장음표시 사용
581쪽
RI A, LIBER VI. 633seruente flammam,arenam bibulam, uirentes frondes inserere, & infinita huiusmodi, quae
numeris bellissime coponuntur. Cettera uero, quae minori epithetor u familiaritate,in metro
minus splendente,eade dissoluta, copiosa, grata es non minus,ac de comico stylo' praedicto frie deductil,
uiciebuntur,sententiarum Ornamentis perpOIita. unde nonnullos videmus uersu dulcius qlibera oratione, Sc alios soluta grauius quam metrica resonates,ut rarissimos inuenias, qui utroque genere polleant. Quibus rationibus omnino diuersis non solum ex pulcherrimis uersibus pulchriores dijudicare, uerum etiam mulari debuerint, effingere, permutare, transet cribere. Sic Homerus a superioribus, ab Homero Virgilius,a Virgilio multi deinde suscepere.uerum haec in praesentia satis ex me: caetera ex huius artis praeceptoribus egregijs,&inprimis Horatio,ac Ouidianis operibus mature perdiscenda sunt. nam nisi a teneris annis metris candi, poetasque tractandi consuetudinem imbiberimus, una haec omnium sententia est,quae in prouectiori aetate uix queat intelligi. His finientem tandem Leonellum omnes admirari, ut assolebant, Sc summis laudi bus extollere, praecipue qui aderant uersificandi periti .in quibusThomas Reatinus,eX equestri ordine Franciscus Ariostus, Leonellus Sardus, qui paulo ante ad eum principem de obi tu Nicolai genitoris, consolatoriam heroichscripserant orationem. Ita cum & idem Hi spanus principem assentatione, quam iudicio magis assiceret, Titus&ipse carminis cognitione peritissimus,morae longioris impatiens
582쪽
32 DE POLITIA LITER A is Hispanum appellat: Quandoquidem doctor amplissime, tot generibus sentetiatum imbutus es, edoce me quaeso quoniam moris est a liquos interdum uersus uerba mutare,essingere,transcribere,ut modo ex Leonello percepi/mus)num ludit pro luderet,exprimere possimus:ut sic, Thrax puer astricto glacie dum luis deret Hebro.&, Dumq; img partes: sicut esiq=,& ueherentur uel raperentur, uel traherentur,&amni tanquam anni,&conscidit aut excidit,uelut abscidit,& hoc flammis peperi,que ail modum peperi flammis, poneretur. At Hi 3spanus,qui totus eo esset animo,cum eos uer sus acciperet, ut quam ordinatissime profer ret, alioquin possem in criminationem in cur Tere,respondit:Non possent alio pacto mutari
sine sententiarum M pedum iniquitate. Qua- ob rem magnus ille uersificator, uti uideri cupiebat, tantiq; domini commissarius, qui suis artibus satis clarus haberet , alienas se cognoscere iactans disciplinas nobiliores, est omniucircum quaque exibilatione perfusus, uti qui forte saltandi uel canendi studio non exercitus, inter psallentium choreas intrauerit,eXeplumq; notabile caecus ederet de colore.ij so phistarum seu idiotarum de genere sunt, hoc est apparentium,sed non existentium, qui litarito legendu, rarite politiae consortio recipi ' mereantur.
non ης nigri os A n in POL 1ΤE, I NC O mstanter. humane seciunt, nec in literario conciIis reaecipiendi, quicunq; orationem, uel epistolam a st amici rogantis nomine inscriptam, rusus uoluminibus suis, Ludis propria tribuunt. Pars LXX-
583쪽
HVnς N eiqs generis plerosque uaria in
ter se contentione ςriminabantur, cum sapienter Leonellus adiecit:At quidem huic contrarium aliud est, nec indoctorum hominum genus,neq; minori reprehensione di gnum:qui non aliena,sed propria superbe gloriantes,dum plurima sese laude digna uolumina confecisse demonstrant, eo minus in sua facultate praestantes, ac pauperrimi ingenij esse a doctioribus annotantur.sunt ij aetatς nostra conspiciendi nonnulli .nam quis ueterum tale ausus est qui suis orationibus, quas tamen rarissimas faciunt,a ullianis uel historicorum aactionibus comparandas,atque ab alijs pronu-ciandas,cum ipsi recitare non audeant, iactat,
enumerant,accumulant,opera multa fecisse, egraecis latin transtulisse: quae tamen ipsi non transtulerint, sed ab alijs transcripta prius no ua, deinde prologis insertis suo nocturno la bori designat. neque enim ex hoc nostrorum quisquam reprehendendus, qui Aristotelicos Ethicorum libros ingenio suo potius instaurauit, quam quod ab alio perfectius antea editi fuissent. Nulla mihi cum Thuscis seu Roma nis oratoribus lis est, nulla cu Veronense praeceptore meo, quorum ingenij peritiaeq; egregia constant monumenta: cum alijs contentio est,qui etiam orationes edidisse profitentur. at cuiusmodi x me orationes 'nempe quae Tulliana praeceptione carent. Itidem epistolarum libros multos ostentantes, in quibus nihilo magis Tullium imitari uideas, quam quod a liorum complures epistolas suis commiscue Iunt, quo matura uolumina demonstrarente
584쪽
in quorum scriptis si stylum aduertas, quem
sermonum improprietate, plebeio more re ferti l simum esse liquet, eosdem non Ciceronianos, sed Ceretanos fabulatores magis adiudicaueris. quo quidem expresse constat, eo Ddem de Graecis minus intelligere, qui latina tot annos non perceperint. Sed de uocabulorum improprietate, palatinaque scribendi' consuetudine,nunc omittendum: quam latis, 1 meminerimus a 'Laurentio iampridem uis
. . per etiam a Veronense nostro reprehensam,aelam intcssigit, quantum per eos licuit,emendatam. Ad id criminationis genus accedo, unde initium sum p simus. scribunt igitur orationes, quas epistolarum libros nominant. Vnde hoc nempeφquia paucissimas scribunt orationes, quarum cum uolumina facere nequeant,ut Tullij sunt& Demosthenis,ut nostrorum etiam nonnulli,qui coram principibus, lammisque pontificibus multas egregie habuerunt, easque pO- steritati mandauerunt: ne singulares nudae iure maneant, minimis quidem libellis evanescentes, epistolarum uoluminibus ingesserui: quod in Tullianis certe epistolis exemplum non apparet.Enimuero temporibus ingenijsque praesentibus no tam facile orationem est, quam epistolam scribere.Exijs autem orationibus suis uel epistolis, si fortasse aliquam scribere contigerit,uti moris est,pro amico,dc literato quidem, uerum non adeo in scribendo strenuo, ut orator prorsus habeatur: caeterum precibus postulante,ut nomine suo describa tur oratio,quam ipse pro suasit aediturus: cur
ijdem euestigio tantam leuitatem improbitatem vi
585쪽
RIA, LIBER V I. 63 temo; desumpserint,ut eandem orationem si bij pus arroget, pro sua in uulgus emittant Accidit sane ad excellentes dominos,ut sum naum pontificem,imperatorem,rege, frequenter legatos mitti,& eos saepe insigni dignitate Praeditos,uitaeq; in togritate & aetatis testimonio probato , quorum forte non confitetudo sit orationem exquisitam componere, tametsi alijs scientiarum generibus effulseant. Horuisitur si quis laude dignissimus oratiunculam amico, suo nomine scribendam cogitauit: quare no illico sponteq; describenda, ac nullo dolo,quinimo totis uiribus benemerenti amico consulendu censuerimus φ Non enim ei uia inudi amicus laudem sibi comparaturus ad a micum uenit,ut laudem detrahat, quae quidedando no minuiturised ut ex eo,alioquin laudato uiro, famam quoque sibi oratoriae proobitatis inueniat. An id Cicero tu uel familia vem tuum, seu quouis pacto insignem&laudabilem uirum,apud populum seu principem
noua commendat ione donandum uoluisti,ut
post honore parto defraudares, & pro decora dedecus iniungeres, iactabundus scilicet, illa tui penitus,non familiaris orationem extitis se 'At enim quid humani doctique uiri tandem sentiant, cum in tuis uoluminibus eam abs te positam deprehenderint φ Siccine uulgo probari contendis, a meliore populi parte damnandus ' nempe te inhumane,superbe, quia fecisse iudicabant, simul ingeni j tui rationum'; tuaru paupertate aperiisse. Quod qui dem aniuriae senus ςuitandum esse uel ex eo maxime percipiqquod a Cicerone, qui plures
586쪽
fortasse scri psit orationes, quam isti epistoIas.
nulla penitus alio nomine descripta comperitur.nam quod dicitur,Pro Pompeio, Deiota ro,Marcello,d id genus, non eorum tam e nomine, licet gratia factum constat, Tullio eodeauctore-perorante. Idem det hominibus antiquis,qui orationes,epistolas,&epigrammata scripserunt,dicendum est. an quia milia unquam amici nomine descripserint minime: cuad familiares etiam opera sua inscriberent, in tanta amicorum copia cognationem liberaliter & amice fuerit faciundum. at quamobrenullam factam apparet quia quod semel amico clam postulanti beneficij nomine concessissent, tanquam ab eodem excogitatu, eius q;
pus,eXtare uoluerunt,nefarium arbitrantes,
idem rursus ad propriam laudem praeconiumue circumferri. In quo genere tanta Ciceronis humanitas,moderatioq; extitit, ut a se confecta uolumina in dialogorum morem, amicΟ-xum potius auctoritate,defunctorum quoque immortalitate,commendaret.Isti contra labore alieno facta opera in suam gloriam uendi care non erubescut.Iidem adeo in nostris regio
nibus literatissimi eruditissimiq; ingenij ruere, qui quondam principes extiterunt, quantumuis Nerones ac Domitiani,ijdem oratio nes suas factitabant,praecipue funebres,scriba Tum opera non indigentes: ut nostra tempestate nihil referre censeam principuscribas,quos seu secretarios,ut uulgb nominant,sive Orato-. res appellare mauis, orationes suis uolumini
bus a se scriptas assignare,quas principum suorum nomine &iussu factitarint:cum plane noueriis
587쪽
uerimus, hosce dominantes nec literatos esse, nec alterius ingenij orationem recensere soli tos. At enim cum in priuatorum genere multi quidem & literatissimi sint, & apud populum doctissimi dici haberiq; meruerint,si forte nos, quod iterum repetam, id munus deprecetur,utiq; amici de nostro ingenio benem eriti: aut penitus potiusque expostulant, faciendu aut denegandu magis, qua quod ultro dederis,rursus ad te recipias.quamobrem abijcienda excludendaque sit omnis de politiae nostrae consortio eius illaudata iactatia,supeIbaque gloriatio,ut quicunque alteri profuturus
aliquid literarij beneficij dederit, idem rursus, tanquam munus inuitus donauerit, inuerecude sit repetiturus. ZOD INSCII SAPIENTESQUE VIacfini admittendi,praecipue doctmae cupidi,nec erratorum in se castigationem abominites: caeterum prae ceptorem mitem ac modestum esse, non acerbum, aut conuiciatorem oportere. Pars LXXI.
TVRς Titus,paedagogicae nimium ignorationis &improbitatis inimicus:Imo nec recipiendi quidem sunt, inquit, intra atrium tuum,6 Leonelle, quidam ex hac ciuitate paedagogi, quorum audienda uerbositata multum temporis perdimus . nam si consilio meo agendum sit,eosdem a curiae quoque uestibulo ianitor pugnis abij ciens,ingredi nullo pacto permittat. Ad quem subridens LeoneIIus:Ita quidem,o Tite,politiae nostrae exercita
588쪽
DE POLITIA LITER Aistio est,quo resectis explosisq; passim errorib. quod in ea formosius sit eligamus. Sic enim lapide ferru exacuitur, nec perfecti Isimum est, nisi quod ad unguem prius expolitu Choc est, diligentissimam emendationem, ut nuper in carminis ordinatione tractatum,adhibeamus. Cui Titus,Sed quidam adeo obstinati sunt, ut peritorum admonitionibus non obtemperet: quippe qui ea temeritate adducti ,se scientiores uideri gloriantur.Leonellus,Rursus &nos admonebimus: si pergent denique nullam operam adhibere,ut Horatius inquit, tum seu Rra obstandum non censeo, quin seque suam sine riuali diligant, In qua re tamen ita reprehendendos censuerim, ut non palam semper, non proterve,non conuiciose instigemus:ut ipsi ad parendum audiendumq; placatiores effecti,non solum debitas com monitori suo gratias agant, uerum etiam ultro sese formandos praeceptoribus exhibeant. sic utrinq; literariae politiae modus obseruabitur.
SUMMATIM Q AEDAM EX GRAEO eis ductoribus in latinum fermonem ὶ Veronense intero pretati de pertinentibus ad optimum principantis .in stitutumfeliciss ciuitatis gubernationem, quum Cr ia
pstipolitiam alio sensu denominant:idq, per septem βα
pientes prius in Periandri conuiuio: ac de tribus humanae uitae confiijs,ut apud Tullium est de injicijs prudetfime. Pars LXπILHA ut domesticas inter Leonelli principis familiares altercationes maior subinde,uelut externa quqstionum moles excepit:
589쪽
RI A, LIBER VI. cepit si quidem de imperadi genere,ciuitatum gubernatione in ter Florentinoru Insubrium Ducis legatos,qui ijsde forte diebus ad Leonellum componendae pacis gratia couenerat, contentio alioquin ioco magis qua serio exorta erat: cum alteri ciuilis patrociniu libertatis, alteri principalis domini felicitatem clemen etiamq; praeponerent. Erat aut Florentinoru legatus Pogius,orator clarus: qui cu pleraq; de Pygias oraον Cyro suo, que ex Xenophonte transtulerat,tu plurima de Socrate,ut apud Platone est, de gubernatione recensuisset,nec idoneus censor appareret nobis,Leonelli familiarib. studiu iniecit,ut Veronensem uelut magis opportunu iudice,ac Mercurij instar mediatore faceremus. Neq; enim ipse Leonellus, qui tu forte cu Vgutione Contrariense costiario suo secretiore a b erat,in hac re Guarino futurus erat opportunior. itaq- costabilis eques,& Ioanes seniores in eu uersi orare coeperunt, siquid huius cotrouersiae generis sapietissime scriptu eXtaret, ex Graecis praesertim, praeter ea quae ex Platone Xenophoteq; illi memorassent,monstraret euestigio, per quod utriq; parti consultu iri posset. na altera extollere,ut ipsi conaretur, altera refellere,indisnu iniuriu'; penitus apparebat Leonelli maximi principis auspicio: cui cu cuora a potifice Eugenio ma data foret pacis inter eos populos eoru q; principes coponendet, o Ppo ri u nu q u o q; cesere fetu sin o d i oratore ex n ostris interesse, si sermonis c5pellatipne recociliaret. Itaq;Guarinus exorsus:Ego qui exueronesi,non Florentino sanguine, neq; Mediolanesium stirpe sum genitus, quae ex Plutarcho summo
590쪽
M 1 DE POLITIA LITE RAis summo philosopho,atque alijs Graecorum audoribus nouissime est,uti medius inter nos, ips0rum auctorum anterpres recitabo. Erit autem illorum septem, quos sapientes omnis probat antiquitas sermo, ut quasi septem concordatium vocum discrimina sentiatis: ita de magnanimi principis officio,deque optima uicissim reipub. gubernatio e tractabituraςbIeuissima Auidem praeceptorum formula. Neq; uero quicquam auspicacius interesse putetis, utrum ab uno principe potius, an plurimoruprincipum in ciuitate dominatu initium facturus sim,tanquam id dignius sit quod ante , indignius autem quod post disseratur. Nostis enim apud ueteres in comitijs eadem auspicia primo secundoque creatis consulibus obseruari .nam ita primis ultima praestat,ut postremis
anteriora nonnunquam.Coeterum ab eo genere potissimum inchoandum censeo, ut in Periandri regis conuiuio ijdem sapientes sublatis mensis ediderunt: inter quos disputantes tunc etiam Aessopum fuisse constat, qui graece fabellas scripsit, a me nuper latinitate donatus. Solon igitur primus enunciauit, regnante
tunc sibi uideri celebratione dignissimum, si regnum quod solus inuasisset,eius regni populo permitteret ciuiliter administradum: Bias, si primis patriae legibus uterentur:Thales,qui
uitam naturae obtemperantem in extremum
uitae senium perduxerit: Anacharsis,si solus siesapiens: Cleobulus,si nulli eorum, qui praesentes adstant,crediderint: Pittacus, si subditos suos ita componat,ut non dominantem,sed sibi timeant.At Chilon,inquit,dominantem οφ