli dignus aliqua re: ergo dignus aliquo honore.sECTIO SEPTI M A. ITem, certamina quae conueniunt magis belltris quam hominibus, non sunt per mittenda. haec perspicua est. Certamen singulare propter iram conuenit belluis3.tibi p.ri. magis quam hominibus, sicut declarat Aristoteles in multis locis: ergo non est per
mittendum. inrod si permissum est, permissum est id quod permitti non debuit:
ergo perperam factum est. Sin autem permittendum suit, multo magis erant per mittenda certamina ea quae conuenius imagis hominibus, quatenus homines sunt.
At huiusmodi eram illa, quae ego concessi in libro De honore: ergo magis erant permittenda. Qiod si per istum permissa non fuerunt, & peiora suerunt permissa, dubium non est quin cogatur fateri, perperam ac barbare dc ignoranter, bc ab aliis. qui ea permiserin etiam ab ipso iacitum esse. . Quod autem certamina illa quae ego concessi in libro De honore, conueniant magis hominibus, probatur. Etenim negari non potest, quin hominibus magis
conueniat pugnare,ut ostendant se ei se uiros probos, sortes,strenuos,ueridicos,iaci insidiatores,non fures,non sacrilegos non adulteros,non proditores alioquin noracilent affectit secundum naturam,imo in eam essent ingrati : ne imitarentur Deum
opi .max. qui est omnium finis optimus: di faceret contra id, a1quod nati sunt.naini. M., oc ad uirtutem, & ad ueritatem sunt nati. Negari igitur non potest, quinda omini a Et bimi bus maris conueniat pugnare propter illa quae diccta sunt, quam per iram, quae communis est cum brutiLSed nostri libri certamina sunt propter illa qugdusta sunt non propter iram:ergo magis conueniunt hominibus: crgo,ut dixi, magis erant admiselenda. Perperam ergo lunt ab isto prohibita,&ab aliis qui permiserunt peiora. Praetcrea argumentemur etiam alio modo. Permitti non potest ulla hominum caedes, nisi propter iustum retronestum: ergo certamina quae re ste permissa sunt, ha. bem sinem honestum. Probatur antecedens: ias quispiam permitteret aliqua caedem hominum sine iusticia 5c honestate,esset uir sanguinolentiis, omnino oraro. A., . Uus,ut dixit Aristoteles
Item . non licet ex sententia Aristotelis uti armis aduersus homines qui sunt nati ad parendum ta nolunt parere, nisi quia talis pugna est iusta natura. Erno non no teli permitti csdes hominu quae fit expugna nisi sit iusta,& per cosequens honesta.
'item, bcllicae finis sit iustum N honestum, declarauit Aristoteles iis uer
, psit. . bis: Acquisitiua uero alia ab his duobus est, ut iusta bellica quaedam existens uel uenatoria. I icet igitur pugnare & uenari,quia iusta sunt.1o.Ethie. . Item scriptum reliquit: lax a Itonibus quaesunt secundum uirtutes bellicae 5c po- iticae pulchritudine magnitudine excellunt. Erno finis harum actionum est noneltas. Probatur consequentia: quia ponit, illas seri ex uirtute: uirtutes enim sunt honestae largo bellicae sinis non est ui ctoria simpliciter. ν. . i. Item ait: Manifestum igiturquod ponendum est, omnes curas quae sunt circa, , Dellum, elle honestas, non ut finis omnium supremus, sed illius gratia esse has. & ita, , peripicuum eia,quod finis supremus etiam belli, est selicitas. Et paulo post: Ter , , tium quod oportet esse in ciuitate, sunt arma, ad cogendum eos qui nolum parere, , , Δ ad eos etiam hoc enim subaudiri debet qui uelint exterius inserre iniuriam.
τ. t. . item' Amplius autem non oportet existimare ciuitatem esse felicem, ecleetumlato- , , rem laudare, quia exercuerit ciues imperare uicinis: quia haec magnum hasent no- , , cumentum. Ibidem paulo post Exercitationem rerum bellicarum non huius ma-D ua Oportet curare, ut inseruitiitem indignos redigant: sed ut primum ipsino niter
36쪽
LIBERI. ij uiant aliis deinde ut qusrant imperium causa utilitatis eorum qui parent,sed non ut ς ε do minentur omnibus: tertio loco, ut dominentur illis qui nati sunt ad seruiendum. ιι Item, Bellum autem cogit homines esse iustos ec temperantes: eius ergo finis est ι ι iustum&honestum alioquin non efficeret haec. ιι Ex quibus omnibus conspicuum est,finem omnis pumae esse iustum honestu: quia quae non sunt iusta&honesta, non conceduntur. Et ideo cum dicit Aristoteles uicitoriam esse finem artis imperatoriae debet intelligi quod ita dicat, uel ex communi modo loquendii psorum hominum quemadmodum iacit etiam,cum dixit,diuitias esse finem oeconomicae uelut loquatur deuictoria honesta di iusta sicut ipse uisius est seipsum declarasse ijs uerbis: incitoria et honor sunt honesta eligibilia enim i. Met i. sunt:etsi sunt inscuctuosa, ec demonstrant excellentiam uirtutis. Non enim essent eligibilia ini uctuosa, nisi essent honesta, imo essentreiicienda, alioquin euerterentur omnes quae allatae sunt Aristotelis auctoritates: quia liceret etiam pugnare, ut sirperaremus eos qui non sunt digni ut pareant. Nel huic rei obstat quod aliquis dicere posset iustum ec honestum esse finem generalem imperatorici facultatis sed uictoriam esse proprium finem. Quia ex eis quae dicta sunt perspicue liquet hanc faculta tem fuisse inuentam ob causas diaetas, quae sunt honestae,ut etiam est pax. Finis enim quemadmodum dictum est *penumero pax quidem belli, ocium autem negocii. r. M.t .
quae pax est idem quod felicitas, quae est honestissima. Ista ergo uictoria quaeritur
propter pacem: alioquin omnia bella essent concededa,ut dominaremur omnibus:
quod quidem esset Aristotelem penitus labefactare atq; euertere. Et licet honestaec selicitas finis sit'oliticae, tamen no est absurdum, quod idem sit finis plurium,sed modo diuerso:ut felicitas di honestum est finis politicae per se facultatis tame imperatoriae per accidens politauidelicet prauitate 5c ignoratione hominum. Ipsa enim facultas imperatoria non habet per se sinem: quia quod ad ipsam quidem attinet, esset omnino reiicienda. Item conceditur propter ipsam politicam inseruit enim politicae,& est necessaria per accidens. Eligibilius enim esset, neo ciuitatem net homines indigere ipsa. ν.Polit.i,. gui enim eligit hanc facultatem. eligit maluim sed habet honestum ex necestitate. Mi propter istam causam fortasie dixit Aristoteles: Videmus enim honoratissimas i tabicia facultates sub hae politica esie, Rhetoricam, Oeconomiam, di facultatem impera- ιι toriam. quoniam omnium istorum finis erat honestum, sine medio aliquo modo: . quod non conueniebat aliis facultatibus,quae docent operati. Tendunt ergo om . . nes istae ad eundem finem sed non eodem modo ut diximus nem per idem edium. Sunt enim propter hominum prauitatem dc ignorationem: per se uero ipsa politica respicit honestum 5 felicitatem. Sed de his plura etiam insequentibi Is. O . Item, Si finis facultatis imperatoriae non esiet honestum, non esiet brutinistima. booratis MSed illam posuit Aristoteles este honoratissimam: ergo necesse est ut eius finis sit honestum. honor enim est praemium uirtutis,& rerum honestarum. Item, Esilaude digna,ergo honesta. Probatur consequentia ex uerbis Aristo- ε.Mα.f. telis: Si autem hoc, inquit, est honestum, necessarium est uirtutem esie honestam: ε .cum sit bonum, laudabile est. Confirmatur:Finis generis demonstrativi est hone. . cstum,ergo necesse est quae laudantur esie honesta. Item, Eius praemium est honor, ergo est maxime honesta. ait enim Aristoteles: , .RI, e ... tibus praemium est honor, sunt honesta. Quod si nunquam permittitur pugna, nisi sit honesta:ergo nunquam debet concedi singulare certamen, nisi sit honestum: est enim pugna ergo non suntpermittenda ea singularia certamina,quorum honosta non in causa. At eiusmodi fuerunt per istium concessa, ergo perperam sactum. . Ergo multo magis erunt permittenda quae sunt propter honestum.Sed ea certamina de quibus ego loquutus sum in libro De honore sunt propter honestu ergo e rant magis permittenda. Male igitur secit iste ii reiecit honesta di permisit inhonesta. Quod autem Aristoteles uoluerit omnia certamina ad honestatem referri, ut detur ipse etiam declarasie nono Ethicorum, his uerbis: Omnibus autem certami- Φ.tthie. ,. nibus ad honestatem tendentibus, & ad agendum honestissima, communiter om- nia aderunt ea quae decent, singulariter autem unicuiq3 maxima bona: siquidem ta- ἀlis uirtus est. QMae igitur non tendunt ad honestatem certamina, non aderant eis
37쪽
4 , E VER s. SING. CERTAM. illa quae decent:ergo non erunt permittenda. Et quamuis in pugna uniuersali concedi uide latur alterutri parti quaedam meliores conditiones quam in singulari certamine ex hoc tamen sequi non potest, pugnae regum quam pro hoc loco nuncupa. ' uimus uniuersalem non elle finem honestum.Etenim hoc ne cellarium ei alioquin non esset ferenda. Habet enim utras pugna eundem finem ultimum, quod est ho nestum. Ratio autem quare in pugna uniuersali concedantur meliores alterutri Parti conditiones,quam in singulari, haec esse uidet utiquθd in singulari agitur de lionestate unius hominis cum altero. quam honestatem quemadmodum oportet unum' quent habere uirtute propria, ita oportet ut acquirat,& acquisitam delendat inrtute propria: quod non accideret, si alterutri parti concederentur meliores conditi nes. Verum in pugna uniuersali plerunq; certatur non de uirtute regum propria,
sed de regnis, Se de maiori potentia. quae regna honestum est defendere qualia opiminis fieri potest conditionibus. 5c hoc honesto meliores quidem alterutri parti con
ditiones permittuntur. Qiodnde uirtute propria ipsorum regum certaretur,neceGsariae client etiam pares condiflones, alioquin reges non dicerentur propriam exiis stimationem uere tueri. inare meliores illae conditiones, quae permittuntur in pu
gna uniuersali, nihil nos ut ego quidem arbitror impediunt, quo minus recitἡ ponamus, ipsius pugnae uniuersalis finem et se honestum. Nem huic nostrae sententiae aduersiari videmur ea quae primo Politicorum ad hunc modum scripta reliquit Ari- .Pol r. stoteles Fortitudinis autem non est pecunias parare,sed siduciam animi.neca rei mi, , litaris,aur medicinae:sed huius quidem uictoriam, illius uero sanitatem. loniam, , perspicuum est nisi uelimus latum philosoplium tam diuinum hominem in re tam aperta Sc manifesta,& in tam paucis uerbis, pugnare cum suaipsius sententia: quod quidem esset absurdissimum necessario intelligendum esse ut supra etiam diximus, ipsum uel de ui ctoria honesta, uel ex communi modo loquendi hominum elleio x tibis. . quutum sicut secerat in primo Ethici praesertim cum in loco citato primi Politicinita Psit r. hil interesse utrum hoc an illo modo loqueretur.Satis enim ipsi erat eo loco osten dere, Parare pecunias non esse finem fortitudinis, nessi rei militaris, ne I medicinae: id quod assequebatur, attribuendo illis artibus alium finem. Quam quidem sente eiam ni salior uidetur indicare, cum in eisdem uerbis uidetur ponere, fiduciam esse finem sortitudinis cum tamen luce clarius ex eius uerbis superius colligatur, hone
stum quod plane seiungitur a fiducia animi, esse ipsius sortitudinis finem. Accipienda sunt igitur uerba Aristotelis in eam quam diximus sententiam. Sic enim inter se omnia cohaerebunt. Nihil igitur opinioni nostrae illa ut ego quidem arbitror
Facile iam intelligi potest ex iis quae dicta sunt, istum hominem, cui propositum
fuit singui re certamen labefactare, ae penitus ex animis hominum euellere,ea posuisse quae contra potius ostendant illud nunc etiam dari ato permitti sicut antiquitus factum est ut ex eis quae sequentur erit perspicuum. Qiod postea cum longela tem fluxisse .permanavit etiam usip ad ii cc tempora. Et sic patet, recte dictum esse ano is in libro De honore, singulare certamen suisse usitatum antiquis temporibus, ec certas ob causas debere permitti ciuiliter, non tamen ex praeceptis sanctissimae religionis nostrς. quandoquidem ex illis peripicue liquet, illud omnino esse rei j cieadum, tollendum,ac penitus extirpandum: ut ostendemus in sequentibus. Sed iam ueniamus ad uerba istius auistoris, at* singula quantum opus fuerit ad ueritatem sententiae nostra demonstramdam examinemus,at Perpendamus. FINIS PRIMI LIBRI EVER suo Nis
38쪽
sECTIO PRIMA. SUPER EsT , ut dicamus de certamine quod saepius ex prouocatione Auctor libri fieri contingit: undeuictoribus maetna laus acquiri solet,&reliqua. X ijs exemplis quae audior iite hoc in loco protulit, perspicue patet, sin μ φ'
gulare certamen, quod ipse tamen euertere studet, permissum antiqui, 'UT' η δ' tus iuulse, atque hominibus laudem di honorem attulitia. id sequi ex eis quae a nobis iam dicta sunt,& ex eis quae dicentur,nemini cmodo siti sanus obscurum esse arbitror.
Super eiusmodi pugna lisc sere obseruari, prouocatores utplurimum suis te ex barbaris 8c reliqua.
Si sunt barbari isti prouocatores ut asseris A minus uisent in militari disciplina: ergo legitima non sunt eorum certamina. quia quae fiunt a barbaris, S ab eis qui in disciplina militari minus uigent, non sunt rationabilia, di bonis moribus carent, ut patet: aliter enim non essent barbari ec imperiti. ergo,ut dixi,non sunt legitima eo rum certamina. quia quae uere sunt legitima, sunt rationabilia ei iusti, ec ab eis qui sunt periti proficiscuntur: ergo non sunt toleranda. Sed insta dicis esse tolerandaec admittenda: ergo tecum pugnas,tuam ipsius sententiam euertis: quippe qui dicis ec neri a barbaris, de esse legitima, ideol admittenda. Sed de liis inferius quoque uerba faciemus.
sECTIO SECUNDA.Prouoeatores nunquam in certamen prodiisse, nisi prius ducem peri Auctori
cunctarentur,reliqua. Hoc nihil secit ad rem.Saepe etiam teporibus nostris idem factum est. Sed siue Aest gna. fiat ex consentir, sue non sal, hoe ego non euro in libro De sonore. Satis est mihi non fuisse inuentum Longobardorum,sed populorum quorum habemus me moriam antiquiorem, ut dixi in libro De honore. G.De bono.sECTIO TERTIA.
Qua in re uideo peccauisse Procopium, qui scripsit a Doca, e Gotho. Auctorirum exercitu, & quae sequuntur.
Ista etiam ad rem non pertinent. Tua controuersia est,non dari singulare certame: AN τ h-- quo autem modo id fieret, alia est quaestio, nec est propria eius loci in quo uersamur. Ego enim in libro De honore declaraui, quibus in causis hoc possiet fieri sine consensit,ic in quibus non. Multa deinde narrat,ut ostendat se multa legisse,licet parum faciant ad rem. Ex quibus etiam sequitur dati singulare certamen, quod uult ipse tollere: complura enim affert exempla, quae Indicant uiros etiam maximos cer tasse singulari certamine sine aliqua cauta Ital multo magis periculum est, ut ex eis quae dicentur erit perspicuum hunc hominem non intelligere quam rationem instituerit,ec quid scribenda sibi proposueriliquam nos re ipsam,eiust nome ignorare. SECTIO QUARTA.
Sed ut euidentior sit eorum quae dicentur demonstratio, ante omnia monponenda sunt,&c.
Hoc facit, quia definitionem illam posteriorem non intellexit, utpote qui ea ANT Baa. quae sunt propria definitionum ignoraueriti illam enim iudicauit postea pluis res errores in se coimere,propterea quod minus eam intelligebat. quamobrem prootulit,quicquid sibi in buccam uenit. SECTIO Q.VINTA.
Non dubito multos essederisuros me, at* hunc meum Iaborem, qui . Arem adeo ueteri consuetudine usurpatam,& reliqua. h , Honesta
39쪽
Honesta sane ac maxime pia oratio: sed quae in lunae locum nullo pacto conuoniat.Non enim pus est hie concionari,sed probare. tamen quid dicat uideamus. Vir iste Christi seruatorisnostri praeceptis ac sacrorum theologorum monitis, lucis ciuilis 5c canonicis sanctionibus improbari hanc immanitatem allerit:id ommum S antiquarum. ξc quae nunc sunt bene institutarum gentium, apud quas illa nun quam permissa fuit,exemplis coprobatum esse. Sed tamen ipse infinitis pene exemissam fuisse. 5c iuste
piis ostendit, hanc quam ipse appellat immanitatem, permittinissam. risersciaretur qui quid uste per missam. ris ergo se contineret, quin ingenium huius hominis at in naturam insociarenti qui quidem iam confugere non sotest ad id praesidium quo temere confisus est, quod uidelicet sint diuersa singularis certaminis generastoe enim illi prorsu ereptum est,exnsqus in superiore libro dicta sunt. cis porro non uidet peiore
immanitatem esse,bellum quod tit inter reges quandoquidem ex eo sequantur plura incommoda at detrimenta, ueluti rapinae hominum caedes stupra uirginum remulierum,urbium denio incendia ec euersiones: ec tamen vult iste, hoc bellum te gibus tum diuinis tum humanis esse permissum ac permitti debere. Qiii quidem e ror ita perspicuus est, ut ex maxima debilitate eius uirtutis animi quae ratiocinatur ec discurrit, ortum habere necesse sit. Quod si eius rei hanc causam asserat ut reges non posilat cogi a magistratibus: diximus etiam nos in libro De honore, singulare certamen permitti debere, cum singuli homines non possint cogi a magistratibus, ut sit in multis caus quas in eis quae sequentur commemorabimus:& tamen iste se inuehitur in me, ut qui primam tantum uerborum eius quasi faciem intueatur, ipsum pium me impium facile iudicet.Sed qui inretius sententiam perscrutamur, non dubito quin intelligant.in eo me maxime pium fuisse,ac maximo erga genus humanum studio de amoreasseetum: quippe qui laboraui multos annos, ut nomines hac in re,si non omnibus incommodis quod quidem effici a nemine potest, nisi a Deo
opt.max. saltem a plurib.quibus maxime aiiligebantur quantum me ellet liberare. iis autem ignorat singulare certamen malum esse quis ignorat hominum cae dea malas esie quis ignorat cruciatus quibus torquetur homines, malos esser Quia meretrices esse in ciuitatibus,ignorat malum esse sunt enim electiones mali ac me
lius esset homines θc ciuitates his non indigere. Queri uerὀnescit omnia ista aliquando esse permittenda, sciat permittuntur ob eam causam ut maiora uitentur mala: eum quidem ita stupidum esse oportet, ut cum ipso minime si disputandum. Et e nim is uentriculos cerebri uel cordis contra naturam inueros habeat necesse esticum intelligere non possit ea etiam quae omnibus sunt petipicua: ct ideo non talia: axilio nec defensoribus istis tempus eget. oporteret enim eum qui singulare certamen vult euertere, ut hominum naturam ec prauitate prius e medio tolleret. Quod cum humana ui sieri non posse plane constet, ut permittatur etiam singulare certa men in aliquibus causis necesse est, sicut permittitur etiam hellum inter reges: cinius rei perspicue causa est hominum prauitas quamdiu igitur haec erit, tamdiu si ac permittatur 5c bellum generale 5e singulare necesse est. nam cum homines ulpiu mmuni quando possunt, iniuria alios atticiant, quemadmodum inquit Aristotelen nec possit hoc per leges,neque per magistratus prohiberi: necessitat cogit,ut adhi-heantur ista remedia aliter enim non possunt homines beatitudinem.ad quam sunt nati ullo modo consequit quinimo in maximis 5c assiduis uitae Derturbati nil, Merisonsequit quin imo in maximis 5c assiduis uitae perturbationib.ue larentur. inite cum non uicierit homo iste mirum non est,s in nos uerbis parum hoie F Sed ueniam ipsi sacile damus, quem intelligimus non ex a
nestis inuectus suerit.' ea ueniam ipti tacite damus, quem intelligimus non ex animi prauitate peccasse: sed quia putauit se hominum utilitati consulere, me autem rem inanem atq; inutilem docuisse. in contrariam sententiam adduxerunt rationes, quasWin libro De honore mite attulimus, ex Peripateticorum doctrina. Sed de his insta etiam agemus Probauit praeterea iste suis exemplis contrarium, at* ipse asserit ea enim attulit exempla in quibus lingulare certamen permissum fuit. Falsum est etiam ut ostendimus, α ostendemus, quod a morali philosophia abhorreat lingulare certamen. H relisione quidem abhorrere concessimus in libro De honore. rod uero ait, detrahere honori singulare certamen, re non conserirare illa hoc erat probandum rationibus, non concionibus, Nemo autem sequiatus est in hac re
40쪽
LIBER II. Prleges Longobardorum.& Federici quia non tuler ut ueras leges hiriusmodi pugnae.
Addit iste multa praeterea, quae quia nihil ad rem, missa facio. Quod uero subiungitialios errasse ob ignorationemrei quam tractabant, uiden tu, haec illi uerba excidii sedion consideranti id quod erat considerandum: uidelicet Omnium pugnarum eundem necessario esse finem, ocita non plura esse genera singularis certaminis. nihil enim refert de nomine, cum de re agatur nominetur quin modocunq; placet, modo sit pugna inter duos. Sed tamen ostensum est supra, eum taliam de hac re accepisse opinionem, θc sibi finxisse haec somnia. Profitetur enitii se scribere contra usum duelli, ec tamen in multis causis concedit ipsum. Hoc idem e go etiam feci atqui in aliquib. causis illud permitterem,in aliquib. non permitterem. Praeterea si per te licet duos propter utilitatem publicam pugnare ex pacto, sicut Pugnarunt Aeneas oc Turnus: ergo licebit duos pugnare propter honorem. Probatur consequentia: quia haec etiam est utilitas publica. etenim nisi aliquando pugnarent duo singulari cel lamine fratres di affines persequerentur iniurias eorum usi ad necem,ut constat ex eo quod sit quotidie: ec ita uniuersa ciuitas sicut multis locis accidit uexaretur, quod illi maximum detrimentum, atq; adeo exitium asser ret. Ergo utile est aliquando reipublicae, ut pugnent duo inter se ex pacto. Licet e nim priuata sit causia ipsam tamen consequitur utilitas publica.
Iae uero dicis de Athenaeo, sunt nugae. nam Athenaeus dicit se scripssse in aliis libris, homines claros ec duces primarios iuste ad hoc singulare certamen se contu lisse: ec hoc illi quidem saciebant,cum se mutuo ad pugnam prouo cauissentis ECTIO sENTA.
Vt autem omnia sint clariora, pono plura singularis certaminis esse genera: totidem scilicet quot sunt causae,& quae sequuntur.
SI totidem sunt genera singularis certaminis, quot sunt causae haec uero ut patet aethsunt infinitae: ergo infinita erunt singularis certaminis senera, per te. Qiod cum a uetitate alienum sit: ut id quo in unde fluxit, alienum sit a ueritate, necesse est. Ego autem in libro De honore non concessi totum hoc genus duelli, quod tu concodis. Falsum item uidetur, Eca ueritate alienum, quod exempla quae attulisti singularis certaminis, suerint pro utilitate publica. inia: enim est ista utilitas, quod se inisterficiant praeter aliquam utilitatem exercitus' nulla certe, praesertim cum aperte uideantur mutuo se ad pugnam prouocare sine causa. Sunt ergo Barbari, & sere sine militari disciplina,ex eis quae a te dicta sunt. Ergo eiusmodi certamina non sunt legitime suscepta, quia non sunt suscepta ab hominibus militaris disciplinae,5c honesto rumanorum peritis: sunt enim Barbari. Sed tu infra, 5c nunc, admittis ea. sic enimais: De primis tribus generibus cum inter hostes fiant, nemo unqua dubitauit quin . . legitima sint ec quod licet uti insidiis Sc astutiis. Ergo admittis ea quae non sunt as . . mittenda, di quae nullam reipublicae utilitatem asserunt. Bone Deus, iste homo no
concedit singulare certamen ob tuendam suam existimationem, in rebus etiam in a. agni momenti: ec concedit certamina illa gladiatorum, quibus nihil fieri poteratini manius nihil magis serinum: quorum ego certaminum nullam mentionem feci in libbro De honore, igia nihil detestabilius excogitari potuisse mihi uidebatur. Addis priuatam causam esse multiplicem: quasi publica causa non sit multiplex iniam uero pugnam ob inanem gloriam concedis, ta uirtutis militaris ostentandae ratia, illa a me non conceditur . sicut etiam non conceditur pugna propter odium, quia non est propter honestum. ex ipsa tamen sequitur, ut multo magis sit concedendum singulare certamen propter honestum: quod est id quod nos uolumus. Praeterea absurdum est quod ais, neminem dubitasse quin tria illa genera, quae enumera sit essent legitima: quia ea quae non sunt iusta ec honesta, non possunt este legitima: illa uero omnia certamina, licet sint inter hostes', tamen non fiunt iusta ec honesta. quia possunt aliqui ex pacto pugnare, ec ex improuiso concursiu, re ob gloriam & odium uanum: ec ita non ob iustum echonestum, ut est in exemplis a te ipsio citatis. Vt ea igitur non sint legitima ce rtamina,necesse est. E uertis ergo tuam ipsus senotentiam, ec in hac re, ec in eo quod dicis licere in eis uti insidiis: cum insequentibus b ι improbes