장음표시 사용
171쪽
RIA, LIBER II. nibus nisi tales forte non homines,sed bestias esse costaret)haec essent philosophica pretcepta coferenda: ex nostris autem utiq; humano cultu uitam agentibus, qui sese animanti bus caeteris prqstare putant,cum maxima pars
si uilibus intenta ministerijs : nec illi quoque hominum generi,utiq; rudi semper, indocto populariq; studio uictitanti, Salustianas conis ducere orationes. Quonam igitur pacto, quoue consilio dictum extaret: Omnes homines, qui sese praestare student caeteris inimalibus, summa ope niti decet,ne uitam silentio transia gant: nisi crederetur aliud decere, alitido pus esse: ut quod fieri nequeat ab hominibus, omisnes tamen decere fateamur, si id a cunctis fieri potuisset. Quemadmodum eum quoq; philosophum, qui piscator uel agricola sit, non dedecori reputandum. At Leonellus miti uultu subridens: Quam bene inquit)6 iuuenes, noris irae tem pestatis mortalium genus indicastis humano utiq; cultu uiuentium, caeterum sese credentium,non autem studentiu caeteris praestare animalibus. Videtis nempe factam eue sigi b descretionem, quamuis, Omnes homi nes, dixerit, qui sese praestare student. Enimuero quotus qui si uulgasium, uel parui animi, uel corporis homuncio se caeteris non praestare putat φ id re tamen emciens, ut ne formicae quidem sedulitate sit comparandus. nam qui tandem nihil operae precium facit, quod fama dignum ut enim ullum historico uel de quo post obitum homines bene senserini,hunc etiam uiuentem ne a muscae quidem cadauere
differre putes Quid autem Pythagoras ille,si
172쪽
342 DE POLITIA L 1ΤERΑ- nunc adesset' nonne exclamet,Ecquid pecora cadauera censeo, ab eiusmodi hominum genore longe praestare, cum ea mensibus aliquot in alimenta sufficiant, ij neque uiui sibi jpsis,neq; mortui alijs pro isti Non etiam ille Diogenes exclamet: Hominibus dii taxat dico, no uobis, qui non estis homines' Quamobrem uelim intelligatis,optimi uiri,a Salustio id tantum omne hominum genus coprehensum, qui sese uix tutis ossicio caeteris student praestare animalibus mec animalibus solum brutis , uerum etiatoquentibus .hinc Terentianum est, Homo homini quid praestat. Omnes enim genere ut logici dicunt)animalia lumus: caeterum brutisprq stare tantisper dum uiuimus, exiguum est.
At quonam igitur pacto ijdem a Salustio prae stare dicuntur nempe non uirtute aliqua insigni, ted potentia, diuitijs,uiolentia, rerum omnium cupiditate & copia. Quippe cum Saluisniana tempestate plurimi in urbe forent nam ad eos potissimum scribit historicus)ac nobili genere praestantes, qui uoluptati inertiaeq3 uacarent,iam inclinante Republ. &ipsi inquinatiores effecti: eosdem admonere contendit, ut quemadmodum caeteris praestare molirentur,ueste scilicet, comitatu, aedificijs,supellectile,& epularum pompa, quae omnia Salustius sicuti pecorum uult uentris esse seruitia: sic sese ad probabilis uitae genus componant,summa ope nitentes,ne uitam silentio transigant, quin post exitum de eis fama longaeuae posteritatis exuperet. ad quq utinam nos quoq; peruenire possimus,ut quae nunc a nobis uiuendi
praecepta exquisue disputata sunt, eadem om
173쪽
iis aetas dignis laudibus aemuletur. LXPOSITIO PARTI cVLAE ΤEis reniij ,spectandae sint uobis prius,alio pacto per instagnent LeoneIIum edita,quam solet intelligi: ibidemque de recitandarum scenarum moderatione,pκrtim fecundum,partim con tra Donati sententiam. Pars πα I.
Syς paucis diebus uenatorio studio litera,
rioq; peractis,Ferraria regressi sumus: ibi tunc Romana curia Egenio quarto adstate pontifice,ibi Florentinorum legati nobilitas mi,nobiscum aliquando hoc in politiς genere decertantes. Caeterum ex nostris Ioannes Gualengus,licet aevo maturior, matutinus tamen accesserat, eo nellum principem ad ficus biferas, ex uireto suo quam pulcherrimo decerpendas inuitaturus serat enim prqcoques)porro dies festiuissimus, liquidissimusque celeberrimo Ioanni baptistae dicatus. Itaque ut so repente sacrificio , mox captandi roris studio,ut eius diei mane summo ritus est, dc no uellae frugis auiditate,principem frequentio res secuti sumus. Verum enim irroratio ea nopro uulgari fuit consuetudine, sed ex aquae rore,ac ex decoctione, quam in argenteo labro Ioannes ipse sub dio per noctem medias in ter herbas omiserat. Eo uase complexo senior, Leonelli sacros uultus,&omnium ora,vestemque conspersit. De populata mox fruge in Ioa Dis bibliothecam ascendimus, cuius ipse pauim tum & libros albis purpureisque sto xibus
174쪽
M4 DE POLITIA LITER A ribus instrauerat,quos graeco tritoq; uocabulo caryophilios appellamus, gratiam & amo
rem odore miro redolentes. Ipse uero Gualengus,ut Terentij studiosus,eius librum Leon et Io ostentans: Dic oro Leonelle, ambagum in terpres, huiusce literariae politiae inuentorcinisceptor & p erfector, quid nam tande rei in hoe Comici exordio suscipia φ Posthac quas faciet de integro comoedias,spectandae an exigendi sint uobis prius. Audio naq; nonnullos, oc quidem doctissimos,uicissim dissentire, qui partim a Donato expositionem acceperint, de expulsione scilicet comoediarum, partim abs te alio modo dijudicatum attestarentur. At Leonellus ,Quae nam sententia tua'Ille itidem: Vt compluribus placere cognoui,nisi te prius au dierimus: exigendas, hoc est,expellendas:&s
pe apud Liuium,iurisq; ciuilis libros, de exactis urbe regibus mentio est. Cui Felirinus illudens,Rectissime sentis Ioannes,uti modo bi feras admonuisti duriores & immaturas adhuc a mitioribus rei j cie das . nam morem fuisse dicitur, aut bonas spectari comoedias,aut Odiosas descenis expelli. Ad quos Leonellus: Non idem mihi uisum, tametsi hanc nouerim
scemiculum, ε plurimorum esse sententiam. enim uero uti a
scena, pro Ioa lias disputaui, quem dabitis histrionem seu coeo in quo cois moediae recitatore de scenaculo prius eiectum inoedia aetere qu/m fabulam ederet Nempe hic quaestio est,
spectandae ne prius forent an exigendae fabu-tur:ut 4 ς lce. Quomo io enim cona cecita suo loco&remna coenacui , pore recitanda, prius expelli potuit quam spe
ab umbra, lim ctari a populo, gesticulariq: ab histrionibus braculam. quod non uideri solum significa uerum etiam probari.
175쪽
AIA, LIBER II. probari .nam spectandum idem, ut probanduest.Quibus in scenam prodire non liceret sine
praeconis tibicinumq uociferatione prius edita, deniqt sine aedilium consuIto, admittenti bus curulibus. In quorum apparatus expedi tione praeiudia quaedam, seu graece progymnasmata, eaq; levium histrionum& uulgari Um mimorti,interueniebant, qui exiguo quaestu populum allicerent. 5c hoc genus expelli solitum. Non prς terea duas seu plures eodem scenaculo comoedias recitari moris fuit: hoc est eodem fere tempore, ut aliae aliis pulsae cocederent. Quarum si quaepiam aliquando et eacta fui stςt, quem poetam deinceps eandem inferre ausum existimatis φ sine cuius contume
lia & notatione id perpetrari non posset. Hic Ioannes intercipies: Fortasse id Prius sin quit
non pro teporali adverbio, sed electivo, ut pro potius dictu poeta uoluerit,o Leonelle, a quo alias audiuimus sic ex Marone compositum:
ut, Sed mihi uel tellus optem prius ima dehi L Aen. lib.
Cat,Ante pudor quam te uiolem. Quod si sic accipiendum, omnis hic cessat de anteriori tepore disputatio.Cui Leonellus: Nihilominus eodem spectat intentio, si potius expellendae forent an spectandae comoediae.Nam si potissim una fuit quasdam expelli comoedias, non audiebantur igitur, & neq; spectabantur. Quae
Tes ita populo Romano contumeliae cederet,
ut poetae cui placere studuit Terentius suas recitando fabulas. Veruntamen hanc adverbio
rum similitudinem,ut nuper initulisti de Potiisus & Prius, placet diligentius inquirere, pri
mum q; fateri cum Virgilij locum pro potius, k uel
176쪽
pedita. Forte, magnis. 346 DE POLITIA LrΥTRA Auel melius,uel rectius,aut magis intelligendu, quod huius sermonis lenius pro ante accipi nequeat in sequente uersu, Ante pudor quam
te uiolem. Caeterum poeta graecorum uocedalectatus, sic ideo posuit,cum ipsi ita quemadmodu- pro potius, uel imo uel magis exponant,dc pro priusquam: quae res meum locu aggerat. Et sane de ad uerbijs non maior inter nos & gr cos aequalitas, quam in haesgnificatione. nam quemadmodum nos primum uel ante pro potius, prius, imo & magis
accipimus,& ipsi uicissim pro pris, priso, proto, proteron & proton aeque pro primum,secudum Homerit,a quo πρων pariter pro eo, culi primus sit, dictum accipitur. Quanquam in nox una descriptione sermonum, si graece describendum sit, accentus potissime consideratur, ubi o paruum, magnumue sit apponendum. Quibus rationibus Teretium arbitramur hoc in loco prius pro anth posuisse, ut frequens a pud Latinos est usus. ergo persequendum: neque enim Hecyra, quq aliquando plebeis intercedentibus ludis offensa est, eiecta fuit uel exacta, sed imperfecta recitatione substitit. Ad hoc non ipsius Terentij ante Hecyram latine conditam aliqua propulsa fuit a populo Romano comoedia, nedum Andria, quae prima fuerit: no etiam aemulorum ipsius, qui pariter ex Menandro sabulas ederent, nepe apud multitudinem nouitatis & ludorum studiosam omnigenum fabulas acceperui. Sed alias alijs magis fauoribus Sc ibi dijs . nam quae saepe pluribus fabulae minus placerent e pro scenio Iecedentibus, alijs in orchestra praestantibus gratiores
177쪽
Internecthnd pro interit RI A, LIBE R II. 3 iratiores extiterunt. Quemadmodum in puis licis concionibus saeph videmus plerosque
superuenire,alios autem imperfecta concione discedere: sic etiam in comoediarum actioniis bus aliquos fuisse concedimus,quihus prolo gus atq; prota sis,ut Donatu3 annumerat,pla cerent tantum: alios autem qui epitasin, caeteros qui etiam catastrophen,& usq; ad Plau'di te ut aiunt)expectarent. Inde est a Cicero in ne de ossicijs prudenter appositum, apud scenicos commendandarum fabularum curam fuisse. Quando Antiopam, aut Clytaemnestiam sic enim has uocat Homerus, &unam
Absopi filiam, alteram dolosam,ob mariti internectionem ) & quando Aiacem a quibusque recitari conueniret.eae autem sunt trag usu uitdiae. Tanta adeo fuit ab antiquis sua pro cu- 'U' 'iusque rei dignitate compositio, quam nos nunc politiam appellamus, ut etiam comperti sint, qui Bucolica luaderent, uerno praesertim tempore, aut si feruenti aestate,inter pascua tamen, & arboreis cicadis obstrepentes, iuxtaque riuos & fontes amoenos palustri&fylua cum dulci susurro perlabentes, adhoc a iuuenibus nescio quo pacto, eisque cantantibus diligentius recitanda. Quamobrem scientius apparet, hanc eis prologi partiunculam pro quotidiano more suscipiendam, magis ut exigendas Comi et fabulas, hoc est , postulandas,exoluendasque,non autem sicut expellendas accipiamus. Dicimus pariter rem exigi, quae frequenter studioseque postulatur: . unde Plinius in prima epistola,Frequenter exigis aeteAigildum precium pro re persoluitur:
180쪽
DE POLITIA LITER A quod est a uendentis potestate dissolui, &in
alterum transigi,compleri, finiri. Proinde rectistator in Terenti j persona cum honas pollice retur se daturum comoedias, ad hanc primam
Andriam diligenter inspectandam populum
inuitat. Caeterum huiusmodi spectationem a pud Comicos duplicem fuisse comprehendo. unam,ad spectaculum populi pertinente, quae secundo loco & tempore fieret,cum datur seu agitur publice fabula: alteram, dum spectationem p Io examinatione colligimus,quq sub ludorum artificio,locoq; no publico eXprimere tur. Vtrum igitur nunc recitator spectandas indicet publice comoedias, an priuatim experitidas, an utrunq; simul accipiat,incertius est, ad idem tamen officium intendunt mempe uideritur ex Andriae totius cognitione pedere, quae optima foret. nam costat imperfectam antea,& paucis quidem amicis recitasse: unde quo-Tundam aemulorum attraxit inuidiam de futuris porro cogitarent,an spectandς prius foret, hoc est,concernendae,uel examinandae, si diis gng prius cognitu essent, quam proderentur, quamq; eas sediles emerent. de quarti emptionibus si diligenter aduertitis, potius quam eiectionibus, saepe tractat recitator. na si exactas fabulas pro eo quod sit exclusas uel expulsas,
ut semper Donatus exponit,eius etiam, teste Valerio, non autent emptas, colligamus non prologorum series recte conuenire, sed Terentium apparere sibijpsi contradicentem, qui populum orat in Hecyra: Sinite exorator siem,eodem ut iure uti senem liceat, quo sum usus a