장음표시 사용
161쪽
RI A. LI BER II. eii,aut sedula apis in cellularum aedificatione,
uel aranea in telae protensione discurrens: alias autem ab eodem nodo rursus exordiens,
atque deducens ad alia florum capita, quae sane paucioribus uerbis atque sententi js includi potuissent. In hoc genere est & Plinius minor quibusdam electioribus epistolis,& libro de Viris illustribus,& in primis de Traiani laudibus accipio: nisi qubd hic Romanam peni
tus,alter tanquam Romanae linguet studiosus incola,paulo remotioris prae se fert gentis consuetudinem. In eodem ct Quintialianus disertissimus in declamationibus. & hoc dicendi genus copiosum est, ut de Salustio iam dixi, emendatum, pictum,artificiosum simul &naturale, ut in fornicibus lapideis,quos natura manu sua elaborauit: sic se loricatum,cotinuum, solidum,intextum, dc succi plenum stylum appellabimus. Advertimus tamen nonnullos ex
historicis quasdam particulas sunt uero perpaucae) apud Salustium abhorruisse, quas rarissime imitati sunt: ut,Veru enimuero. quan
qua a Graecis id accepit tribus syllabis, ut nos tribus pariter dictionibus eam adfirmatione
terminantibus: ur, , ,seu men toge. Quin in etiam Enimuero tribus exponui: ut, ora, seu pudege.& fuere ea tempestate qui dicerent ac totiens infinitive terminata uerba, ponere prouerbis tertia persona indicantibus, graece tamen r nec non a Graecis figurata loquutio dein sumpta .ut,Est locus in carcere, quod Tullianuappellatur. nec masculinis neutra , sed foemiis neo quoque genere iunguntur. Diceret enime ιλο πήτινα-: sci licet Intra aula,
162쪽
32 DE POLITIA LITER A quod est praetorium . nec in generibus soIum
a ueterum praestantissimis, sed casibus etiam saepe ista ponitur figurata loquutio. ut Quas credis esse has,non sunt uerae mi pili. Et, Vrbem quam statuo, uestra est. ac in eodem fere genere: Cui Remulo cognomen erat. Caeteruulsi sunt eiusmodi sermones quibusdam partim pinguiores, partim peregrini, magis aut e Comico styloco uenientiores, ut in Liuio, Praeterquam quod. Sed nullum corpus tam uenustum est, quod naeuo careat: proprie tamen 6c naturaliter Salustius eloquitur, ut in aeerba materia crudelique. Adde uero pulcherrimit, cum apud eundem nonnullet partes largius e ditae sint: si eas corripueris,lucunditatis gratia amiserint, ueluti flosculi folium demiseris, Scare factum abieceris. ut, Quem quisque locum sibi pugnando ceperat,eum amissa anima cor Pore tegebat. Certe hoc ornatius quam breuius est loquendi genus mo quod correctius ui sum, sed minori cum uoluptate eum mortuus uel de sumstus tegebat. Ac multa sunt huius modi in hoc auctore delectantia, largiori ea denaque gratiori filo dedi licta. aibus quidem rationibus minus admirandu, Salustianas orationes alijs aliorum histori corti orationibus, ac multo quam Tulliano more breuiores apparere. Primum, quod in simplici parui operis historia non extentis admodum, uti decet orationibus, in prologis aliquanto largior est, idemque grauissimus: deinde, quia Ionge alia ratio est historice scribentis, orationesq; Operi suo conseretis. atqui nullo proposito opere . singulares edat orationes, cuius generis sunt
163쪽
RΙ A, LIBER II. ΗΤullianae,oratorumque graecorum,in quibus multa exacti temporis negocia seriosius recensere, forte circunstantibus incognita: eaq; per uerborum & sententiarum colores, per quos omnes amplificationis & exornationis locos extendere, & exclamationibus saepe uti licet. Quibus argumentis sermonem ab oratione differre uoluerunt, licet graeci uno saepe Logi uocabulo utrunque genus accipiant. At historico non licet, quod iamdudum in ipso opere quae facta sunt, quaeque insequuntur demonstrant, de quorum ueluti fontibus suae inunis dant orationes. En apud Liuium orans Han- Deca lib.
nibal coram Scipione sic incipit: Si ita fato da- io. tum erat, ut qui primus bellum intuli populo
Romano,quique totiens prope in manibus uictoriam habui . Videtis iam cuiusmodi principium sit,& reliqua eius deliberationis concordant. pendet enim hic sermo totus eX ante fa ctis: quae quoniam in opere satis monstrata sunt, non oportuit scriptorem aliquod exorodium in ferre, quo magis attentum ad audiendum maxime circunstantijs,animum faceret.
Eodem pacto ac breuiori oratione Scipio, cuhaec ab altera dependeat: No me fallebat Hannibal,aduentus tui tape Carthaginienses, Scpraesentem induciarum fidem,&spem pacis turbasse: neque id tu sane dissimulas, qui desuperioribus pacis conditionibus omnia sub trahis,praeter ea quae iampridem in nostra potestate sunt.Qti id plura φ Haec ita Scipio commemorat,ut de praeteritis magis quam de in instantibus, nec interea tamen enarratio sentia
tur.Ita neq; Salustio uisum in ea Catilinae ora
164쪽
num aliter ba'beto Pecud. 3. Ii. s. DE POLITIA OTERA tione, quae secreto conclaui apud socios habita,omnia eadem de Romanae nobilitatis impotentia ac dominatione recensere, quae satis
in libri principio monstrata fuerant, usque ad
eam partem: In tanta itaq; & tam corrupta ciuitate Catilina existimans id, quod factu facillimum erat. Quandoquidem dicendi uel mo destiam,vel ordinationem, a poetis saepe optimis seruari dixi, praecipueq; Terentio &Virgilio,ne eadem laustra repeterent, quae supra forent declarata: quin a me dijs interdum ex Ordiuntur, in ipsam narrationem rerum principia conserentes. Cui quidem dispositioni Tullius non stetit, praecepta dans in conficiendis
ad Herennium orationibus, cum aut fessi audiendo,aut alienati fuerint auditorum animi, ubi nonnunquam duabus tantum partibus, interdum tribus aut quatuor, suum opus esse contendit. Sed de historicorum ratione nobis quaestio, quibus non eade orandi licentia: nec opportunitas in exercitu datur, qua in re fore si ciuiliqi magnificentia conueniat,sicut no eadem uestis habitationisq; uictus utriq; sit generi consuetudo. Hinc est quhd eiusmodi orationes,ut apud Liuium de Fabio Scipio neque
contendentibus paulo extensiores quam caeterae visae: quoniam non tanquam in exercitu,
tametsi de militari deliberatione, sed in urbe, curtaq; Romana proferuntur. Sic &largiores aliquantum apud Curtium Philotae, Amynt , Hermolatiae purgationes, quae in iudiciali genere non pro militari more sint dictae. Reliquum est in historico uel notabile, uel certe
mirandum , ipsum historiarum genus,ingressumque
165쪽
simque Satyrico uel Tragoedo aptissime conueniens. Quod si alias etiam historias scripse Iit, carent, ut dixi, iudicio. Videtis si quidem
ut totus in reprehendendis enumerandisque mortalium viiij sinsistat: quae crudelitatis genera, quas caedes, incendia, rapinas, insidias, uel talium scelerum flagitia, quae consilia per sequatur. nam quaecunque ad Catilinae Iugurthaeque mores pertinent, eadem ad proditoα Tes Omnes,latrones,parricidas,sicarios,& quidem factiosos homines spectare sentimus. Ita nullus fere Cynicorum aut Satyricorum est, qui mordacius auaritiam,superbiam, ambitionem,&nobilitatis dominationem persequatur: quo fit, ut etiam mirabilius sit, quod forte quaeri oppositu appareret. Nam ut alius optimum uiroru de Repub. SC patriae salute bene merente induceret, alius flagitiosoru scelera damnantem, uti poeta modestissimus: Tum pietate grauem ac meritis si forte uirum queConspexere, silent. &, Ille regit dictis animos,& pectora mulcet: hic potius in eis detesta dis artibus instructos apposuit, utiq; in math dicudi, maleq; agitandi facultate petitiores,de omnibus viiijs apud pel simum quodq; genus hominum orationem habituros, quorum alterutrum 'improbitates, agerentur. Deniq; cu huius historici proniorem in maloru castigatio ne doctrinam ueteres aduertissent,n5 nisi ob styli duntaxat politiam adolescentibus legendum instituerui. Vt quemadmodum paretes
liberos iuniores interdum solent ad publica Ieru supplicia deducere, quo eoru spectaculo territi in memoriaeuitandi stagiiij coponanti
166쪽
136 DE POLITIA LITER A se huius auctoris admonitoria lectione instiis
tuti, meditentur in quanta prius morum seu uritate Romani, legum obseruantia, uirtutum aemulatione degentes, ad tantum breui imperium peruenissenta. quanta postmodum scelerum inquinatione tabefacti de rerum culmi
ne cecidissent: hoc est,de ipsa gestorum magnificentia, per quae non tam tota continuo res
ad inopiam couerti potuit, quam imperi j ruinam per singulos dies imminentem, euenturamque prospicerent: quorum uti princeps& dux Catilina debita poenis exempla demonstrasset. Itidem de Iugurthae conditione dijudicatum. Atqui adolescentium longe aliud consilium est, non quidem ut male agere doceantur, neue patriae fiant proditores: sed nullum fere eius aetatis uideris discipulum, qui non Catilinae libentius ac Cae saris, quam Ciceronis, uel Catonis partibus adhaereat. Cupiunt enim adolescentuli quae noua, periculo sa, temerariaque sunt: grauia fugiunt, honestaque consilia. Ita illorum magis internecionem imitantur, quam istorum probitates laudibus tollunt. Vertim haec puerorum inania sint rerum nouitate delectantium, & quae magis in malum uertant,uti nomina quoque propria uirorum in Salustio pro fabulis habent, risibus, & Ciceronem, Portium, Leccam,Bestiam, dc id genus: quando prouectiores effecti, tum demum ab historico optime consuli iudicioq; consentiant. Haec
suntquet de Salustio breuibus censeo. PER
167쪽
RIA, LIBER II. 33 PER EUNDEM LEONELLUM, ET in eodem historico,Liuios quid; CPedibus infenietiaire:demunt, quomodo praefationis initium accipienὰdum,omnes homines,qui sese student praestare caeteris' animalibus: dc de quibusdam in Salustio
partibus uarie interpretatis. Pars ππ.Animantibus legitur apud salustrum IT praeparatis iamdudum uenatoriis eant
bus auibuso; ad aucupia, exeuntem e cubiculo Leonellum, ac inter equitandum percontati fuimus. Ego primus: Ac iam tempus, est,6 Carole, ut dixi,principem interrogemus, quid ea pars in Salustio uelit,dequa mecum Rpe disputasti sententiae' mire acquiescens.Tu Leonelius: Quid nam rixae uobiscum,quid in 'net,inquam,in Salustio, Pedibus in sentetiam ire Constat enim mihi in Catilinaria coniura tione Decium Syllanum permotum oratione Caesaris de seruandis coniuratis,se in Tyb. Naronis sententiam Pedibus iturum. Varie qui dem hunc locum interpretantur: Decium nepe in sententiam pedibus iturum, utiq; etiam gestu motuq; pedum confirmaturum, quod ego potius crediderim. At contra uelut scilicet conculcaturum pedibus, siue confutaturum, alij pedibus forte dictum, quod de ea re tragice, idemq; metrice foret describedum,sum pedes pro numeris saepe uel uersibus accipian tur.& id quoq; ambiguum,pro Nerone, an c5tra eum edidisset.hinc sententiam tuam prin ceps noster expectamus.Tuς Leonellus: Quiri
etiam apud Liuium hoc modo pedibus in seni s tentiam
168쪽
333 DE POLI ΤIALI TER A. tentiam ire legitur, cum de accepta Cannensi clade cotuleret Romani his fere uerbis, ut mamini sed repetedum est paulo altius) Fabius
Decin librir. maximus censuit equites expeditos & Appi ubi etiam quae & Latina uia mittendos, qui obuiam euntesdam paula D porcontaro tur aliquos profectos ex fuga, parucis in his, disi ip/x . in xς referant,quae fortuna cois, ' lulum atq; exercituum sit, & si quid dij mortagi in ri Iesmiserti, imperium reliquum Romano no mini fecerunt: ubi eae copiae sint, quo se Hannibal post praelium contulerit,quid paret, quid agat, acturusq; sit:hqc exploranda noscendam per impigros iuuenes esse, illud per patres ipsos agendum, ut tumultum ac trepidationem in urbe tollant, matronas publico arceant,conti nerim intra ilium quamq; limen eosant, coploratus familiarum coerceant, silentium perurbern faciant,nuncios rerum omnium ad pretiores deducendos curent, Hae quisq; fortunae domi auctore e*pectet: custodes praeterea a d Portas ponant, qui prohibeant quemq; egredi urbe, cogantq; homines nullam, nisi urbe ac moenibus saluis salutem sperare: ubi conticueriit rite tumultus,tum in curiam patres reuoca, os,consulendum m de urbis custodia esse. Cuin hanc sententiam pedibus omnes issent,sum mutaq; foro per magistratus turba patres diuersi ad sedandos tumultus discessissent, tum demuli tern a Terentio Cos .allatae sunt. Haec Liuius. quae ideo longiora retuli,ut clarius II queret,pedibus ire,pro sententia esse,no cotranua haud dubie ac apud Salus tu pro sentetia ponitur. na D. Syllanus permotus est, hoc est, turbatus oratione Caesaris, aliqui forte no turbatum
169쪽
batum pro comoto, sed uelut admiratum accoperint ita ut Caesaris sententia tuc mallet, qua antea fortasse,u i in re tumultuaria fortasse reis probasset. Sed turbatum Syllanum ego potius accipio, qui Neronis sententiam dixit ma luisse, quae mox Catonis auctoritate firmata. na ante habitas orationes fatis conuenit, alios in Caesaris,alios in Catonis uoluntate constitisse. Caeterum prodita Catonis oratione,nulla certe in eum neque sententiae suae fautores
discessio uisa: quod a Plinio nepote eodem pacto accipi censeo, dum Apollinari cuida scribit in epistolis: Cum discessio fieret, qui sellis consulum astiterant,in Cornuti sentetiam se rece perunt.non de pedibus addit, sed profecto costabat illius Cornuti sententia eorum assensu communita: ergo pedibus , ueluti fauore pro pitio, dictum. Dod &uulgo praedicari solet, cum quid usitati iuris extat,& protinus eXpediendum,id pedibus suis ambulare,hoc est,cosueto iure procedere.Eodemq; tenore Terentium in Phormione dixisse,In ius ambula: quod nihil differt a pedum ossicio. nec poetae ab hoc intellectu dissentiunt,uti Virgilius: Tua dex ter adi pede sacra secundo. Et Iuvenalis: Quid
tam dextro pede concutis, ut te Conatus non
poeniteat Aliam & huius loci, quae nunc mi hi minus placet, memini quondam audisse sententiam, qua senatorum concilium a forensi more distingueretur . Solere nanque in foro, iudicialique tumultu, non uocibus solum, sed impudentius etiam omni motu corporum, & strepitu & loco mutari, si quid forinte exultantius a sentiendo, mi modo pro Syllanos
170쪽
14o D E POLITIA LITER A is Syllano,acceptumq; Neronianae sententiae faueret, aut iracundius aduersando agitur: ut interdum contrariae partis libelli,eodem attestate Plinio, manibus ab storti sint,pedibusq; contriti: quod est non pedibus ire, sed ut graecidicunt uno sermone, Misy, id est, pedibus sternere. Quod genus fere a Curtio monstra tur studio militari, cum Nearchi sententia, hastis ad clypeos incussis Macedones obstre Perent.In curia non idem fieri consuetum, nisi perraro,ut forte Catilinae contigit orante Tullio,cum e senatu non sermonibus tantum, Uerum etiam pedum strepitu ei j ceretur. Idem de Syllano pleriq:, dc hic forte Carolus,intelligedum uoluerunt, uelut e senatu iracundia percitum Neronianae sententiae pedum impetu obuiaturum, quod contrarium es et historiae. Percontati rursus ex Salustio praefationis initium admirabundi fuimus,hunc adeo subtilissim v, tum breuitatis amatore historicum, apud omnes homines acquirendae famae praecepta meditantem, quae uix cudat intra solius Italiae limites contineri posse: an tot enim innumera biles quas uniuersi orbis ambitus gentes habet, ita admonendas Salustius cogitaret, ut uitam non silentio transeuntes,uendicandae sibi posteritatis uias inuenirent. nam cum quisque certς beluis se corporis habitu praestare noue
rit 'ullius ab historico fieii hominis exceptionem. Rursus cum inter mortales qupedamensent moribus perinde ac ferarum genera, sic a
deo incompto, horrido, barbaro deniq: uiuendi ritu,ut ipsae feret solent, quartim ei iam ij cruda carne uelcuntuI: non uideretur cur et g boominibus