장음표시 사용
61쪽
materiae copiosae sunt, & elegantis styli,separati tamen a Tulliano. nam non idem habent artificium, non eiusdem officinae facilitatem ad epistolariam eruditionem. Scripsit & alia hic Plinius non inculta uolumina, libellum que praecipue de claris uiris illustrissin turn,
summaque breuitate. caetera usu non haben
tur.Post has, inquam,Tullianas epistolas, uel cum iis sirin ut rhetorica ars ad Herennium perdiscenda, nec multo post orationes euoluendae , in quibus ut suus auctor profitetur, maior uis est eloquendi. Nam ut ex rhetorica ar te theoricam , sic ex ijs practicam accipimus rac primum quidem laudatoriodefensoriae ite, inde Catilinariae, quibus & Philippicas Verri innasque coniungimus, ut scilicet in demonis stativo ac iudiciali genere pariter instruamur. Quanquam iudiciale nunc non ad eos,qui oratores appellantur, sed aduocatos seu causi dicos attineat. de quibus Iuvenalis : Inde caindunt partes in foedera pragmaticorum .ijdeq; forenses dici soliti. Olim uerb nec orator fuit sine ciuilis iuris cognitione, nee iurisconsul
tor habitus sine oratoria exercitatione. Prae ter has de Oratore seu de oratoribus, maius Mminus acquirenda sunt opera. Quin etiam de Claris oratoribus ad Brutum nuper a Vero nense publicatum, dulce, uenultiam &neces
sarium. Adeoque in literati uiri probitate multipliciter laudanda, seu laudandis diuersis auisoribus coueniens, ut nihil in eo genere tam elaboratum putem, nihil in commendationis arte tam copiosum atque delectabile .Et quoniam ulterius de Ciceronis etiam operibus
64쪽
34. DE POLITIA LIΥRRAM mentio fiet ad huius oratoris in eloquetia pricepta, Quintiliani mirificas institutiones non indigne censeo a isociandas : quanquam ex eis fuere,qui librum duntaxat decimum,uel certe alijs praestantiorem,eligerent. Eius uero declainationibus in tali genere nihil aeque compa rabile legitur, quasi id opus pro rhetorica Scarte oratoria summa, ad Ciceronis aemulatio-Dem coposuerit. Sane multo elegantius quam Seneca luas edidit. AB EODEM DE U 1sTORI rum exercitatione, adprofusiorem eloquentiam como parandam. Pars V. , Rierum ueI ad confirmandam uel corri gendam eloquendi nimiam facilitate, ac uelut fustium moderatius intra eius alueum cohibendum, historici habendi sunt. Est enim historicorum stylus inter oratores e mendatior,cum eorum intersit,plurima breui oratione comprehendere: est & rerum magnifice gestarum lectio delectabilis. morum lcprincipem,& Romanae historiae parentem ut tandem Fel trino placeamus ) quidam T. Liuium asseruerunt,ut opinor operum magnitudine: alij vero Salustio potius assenti utur. Sed Liuius cum styli politia snam iucundissime lcribit breuit si me etiam, si multa modicis
clausulis intexta colideres) tum uoluminum quantitate mirabilis: quamuisno ubiq; idem Liuius audiatur,& interdum dormitet bonus Homerus, certe plurimu laboris ac industriae
consumpsit in tanta historia succincte describenda.
65쪽
henda.Quanquam apud eum, nec minus Pliis nium ingentem, quidam sermones magnificetius ad poetarum morem deprehenduntur, quam pro historico uel certe oratorio modo conueniat. Hoc enim est quod paulo ante coismonui, non omnes scriptores sermonum proprietates custodire. Tullius in pedestri, hoc est,soluta oratione consistit, Virgilius in equa
stri:uterq; sua lege contentus.Nec miru,sipo Etae liceat plurima uersibus intexere uocabula, quae tamen impropria non sunt,nec indecora, imo poesi summe couenientia: oratori autem non licet.nec id Tullius, nisi cum pauca metrice loqueretur,attentauit: caeteris igitur minus licebit. At Terentius Ie inter utrunq; composuit: utitur enim pro more Comico suis interis Μiectionibus,& antiquitate nonnunquam Co micis adhaerente. ut, Nequita est,& despicata adolescentiam,&iris in sexto casu: quibus,tmquam,interiectionibus nec Maroni,neq; Tullio uti concessum: in reliqua styli eorum con
textura, mirum in modum uocabulorum ea dem consonantia,Omnes inuicem ' adueniti t. aduentur, pro
Sed ut ad institutu eloquentiae corrigendῆ ue conueniant niamus,hoc ideo prius innuera, quod Cicero praecepta dat laxiora,per omnes amplificatio nis locos libere discurrens , cum historicorum
e priu sit uti breviloquio .Et quonia in eo scri
endi genere multa tame,ac magna sunt uolamina,praecipue T.Liuij: no improbandum eorum consilium existimo,qui cu mimis queant omnia eius auctoris opera intra bibliothecam coparare,satis esse suadentiu,omnes historicora orationes,uel hujus salte,quia pulcherrim q
66쪽
fiant, Uno uolumine comprehendere. Saluati Nero quia apud nos uix duo opuscula superfuerunt, paucae sunt orationes: sed eiusmodi tamen artifici js historicaeque rationis ad Romanam grauitatem, ut planissimum sit, reliis quos historicos in contexendis orationibus exempla ab eo sumpsisse. nam odia,simultates De tribunorum plebis aduersus potentiores 4jsdem fere uerbis utrinque pariter aduertuntur,eadem rationis compositio est. Cum prologos autem Iugurthinae, Catilinariaeq: consideras , quem maximum ex Stoicis non te putas audire 'Cuius utinam omnia scripta adhuc extarent,cum uix omnes saltem eius reliquias
habeamus. Sed de Salustio alias. De in urtio ρ eadem prope querela est, cuius laceratum o Pus legitur: quanquam Graecorum 8c Ariani constat historia, ex quorum fontibus hic scriptor uel interpres mirae dulcedinis regiaeque profectb magnificentiae par ab Alexandro nodegenerans, opus suum excudit, cuius sumismae sunt dignitatis Eu historicae suauitatis orationes. Caesaris egregia sunt Commentaria, ut eae tera magna elus uiri facinora admiranda fuere: quem ultra imperatorias & milita is Tes artes oratorem bonum fuisse, prompti l si miamque scriptorem,& sua exempla,-uete rum testimonia declarant. Caeterum eius
dem scripta priora de Gallico civilique bello, a Cicerone etiam in libro de Claris oratoribus
commen jantur: non tantae tamen eloquen-
riae,ut uulgo feruntur, quod ideo auctoris iis . psius claritate procedit: posteriora autem ab
alijs eius aetatis auctoribus adiuncta, sic pleri s tu e
67쪽
RIA, LIBER L 3 risque eonfusa sunt locis, ut somniantem putes audire. Ad hos uolumina compendiaria breuitatis gratia admodum utilia, iucunda,expcdita qui ignorat, & Romanae prorsus eloquentiae lut Flori, Solini, & id genus. Contra uero historiarum maria, ut aiunt, uastissima quidem asinoru onera,ac eiusdem molis Vin centios, qui historias scri p serunt, magna que historicet ter monumque improprietate laxius abusi sunt:non utique tantae immensit/tis homines, quasi Polyphemos uel Cyclopas intra bibliothecam nostram hospitandos arbitramur.Quorum compendiarios aliquanto tole Tantiores dixerim, quanquam ab eorum stylo sententiaque parum differentes: ux Eusebium, Paulum Orosium, & consimiles . nam Iosiade Iosepho, quem alij Graecum, sed Iudaeum, phus Iudem Hegesippo quoque teste, rectius pleriq; diju' sine dubio graedicant ex eius barbaro nomine: latiΠi ramς0 deseripsit nἄstyli iucunditate, quem Romae didicit, publi- ' .
eis honoribus insignitus, ita censendum eXi . . -
stimo, ut inter historiae peregrinae seriptores nης Ira post egregios suscipiatur. Quidam ideo a Hierony in latinum sermo leu de barbaris,sive graecis literis transla- monem conatum crediderunt, quod ipse dissitetur, quo cu uersius.& eiusdem historiae uenerabilis scriptor He- Resippus complectendus: uerit m enim praeternos & alij sunt historici penitus admittendi
ad eloquentiam,nescio quo pacto a superioribus differentes,regiae tamen imperaturi eque maiestati conuenientes. Quorum suetonius
est in primis de X II .Caesaribus: illustrς quidem opus, sed styli, ut diximus, remotioris, quom tempore lacuti ordineq; dicendi aemu
68쪽
ut ex ipsomet liquet. 33 D E POLITIA LI T ERΑ- lati sunt Spartianus & Capitolinus, scribetesquq a Suetonio posteris forent commendatarnam in calce Domitiani reliquit de abstinentia & moderatione insequentium principutria Nec Corneliorum opera, Taciti & Nepotis o mittenda sunt. Plutarchi quoq; ad historiam potiora existimantur, quam quae in philosophia seorsum edidit:ex quo nostra tempestate plurimae factae sunt traductiones,ita uarij styli, uti diuersi sunt interpretes. His cum latina transcriptio Laerti j Diogenis associanda est, pro tot philosophorum ueterum cognitione
dignissima,opus Novelli Ambrosj monachi.
Quanquam de graecis authoribus dicere alio loco reliqueram, ita seu latine iam facta,sive adhuc graeca cognitu sunt necessaria. AB EODEM DE LIBRIS VERanaculistumaterni sermonis. Pars VI.
HIccum Leonellus paululii resedisset, Felistrinus intercepit: Quid aute de Apuleio ,
8c Asino nostro aureo ς de quo,ut abundatius cum meis ridere possem, eum ego ipse in uernaculum sermonem transtuli:an non ea bula,ut Plautina,delectatἶAt Leonellus: Equidem inter fabulosa recipiendum arbitror. C ius stylus ideo uarius, in copositus, rigidusq;, auctori Graeco, minor fuerit nostri sermonis familiaritas. Denique cum iam in omni u me dia turba consisti mus,huius asini mentio quoniam abs te uulgaris effectus est, menti subiecit eos nunc libros memorare, quos apud uxores & liberos nostros nonnunquam hyberies s
69쪽
RI A, LIBER I. D noctibus exponamus. Sunt qui putent,in quo: tidiano colloquio plebei quoque sermonis auctorum consuetudinem plurimum gratiae S eloquentiae conferre. Unde etiam uili sunt nostrorum quidam, praesertimque meliores, ueterum libros in patrium trafferre sermonem: Principum etiam autoritate deducti, qui sibi transferendos mandauerunt. Sed eiusmodi tandem laboris sui mercedem interpretes accepturi, nempe ut a sapientioribus accusentur, ex latinis bonis,uulgares non bonos reddidisse. Quod si ad principantium mores Mingenia eiusmodi opera conferre censeant, Ut historiarum potissime,non dissitemur. Sed cuuulgaris linguet sint, aeque talium animos principantium & plebeiorum conferendos ego
censeo, quod utrunque genus literarum eruditione careat: quantumuis alterum coenet ostrea centum Gaurana, & toto Cosmi mer gatur aeno: alterum uili strato fictilibusque Contentum. Quorum operum interpretibus id mali genus superuenit, ut cum forte sermones quosdam praue transtulerint, quos in praesentia traductorum auctoritate continemus,
eiusmodi libru credantur non intelligere, multaque a se delicta comitti locis intollectu dissicilioribus.Caeterum uulgarium auctorum frequentissima sunt opera, Dantis , Petrarchae, Boicatiique uoluminar sunt & Gallica, Hispa- consonanti, Daqtie lingua, intra nationem nostram ad υψ' pro metricacta. pro multitudinis ingenio solut-,' c Π u .lon antiq: ratione compo ljta. sed apud plebς h heco positionis uocabulo digna. Cuius ideo se v μrpol sauctoies Idiotas nominant , ψ illiterati via tμα
70쪽
DE POLITIA LITER A sint,conterraneo tantum usu loquentes .nam a quo ueterum unquam audiuimus, opus materno sermone compositum' opinantur quidam non uernaculam &separatam, uti nunc
est,apud antiquos loquendi fuisse consuetudinerm. sed unum omnium Itali et ciuitatum idiomadatini scilicet literatiq; sermonis. quod noprocedit,sii scriptorum plurimam in stylo di
ferentiam aduertimus: sequereturque magis,
nullas unquam puerorum scholas,nullos ludi magistros uel praeceptores apud ueteres exti tisse: quorum se penumero mentionem ab ij sedem heri videmus, cum domestico sermone inter plebemque uersando, id quotidiano usu facile consequi potuissent. Itaque seu ii vulgariter, quo populo placerent, quas fecissent fabulas: liue etiam grammatice scripsere uti pretceptor ipse Franciscus, Ioannesi discipulus; non tamen eos audemus in hanc politiorem, quam nunc struimus , bibliothecam admittexe.alius quipp* eis locus assignadus est. Cum Gualfredis,Gualterijsque similibus,cum Casin si odoris,&Iuodoris Palatini styli lampade, ut ipsi diceren coruscantibus. Nunquam hercle eos mas'i fecerim, dicant quantumuis maxima. nam ut plurimum ijdem mathematici, seu cunctarum artium magistri uideri cupiunt: in quibus nulla grammatici styli sit auctoritas, nulla uocabulorum nisi uulgarium de monstratio. In quo genere omnes adiudicadi sunt, ut breuisententia concludam, qui a ueteria m more disissentiunt. AB