Samuelis Pufendorfii Introductio ad historiam Europaeam : latine reddita a Jo. Frid. Cramero

131쪽

driti ut de caeteris urbibus nihil dicam Gallorum circitur XL. millia reperiri ; qui mercatores maximam partem, artifices , Opifices, re operae esse dicuntur: ii, ut invidiaminominis Gallici effugiant, Burgundos sese nominare solent. NeCrebus tam adectis humilibusque operam dare Hispanos insitus genti fastus patitur. Caeterum, in Callello per omnem vitam militis gregarii munia obire, & excubias agere haud grave putant, propterea quod rei militaris gloria & amplioris fortu nae spe omne laboris moraeque tallidium leniunt

ac mitigant. Populis etiam, quibuS imperanti per invisos Hispanos reddunt arrogantia, Crudelit , avaritia, res ad magnum imperium conservandum

haudquaquam idoneae. Scilicet peregrinum Iugum nemo facile patitur, si quando te contemni intelligit. Illud quoque ad provincias tam immensis locorum intervallis disjunctas tuendas inprimis incommodum est, quod Hispania, incolis nudata.

cx milite domestico exercitum conscribere nequit:

nim ibi propter intolerabilem coeli aestum corporumque siccitatem haud aeque ac in terris septentrionalibus, foecundae sunt. Ingens quoque in re, gionibus mediterraneis Plitudo ; sterili loto nihil, quod ad vitae usum pertinet, proferente. Ad haec vagae impunitas Veneris publica quali auctoritate sancita , facit, ut scorta sequi , quam uxorem liberosque alendo conJugii incommodalexperiri, plerique malint. Tum quotquot religionisse sacramento obligarunt, quorum ingens est multitudo, caelibem vitam degunt. Praeterea incredibilem Hispanorum multitudinem confecerunt

bella passim, maxime in Italia & Belgio gella. Coloniae quoque in Americam deductae Hispaniam mirum in modum exhauserunt. Cujus quidem

terrae

132쪽

terrae incredibili desiderio tenentur Hispani, quod

exiguo sumptu vitam illic tolerare commodissime possunt. Ea nondum detecta, quantae Hispano rum copiae fuerint, vel ex co liquet, quod bello Granadensi Ferdinandus Catholicus ad obsidi nem urbis Malagae uno tempore cquitum XX. peditum L. millia admovit; etsi Arragonia ad bellum istud auxilia submittere recusebat, Portu- gallia quoque & Navarra necdum cum Castellae Regno erant conjunctae. Denique non mediocris ad solitudinem Hisipaniae cumuluS accessit, polleaquam Ferdinandus, Granada expugnata, &deinceps Philippus III. aliquot Mauroium ac Judaeorum millia Hispaniae finibus decerunt; pro pterea quod illa hominum colluvies in ollicio mansura naudquaquam videbatur. Maxima illorum pars in Africa consedit : inde inexpiabile Chrilliani nominis odiuin etiamnum praedones in cili crudeliter exercent. Illud tandem constat

nunquam iuturum fuiste, Ut tantaS opes, tantumque imperium Hispani per vim sibi compararent, Di maxima provinciarum pars in ipsoruin manus ultro & nullo iere negotio devenistet. I. I 6. Ad terras ei genti sui ectas quod atti-nistininet, ampla admodum di pro numero incolarum indoles satis magna est Hispania per se. Caeterum, non Rλ pari ubique fertilitate agri luxuriant. Loca enim ' 'mediterranea sterilia maximam partem & perpetuo solis aettu torrida, nihil, quod vel ad homi- DES alendos, vel ad pecudes pascendas usui sit, proferunt. In oris maritimis laetus passim & uberrimus rerum omnium proventus. Ovium grege inprimis abundat ; equorum etiam pernicillimorum pulcherrimorumque copia , sed quae incoliqvix ad usum sussiciat. Situs ipsius ad mereaturam accolumodatissimus: ab una quippe parte Ocea-

133쪽

no, ab altera mari Mediterraneo circumfusa portus passim habet egregios. Merces in Hispanico solo natae exportantur potissimum hae: lana, sericum, vinum, oleum, uVae passae, amygdalae, ficus, mala citria, oryZa, smegma, ferrum, sal&c. Hi sipanicarum quidem auri t inarum ingens olim celebritas fuit. Hisce temporibus nullum, quod sciam, aurum aut argentum ibi effoditur. Causam Qus rei quidam afferunt eam, quod

capitali edicto metallorum istorum effossio prohibita esse dicitur, ut ille quasi patrius thesaurus ultimum esset extremae necessitati S perfugium.Ego, quidquid aurifodinarum tulit, mortaliurn avaritia Jam pridem funditus exhaustum esse, crediderim. i. I 7. Maximam vectigalium & proventuum partem Americae Hispania debet. Inde tanquam ex inexhausto divitiarum fonte ingens auri argentique vis in eam, & in alias inde Europae regiones promanavit. Quis, quove tempore terram Europaeis tanto intervallo incognitam primus detexerit, supra commemoratum est. Quanquam ex Britannis nonnulli, Americana a Madoco, Oweni Gui sinethi filio, Walliae Principe , primum patefactam, ipsumque secundo eoque ultimo in

eas terras itinere confecto, ad extremum vitam ibi cum morte commutasse affirmant, castello in

Florida seu Virginia, vel, ut alii volunt, in Reguo Mexican o extirino: inde factum, ut in Me-xicanorum lingua tot ex Britannico idiomate verisba deprehendantur , ipsique Hispani quosdam

Christianae religionis ritus sub initjum adventus sui apud gentes illas notarint. Ob eam causam quidam ita ratiocinantur: si ut quisque terram antea ignotam invenisset primus, ita Rus invadenis dae Jus esset, aequo, immo potiori Jure Americam

a Britannis, quam ab Hispanjν, vjndicari posse.

134쪽

Sed eam rem in medio relinquimus. Illud certe non latis liquet, jurene eas oras, earumque incolas per vim sibi subffecerint Hispani, nec ne. Nam quod inter alios occupationis Mus terrae titulos Alexandri VI. diploma, quo imperium mus Orbis donatam Hispano dicitur, afferunt, non solum nobis ridicula ista munificentia videtur, sed an ipsis, etiam barbaris ludibrio excepta cit, di- titantibus: Pontificem Rom. mirum esIe hominem oportere, qui de alieno tam libenalis esset. Utcunque se res habeat, Hispanis possidere fatis eli: α vero ii cuncta ad amussim exigere, aut ad vivum resecare. velis, pleraque sane imperta lubrico & infirmo jure fundata reperias. Illud ne ipli quidem, qui inter eos caeteris religiosii res sunt, Elis ani iuncias eunt, crudeliter nimis inmisicros iustoxiosque homines saevitum a suis, quorum infinita multitudo aut misere contrucidata, aut intolerabilibus laboribus oppressa ell, reliquis in miserrimam servitutem redactis Quan- quain Carolus V. re deinde cognita , quidquid ex tanta immanitater reliquum Americanorum fuerat, pristinae restitui libertati Jussit. Americam non totam obtinent Hispani: loca fere mediter- ιranea sibi subjecerunt: inter quae principem l Cum tenent Regnum Peruvianum & Mexicanum, tum Hispaniola , Cuba, Portus Dives, Vulgo Porto Ricco , ingentis magnitudinis insulae. Jamaicam Britanni ceperunt. Eam Americae par Aleis te in quinque hominum genera incolunt. Pri-ineolae. mum est Hispanorum, qui recentes ex Europaeo commigrarunt: ii cuncta provinciae administraudae munia obeunt. Alterum est eorum qui

Criolii appellantur, parentibus Hi sipanicis in America prognati. His nullus ad honores aditus patet, quod, rerum Hispanicarum ignari, Anae.

135쪽

ricam, in qua nati educatique sunt, unice di Is

gunt atque colunt. Itaque provinciarum admi nistrationem cum istis communicare veretur REX,

ne, secessione per rebellionem facta, res novas moliantur. imperiumque Americae invadant homines Hispanis Europaeis sua sponte perinfensi. Eandem ob causam Proregibus tertio quoquc anno succeditur, nec ultra id tempus imperium unquam prorogatur, ne opibus firmatis dominari in animum inducant. in patriam reversi Cooptantur in Concilium Indicum, tanquam rerum, quae ad illas terras conservandas pertinent, peritissimi.

Tertium genus est eorum , qui Mestecti dicuntur , patre Hispano, matre Indica geniti: homines abjecti nulloque numero. Qui ex Hispano

patre & Mestica matre nati sunt, aut Contra, eos Quatralvos vulgo vocant: quippe qui unam originis suae partem ab Indis, reliquas ab Hispanistrahant. Rursus ex Mestico patre, Indica matre, orti, Tresialvi nominantur, tanquam qui tres generis sui partes Indis, unam Hisipanis debeant. Quartum genus constituunt veterum incolarum teliquiae: quorum ut plurimum, praesertim eorum , qui in Peruano & Mexicano Regnis habi-rant , haud ea est barbaries, quam sibi vulgus h minum persuadeat: leges enim musmodi , eaque apud eos instituta deprehensa sunt, quae multis in Europa Christianis ruborem incutiant. Ultimo loco sunt mihi'pes, vel, ut eos Hispani appellaui, Nigri, qui in Africa coempti co de portantur, operis gravioris faciendi causa. Gens laboris patiens , eademque perfida & Contumax ,& quae non nisi imperii sevcrioris frenis coerceri possit. Nati ex ejusinodi Nigro patre & Λmericana matre, Mutariae dicuntur. Caeterum, ista Americae pars pro magnitudine terrae exigua h

136쪽

minum copia frequentatur: priscorum incolarum plerisque Hispanorum saevitia deletis. Et, ni fallor , Hieronymus Benzonus memoriae prodidit, omnes Americae urbes ab Hisipanis inhabitatas, subducta ratione, vix hominum, qui in suburbiis Mediolanensibus degunt, summam eIplere.Quanquam iunt, qui mira de ista terra, & inprimis Mexica urbe praedicant: in ea civium Hisipani-

Corum triginta aut quadraginta numerari millia divitiarum autem tantam magnitudinem esie, ut rhedae , quibus ad magnificentiam locupletiores utuntur, Octodecim millium numerum expleant. Ut ut fit, haud temcre tamen ex ista terra Hispanos expellas : dissicilis enim locorum, quae obtinent, aditus est, nec tantum copiarum, quantum ad eas oras subigendas satis sit, transportari facile ex Europa potest. Et si maxime posset, morbi tamen, quibus ob aeris victusque insolentiam obnoxii sunt in iis oris peregrini, impedimento forent. In Peruano regno opes ac 1edem iam inprimis firmarunt Hispani. Ad eam regionem dissicilis & impeditus terrestri itinere aditus est: navibus autem non nisi circa Australes & remotissimas Americae oras, aut , si mavis, ex India Orientali adiri potest: longinquum utrumque iter,& quod citra valetudinis offensionem confici a magna multitudine vix potest. Quod ad Opes Λ-6mericae attinet, pecuniae quidem signatae nihil me leae. Hispani, quum eo primum appulissent, invenerunt, auri vero argentique rudis incredibilis vis fuit: vasa quoque ex auro argentove sine ulla instrumentorum ferreorum ope fabrefacta magno numero: quae illi omnia congesta coacervataque in Hispaniam deportarunt; etsi non exigua CO-rum pars maris fluctibus hausta in itinere perierit. Hoc vero tempore fluviis, qui alias arena F 3 aurcaS

137쪽

aureas vehebant, fere omnibus exhaustis, quod reliquum cit auri, ex terrae visceribus effoditur. Cumprimis autem ingens argenti vis ex fodinis, quae in monte Polosi in Regno Peruano reperrae, promanat : eo aliisque mercibus onusta classis quotannis ad Hispaniae oras appellitur. Quanquam ad mercatores Italiae, Galliae, Britanniae & Bel git magna Wus argenti pars pertinet. Ita sementem faciunt Hispani, alii Duetum percipiunt. It que quum de principatu locoque Galliae Hispaniaeque legati Romae contenderent anno CIDI DLXI II.&hic inter alia amplitudinis Regis sui argumenta, opeS Americae commemoraret: ille respondisse fertur: Multum inde detrimenti cum Europam universim, tum vero Hispaniam cepisse, Caritate rerum omnium inducta: Hispanos, investigando Novi Orbis gaetas, remissores negligentioremuefactos: terram incolis nudatam, neglecta agricultura, sterilescere: Regem ipsum, opibus fretum, bella non necesseria temere movisse: qui nimino Hi sipaniam ipsam, postquam Orbem terrarum pecunia explevi siet, minimam lucri partem percipere, maximam caeteras gentes, a quibus merces Copiasque peteret, ad se rapere. ingens etiam smaragdorum copia olim in America fuit. Nec minor margaritarum, quas conchis in Clusas urinatores ad dias luminis auras proserebant. Sed istud Garophylacium Hispanorum aVaritia penitus exinanivit. Super haec magnum earum mercium numerum , quae ad rem medicam aettincturam pertinent, suppeditat. Saccharum item magnamque corii bubuli copiam; quod vel ex eo colligi potest, quod anno CII IOI XXXVI I. tri- Cies quinquies mille quadringenta & quadraginta quatuor Cus generis terga classis ab arce St. Do

138쪽

le trecenta ac quinquaginta vexit. Boves enim ab Hispanis primum eo translati in tantam multitudinem excreverunt, ut modo corii gratia glande plumbea icti prostemantur, carne, quae ad usum inutilis esse perhibetur, prosecta. Haec igitur America, uti princeps Regni Hispanici pars est, ita, ne eade ni ab illo divellatur, id potissimum Hi

spani cavent , ut ne opificia, caeteraque quae ad mercaturam pertinent , artificia ibi instituantur; ut adeo Europaeorum mercibus Americani Carere nequeant : nec enim eas aliis quam Hispanicis navibus eo importari patiuntur. g. I 8.1Super haec Canarias etiam Insulas Hi-.Canaria spani tenent, vino generosissimo , saccharoque i sivi* divites. Inde tredecim Cadorum millia vino Canario repletorum, quorum singula vicenis sterlingarum libris Constat, exportare Anglos, me moriae traditum est. Sardinia quoque insula sub Sardinis.

eorum imperio est, satis magna illa quidem sed Opibus non admodum abundans, & incolis semibarbaris referta. Sicilia multo madori in pre- stellia. tio est, magnam frumenti sericique vim suppeditans : in gente ipsa ingenium fallax & subdolum notatur, & quam frenis coerceri & per me tum in ossicio contineri expediat. Vetus prover bium documento est: Iissulani quidem mali, Siculi autem pessimi. Ad Siciliam pertinent Melita RGoeto insulae: eas ordini Equeliri ex Rhodo insula Mecto sub conditione fiduciariae clientelae Couincessit Carolus V. Magnam praeterea Italiae partem Hispani obtinent: Regnum Neapolitanum, cujus Runum quidem metropolim vix trium castellorum metus N apoli. in ossicio continere potest. Supremo item Sena ''Vm rum urbis imperio gaudent, aliorumque etiam

in oris Hetruriae castellorum. Orbitelli, Portus Hercules, Telamonis, Montis Argentarii, Por-

139쪽

tus Longi, &Pionabini. Item, nobilissimum Du-

Duratu, Catum Mediolanensem in potestate habent: quaequIdem terra Italiae , quemadmodum ipsa Italia 'β- Europae, dicitur Paradisus: tum Fortum Fauili nima seu Finalem, qui in oris Genuensis Reip. est. Mediolani artificia, quae ad mercaturam Per-' tinent, inprimis florent: & Ducatus ille Hispanis eo malori in pretio habendus est, quod ad

res necessarias inter provincias familiae Austriacae atque Hispaniam ultro citroque communicandallaccommodatissimus est. Dum Burgundia cum toto sellium. Belgio comuncta unius regebatur imperio, me diocris etiam Regni amplitudinem adaequabat. Burgundia autem hoc tempore avulsa est. A Belgio Provinciae septem Foederatae secessionem se-Cere , de reliquo partes nobilissimas Gallia decerpsit: & quanquam in iis, quae superint, Provinciis Hisipano-Belgicis, amplae pulcherrimaeque urbeS relictae sunt, non aliam tamen Hispanis uti- Iitatem praestare videntur, quam quod hoc veluti claustro obsecto a caeteris, quas tenent, regionibus, Gallorum arma prohibeantur, ac belli sede eo translata, impetus hostilis ita retundatur, ut

consectis viribus, ad hosce quali scopulos adhaerescat. In India Orientali sub imperio quoque i ' 'η Hispanorum sunt Insulsa Philippinae. Princeps eamisi. yy' rum urbs Manilla dicitur, capta ab Hispanis anno

C IDIPLXv. eae per se haud magni momenti 1unt: itaque de iis deserendis Oepius agitatum. Verum tamen, quae ex divertis terris, maxime China, Manillam de portantur merces Indicae, in Novam inde Hispaniam Regnumque Mexicanum transvehuntur: atque adeo per eas Insulas inter utriusque Indiae provin- . cias Hispanicas mercaturae commercium inter edit.' s.' ' I. 19. Ex iis, quae diximus, apparet, iugentes per se Hispanici Regni vires cile, gentemque istam

140쪽

istam amplissimum imperium tenere in provinci' moas Complures nobilissimas pariter & opulentissimas dictussum : quae non suis tantum incolis alendispares sint, sed ad innumeras etiam res vitae seu riCCessarias seu utiles aliis nationibus impertiendas sussiciant. Nec Hispanis ipsis aut domi in

PaCC consilium , aut foris in bello animis virtusque deest. Morbis tamen haud paucis Regnum vastissimum infestatur, qui vires Mus usque adeo labefactant, ut sustinere sese vix ac ne vix quidem possit. In iis numerari inprimis potest incolarum paucitas: quae quidem nec in ossicio continere provincias tam amplas & Hispanico nomini sua sponte intensas, nec bellum ab hoste validiore illatum propulsare valet. Neque supplere inam hominum inopiam ex provinciis sibi sub-Jectis commode potest: interest enim sesuritatismus, ut virtus provincialium virilisque vigor ener- Vctur, qui jugum alioquin, crescente audacia, facile excuterent. Et quanta unque demum militum manus ex istis provinciis conscribant Hispani, eorum tamen opera ad Castella arcesque in patrio solo tutandas quum uti nequeant, in alias terras dimittere necesse habent, ita tamen, ut rei summa non nisi HisipaniS committatur. Itaque ViX tantum militum, qui tot callellis praesidio sint, suppeditare Hispania poteli, quantum ad provincias firmandas tuendasque satis sit .Quapropter, si quando bellum cum exteris incidit,

Peregrino milite ac mercenario sit plurimum uti

necesse habet : ita praeter sumptus immensos, quibus ad illas copias conducendas opus est, illud etiam incommode accidit, quod earum haud perinde tuta fides est , ac si quis domestico Rex milite utatur. Eadem quoque hominum penuria facit, ut classem numerosiam sustentare Hispania