Samuelis Pufendorfii Introductio ad historiam Europaeam : latine reddita a Jo. Frid. Cramero

101쪽

numque penuriam incredibilem effecerunt. Exin Mazaiquivinum, Oranum, Ponnoniam de Uelcet, Μ lillam , oppida in oris Barbariae posita,

cepit Ferdinandus . idem eo fortunae beneficio ulus, Magnatus, qui incredibilem sibi auctoritatem spiritusque intolerabiles sumserant, coercuit, & in Ordinem coegit : ordinum quoque Equestrium Hispanicorum, quorum opes in immensum creverant, adeo ut ipsi Regi periculosae essent, ma-Ai , h, gillerium ad se transtulit. Eodcm sere tempore 4 neeitur. Americam Christophoius Columbus patria Genuensis detexit, anno circiter C IOccccx Iv. ad spe

nantibus consilium ejus Lusitanorum Anglorumque Regibus, & integro septennio in adminiculis ad iter necesiuriis a Castilianorum Rege impetrandis consumpto: ad ultimum XVII. ducatorum millia contecta, ad naves tres instruendas: exigua pecunia infinitas provincias opesque immensas Hispanis foeneravit: fecitque ea viam ad principatum totius Europae aiseetandum. Quam facile autem ac nullo pene negotio vastissimas terras sibi subjecerint Hispani, quibusve cruciatibuS miserΟS veXarint incolas , enarrare hoc loco nimis ηεlloium longum foret. Sub idem tempus inter Hispanos inter Gal-Gallosque bellum constatur 3 unde ingens mal l ' Hiiῖ 'rum seges ad Europam redundavit: posteaquam olfho ' scilicet gentes sortissimae bellicosissimaeque intestinas calamitates, quibus rebus novis studere prohibebantur, propulsarant, & Britannorum jugum Galli, M uiorum Hisipani, excusserant. Enim ero quum Carolus VIII. Rex Gallorum expeditionem in Neapolitanos suscepisset anno CI ccccxcI v. haud e re . su esse putavit F erdinandus I. ut Galli, regno isto perdomito , principa tum Italiae invaderent viribus praesertim per nurepti s filiarum, Anglorum, Lusitanorum, Belga

102쪽

DEHIs PANIA. 3Irumque ope stabilitis, ipsisque Regibus Neapolitanis ex stirpe Arragonum oriundis. Et quamquam Gallorum Rex, foedere icto , Russillionem urbem Hispanis concesserat, eo consilio, ut Ferdinandum sibi adfixum haberet: hic tamen quum

Regem cohortatus deterrere ab expeditione non posset, effecit, ut inter Pontilicem, Imperatorem, Remp. Venetam, Mediolanum, seque ipsum societas 'adversus Gallos iniretur. Consalvum

etiam Ferdinandum de Corduba , qui deinceps Magnus belli Dux appellatus est, sublidio Neapolitanis misit. Gallis egus ope brevi tempore Neapoli ejectis , ipse in Languedociam irruptionem

facit. Mauri, qui in montibus ad Granadam consedprant, rebellionem facientes, non sine magno labore pacantur anno cibi . Exin societatem cum

Ludov. XIl. Gallorum Rege Ferdinandus init de regno Neapolis, per speciem belli cx eo loco

Turcis inferendi, occupando. Regnum etiam una OCcupatum ita, uti convenerat,partiuntur. Sed quum Praedam opimam uterque utrique integram praeripere niteretur, haud flabilis inter eos concordia fuit: praeter controversias de finibus Regni, aliis etiam contentionibus inter gentes bellicolas conflati . Inde facile ad bellum itum est. Cons alvus, Gallis ad Carinulam victis,'Neapolim capit: dcquuin denuo hostem ad Lirim fluvium profligasset, Cajetam urbem expugnavit; ea re Galli iterum ex Regno Neapolitano ejecti sunt. Sed hanesci licet gratiam meritorum Ferdinandus ConsabVo retulit, ut non solum gratiam ejus & auctoritatem apud Neapolitanos imminueret; sed ipse etiam suspicatus, mre, ut Regnum istud aut ad Philippum, Ferdinandi generum, transferat, aut sibi ipse confirmet constabiliatque , Neapolim proseinis est, consilio non alio , quam ut Con-

103쪽

1alvum inde per speciem honoris abstraheret: eum in Hispaviam quum deduxisset, odio & indignatione bene meritum remuneratus est. Interim Ilabella Regina moritur anno cIII lv. ea re Fer-

Philippus dinandum inter generumque ejus Philippum BeIM λς. gicuin contentio exarsit, propterea quod Castiliae administrationem ex testamento Ilabella: Ferdinandus sibi artogabat. Eam ob causiam foedus cum Gallis facit , Germana de Foix Ludovici XII. sororis filia in matrimonium ducta, ut eo praestidio niteretur, si quando a Philippo lacessitus esset. Is in Hispaniam veniens, quum duris , quod in illud Joanna uxor habuerat, Obtentu, universum sibi Regnum vindicasset, Ferdinandus sese in Regnum suum recepit. Paulo post Philippus moritur anno CIPI v I. Johanna conjux ipsjus, zelotypia amens, Regnum caeessit, Magnatibus

vehementer tumultuantibus. Caeterum, Ferdinandus Neapoli reversus, turbis sedatis, administrationem Castiliae, quoad viveret, sibi demandatam suscipit, licet eam Maximilianus Imperator Caroli filii nomine expetivisset. Ferdinandus quum se ad societatem adversius Venetos initam alunxisset, Brundusium, Otrantum. Tranum, Momlam , & Polignanum Calabriae , quas urbes ob officia Neapolitanis praestita Veneti tenebant, recuperavit. Sed quum Venetos penitus ad internecionum redacturi Imperator & Rex Gallorum viderentur, Pontifex & Ferdinandus deserto foedere Remp. Venetam tueri statuerunt, quod provincias Qus Regno Gallico a ectum iri videbant, Cui tum temporis Mediolanum subjectum erat, atque ita futurum fuisse, ut nimias sibi vires in Italia Galli compararent. Atrox ea rebellam coortum , in quo cum Joannes Albretanus, Navarrae Rex, Gallorum partibus studuis,

104쪽

DE 'HIs PANI A. ssset, ipse regnumque ejus a Pontifice, instinctu Ferdinandi , promiptum est. Ferdinandus eam u...hia sibi causam finxit Regni occupandi, quantum De Imquidem spatium trans Montes Pyrenaeos ad fines Ferdi- Hispanorum spestat, anno ci IIIxis. ex eo tem- Rndus

Pore Galli Regnum recuperare frustra conati sunt φ*ςve' 'Bugiam ct Tripolim, orae Barbaricae urbes, Hi spaui ceperunt anno cIa Iox. sed ingentem vicissim cladem acceperunt in Gerbi insula. Obiit

Rex prudentissimus anno CI I xv .ε. Io. Successit ei Carolus, ex filia nepos, inter Imperatores ejus nominis Quintus appellatus. Is Cardinalis Ximenis opera Regnum statim C pessivit, propterea quod Joanna mater, cui Regnum debebatur, minus apta ad Imperium esset. Hic Princeps, quo non alius a Carolo Magno potentior 4n Europa fuit, maximam vitae partem peregrinando bellandoque traduxit. Initio quidem tumultus in Hispania commovebantur, sed qui psestim 2piti iunt. Joannes quoque Albretanus, irruptione in Navarram facta, quum Regnum ex hoste recitere conaretur, brevi tempore repulsus est. Cum Gallis vero, quoad imper it, perpetuo contendit Carolus. Quanquam enim foedus & amicitiam cum Francisto I. Rege junxerat , filiam etiam ipsius nondum adultam ad pacem stabiliendam pactus: vinculum tamen illud haud satis firmum fuit ad aemulationem Princi-Pum generosissimorum coercendam. Scilicet Carolus . cujus familiae inprimis fortuna ad id tempus adspiraverat, quod sibi symbolum adsciverat, plus ultra, ob oculos perpetuo habuit. Franci scus contra, quum se illius viribus propemodum circumventum esse intelligeret, quibus potuit modis ei restitit, ne se una cum reliquiis Europae

105쪽

rolo quidem vehementen profuit Imperator:a dignitas , ipsi anno ciorax Ix. delata: quam quidem ad semet ipsum, aut ad quemvis alium trans-ihi. c. serrς Franciscus nequidquam conatus est. Itaque totum M ad bellum apertum aemulatio erupit, cui rei an-Fransi- sam praebuit Robertus Marcianus, Sedani Domi VRR ' nus' qui ab Imperatore ad. Gallos deficiens, ZdjutuS eorum opibus, Dominum Emmeracensem aggreditur, a cuJus partibus Imperator steterat.

Id belli Belgici initium fuit. Eo bello Galli & Torn

cum & Fanum S. Amandi amisierunt,CaesiarianaS tamen copias a Meriere urbe repulerunt. Ex Mediolano etiam Gallos proturbare Carolus instituit, tua fore inprimis & auctore Leone X. Pontifice. Atinque hujus incoepti eam Carolus causam praetexebat, quod ejus Ducatus clientelam fiduciariam vulgo studum nominant accipere Francistus neglexerat: Galli ingentem ad Bicocam cladem accipiunt. Fontarabia quoque, quam repentina oppugnatione ceperant, eis erepta. Nec mediocre eis damnum attulit Caroli Borbonii Conne- stabili ad Imperatorem desectio. Is, impetu in Provinciam facto anno cini Ixxiv. Massiliam obsidione cinxit , se da solvere eam coaetius est, Francisco cum omni exercitu appropin quante: qui ex eo loco in Italiam copias traduxit, terram Mediolanensem occupaturus. Ibi Mediolanum urbein cepit quidem, sed a Ducibus Caesarianis, cum Papiam obsideret, proelio commissi victus fususque, ipse captivus in Hisipaniam

abducitur anno Cio II1xv. HazC clades inde potissimum evenit, quod magnam copiarum Vim

Neapolim versus & Savonam Rex miserat, ita ut plerique, qui apud eum manserant, natione Itali , Helvetii, Rhaetique essent, qui officium in praelio haud secerant. Nec defuerunt, qui auctores

106쪽

res Regi essient, ut periculi evitandi causa ex Du-eatu Mediolanensi sese reciperet. Improspere praeterea Gallis consilium cecidit, qui avertere a se Carolum per Carolum Getriae Ducem Frisiosque contenderant; Frisios quippe Caesarianus miles . perdomuit. CaroluS, et ii suaderent nonnulli, ut Franciscum gratis dimissum munificentia animique' benevolentia in perpetuum sibi devinciret eorum tamen consilium approbavit, qui ut, quantumcunque posset, ex Captivitate Maximi Principis qugestum laceret, auctores erant. Itaque durissimas ei reis dimendae captivitatis conditiones tulit , quibus Franciscus repudiatis prae moerore in periculosissimum incidit morbum, ita ut Carolus ipsc ad eum visens aegrotum Consolaretur. Quanquam

Gallinara Cancellarius illud Imperatori dissuaserat, propterea quod intempestiva visitatio, qua Captivo libertas haud denuntiaretur, non ossicii aut amoris, sed avarae potius sollicitudinis speciem habere videatur; ne scilicet captivi morte, quod speraverat, lucrum interciperetur. Et vero ut diuturnis pactionibus finis imponeretur, formido effecit, ne Franciscus maerore morboque recidivo consectus exstingueretur. Interim nimiam Caesaris fortunam varii animorum motus 1 pi Cionesque consecutae sunt. Itaque Clemente UI I. impulsore, tres omnino exercitus Coiverant, libertatem Italiae ab Imperatore praepotente defensuri. Quorum ut conatus & consilia reprimerent Cae. fariani Duces, Romam, exercitu admoto, vi Roma Cepere sea expugnatione Carolus Borbonius ce-ςδpixu

cidit atque per dies aliquot urbe direpta, in cives tectaque saevitum est. Pontifice in Castro S. Angeli obsesso, pro ejus salute spatio quadra.. ginta dierum vota publice fieri , solennesque ad Deum preces'iundi Carolus in Hispania Jubet,

107쪽

Pax Ca meracensis.

quum a suis ipsius copiis circumseptus ille teri retur: donec Pontifex fame compulsus deditionem facere foederibusque pristinis renuntiare cogeretur anno CIPI xxv II. Franciscum quum dimitteret Carolus, hoc scilicet pretium pro liber-itate pactus est Burgundiae Ducam decederet; Imperio Flandriae & Artesiat, omnique Juri, quod in Mediolanum ac Neapolim haberet, renuntia. ret; Eleonoram, Imperatoris sororem, in matrimonium duceret, filios denique duos obsides relinqueret. Sed in Regnum S ad suos reversuspstipulationibus in captivitate per vim extortis haudquaquam se teneri denuntiavit. Societate deinde cum Pontifice, Anglis, Venetis, Helvetiis, a Florentinis in ita , exercitum , Odeti de Foix, Domini Lautrecti, ductu mittit in Italiam. Exin

ad contumelias mendaciorumque insimulationes, quin ad certaminis singularis etiam provocationem res deducta est inter Principem utrumque. Sed Lautrecius secunda primum fortuna uius, quum Neapolim obsideret, vulgata per exercitum lue, cum copiis misere periit. Ad eStremum pax sancita Cameraci anno cio Io IIIx. in Cra Condi- tiones, ut pro filiis redimendis Franciscus vicies

quinquies centena & quinquaginta millia Imperialium exsolveret: juri, quod in Flandriam, Λ trebatum, Mediolanum, di Neapolim haberet, renuntiaret: Eleonoram Imperatoris sororem connubio sibi jungeret: ex eo matrimonio si filius nasceretur, is Burgundiae Ducatum obtineret. Anno C PIaxxx. Carolus insignia imperatoria sibi a Clemente VIII Pontifice circumponenda curavit Bononiae: ibi tum hic stipulatus est, ut Florentia, libera adhuc Resp. in Principatus formam

redigeretur: civitas ad eam mutationem subeundam vi coacta est , primusque ei Dua Nexau,

108쪽

der de Medicis impositus, cui Margaritam notham Imperator in matrimonium dedit. Eodem anno principatum Ultra)ecti & Transistulaniae Carolo Episcopus Ultra)ectinus concessit : nec ita multo post Geldria , Zutphania , Groninga, Twentia, & Drentia in Qusdem ditionem veneriant. Anno CIOIOxxxv. ingenti manu in Africam Prosectus, Tuneto & Goleta expugnatis , in Regnum Tunetanum Muleassum restituit, ab Haradino Barbarossa antea expulsum. In Goleta autem arce praesidium collocavit. Anno cIDI DXXXIX. bellum inter Carolum ac Franciscum denuo ex arsit. Scilicet quum istum jactura terrae Medi Iancnsis perpetuo stilicitaret ac male haberet: ipseque Clemens Ponti sex auctor ei esset, ut, si invadere illam regionem vellet, Sabaudiae Ducatum prius in potestatem redigeret : & denique Franciscus Sirtia diem suum obiisIet; Carolum,abaudiae Ducem, per speciem retentae hereditatis maternae, adortus,e Sabaudia maximaque Pe- demoratii parte ejecit. At imperator, Mediolani Principatum suae timiliae in perpetuum asserere Conatus, quum partibus Sabaudi studeret, ipse, ut ei gratificetur, Galliam Narbonentem irruinptione tentat: Aquis aliisque oppidis expugnatis , lue grassante rerumque omnium inopia compulsus sese recepit. In finibus Belgarum Fanum S. Pauli & Monstretium Caroli Duces magno Gallorum malo capiunt. Inducite tamen annorum X. Pauli III. Pontificis opera initae Niceae, quod oppidum in Gallia Narbonensi politum et , anno CIDIOXXIII x. inde Rex uterque in oppido Gai liae Narbonensis vulgo ingues mortes dicitur peramice ac familiariter sermonem conseruit. Qui ii insequenti etiam anno iter facere per mediam Gal

109쪽

ausus est, ut tumultus Gandavenses eo celerius sedaret. Sed jarn ante per Annam MonmoranCi-

uiri, Magistrum utriusque militae, quem Comia em Stabuli appellant, Regi os sublini imperator jusserat, spe ostentata , fore, ut Mediolanum ei

redderetur, quanquam promissa patrare Caelari ne in mentem quidem unquam venerat. Anno

CIIIaxLI. expeditionem in urbem Atticae Algirium Catolus suscipit, exacto propemodum anno, quum Pontifex aliique ei suaderent, ut in Vernum tempus iter differret. Salvas quidem & incolumes in terram copias exposuerat, quando paucis diebus intenectis procella ingentem effudit imbrem, horrendaque tempestas coorta est. Itaque navigiis compluribus collisis fractisque, tormentorum stlopeiorumque nimbo madidorum usu ademto, in Hispaniam se recipere coactus est, dimidia fere exercitus parte desiderata. Insequente anno, CIPI XLII. pacem cum eo sancitam fregit Franciscus, causatus, Caesarem Fre-gosam & Antonium Rinconem, legatos, quos per terram Mediolanensem Venetiasque ad Tum Cas missurus erat, in Pado fiumine a Praeside Mediolani occisos esse. Itaque in Brabantiam irrumpit Guillelmus, Cliviae Dux. Princeps vero Arausionensis, Luceburgum aliaque oppida Capit. Per-pignanum Delphinus obsidione cingit, sed irrito Conatu. Ingentia quoque mala ac damna instinctu Francisci dedit Barbarossa praedo in oris C Iabriae: idem & Niceam Galliae Narbonensis oppidum flammis delevit. Carolus a tot tantisque hostibus impetitus societatem cum Henrico Britannorum Rege fecit: simultate, quae ob repudiatam a Rege Catharinam, materteram imperatoris, inter utrumque intercessierat, deposita:

convenitque inter eos , ut Caesar ipse in Campaniam i

110쪽

niam, Britannus in Picardiam irrumperet: atque ita ambo Galliam conjunctis viribus adorti everterent. Imperator cum exercitu capitum ad mil-

Ita quinquaginta in Belgium venit 'Ducem Cliviae in ordinem coactum cedere Geldria coegit. Inde oppidis Luxemburgi receptis in Campaniam irrumpens Ligniacum & Diesierum domat. Fran. Ciscus castra in ulteriori Marnae ripa habens, quum

Praelio contendere cum Imperatore non auderet,

IOCa vastare satis habuit, qua exercitus Caesaria-Dus iter facturus erat: qui tamen Espernaci & in . Castello Thierrii magnam frumenti copiam reperit. Tantus subinde terror Lutetiam Parisiorum invaserat, ut eX ea Cives profugere pararent, nisi praesentia Regis perterritos nonnihil confirmasset. Quod si ex altera parte Henricus Rex ita, uti conventum erat, cum copiis accessisset, exerci-m Gallorum undiquaque circumsessis, tristis ac miserabilis Galliam exitus manere videbatur.Cae

terum, Henricus in obsidione Boloniae & Monstretii diutius moratus, Imperatori nuntiari jussit, sese, nisi oppidis expugnatis, longius nequaquam progressurum esse. Itaque Carolus susticatus, suis ipsius tantum commodis inservire Britannum , dissidere ei coepit. Igitur & sumptus ingentes Considerans , ct inprimis maximi momenti consilium quod adversus Protestantes ut vocant) Germati ire agitabat, ante oculos habens, quod quidem retardari diuturnitate hujus belli nolebat, ingentem denique suorum cladem in Italia ad Cerietolam acceptam a Gallis cogitans, pacem cum Francisco facit Crespiaci, quod est oppidum Valesiae' past cf.. anno CIIIIxov. Exin Carolus opprimere Pro maeen- testantes quum instituisset, Θcietatem ob eam rem με

cum Paulo III. Pontifice facit: eo bello quum vires eorum feliciter nulloque negotio fregisset,