장음표시 사용
41쪽
is E VER s. s I NC. CERTA M. improbes eos qui in huiusmodi certaminibus utuntur insdiis. Et cum inter insidias esse possint mendacia ae fractio fidei, quaero a te, quae sit causa, quare liceat uti instindiis,&non liceat dicere mendacia Addis praeterea me lapsum futile propterea quod perperam putauerim homihucertamina esse iudicanda & dirigenda ad regulam mei duelli.Ego uero putaui recte:
tu perperam putas me lapsum ene. Etenim regula mei duelli ducitur ex natura honestatis & uirtutis, ad quae dirigenda sunt omnia certamina quae iuste permitti pos sunt, & ex quibus iudicantur quae non sunt permittenda, sed abiicienda: ut sunt ea certamina quorum exempla tu posuisti. Sed ignoscendum est tibi, propterea quoas ortasse ignoras regulas di artiseia quibus traduntur artes & scientiae ec facultates, quae artificiose docentur. illa porro tua certamina non sunt ex honestate di uirtute: ergo uituperanda atm reiicienda contra quam ipse assirmas. Praeterea si conceditur singulare certamen ex prouocatione unius qui sit in exercitu imperatoris ci alterius qui sit in exercitu regis: ergo magis debet cocedi ex causa iniuriae illatae homini honorato. quia ibi nulla est causa particularis cur illi duo de heant inter se pugnare:hic uero maxima re necessaria est. est pactum inter duces belli, quare illi debeant sua sponte ae uoluntate pu gnare sed unus prouocat alterum. Vult iste duellum tollere utpote qui praeclare niuit quid nam si & constituit ipsum: & magis quidem constituit, quam ego in libro De honore. non enim posui ipse hoc genus duelli. Item illi quorum eYempla iste protulit, non sunt uere hostes, nem pugnant pro pter se sed propter suos reges Ergo non potest concedi eiusmodi certamen. Iteiri. Duellum quod posui ego in libro De honore,est inter inimicos: quia est inter eos quorum alter laeserit alterum, de illius honestate detrahens: qua iniuria sicut patet,nulla est aptior ad impellendos homines ut inimicitias suscipiant. Ergo debeteoneedi eiusmodi duellum quia est inter inimicos & causam iustam habet. ita enim ponimus. Prsterea si homines non laborant postquam susceptum est hellum iuste, iatrum per inscias an aperte gerant: ergo magis est concedendum certamen illud quod uirtute propria transigitur: est enim magis propinquum uirtuti, imo est ex uirtute. Et ideo tu lapsus es, non ego: quippe qui concedis duellum quod omnino ad uersatur uirtuti, di ipsi honori. non enim esse potest cum uirtute uitium neque cum
Praeterea si Nicolaus papa, ut ais nominis aequivoeatione fuit deceptus: ergo re darguis pontificem, di concedis duellum a pontifice prohibitum: ergo concedis iues quod prohibent Canones ergo es dignus illa poena & illis nominibus, quorum in totus dicis dignos esse illos qui constituunt duellum, quod prohibent Canones. lili quid lunt Casiones nisi decreta pontificumθ& s licet tibi infringere huiusmodi Canones: quare, si alii uellent non possent f Sed dic quae est ista aequivocatio,qua pontifex ille deceptus fuit non 'ne sciebat, quὀd erant singularia certamina anter hostes, propter utilitatem publicam susceptae quale suit certante Dauidis cum Aouathorax tamen prohibuit ipsa. quae, si tu non uis recte esse prohibita, licebit tiam nobis dicere, quod illa quae sunt prohibita ab aliis pontificibus, non sunt redieprohibita Si dicas in hoc deceptum fuisse Nicolaum pontificem:ego dicam di alios
pontifices este deceptos:& sc nihil firmi habebis ex Decretis pontificum, quo postis singularia certamina euertere. Eadem enim est ratio omnium pontificum,quatenus pontifices sunt:& qui hoc non credit,in poena dignus. Cui rei cum tu nolueris noem adni here,necelle est opinor,ut iudicetis in errorem pessimum & dignum poeP et ersa quis nonamus uicem doleat qui concedit legem de gladiatoribus pro .pter delectationem, ciuae erat immanissima di maxime impia:& no uult concedere ut uir bonus pugnet ob tuendam existimationem & honestatem suam, cuius ratio ut ouendimus) patriae et parentibus anteponenda est. Nihil enim absurdius excogitari potest. Adde, quod certamina illa gladiatorum nihil habent commune cum
duello,de quo loquutus sum in libro De honore.Sunt enim pessima, di maxime detestabilia neque ego unquam illa concessistem.
42쪽
Ad ostentationem roboris certant quidam, gloriae nimium appetentes: ebri j, ut puto, facti sabulosis eorum, quos uulgus Equites errantes
Eiusmodi singularia certamina ad ostentationem roboris ec gloriae, plane sunt a AN T. BER
me reiecta in libro De honos e.Sesquaerimus a te, nii quid concedas hoc genus singularis certaminis an non cocedas Si concedis,ergo concedis duellu faciu ab Ohrq s. quodno potest ei se legitimu ne* ulla ratione inunitu Ergo debes multo magis escedere legitimi quod fit ob tuendis honore Ac existimatione suam & ad pro handu se esse uiru bonii. non proditore oc iraudulentia Sinon concedis. neq; etiam debes cocedere singulare certame militu, qui inter se prouocat sine permissu oc utilitate ducis exercitus: laia,ut patet,no iaci sit hoc nisi ad ostentatione roboris appeteres gloria. no enim id eis imperatur a ducemel ex saeto illo sequitur ulla utilitas etias alter spolietur armis. Sed cu hoc cocesseris, sequitur ut tua ipse sentetiam euertas. Ridiculu praeterea est quod dicis, alicubi semper est iusta bella quasi multa hutiis modi extiterint,aut sint temporib. nostris praesertim inter Christianos. Que aut narras de singulari certamine Sordelli & Emanuelis Hispalens inter se. ita quidem sunt
Praeter rem ut ad ostentatione ea comemorasse aperte uidearis. in dubium enim uenire non potest . quin eiusmodi certamen plane reiiciendum sit ac tollendum. Praeterea istud genus certaminis quod est ab ira, uel est ab ea rationabiliter orta, uel non. Si ab ira rationabiliter orta: ergo ista ira erit propter apparentem neglecita . eoru quae pertinent ad ipsum,uel ad aliqua iplius rem non conuenienter : ergo pro Pter honore. Etenim qui honore atin honestate spoliatur, hoc modo negligitur:ut declarauit Aristoteles. Ergo per te non diitinguitur ab illa specie duelli quam Ponis x.Rhet. o. Ultimam, & quam redarguis: ergo tecum ipse pugnas, ac tuam ipsius sententiam re sellis. Sin autem est ab ira non rationabiliter exorta, tum permittis duellis quod noest rationabile.ergo redarguendus es, qui cocedis illud quod non est legitimum: ut multo peior existas, quam nos in libro De honore,qui hoc no concessimus. la lis porro iudicandus est homo iste,qui non rationibus mouetur, sed auctoritate so-ium ut iaciunt idiotς accusat enim me qui reprehenderim Virgilium in re tam aperta re manifesta. Etenim quis neget, modo sit sanus, uere illum reprehensum esse, qui Res gutis Aeneam, quem pietate insignem di magnanimum uirum ubiq; induxit, scribat in viet 4, inieterfecisse Turnum per iram ec dolorem,conspecto Palantis baltheo: cum is quidem que ιο iam uulneribus confectus sem uictum confitens, inspectantibus omnib. N audientibus Laviniam* remittens,uitam suppliciter deprecaretur id enim ab omni humanitate & uirtute prorsus abhorret. itaq; ne alij pugnantes exemplo tanti uiri interficerent confitentes se uictos quia mihi semper propositum fuit seruare homines, eo
rumin utilitati consulere, quantum fieri possiet net enim satis pius mihi uiderer nisi id pro uiribus praestarem ) idcirco non dubitaui in libro De honore ipsium Uirgialium redarguere.qui etsi erat uir doctrina praestantissimus non tamen sequitur eum non potuit te errare. nam ne Aristoteles quidem Homerum ab eo uendicat, ut errare non posset: - hoc Anteperemit, vatum rimis orar situr aquis. Et non solum Aim Hora. in estoteles sed etiam Horatius dixit quandos bonus dormitat ido rus. poetica.
Reselli igitur Virgilium propter hanc causiam, ec propter ueritatem quam iis primis sequi omnes debent. non enim uiris sortibus ec piis conceditur,ut per iram ea faciant quae non sunt facienda. Potuit autem Homerus Achillem inducere ea facientem quae non potuit Virgilius Aeneam. Homero enim erat propositum dicere mchillis iram: irati autem homines multa possunt facere, quae non postlint pii 5c magnanimi. Itam plus hocioco ponderis ipsa ueritas ec utilitas publica, quam poeis licet maximi autoritas,habere debuit. quς cu esset cotra ueritate . tu uero plurima posset obesse hominil, sicut etia reuera obsultiplures enim a posito eiusmodi exestio interficeretur,l interficiuntur. Atl ego sanem libro De honore magis pius humanus iudicatus sum, cli linqui propter autoritate unius hominis, negas more omnib.
perniciosis inau,acloge Pelbimii non esse reprehendendu. Sed de hac re infra etiam
43쪽
2. E V E R L s I N G. CERTA H. pluribus agemus. ini id uero, quod putas duellum propter coniuges& regna susceptum,no essesusceptum propter iniurias hoc quidem pace tua dixerim quid
aliud est, quam ignorare propriam uocem agri rapere uxorem et regnum alterius,
nonne est contra aequum re iustum . di sic iniuria r Et propter quid aliud pugnatur ob has caulas nisi quia qui his modis laeditur, iniuria,& quidem maxima assicitur. . Praeterea hoc duellum pro coniuge, pro regno susceptum, conceditur a me in ii bris De honore.Ergo tu non redarguis duelluin de quo ego sum loquutus: quod tamen tibi propositum esse profiteris.sECΤIO OCTAVA.
Rictor. Quae uero pro innocentiae experimento, seu uniuscuius* ueritatis in iudicio manifestandae gratia per iudices concedebatur duella, & reliqua.
ANn a all. Tantum uero abest,cum decini legitimae probationes, ut pro innocetia in rebus magni momenti & pro tuenda existimatione sua pugnare,sit ex more Barbarorum, ut hoc experiendi genere sublato, nullus omnino iusticiae locus relinquatur. Quo modo enim consequetur quod suum est, ille qui iniuria erit affectus nam huic magistratus quidem di leges,deficientibus legitimis probationibus, nihil auxilii poterutasserre. Nem uero iusiurandum in rebus magni momenti uidetur esse alicuius ponderis. tenim quibus in rebus quis audet iusticiam & aequitatem euertere, di ita Laim ictissim i Dei opi numen offendere:uerisimile est multo magis ausurum periurare. Iccirco ego in libris De honore ostendi, eos qui ob certas causas naturaliter prohibent ista duella, etiam cum pro innocentia, pro honore suscipiuntur, esse causam maximorum malorum eos*non intelligere quid expediat ciuitatibus,&quid non expediat.
Praeterea ex eius dictis redarguitur lex Prontonis, eius* ratio. Palinimum Otiam unum addis, quia innuis purgationem alicuius delicti non pertinere ad hono rem:quo quid absurdius. Nam pugnare ut se quis aliquo scelere purget eius* suspicione plane liberetur, est maxime pugnare pro honore: est enim pro honestate, cui debetur honor. rod uero ais, duellum quod fit in Italia, fieri extra iudicium, disne certa iudiciorum legerdicimus, seri ita ut exigit eius natura. Etenim si aliter fie- rehnon esset duellum: sicut non est et homo, qui non esset factus ita ut exigit natura hominis. Falliam tamen est, quod fiat sine certa lege: cum perspicue pateat, id fieri ex definitione honoris & ipsius net duelli, quae sunt principia certa', unde ducuntur regulae totius stingularis certaminis: sicut ex desinitione scientiae di demonstreationis
ducuntur regulae quae docent conficere demonstrationes. Similitudo manifesta est.
sunt enim isis definitiones in sua quoq; doctrina,principia cognoscendi:qus sumuntur ex communi more loquendi hominum,di non ex demonstratione.
Ex his facile intelligi potest, quam iste non sinitetur interiores & reconditas lia teras: qui tantam prae se seri ignorationem omnis arti sicli,quo traduntur artes. Subiungit aliud, quod maxime ridiculum est Facit enim illud lingulare certamen quod si scipitur tuendi honoris & ignominiae propulsandae causa,aliud genus ab eo quod suscipitur pro innocentia di ueritate. quasi nocentem esse, ac mentiri, nihil Pertineat ad honorem, neque afferat ullam infamiam. a is est autem,modo sit sanus, qui dubitet, quin sit expers honoris homo nocens, re qui mentitur.' Ergo qui pugnabit ut ostendat se non esse nocentem .nes mentiri, pugnabit ut tueatur suum honorem, di suam honestatem, S ut propulset infamiam. Erao non sunt haec genera diuersia. itaq; non solum pugnati sed quod multo peius est negatia loquutus es. Praeterea concedo , nomen certaminis inter duos luime apud Graecos monoma . iniam apud Romanos singulare certamen: at nego,eos qui de eo hucusque scripso runt, uim & originem eius ignorauisse. Illud quidem uerissime assirmare posse ubdeor,te ignorasse omnia quae dicis,alios nesciuille: quia nisi ita esset, non incidi Tesin tot turbulentissimos & manifestissimos errores. Oportuit enim te probare,quod erat totius opinionis tuae tandamentu: plura esse genera singularis certaminis, eius
uidelicet quod honeste permitti no potest. Quod clinon seceris imo illud ipse tuis metuerbis plane everteris, sicut ex eis quae dicta sunt perspici liquido potest sequitur,ut
44쪽
tur ut maxime reprehendendus sis qui aliis id obiicis, quod tibi maxime uitium est. Praeterea si apud Graecos generale fuit monomachiae nomen ut ipse asseris, quo Uidelicet omnis generis singularia certamina signistrabantur: Θc si id quod pro lis nore tuendo suscipitur, est unum genus per te ergo Potuit illo nomine, sicut alia,si
gnificari. quod tamen ninas ipse. Praeterea non repugnat speciei,ut appelletur nomine generis: quod tu etiam in serius asseris. Ergo potuerunt Graeci appellare hoc genus certaminis inter duos Mo -
nomachiam Latini singulare certamen etii essiet species diuersa ab aliis. Probatur: quia Respub.ex sententia Aristotelis est nomen generale omnium rerumpublicaris, ta nomen unius speciei: ita iusticia est nomen generale omnis uirtutis, S proprium unius cuiusdam uirtutis quae iusticia diciturmon ergo fuit absurdum, hoc certamen de quo nos in libris De honore ex tua sententia uerba secimus, nominare singulare certamen: ne* suit absurdum dicere, apud Graecos appellatu esse Monomacla iam, S apud Latinos singulare certam Cn. Prpeterea quaero a te, docte uir, ut tibi uideris, & ut ego quom sentio, si tuae artis cancelli x te contineas: ueruntamen quaero a te,quo nomine quod minus late pateat quam Monomachia aut quam singulare certamen nuncupata sit pugna inter duos, a Graecis 5c a Latinis omnem enim huiusmodi pugnam uocarunt Graeci Monomachiam Latini singulare certamen: neq; alio uocabulo appellatum inuenies. 4ro e nim tandem alio nuncupata fuit nomine Aeli illis ec Hectoris pugna Erpo non fuit apud utrosque aliud nomen talis pugnae quod minus late pateat, quam Monoma chia, ec singulare certamen. Ergo non sunt haec nomina generalia, quae complexa suo contineant 8c cohibeant plures species: sed solum plura singularia ut species specialissimae ut homo ec asinus. Ita singulare certamen continebit certamen Hectoris ec Diomedis, Aeneae &Turni. quae differunt numero B materia tantum, non 'e cie 5c forma, sicut Socrates 5c Plato 1 quae sunt indiuidua unius speciei, sunt solum materia de numero differentia non sorma ex cuius formae diuersitate res omnes specie seiunguntur. Sunt ergo Monomachia, oc singulare certamen,nomina unius spe ciet mon praedicantur enim nisi de pluribus differentibus numero per materiam. Ergo perperam assieris, ea apud Graecos 5c Latinos esse generalia nomina, di non magis unius quam alterius generis: cum liquido pateat, esse nomina unius speciei. Non enim sunt unius cuiusdam certaminis uocabula: quia nulla ars ut inquit Aristoteles considerat singularia ut medicina, quid Socrati aut Calliae salubre sit: sed quid tali, aut talibus.id enim artificiosum est. Singularia enim infinita sent, di scientia ne queunt contineri. Non potuerunt crgo Latini appellare omnia illa certamina quae enumerasti,nisi singularia certamina: quia no possiimus proficisci in infinitum. Opus enim esset inuenire infinita nomina: quod cum fieri non possit ex sententia Aristotelis,ut falcam de hac re acceperis opinionem necesse est, si tot oporteret esse nomina,quot sunt pugnae inter duos. Item, Graeci nuncuparunt Monomachiam ex eo, quod unus solus cum solo piignaret: ec Latini singulare certamen, quia unus cum uno pugnaret. Ergo nos recte Uiximus. singulare certamen quod posuimus,appellari pos Ie Monomachiam Grince, Latine singulare certamen: est enim solum inter duos a quorum numero impost ea suerunt haec nomina. Ergo potuerunt etiam ob eandem causam Itali nominare pugnam talem duellum, a numero duali Urs corum quod solum dicitur de duobus.
Vel si non uis hincessie dictum, dicemus placuisse iis qui illud ita primum nomina
runt im ponere hoc nomen, quia nomina signiscant ad placitum. Quis igitur bone uir. error suit,si Italis placuit imponere eiusmodi pugns hoc nomen, Duellum hoc uerὁ negare,quid aliud est, nisi ignorare naturam ec uim nomisnum 5 ipsi Aristoteli repugnare sECTIO NONA.
Restat ultima species huius iri unanitatis,quod Duellum dicitur, 3c in gasori
Italia nunc est in usu,&c. Consenserunt enim Itali, ut Pugna quae est inter duos, nuncupetur Duellum, AN A nam in quorum
45쪽
M EVERS. si NG. CURTA M. in quorum potestate erat hoc facere quod quidem est comune omnib. linguli.Ni V mina enim ut ait Alistoteles non significant naturaliter, sed secundum hominum consensum. Q iare igitur sic exclamas,ec promicis ampullas di sesquipedalia uerba, ec ita amplificando rem asseris, eos qui hucusim de illo scripserunt, ignorauisse eius nomen & notionem, uim cp ec originem: cum perspicue ostendas te ignorareuimec naturam ipsorum nominum, praesertim eorum quibus nunc ussis es
Quod uero subiungis, non reperiri apud Graecos aut Romanos aut Carila agmeses aut Persas, aut Hebraeos,aut demum aliquam bene constitutam Rempublicam, huiusmodi pugnae genus unquam fuisse per millum aut cognitum:incognite autem rei non potuisse apud illos esse nomen proprium: dicimus, euerti ista quae nunc di cis ab iis quae ante dixisti. Etenim per te fuit concessum,pugnare propter reῖna,coniuges 5 patriam. Ergo fuit concessum illud certamen quod ego posui in libris De honore: quia concessi, propter regna, propter coniuges. ec propter patriam poste homines pugnare singulari certamine, imo aliquando debere. Non ergo destruis
certamen Omnino, quod ponitur a me. perperam ergo locutus es.
Item, i pugnant pro coniugibusmro regnis, pro patria.pugnant ut ossicio suo sungantur:ergo,ut non desint honori suo. Si enim illam pugnam refugerent, quam suscipere debent, honorem suum projicerent. ita Isia Graecis concasa suit pugna pro patria,fuit concessa pro honore: quod tamen negauit iste. Sed esto, ut concessum non fuerit apud Graecos, pugnare pro sua existimatione tuenda: ergo perpera ab ipsis laetum est, qui, ut tu asseruisti, concesserunt duos pugnare inter se uiae causa. Multo enim magis debui sient permittere eam pugnam, quae maxime necessaria est,quaeo fit honoris honestatis causa. Esto etiam ut nunquam permissum suerit pugnare pro honore,ac ne excogitatu quidem: tamen non sequitur, ut iuste nucconcedi no possit in aliquibus causis. Temporibus enim nostris multa reperta sunt di bona 8c honesta, ac multae artes,quae neq; inuentae suerunt, necP excogitais ab antiquis. Si antiqui excogitauerunt peiora certaminum genera, non uideo unde efficias ut sequatur,nos etiam no debuisse excogitare hoc genus, quod est pro tuenda existimatione qua homini nullum est maius bonum ex eis qus extra nos sunt. quods tollendum sit,quia id antiqui non cognouerunt' non uideo sane cur non tollendae sint etiam omnes artes,&omnia illa quae habemus bona,ab antiquis non excogita ta ocinuenta nee cur liceat hominibus nouas artes di bona excogitare ec inuenire: quod est absurdissimum. Sed non uidit iste homo, quot humano generi incomismoda sequantur ex suis dictis: propterea ita loquutus est.
Item ex eo quod distinguis pugnam pro honore susceptam, a pugna quae sit pro pter iniurias: sequitur, non laedi honorem per iniurias: quia si laederetur honor per iniurias, non elsent illae pugnae distinctae. Sed hoc est absurdissimum: quia per iniurias maxime laeditur honor. Ergo te ipsum euertis. Est etiam falsum me in libro De honore uelle credere, Duellum esse tantum honoris tuendi,ignominiscn propulsan Mς cause,quia posui in definitione Duelli haec uerba: A prouare chel e liuomo lionos, rato e non degno di essere spremato,ne ingluriato. Dico si essent distineta. Ergo Dulitra seiungis hoc ultimum a genere,in quo sunt Aeneas ec Turnus : quod tamen cum distinxeris,ut tuam sententiam euertas necesse est. sECTIO DECIMA.
dor. Dicit primum, esse certamen uoluntarium, ut ipse Auctor explicat, ad disserentiam eorum quae fiunt necessitate. perinde ac si dixistet, ad disserentiam gladiatori j,&c.
ANT Bnst. istyre hominem in tot erroribus, quibus passim quasi
queis quibusdam misere illigatur, exultante et Etenim quasi me irridens, quod potiuerim uoluntarium in definitione duelli,ut id seiuneterem ab cis pugnis quas homines ineunt coacti, hunc errorem ait pertransiri potuissemisi ego moralem philosophiam professus,omnia ad eius perpediculum exigere uolui siem. Sed uideamus uere ne, an imperite loquutus sit. Et primo,cui dubium esse potest modθst anus quin ea quae attinent ad mores, redigi debeam ad perpendiculum moralis philoso
46쪽
. L I B E R r t. 23phis 'nulli certe, praeterquam isti homini: qui omnino haec dicens,deprehenditur ini irmina ignoratione ipsius moralis philosophiae. laaec enim docet uirtutes ec uitia,ex quibus hominum mores boni uel mali perpenduntur. Praeterea argumentemur sic aduersusea quae addit: Quod ducitur hac opinione. ec caetera:ut adducamus illum in ea quae sententiam suam ut caepe accidit euertant absurda Si nullus sponte nisi sit ebrius uel fatuus,descendit in singulare certamen er
go 'eneas ec Turnus ec Hector oc Diomedes,oc breuiter omnes qui pro patria pugnarunt, di pro quacuno re honesta non pugnassent sponte. Probatur consequentia: Quia si sponte descendiissent, ex tua sententia sitissent e brin Scsatui. Consequens a veritate abhorret: ergo ec antecedens. Quod autem consequens sit falsum probatur: inita non essent laude digni.& honore. ebrii enim
ec fatui, ex suis actionibus nullum consequi debent honorem: non enim habent honestum finem, cum agant ignorantes. bed tu in superioribus concessisti, hos qui Pugnant pro patria euelaude dignos.Ergo tuam iptius sententiam euertis quod est quidem turpissimum sed tibi maxime usitatum. Item, Si qui pugnant pro conseruatione honoris N propter cupiditatem propulsandae ignominiae,non pugnant sponte sed coacti: quia illa cupiditas quasi domina, imponit ipsis necessitatem pugnandi,non minus quam olim gladiatoribus lanistae. go qui pugnant propter conseruationem honoris, patris, di propter cupiditatem Propulsa dae ignominiae a patria non pugnant sponte, sed coacti. Probatur cosequentia: ita illa cupiditas tuendi patriam necestitatem illis asserre uidetur pugnandi, non minus quam olim gladiatoribus lanistae. Similitudo ita Perspicua est, ut negari ab homine sano non possit:non enim sine appetitu ec cupiditate pollunt moueri ad singulare certamen, nem ad aliquid aliud eliiciendum Intellectus enim N appetitu sunt principia motus. Fuit igitur in illis lata uis cupiditatis tuendi patriam, ut ea impulli descenderint in singulare certamQErgo coaeti descenoderunt,& inuiti. Ergontonsuerunt digni honore. sed uituperatione : quia honor eclaus sunt corii quς sponte sunt, ut de arauit Aristoteles. Sed tu concessisti. fuisse id c honore dignos:ergo cadis in foveam qua ipsemet effecisti. Euertis enim sententiam tuam: ne uero hanc solum sed omnium philosophorum, di omnium prudentium. hi enim cunctii in eam opinione uenerunt,ut existimarent,omnes qui pro patria pugnant, esse laudibus oc honore dignos:ita ut multis etiam publice positae tuerint statuae ec trophea. item Nemo in exercitu sponte descenderet ad expugnationem urbis, nisi est et e Brius ec fatuu . Probatur consequentia:quia si ille qui descenderit sponte in singulare certamen te auctore.sit fatuus uel ebriusilloc non potest euenire nisi quia descederit ad maximum uitae periculum, ad quod sponte proficisci est contra naturale aD secitionem: naturaliter enim ita sumus affecti, ut quatum possumus, mortem ec eius pericula fugiamus. Ergo necessie est ut ebrii sint θά satui, qui spote currunt ad mortis pericula. Ergo non minus essent ebrii qui destendunt sponte ad expugnationem urhis, utpote qui subeunt maximum uitae discrimen propter tormenta bellica, de alia inulta. Sed consequens est salsum: iuia plurimi sponte descendunt ad eiusmodi expugnationem,& non sunt ebrii ne* fatui,ex ijs etiam quae tu concessisti. Ergo singulas uerbis ita tuam sententiam conuellis ut turpe sit tecum disputare. Praeterea non minus erras, cum dicis uoluntarium iri, quam ii diceres hominem mortuum. Sed dicere hominem mortuum. est implicatio contradictionis: quia qui est mortuus non potest ei se homo.Ergo implicas contradicitionem,dicendo uoluntarium ui. Probatur Etenim non minus uis perimit uoluntarium,quam mortuum homo.Siquidem qui agit uoluntarie,non cogitur,ut patet:non enim ageret uoluntarie.Sed qui agit ut, cogi tutaergo qui agitui non agit uoluntarie.
Probatur minor ex definitione uiolent Liniippe quod est illud cuius principium I tabis.i. extrinsecus eiusmodi est, ut ei necp qui agit, ne* qui patitur, quippiam conserat. Cogitur ergo,qui agit ut quia non consert aliquid ad illam actionem,& extrinsecus mouetur. Perimit ergo hoc uerbum Vi, uoluntarium, si ei addatur. cisii isitui dicit uoluntarium ui,implicat contradictionem: quod est maxime absurdum.Tu ita dixi
sti ergo ut turpiter in id absurdum incideris necet se et r. Itema
47쪽
14 E V E R s. st NG. GERT A M. Item, Non dicitur congrue uoluntarium iri: quia quod est ut, non potest esseuo
Iuniarium. Licet autem dicere inuitum ui quia inuita dicuntur illa,quae fiunt uel per .ran uiolentiam uel per ignorationem,ut infra dicetur. Confirmatur hoc ex Aristote te, qui posuit agere per uiolentiam, inter eas actiones quae non sunt per nos ta per uoluntate agere, inter eas quae sunt per nos. Ergo ea quae agimus per uoluntatem, ossunt a nobis agi, S. non agi alioquin non essentiti nobis. ergo non sunt uiolenta. nplicatio igitur contradictionis est,escere uoluntarium ui. Quod aute ita sit ut diis LM t ximus ostedunt haec etiam Aristotelis uerba: inlae igitur agunt alia omnes propter seipsbs agunt, alia non propter seipsos. Et istors alia casu, alia necessitate. Harum e tiam quaedam ut, lusdam natura. inrare quaecun* non propter seipsos faciunt, autra casu. aut natura,aut ui faciunt. inraecunq; autem propter seipsbs, quorum scilicet D psi causa sunt, alia propter consuetudinem agunt, alia propter appetitum:& horum quaedam appetitu rationali, quaedam irrationali. Nam uoluntas, appetitus est bonix cum ratione nemo enim aliquid uult, nisi cum honum esse putauerit. Appetitiones, uero irrationabiles, ira di cupiditas.iniareque ni homines agunt septem eosdera causis agere oportet sortiana,ui, natura,consuetudine,ira,cupiditate, tione.
Praeterea, si omnia quae sponte fiunt ab hominibus, sunt bona, uel speciem honigerunt,uel iucunda sunt uel iucundis similia ut inquit Aristoteles: omnia quae fiunt lim, φ.-hominibus erunt necessaria. Probatur consequentia: quia omnes impelluatur necessarid ab appetitu illius boni,uel ueri,uel apparetis,quod cuim se offert ει sic vihil erit uoluntarium. Sed Aristoteles ait, spontanea di uoluntaria, ut hoc loco acicipiamus pro eisdem ergo contra ueritatem,& contra teipsum loqueris.
Quid ueror quod iste non uidetur intelligere primam propositonem primi Eihi.
corum: cuius tamen libri do minam ita prolitetur, ita se tenere iactat, ut neminem, , putet illam propositionem intellexisse, quae est Omnis ars,omnis methodus simili ' , , ter autem assio-clectio, bonum quoddam appetere uidetur. Ex eius enim di
ctis sequitur ut omnes istae actiones fiant coactae: siquidem appetitus ille & cupidistas illius finis & boni asserret cuiq; necessitatem agendi: quo quid potest esse absurdius Hoc enim nihil aliud est, quam euertere uniuersam humanam philosophiam: quandoquidem opus non esset docere quid sit felicitas, ut quemadmodum inquit Aristoteles cognoscentes ipsam maxime,sicut sagitta ij scopum,assequi ipsam posisimus. non essent enim in potestate nostra a Riones, sed ita agere cogeremur. quo quidem posito, nihil referret,cognosceremus ipsam felicitatem,nec ne ageremus Onim ea, quae cogeremur.
a.Blittit. Quod etiam confirmant uerba illa Aristotelis Eius enim causa quod uidetur bo- , , num,omnia agunt omneMOmnia igitur essent coacta: non ergo esset opus docere. dirigere nostras actiones, quippe quae essent coactae: nec pollet uere laudari qui D .Ethiae. . quam,uel uituperari,quandoquidem ut declarauit Aristoteles laus&uituperium, , reperiantur tantum in spontaneis actionibus.quod si nullae essent,ergo non reperi. retur laus dc uituperium. Ex quo quidem sequi euersionem uniuersae doctrinae Ethicorum ita perspicuum est, ut ridiculum esset uelle id probare. Videas ergo,bone Uir,in quos errores, quam manifestos,quam turbulentos,imprudenter incidetis: ecquae humano generi incommoda, si homines tuam ssequerentur doctrinam attulisses. Auserretur enim prudentia humana quae dirigit aclstiones nostrasΔ breuiter, niversa moralis philosophia. Euerteretur etiam sanctissima religio Christi seruatoris no .nam si omnes nostrae actiones.qus necessariὀ appetunt aliquem finem,ensent coactae,nullus plane esset locus praemio aut poenae: qua quidem opinione quid exitiosius quid detestabilius magis* fugiendum fieri potest.' .Estie.it. Est item contra sententiam Aristotelis, qui dixit, eos qui pugnarent propter honorem non pugnare coactos: di distinxit istos ab eis qui cogebantur a duce, ut ab Hectore,& huiusmodi, pugnare. Et ita patet,hunc hominem qui adeo profitetur se loqui secundum philosephiam di Aristotelem,in re apertissima euertere uniuersam Aristotelis doctrinam,ipsamq; philosophiam. Praeterea, Si qui agunt aliquid propter appetitum, etiam rationalem ut sunt quι propter honorem agunt coacti agerent:sequeretur.ut agentes aliquid honeste,n5
48쪽
LIBER II. asProbatur consequentia: quia ageremus impulsi ab illa cupiditate agendi honesta
ita non essemus noni sponte sed necet Iario. cogeremur enim ab honestis,si uellemus elleboni neq; item et Iemus honorati sponte, quia ex eo quod moueremur ab ho nore, qui est extra uis nobis ait erretur. Itaq; omnia quae fierent a nobis, essent uiolenta. ec necessariό seretiquod est nisum, ec contra uniuersam pluto ophiam moralem. Etenim licet moueamur trinsecus, tamen sponte movemur: ec ita quae sunt a nobis, non sunt necessaria, ne ' uiolenta, sed spontanea simpliciter: dc si dicunt necessaria, dicuntur ex suppossitione Neq; uero illud de proiectione mercium in mare, propter salutem uitae,5 de iussu tyranni est simile: ec de honestis oc honoribus a quibus movemur quia electio uolens sequi honesta, ec uirtutes, ec honorem est in potestite nostra. & haec sunt strontanea simpliciter, neq; inest aliqua necessitas, de quibus omnibus infra copiose agemus. At non sunt in potestate no stra tempestas maris N iussa tyranni: Sc ideo dicuntur haec mixta nempe inuita simpliciter,& spontanea non simpliciter. magis tamen spotari ea sunt quia principium est in nobis uerum eligere honesta est omnino in pote state nostra. Q iod decepit hunc autorem. nam pugna propter honorem, non est praeter appetitum de rationem eorum qui uolunt pugnare. non ergo adhibetur ulla uis,ut patet ex Aristotele. item sequeretur ex dictis istius, ut omnia quae fierent propter lucrinda ec tristia, essent uiolenta, quia id his etiam movemur extrinsecus: ec cum homines faciam o mnia propter iucunda Θc tristia. efiiceretur contra Aristotelis sententiam. ut omnia essent uiolenta. omnia enim fiunt propter appetitu alicuius rei quae est extra: quandoquidem intellectus 5c appetitus sunt principia motus. id quod Aristoteles aper ethico te uidetur ostendere ijs uerbis: Si autem aliquis diceret iucunda θύ tristia uiolenta ι εta esse. quia cogunt cum sint extra, omnia utiq; sic essent uiolenta: quia horum gratia ς ι omnia omnes iaciunt uiolenter ec inuiti moleste: ob iucudum uero cum uoluptate. ες
Sed ridiculum est sine, in externa potius causam referre,quam in seipsum, quod hu- iusmodi rebus facile capiatur:& honesta sibi, turpia iucundis ascribere. Uidetur auis ι εtem uiolentum id esse, cuius principium extrinsecus est,niliitq; ad id consere qui cogitur. Ea igitur quae fiunt propter iucunda ec tristia licet moueant cum sint extra, tamen sunt sipontanea S non inulta:& per id quod necessarid sequitur,non sunt uiolenta. ital necesse est.ut ea quae sunt propter honorem. ut honestum est, sint spontanea, oc non inulta: licet honor moueat cum eiltra sit: dc per id quod necessario soquitur, non sint uiolenta. etenim passiim in iis confert vim. Sunt igitur non uiolenta: quia uiolentum est id, cuius principium extrinsecus est, nihili ad id confert qui cogitur. qu autem mouetur a iucundis N tristibus, ec ab honestis , ad hunc motum illum conserre aliquid perspicue patet. quocirca motui illi, de quo nunc loquimur, cum non conueniat definitio uiolenti, cogimur fateri nisi uel mus in aetionibus humanis necessitate ponere.ec Aristotelis sententiam euertere S dicere ea quae fiunt propter honorem non esse uiolenta ic invita, sed uoluntaria θά spontanea. Accepi mus enim in libro De honore uoluntarium ut erat, idem quod spontaneum. iod uero addis: Ouamobrem re 'ius secisse, ac melius in ea parte rem expreL ' .sile uidetur Ioannesa,imano Iureconsultus, quiano simpliciter uoluntariam, sed . . Is η' deliberatam pugnam appellauit. non considerasti bone vir, si habita deliberatione Upugna suscipitur, Ii nc esse ex iis quae sunt in nostra potestate. Deliberatio enim. est consultatio. Sc si ita est ergo est spontanea:ergo non fit ut necessaria sicut habetur ex Aristotele multis in locist ergo tuo te ipsum gladio misere iugulas. laudas enim quod1edargueras,&ita asstrmas &negas idem: quo quid potest ei Ie absurdius: SECTIO UNDECIMA.
Recte autem a me salvos ebrios y appellatos esse hos . qui nulla ui ac , , .
necessitate coaeti,in eiusmodi certamen praecipites seruntur,d. c.
T sta omnia quae narras, cum sint uetera singularis certaminis exempla, plane essio. AN T. BF sta turper te, ut concessiam fuerit antiquitus singulare certamen id uero nullam ob causam rectius potuit concedi, quam ob tuendum honorem. Sive autem suerinte helluae,
49쪽
26 EVERS. II NG. CERTA M. helluae siue non , nihil ad nos. Satis est nobis, permiisum olim fuisse singulare certa. men. id enim est quod tu ipse negasti. at in ita confirmatur,quod ec supra demonstrauimus ex tuisuerbis sequi, omnino dari duellum. Homines enim Itali certamen in ter duos proprie nuncuparunt duellum: qua uoce dc nos qui eorum lingua utimur, sine aliquo flagitio nonsolum uti potuimus uerum etiam debuimus. Quod subiungis Hoc autem quod sentimus,ec id plane tuam labefactat sententiam. nam uel prouocatores succumbunt ut plurimum; quia nulla cogente causa prouocant: uel quia debiles prouocant sortistimos. S succumbunt,quia nulla cogente causa prouocant: ergo singulare certamen erit idonea Probasio. sequitur enim perte,ut iniuria afficientes plerun* succumbant. ctenim iniuste oc sine causa prouocat. Rhet x. quia si iusta de causa prouocarent, non iniuria ut dixit Aristoteles, assicerent sed ulciscerentur.Succumbunt ergo per te utplurimum,qui iniuria ainciunt:ergo singula re certamen erit idonea probatio. In actionibus enim humanis probationes ido neae sunt, quae inplurimum uim habent. At hoc pugnat cum eis quae a te dicetur in-M. Ergo propriam uocem ut de Anaxagora inquit Aristoteles ignoras. Sin autem prouocatores succumbunt,quia debiles prouocant sortissimos: ergo frustra dixisti, lod quemadmodum stulte, oc nulla cogente causa ad prouocandum impellutur, ita stolide certant, ec ut plurimum succumbunt. quia haec non est causa cur uincatur: sed illa.quia debiles prouocant sortes. Si uero dicas, te istis uerbis, quod interea dictum sit de illis qui ad ostendendam uirtutem sorti Dimos prouocant,non intellige re quod debiles prouocent tortissimos quod tamen indicat uerba ipsa,si recte pera pendantur sed quod forti sisimi prouocent sortissimos: tunc ista uerba erunt superuacanea. Etenim causa cur succumbant prouocatores, erit, quod nulla conente causa prouocant: nihil attinet excipere, quod intelligatur de sortissimis, qui ad OItenden dam uirtutem fortissimos prouocant: quia hoc nullam alteri causam, quare succun hant. non enim maior est ratio quod unus ex sortissimis succumbat magis quam alter sed efiicitur semper ut succumbant, quia sine causa prouocant. ergo sequitur, ut
singulare certamen ut idoneum di sumciens probatio, ut diximus. Qisicquid igiturdi eris,ut euertas tuam sententiam necesse est.
mior, Sequuntur in definitione uerba hsc,Inter duos homines exponit ipse.
ut excludantur certamina plurium,&c. ANT E an. Stendis,nihil te illud considerasse,quod ibi diximus: nempe hane definitione acceptam esse ex communi more loquendi hominum, ec elle principium cognoscendi in illis libris De honore, cuius principii nulla redditur nem reddi potest cristi. ratio. sicut secit Aristoteles in primo Posteriorum, accipiendo definitionem ipsius scire: te etiamsi acciperet ex e mologia uocabuli, hoc non ei set absurdum. Etenim Potuit accipi a Graecis,qui habent numerum singulare, qui dicitur de uno solo dua-ιem, qui dicitur de duobus solum: pluralem, qui dicitur de plurib. solum. Potuit igitur duellum ut dictum est sepra ita nuncupare a numero duali, qui solum dicitur de duobus. At quomodocunq; sit susticit me uoluisse per daellum definire pugnam illam quae est tantum inter duos:&; sc est proprium. Quod si dicatur etiam de ea pugna quae est inter plures,illud est proximo loco di improprie. .Ethic. . Item potui uti uocabulo duelli per similitudinem exemplo ipsius Aristotclis qui est,amicitiam bonorum dici proprie amiciuam: eas uero quae sunt propter iucunditatem dc utilitatem dici per similitudinem.& sic nihil contra nos.sECTIO DECIMA TERTIA.
Auctor. Illa etiam paulo post sequuntur, Per uirtutem propriam,& reliqua.
xui. ana. I Illa uerbis plane deninnstras, tenescire, nem attendisse quae eo loco dicantur
a nobis: quod tamen in primis erat faciendum, cum tibi propositum esset illa refutare. Neq; resipondes rationi quam nos attulimus: uidelice si bonor sit praemium uirtutis proprie, neces le esse, ut qui uult acquirere honorem, acquirat uirtute pro
pria alioquin daretur praemium alij rei quam propriae uirtuti. Itaque non potest acquiri
50쪽
LIBE. R II. arquiri inlldiis quia ex uirtute non proficiscuntur:neq; aliena ustruth, quia proprie noexhibentur honores alicui ob ea quae alius quis per uirtute egerit. neq; enim rationi consentaneum sitisset ut Mar.Tullio tribuerentur honores, qui Pompeio di Caesari delati fuerunt,ob eam uirtutem quam suis uterq; praeclare geliis rebus ostenderat. Item,Si honor est ut supra diximus) praemium uirtutis proprie,in dubium uenire non potest, quin a filonibus quae fiunt casu di sortuito, nullus sit honor tribuendus non enim sunt ex uirtute.necp ijs etiam quae meliori conditione geruntur:ob eandecausam. alterum ergo duorum euenire necesse est: vel ut honor non sit praemium uirtutis , 5c operum quae ex uirtute proficiscuntur, quo d quidem plane est contra Aristotelis sententiam: uel ut recte positum sit in definitione duelli, quod tanquam per
medium acquiritur honor per propriam uirtutem, ad reiiciendum ac penitus exter minandum ea quae diximus.Si honor i s est, quem definiuit Aristoteles: tu ergo ab
erraS a uero, non ego aberraui.
Praeterea ex quo tandem Aristotelis loco cuius doctrinam in isto tuo libro maxime profiteris collegisti, agere per prudentiam quae quide uera sit prudentia & pro
prie accepta esse agere per insidias quemadmodum sequitur ex tuis dictis. Ex nul Io certe: quia Aristoteles aperte demonstrauit, prudentiam non esse sine uirtutibus moralibus, ne* uirtutes morales sine prudentia. ait enim: Manifestum igitur ex di. o. ridico . istis, non esse possibile,bonum esse proprie sine prudentia. nem prudentia sine uirtu te morali. Ibidem paulo post:Simul enim cum prudentia una existente,omnes uir tutes morales inexistunt. Neque obstat, quod secundo Rhetor. uisus sit separare 1 Rbet. . prudentiam a uirtute morali, cum dixit: Tria sunt quae praeter demonstrationem si dem faciunt, prudentia,uirtus,beneuoletia. Nam qui dicunt aut consulunt, uel pro. Dpter haec omnia,uel propter aliquid horum fallunt. aut enim propter stulticiam non recte opinantur:aut recte sentientes propter improbitatem non dicunt ut sentiunt: aut quamuis recte sentiant, uirtuosii sint, tamen cum benevoli non sint, facile cre.
Hic locus inquam non obstat, quo minus prudentia proprie sit coluncta semper cum uirtutibus moralibus. Hic enim Aristoteles non accepit nomen prudeliae pro prie, sed ex communi modo loquendi hominum, qui eos qui bene res quae ipsis conducunt administrant, licet sint prau nuncupat prudentes,non quod reuera ita sit.Et quod hoc nomen prudentiae cum separatur a uirtute sumatur ut dixi ex communi modo loquedi hominum,uisus est Aristoteles indicasse sexto Ethic. cap.nono, cum loqueretur de prudentibus: uaerunt enim innuit bonum ipsis N putant hoc face 're oportere. atqui ex hac opinione deductum est quod dicitur circa prudentes Prudentes ergo dicuntur,qui quaerunt bonum ipsis: di putant hoc facere oportere: ob hoc enim dieii sunt prudentes. Sed quia redarguit hanc opinionem Aristoteles dicens:Atqui fortasse ea quae sunt ipsius,non est stire sine oeconomia. 5 sine po- ιι litia:sgnum est illos non esse uere prudentes, licet sic fuerint dic ii, quia sunt sine ce- e cconomia ec politia id est sine uirtute. Eodem modo accepit Aristoteles nomen prudentis primo Politicorum,ut in se- , .Polit.,.quentibus fiasius declarauimus,cum inqui Homo autem arma habens nascitur pru dentia & uirtute, quibus potest maxime uti in contraria. Sed in sexto Et hic. loco c.Et He.ist. citato, locutus est de uera prudentia, de qua etiam intellexit decimo Ethici cap. no. in. Eιhic.ν. no, ubi haec scripta reliquit: Coniungitur autem di prudentia uirtuti moris,&ipsa prudentiae, ec ea quae sequuntur. de qua re uberius in eis qus sequuntur,uerba facie. mus. Necessario igitur sequitur, ut qui agit per prudentiam, non agat per insidias: re qui agit per insidias, non agat per prudentiam. nisi agere per insidias iit agere per uirtutes. Sed cum ex eis quae dixisti, ipse fatearis, agere per prudentiam elle agere per insidias, non solum pugnantia, uerum etiam negatia asseras, tuam cp sententiam euertas necesse est:quod est omnium absurdissimum. Praeterea quis negauit uirtutes animi esse magis proprias homini, quam corporis Quod si legimes ea quae dixi in libro quinto De honore.non haec mihi tam aper. te falsa obiecisses. Deinde aliena sunt ea quae dicis de uirtutibus animi. Sed esto ut non sint aliena: an in pugna non requiritur cum sortitudine animi etiam robur corporis r