장음표시 사용
311쪽
a Cameraco abest, anno cIIIo r. Caesar enim
filio, in quem transtulerat imperium , prima Regni auspicia quieta & pacata relinquere omni ope studebat. Sed vix dum jureaurando sancita induciarum religio fuerat, quum eas FrancuS violat, instigatus a Paulo I V. Pontifice: qui quum, confictis causis, gravissimam cum Hispanis contentionem suscepi 1Iet, Henricum in suas partes pel-Iexit. Itaque missiis in Italiam exercitus sub auis
spiciis Guisiit Ducis: sed ab eo memorabile nihil gestum. Philippus interim, ut ineunti Regno dignitatem aliquam & auctoritatem conciliaret, quin- lquaginta armatorum millia conscripserati & An-Praelium glo in belli societatem astumpto, Quintini Fanum, quisui' in quam urbem se Casparus Colinius, rei inari- '' timae Praesectus, cum praesidio conjecerat, obsidere instituit. Momorantius, Magilter equitum, ob- 1elsis suppetias ferre conatus, quum se , multo jam die, in conspectu hollium reciperet, Conversis in eum signis, victus ab Hispanis & profligatus est anno ci Di Imri. Ea clade accepta: in inagnum adducta discrimen Francia videbatur, si victor exercitus recta Lutetiam Parisiorum con tendisset, & consilium tentandi Lugduni fortuna comprobassetί Sed Philippus, Veritus, ne DuXSabaudito, penes quem rei militaris lanaina erat , per cam occasionem cum hoste bonis conditionibus depactus, ad Francum deficeret, eum longius
progredi tu hosticum noluit. Ipse fano S: Quintini vi capto , reliquum tempus in expugnandis Hano, Castello, & Novioduno oppidis contrivit. Ea re spatio ad vires colligendas dato , Franci Guilium Ducem ex Italia domum revocant. Is Caletum , & pauca illa, quae circumcirca ab Anglis tenebantur, loca, ac Theonvillam ex hostibus cepit anno clPIaLI x. Eodem anno Mariam
312쪽
Scotorum Reginam Franciscus Delphinus sibi matrimonio junxit, in spem Qus Regni in perpetuum
Cum Francico imperio com ungendi. Sed eam spem matrimonii mausipicati sterilitas frustrata est. Thermus quoque Mareschallus, quum Flandriam infesto exercitu invasisset, ad Gravelingam profligatus est. Postremo pax ad Castrum Cambresiae Coivit, magno quidem rei Francicae malo. Centum quippe nonaginta & octo oppida Hisipanis pro tribus, Hano, Caltello, & Quintini Fano,
reddita: Dux Sabaudire in Principatum restitutus: quin intestinis etiam motibus, qui Franciam deinde miserandum in modum affixerunt & lacerarunt, ansam ea pacificatio praebuit. Decretum est a Francis, ut & a rebus Italicis in perpetuum abstineatur , & foedera , cum Turcis sancita , aboleantur. Paulo post pacem compositam, Henricus Rex per ludicrum certamen equitum periit. Nam, quum Mongoinerium, ut infelta hasta in se incurreret, nominatim provocas et , per
apertum galeae oculum, ramento confractae lanceae in oculum impacto, grave in capite vulnus accepit, confestimque mens pariter & lingua Regem defecerunt : undecimo die post vitam cum
morte Commutavit. Hoc casu nuptiarum, quas
baudiae Duci, apparaverat,/celebritas in luctum maeroremque publicum desivit. q. I9. Ei filius Franciscus II. in Regno successitne sit. Sub eo Franci , gens turbulenta, bellis inte-scus II. stinis concitatis, in 1ua ipsorum viscera saevire coeperunt: quae quidem turbae, quadraginta demum anni S intcrpositis, conticuerunt ψ quum superioribus temporibus nimiuS gentis pugnandi aellus ,
qua bellis Anglicanis, qua expeditionibus in Italiam frustra susceptis, deferbuisse videretur. Gincaussae
313쪽
h.llorum in istorum motuum paulo altius repetendae sunt. civilium Posteaquam rerum in Francia gens valesia potita in F est. Borbonii, ad quos , ea exstincta, Rognum rediret , proximi erant. Ea domus opibus, gratia, dignitate, & fortium virorum proventu usque adeo creverat, ut superiores etiam Reges ejus selicitati haud parum inviderent. Franciscus primus,
etsi initio Regni Carolum Borbonium Magistrum utriusque militiae & principem Regni ministrum
declaraverat; tamen quum postea , quibus ex Causis eam gentem ma)ores sui evolare altius haud Passi sint, animadvertissAt ι Carolum labefactarect ex eo dignitatis gradu praecipitem dare omni studio laborabat. Carolus igitur conaurationem tu Franciscum machinatus, ea patefacta, ad CarOIum V. desecit. In praelio ad Ticinum commisso, quo Franciscus Rex capiebatur, ipse copiis
Caesareanis praefuit. Inde anno cI Iox II. in
pugnatione urbis Romae cecidit. Rus interitu Borbonia domus vehementer convulsa & afflicta est: reliqui mus gentis, etsi suspicionis atque odii exstinguendi caussa, quiestebant, nec quidquam vebant, invisi tamen Regi fuerunt. Tamilia Irbonia hoc pacto labefactata, Momorantios &Guisios Franciscus I. ad summum fastigium extulit, qui inter vetustissimas Franciae familias numerabantur : hi ex stirpe Lotharingica, ceu rammi, germinabant. Illius caput erat Annas Momorantius. utriusque militiae Magister: hujus Claudius, Dux Gisius. Uterque gratia & auctoritate plurimum apud Franciscum I. poterat. Extrema tamen Francisci aetate , quum uterque gratia Regis excidisset , ab aula discedere coacti sunt: atque inter alia ultimae voluntatis praecepta Henrico filio Franciscus suasisse memoratur a ut ne ' trum eorum consiliis & rebus agendis adhiberet, nimias
314쪽
nimias Ministrorum' opes pari cum prudentia Con-Junctas , periculosas Reipublicae esse , dictitans. Henricus II. tamen paternum consilium aspern tus, gratia ac favore incredibili Annam Mom rantium, & Franciscum Guilium, Claudii filium complexus est. Sed aemulatio inter eos & contentio orta eit; quum ille prudentia, civili auctoritate, ac morum gravitate ; hic laude bellica &gratia populari insolenter se efferret. Ad Guisii auctoritatem dignitatemque magnum inprimis cumulum submotus ab obsidione Metensi Carolus V. & Caletum expugnatum adjecerunt : Mom rantii contra gloriam clades ad Fanum Quintini accepta & pacis subsequutae incommodum ac tu pitudo vehementer imminuit. Postea vero quam Mariam Scotorum Reginam Franciscus I L in matrimonium duxerat, majori etiam dignitate &commodis uberioribus Guiliorum domus emoruiti Mariae quippe mater soror Guiliorum erat. Itaque F ancisco IL vegnante, Dux Guisius &Mustrater Cardinalis primas apud Regem obtinuerunti
Eam rem permoleste tulerunt non Μ orantius solum, verum etiam duo Bostonii fratres, Amtonius Rex Navarrae, & Condaeus Princeps, nullam siti rationem haberi indignantes. Antonius ingenio erat modesto; idque agebat unice , ut Navarrae Regnum ex Hispanis reciperet; & sumptus ad vitam ex dignitate sustentandam necessarios Bearnia, quam tenebat, facile suppeditabat. Condaeus contra indole erat arroganti & turbulenta , ab opibus autem parum instructus; ut in munerum amplissimorum administratione omne
ejus praesidium, ad parem generi suo cultum sustentandum, potitum esse videretur. Accessit perpetua Caspariς Colinii, rei maritimae Praefecti, instigatio, hominis ambitiosi quidem, sed circumspecti. δ
315쪽
specti juxta & astuti: qui una cum Andelotio fiatre, homine fero, & turbulento, turbare omnia, ut per eam oecasionem suis commodis inserviret , arguebatur ab inimicis. Hi tres omnes rerum novandarum occasiones studiose circumspectabant. Dum ita animo affecti sunt Proceres Franciae, Regnum init Franciscus II; annos sedecim natus, animi & corporis valetudine auX- in infirma & indole ad Regnum administrandum inhabili. Itaque Reipublicae clavum diversi ad se trahebant; Borbonii consanguinitate, Guisii aD finitate subnixi, & denique mater Catharina indicara, ambitionis & calliditatis muliebris absolutissimum exemplar. Ea in spem venerat fore, ut in tanta Principum discordia, quam ad vires par tium ex aequo cohibendas & moderandas alebat, ad extremum ipsa Regno sola potiretur. Catharina alunciis sibi initio Guisiis imperium ita dis
pensavit, ut penes ipsam summa rerum esset, Guisius Dux rem militarem curaret , Cardinalis stater ejus aerario & commerciis praeesset. Ii Praesectum utriusque militiae1sub specie vacationis aetatis ab aula removerunt. Condaeum per Caussam Iegationis honorificae in Hispaniam amandarunt. Principes ab Regni administratione hoc modo exclusi, ut se ab ea servitute & inimicorum imuriis liberarent, habito conventu, decernunt, ut Rex Navarrae cum Rege de honoribus cum iis communicandis verbis quam fieri posset blandissimis ageret. Sed is verbis vanisque pollicitationibus oneratus, quum nihil proficeret, tandem finem orandi fecit & conquievit. Condaeus autem , quam
precibus nihil profici intelligeret , vi tentandam sortunam esse existimabat; Ied quum per se infirmus, ac vana sine viribus ira esset, auctor et C
limus fuit, ut Hugenotis ita enim addicti Reso
316쪽
matae religioni appellabantur in Francia) se adjungeret. Ii quum misere exagitarentur , caput quoddam & antcsignanum circumspectabant , cmus ductu sacrorum rite obeundorum libertatem armis sibi pararent. Adhaec incredibili Guisianorum odio flagrabant, quum cautas vexationum suarum in eos conserrent. Consilii haec primum inita ratio est. Hugenotae, ubi se clam congregassent, aliqui eorum in aulam missi libello iuinplice Regem , ut religionis potestatem faceret, orarent: re non Impetrata, reliqui subito provo- Iarent, Guisios interficerent, Regem ad gubernacula Regni Condaeo permittenda adigerent. Eam
rem perficiendam suscipit Nobilis quidam Renaudius; sed quum primum in castro Blesensi, & deinde aulaeo translata, Ambosiae exsequi eam conaretur , consilio patefacto & discusso, mille &ducenti conjuratorum comprehensi zapite plenas luerent. Condaeus ipse in vincula conJectus , jamque capitis damnatus erat, quum ecce Franciscum II. post brevem Regni usuram, ex ulcere capitis graviter laborantem repentina mors intercepit anno cI i LX. Rus obitu alia longe rerum facies esse coepit.' g. ao. In ejus locum Carolus IX. frater un Carolaadecim annorum puer suffectus est. Ejus tutelam IX. extemplo suscepit Catharina mater, sperans fore,
ut, Contendentibus inter se Borboniis & Guisiis, eam interim placide & quiete obtineret. Atque eo consilio dissidia aemulorum aluit fovitque. Igitur & ut Condarum ejusque tactionem viribus ma-soribus firmaret, neve robore Guisii praevalerent, sese a Reformatorum doctrina haud alienam essiesimulavit : quae quidem sub ea specie in Curia vehementer effloruit. Ad eam opprimendam Mo- morantius, Guisius & Mareschallus San- drea
317쪽
nus societatem ea Triumviratus dicta inter se
faciunt, Navarrae Rege etiam in suas partes ill cto. Inde Pontificiorum & Evangelicorum The logorum colloquio Possiaci indicto, ad Reformatorum tutandam religionem edictum promulgatum est anno cIIIILx II. Id a mense Edictum Januarii appellatum. Rus edicti capita periniquo animo tulerunt Triumviri; resque insequenti an- Primum no ad bellum apertum erupit. Occasionem belli Ebh i, praebuerunt Guisii, qui Reformatorum in exiguo
Hugen Oppidulo, nomine Vacceo, rem secram facien- ea . tium, concionem conturbaverant, & orta rixa,
a verbis ad facta versi, homines sexaginta interis fecerant. Atque haec prima sanguinis civilis quasi rudimenta & incunabula fuere. Ex eo tempore divina humanaque omnia in Francia miscebantur. Instituti nostri ratio haud patitur, ut omnes oppi dorum expugnationes, infinita praelia & certamina leviora , crudelitates & immanitates ultro citroque patratas , & multitudinis denique furores
ordine recenseamus. Itaque summa tantum rerum
capita paucis perstringemus. Primo hoc bello Nasivarrae Rex, vulnere, quod in obsidione Rotho- magensi acceperat, confectus interiit. Praelio atro cinuno ad urbem Druydum commisso, initio quidem superior res Condaei fuit ι sed dum mi is lites ejus, omisso hoste, praedae cupidius inhiant, victi pedem retulerunt; ipse captus; Mareschallus San-Andreanus pila plumbea trajectus occubuit. Armatorum millia octo in acie ceciderunt:& pari utrinquc clade discessum est ; Guisianus tamen exercitus, hoste pulQ, locum suum tenuit. Guisius exin in obsidione Aurelianensi a percussore quodam, nomine Poltroto, quem Colinius immisisse credebatur, ictu tormenti manuarii per .
insidias interemptus est. Haud ita multo post pax
318쪽
DE GALLI A. a Iconsecta est anno cini LXIII. atque Hugenotarum quinquaginta millia eo bello occisa esse memorantur. li ex ornamentis argenteis, quibus passim templa spoliaverant, tantam monetae vim cudendam curarunt, ut non alias argenti usuS Vulgatior per Franciam fuisse videretur. Catharina quoque eo rem deductam esse existimabat, ut Jam partium studia flectete & dirigere ad nutum & voluntatem suam poste videretur. Pace composita ex portu Gratiae Angli, qui hoc navatae operae praemium ab Hugenotis acceperant, eXtemplo exiguntur. Paci haud diuturnae finem attulit annus C IOIDLxv II. Hugenotae quippe, Catharinae cum
Albano Duce de haereticis funditus delendis in colloquio Bajonensi convenisse, sibi persuaserant.Enimvero premi ab adverseriis & eXagitari dcnuo coepti sunt. Iamque rumor spargebatur ire, ut Con-daeus & Colinius in custodiam ducerentur.Itaque secundum Hugenotarum bellum exarsit. Eo bello Bellum Annas Momorantius in praelio ad Fanum Diony- secun-sii commisso lethale vulnus accepit. Is Monachoqv cuidam aures moribundi intempestiva vociferatione
obtundenti, quin, inquit, me missum fac , --
pontune 3 satis enim superque annorum octoginta decursu vel per unius quadrantem horae mori didici. Eo praelio ingentem tibi gloriam Hugenotae compararunt, propterea quod summa eorum, si cum hoste conferantur, paucitas erat. Sub idem tempus Rupella Hugenotarum partibus sese aggregavit, iisque per annos sexaginta tutissimum perfugium praebuit. Anno C Iai Lxv I II. pax iterum Componitur, non eo quidem consilio, ut stabilis
esset & perpetua, sed quod factiones , spatio sui
recolligendi dato , commodius opum firmand rum tempus opperiebantur. Neque enim conditionibus edus pacificationis tum temporis satisfa-
319쪽
B.llum ctum erat. Itaque eodem anno tertii belli initium tertium. factum cst. Condaeus in praelio ad Jarnacum fi cto plumbea glande transverberatus occubuit. Con-daeo mortuo Henricus Rex Navarrae , Antonii filius, qui Franciae Regno deinceps potitus est dux & antesignanus Hugenotarum lactionis creatur : quanquam re vera imperii summa penes Co-linium erat. Is Pictavium quidem irrito conatu Circumsedit, quum in ea urbe propugnanda quafitirocinium virtutis posuisset ciuilius filius : ad MOncontorium quoque oppidum, nOVem peditum millibus desideratis, cladem ingentem a Cepit. Sed tamen ea datamitas ejus existimationi nihil detraxit, recreatis brevi temporis spatio viribus S ingenti exercitu coacto : quum & aurum Elisabetha Angliae Regina, & militem Comites Palatini suppeditassent. Jamque Lutetiam Parisiorum versuS arma converterat quum anno C I D i DLXX: Pax Cum magna Hugenotarum utilitate comuncta conditionibus commodissimis facta est: ipsisque Hugenotis , ut quasi pignore de
pace servanda caucretur, urbes munitissimae quatuor , Rupella, Mont-Albanum, Cognacum &Charitas, datae. Eam pacificationem Rex susceperat eo consilio, ut Hugenotae, quando vi coerceri non possent, fraudi circumventi opprimerentur. Itaque eos dictis phaleratis demulcendo &spe vana lactando constpire Rex nitebatur. Colinii quoque rei maritimae Praefecti auctoritas permagni in speciem fiebat in Curia r crebroque cum eo de expeditione in Belgium Hispanicum suscipienda actum. Conjugium quoque inter Henricum Navarraeum & Margaretam, Regis sororem, Con venit : ad eas nuptias Principes Hugenotarum Lu-yzic: tellam eVocati sunt; ut per eam occasionem si Q μ ' naul ac semel omnes jugularentur. Λc primum
320쪽
Colinius, maris Praesectus , quum ex Curia domum se reciperet , duabus glandibus ictus, gravissimum in brachio vulnus accepit: insidiarum machinatore Guisio. Inde res ita instructa est, ut dato ossicii matutini signo die xx Iv. Aug. annocto IoLrai I. impetus in Hugenotas fieret; iique, Navarrae Rege & Condaeo filio exceptis , ad unum omnes contrucidarentur. Eam provinciam sibi Guisius solus depoposcit. Initium caedis a Colinio factum, qui ex vulnere adhuc graviter laborabat. Inde in reliquos versia ira: & in miseros homines a furibunda plebe per septem omnino dies incredibili immanitate saevitum. Parisiorum exemplum reliquae Franciae civitates sequutae: ut per eos dies ad triginta hominum millia miserandum in modum Caesa memorentur. Navarrae Rex & Con-daeus Reformatam religionem Qurare coacti sunt. Atque hae sunt Parisienses illae Nuptiae, Histori rum monumentis celebratissimae; quas quum G briel Naudaeus pro consilio arguto, a virtute non nihil devio illo quidem, propter Regis tamen Regnique bonum, excusationem habente , venditare vult ; nae is mihi crassa nimis Minerva philo 1ophari videtur. Hugenotae tamen , quum brevi a primo pavore resipirassent, incredibili vindictae cu- ghilumpiditate accensi arma resumunt. Eo bello Regiae quartum. copiae ductu & auspicio Andium Ducis Rupellam obsidione octimestri frustra cinxerunt, duodecim militum millibus in ea obsidione desideratis. Nuncio per id tempus allato, Andium Ducem Regem a Polonis creatum esse , bellissima ea obsidionis citra dedecus solvendae , & pacis Hugenotis artum reddendae occasio visa anno CIOIDLXx I I I. .upella eis, Mont-Albanum & Nemausus uris Bellumbes, quasi pignora servandae pacis , datae. Instia quin um. quenti autem anno bellum V. recruduit. Sub