Samuelis Pufendorfii Introductio ad historiam Europaeam : latine reddita a Jo. Frid. Cramero

491쪽

& violentas sibi manus intulisse perhibetur. q. Successit et Uladislaus I. stater anno

du ei 3Lxxxis. Is metu Pontificis initio se Regio titu- Io abstinuit. Quumque domi forisque multis magnisque turbis jactaretur, tandem ex iis se feli-Boie,Iaiis citer expedivit. Sassicitur ei Boleslaus III. filius, Iu. impiger & militiae inprimis peritus. Is, ut reliquas res gestas omittam, Henricum V. quoque Imperatorem magno praelio vicit faditque at Ur

bus nomen traxit. Nec alius Polonorum Primcipum plura gessit bella: quadragies septies justo praelio conflixisse cum hoste & perpetuo superior discessime memoratur: nisi quod novissimo praeis Ito, quod cum Nigris Russis commiserat, pro pter Palatini Cracoviensis imbelliam victus est. Et

quum Rexinde, ignaviae exprobrandae causa, pellem leporinam columque &fusum misisset, adeo perculsus est ea contumelia Palatinus , ut confestim laqueo sibi gulam fiangeret. Rex quoque

moerore Ob tantam cladem consectus moritur anno ci cxxx II. relictis filiis quatuor. Inter eos

u. . it Uladislaus u. cum nomine ac titulo Principis magnam quidem Regni partem adeptus est: sed tamen etiam reliquis statribus amplae provinciae paterno attributae sunt testamento. Ex ea provinciarum divisione quam ingentes turbae & intestina bella inter fratres essent orta, Uladislaus, dum aliena, appetit, sua amittit; quippe coactus ex Regno profugere. Post eum 'i Boleslaus cognomento Crispus & Quartus Primcipatum iniit. Is bella cum Conrado III. αFriderico II. Imperatoribus, quod Uladislaum in pristinum locum restituere conabantur, gerere necesse habuit. Ad ultimum, pax coiit in has leges, ut Polouiam Boleslaus tenera, Silesia, quae

492쪽

quae tum temporis in ditione Polonorum fuit, ladisiaci concederetur. Ea Regio deinceps ad posteros Uladistat transmissa, in multos divisa

Erincipatus est : donec ad extremum cum Bohemiae Regno comungeretur. Ceterum, ingentem calamitatem a Borussis accepit Boleslaus, exercitu eJus in paludem impeditam proditoris fraude deducto. Successorem habuit Miecislaum Senio- meri rem anno cIo LIII v. Et quod male administi, R ubat Regnum abrogatur, Casimiro fratre in ejus a Iocum suffecto anno ci cinx III. Operum bel- Vlicorum maximum fuit, quod Borussos perdomuit & in ordinem redegit. Obiit anno cIdcxcI P. Rus filius, Lescus IV. cognomento Albus,cum L. Miecislao exsule de Regno incredibili fortunae V Iv.rietate contendit: donec finem controversiae secit Miecistat obitus, qui incidit in annum cI ccx III. Sedatam iam controversiam quum denuo nequidquam movisset, & ea re aliquandiu sollicitum habuisset Lestum Uladislaus, Miecistat filisus, Regnum tandem Lestus quietum & tra quillum obtinuit. Lesco regnante, Tartari primum Russiam instilis copiis populabundi ingreses sunt, a quibus magna deinde incommoda cla

desque Poloni acceperunt. Lesco Suent Olcus, quem Pomeraniae provinciae Rex praeposuerat, bellum quum intulisset , occupato Principatu, Pomeraniam ab imperio Poloniae avulsit. Conrado Lesci fratri Masoriae & Culavia obtigerant. Is quum ad incurliones Borusiorum a finibus suis arcendas impar esset, Cruciserorum, qui eo tempore e Syria expulsi a Saracenis erant, auxilium imploravit. Eis terram Culmensem Borum ea conditione tradiderunt, ut quidquid locorum subegissent in Boruffa, cum' ipus bona fide parti rentur. Ea res deinceps Poloniae multorum caus

493쪽

. . .

aestilius sa bellorum exstitit. Irascum excepit filius BOIe . V. Iaus , cognomento Pudicus , anno CI CCXXvt. Eo regnante , Tartari Poloniam immani populatione foedarunt: inde conversis in Silesiam adimis , praelio ad Lignicium commisso tantam ediderunt stragem, ut desectis caesorum auribus novem ingentis magnitudinis saecos replerent. Regnum praeterea omni fere vita turbulentum ha-L.seu, buit. Successit ei Lestus Niger anno ei CCLXXII. VI, qui eum cognatione attingebat. Is, etsi adversus Russos & Lithuanios bene pugnoit, & Iazyges , qui tunc Podelachiam incolebant, penitus delevit: intestinis tamen turbis & Tartarorum incursionibus vehementer exercebatur. Excessit e vita

g. 6. Post Lesti obitum diuturnum de Regno

premiso Poloniae certamen fuit: donec Premisiaus, Yolaus. Ioniae MMoris Princeps , eo potiretur anno cI ccxcv. Is Regium quoque titulum, per ducentos annos intermissum a Principibus Polonia recepit: nam Boleslao Audace sacris interdicto, Pontifex, ne Poloni Regem crearent, Vetuerat nec qui succedebant Principes, quum in tot partes Regnum esset scissum, inane nomen VChementer assectabant. Premisiaus sibi ad eam dignitatem tuendam satis esse terrarum existimabat. Ceterum, ab emissariis Brandenburgicis interficitur, septimo quam Regnum iniverat mense. Subulidis- togatus est Uladislaus Loeticus seu Cubitalis, laus HI, qui se heredem modo Poloniae, non Regem, nuncupari voluit. Ceterum, Regno male gesto privatur ab Ordinibus anno croco . suffecto in ejus locum Venceslao, Bohemiae Rege. Eo mortuo, anno CLI cIX. Locticus, quum Regnum recepisset, gravissimo bello urgetur a Crucistris Equitibus , quos tamen ad extremum magno praelio

494쪽

diem Beneficiarios Poloniae profitebantur, in Bohemorum ditionem venerunt. Decessit anno EI cccxxx III. Rcgnum inde ad Casimirum Ma-Casimiris gnum desertur. Is Russiam penitus perdomuit, & iu cum Poloniae Regno tam arcte comunxit, ut pari jure frueretur. J us quoque Magdeburgieum invehit in Poloniam, eique sese Masuriae Dux in cli entelam fiduciariam dedit, ut perpetuus Regni Beneficiarius esset. Eo sine prole mortuo, virilis Piasti stirps , quae adhuc rerum potiebatur, exstinguitur. I. 7. Casimiro exstincto, Regnum ad Ludovi-Ludoricum , Hungariae Regem, illius sororis filium , M. transfertur. Is dum Hungaros suos nimis extollit in Polonia, Polonorum animos ab se alienavit. vita fungitur anno cI ccc xxxI I. Regnum inde Sigismundus , Hungariae Rex , invitis Polonis , nequidquam affectavit. Ad Zam itum, Masu riae Ducem , nonnulli Regnum deserendum esse censebant: verum is , quum ei Hed igis, Ludovici Regis filia, penes quam Regnum mane re ordines omnino volebant, nubere recusiaret,

spe Regni excidit. Ad ultimum, Hedwigin Regiis Imno. primo insignibus solenniter condecoratam lagel-. ζ'

Ioni Lithuaniae Duci collocant, ea lege, ut una iv. Cum populo Dux Ghristiana sacra susciperet, &Lithuaniam cum Poloniae Regno Comungeret. Prior conditio statim est impleta, &Duci. quum sacro baptismate expiaretur, Uladistat IV. nomen impositum est. Altera vero in multum temporis extracta est, eo obtentu, quod eam aegre Lithuani ferrent; re autem vera, quod suo in Lithuaniam jure hereditario cedere Reges nolebant : ad ultimum, Sigismundo Λugusto Rege. etiam huic conditioni satisiactum est, ct Poloniae Ff Rein

495쪽

Regno Lithuania 3 uncta. Iagello Equites Cruciferos magno praelio devicit: eo quinquaginta hominum millia caesa esse memorantur : multae Cis dein inde urbes ademptae in Boruma. ii tamen postmodum respirarunt nonnihil viresque re rearunt. Uladi, Rex moritur anno C IIccccxxx Iv. Successorem h

laas v. buit Uladislaum U. filium. Is postmodum Hungariae Rex factus, hello cum Turcis implicatur. Eo bello Turcas Joannes Hunniades primo ad MoraVam amnem, deinde Uladislaus ipse in finibus Macedoniae acie vicit fuditque. Itaque inducias facere in decem annos Turcae coacti sunt. Verum instinctu Pontificis, qui Julianum Cardinalem ad Regem jurisjurandi religione solven. dum miserat, induciarum fides frangitur. Inde signis collatis nobilissimum illud ad Vartiam praelium commissium est: quo praelio Rex ipse Cecidit. Ea clades ingens Christianis dedecus ac de-

. trimentum attulit anno C IOCCCcXLV., iv f. In eJus locum Casi mirus IV. sufficitur.

Is magnam Borumae partem, Cruciferorum dominationis pertaesam, in fidem accepit. Ea re atrox inter Cruciferos Polonosque bellum evortumeit. Quumque diu ancipite Marte pugnatum el-set, pacem tandem Pontifex Romanus conCiliavit his legibus: ut Pomerelliam, Culmam, Mariaeburgum, Stumam, & Elbingam Poloni, reliqua loca Cruciferi tenerent: ipse Ordinis Magister Beneficiarius Regni Poloniae, & Princeps ejusdem ac Senator esset. Eadem tempestateΡrinceps Vallachiae se in clientelam Polonis dedidit. Hoc Rege, Nunei, seu Legati Comitiorum primum creati sunt. Uladis laus Casimiri filius Eo- hemiae primum, & inde Hungariae Regno potisoauries fur Ei quam de Hungaria controversiain movere

496쪽

DE POL NIA. tuisset, magna affectus clade desistere ab incoepto

Coactus est. Fatis concessit Casimi rus anno C Iaccccxci 1. Ei successit Joannes Albertus filius, I'-ΠΠ's qui in Vallachia a perfidis Mus terrae incolis &6φς με Turcis ingentem calamitatem accepit. Turcae quoque infesto cum exercitu Poloniam ingressi Mant: ceterum, dirissimum ex improviso frigus aliquot eorum millia absumsit. Eo regnante PlaS-kovia, Masuriae Principatus, in potestatem Po- Ionorum venit. Diem obiit supremum Albertus anno cI III. Qui eum excepit Alexander fratcr. ' haud diu ad clavum Reip. 1edit. Moritur quippe anno cIIIav I. successore relicto Sigismundo ,βigis- qui inter potentissimos e sus temporis Principes v I numeratur. Is tria cum Mosicovitis bella gessit: in bellis acie quidem superior res Polonica fuit; Ceterum, Smolensho Mosicovitae , quam urbem Per proditionem ceperant, tutati sunt. Bello cum - 'Crucistris in Bomilia perpetrato, pax COI Venit hac lege, ut eam Borumae partem, quae ad Orientem spcctat, tanquam Dux, fiduciaria posses sione obtineret: atque adeo Megni Poloniae in perpetuum beneficiarius esset Albertus Marchio Brandenburgicus, idemque tum temporis ordinis Teutonici Magister. Eo quoque Rege Masuria recepta est, & cum Poloniae: Regno conjuncta. Λdversus Vallachos bene pugnatum est. Rex rebus

relicto Sigismundo Augusto filio. Sub eo Rege Iuliis 2:

Livonia, quum Mosicovitarum, qui jam DODptium, Felinum, aliaquc loca in potestatem redegerant , impetum sustinere, aut repellere per se non posset, in ditionem Polonorum venit. Et quanquam Esthia, di Revalia, eo terrore com

Pulsae, sese in potestatem Erici Suecorum Regis dediderint , Archiepiscopus tamen Ragensis, Ff a Ordi-

497쪽

Ordinis Teutonici Magister, se in fidem 1 elientelam Regis Polonorum contulerunt. Verum quam eos, nisi sese in ditionem Poloniae dedi disesent, recepturos Rex negaret; Gothostedus Κ et Ierus, ordinis Magister, abdicato magisterio, arcem Rigentem aliaque loca Polono tradidit. Ket Iero Principatus Curlaudiae & Sm-Galliae deseratur. Eam ob causiam bellum Polonum inter &Moscovitam ortum est: eo bello Pleshoviam Polono Moschus ademit. Sigismundo Rege fime prole demortuo anno cIII LI I. Virilis Jagellonicorum stirps simul exstinguitur.

21.aur 9. 9. Sigismundi mortem diuturna de novo

Rege creando altercatio consecuta est: in magna sententiarum varietate tandem plurium animi in

Henricum, Ducem Andegavensem, Caroli IX. Gallorum Regis fratrem, inclinant. Is igitur quum

anno CIDI LXII v. venisset in Poloniam, Regiis condecoratur insignibus. Ceterum, vix quatuor menses Regnum obtinuerat, quum, audita fratris morte, ad avitum patruumque Regnum ineundum profugit e Polonia, nocte concubia eaque nubila, veritus scilicet, ne ab itinere retraheretur a Polonis: itinere per Austriam & Italiam lacto, Henricus salvus & incolumis venit in Galliam. Poloni, rei indignitate Commoti,

novum creare Regem instituunt. In Maximilianum Austriacum etsi multorum animi inclina- . bant, majoris tamen partis vicit sententia, exitiii Z si mmantis, Stephano Batori, Transylvaniae Prin- toti. cipi, Regnum deserendum esse. Is, ut omni spe Regni Maxintillianum excluderet , confestim in Poloniam se contulit , Annamque Sigismundi Augusti sororem matrimonio sibi junxit. Opea. rum bellicorum primum fuit, quod Gedanum urbem, quae Marimiliani rebus studebat, in ordinem

498쪽

dinem coegit. Bello exin Moscovitis illato, Ples-koviam & regiones circumJacentes, aliaque loca suae ditionis fecit: ad ultimum, pax convenit incas conditiones, ut Livonia Mos vita decederet; Polonus ipse contra, quidquid locorum subegisset in Moscovia. ei restitueret. De cetero ad jura legesque constituendas, di militiam equestrem ordinandam Rex inprimis curam intendit.

Equites isti ordinarii & perpetui Quartiani vulgo

dicebantur , quod de quarta redituum Regiorum parte itipendium ipsis persolveretur: eos Rex infinibus, qua Tartariam spectant, ad Tartarorum incursiones prohibendas disposuit. Exin ea terra, quae a Bario, Bractavio ix Κiovia, inter Tyram

vulgo Dinioster appellant in & Borysthenem fiuvios intςdecta, ad Pontum Euxinum pertinet, frequentibus oppidis vicisque frequentari coepta est, quum antea vasta solitudine horreret. Hodie Ukrauig appellatur. Colaccorum quoque pedestrem militiam , rudem antea & incompositam, ordinavit , Techimoravia ea ad Borysthenem amnem sita et in eis attributa, ut ibi & armamentarium ipsor in & Ducum sedes esset. Cosaccorum nomen ante id tempus e vilissimorum hominum colluvie constabat, quae ex provinciis Russicis, Polonorum imperio subjectis, temere & promiscue Coalita, vaga passim errabat, & rapto vivere auiaeta, itinera latrodiolis infesta habebat: e terum, in insulis Borysthenis fluvii, Κioviae subjectis . hoc hominum genus maxima ex parte commorari consuevit. Hi postquam a Stephano R

ge disciplinam milit rem edocti, & in justi exercitus formam rodacti sunt, utilem ac fidelem Poloniae operam diu navarunt. Non enim solum Turcarum incursiones prohibuerunt, verum etiam

ultro ea porrisine nuvio in Pontum Euxinum

499쪽

invecti , procursando in terram populandoque, magnas Turcis clades intulerunt. Nam, ut reliqua omittam loca, Trapezuntem & Sinopeu urbes, quin ipsa etiam Constantinopolis suburbia diripere sunt ausi. Rex rerum gestarum magnitudine & virtute bellica inclytus cessit e vita anno CIDI LXXXV I. eo ipso tempore, quo bellum Turcis inferre parabat.

s;, , 9. IO. Ei Sigismundus , Joannis Suecorum mimici Regis filius, subiectus est. Et magnam apud po- III. pulum gratiam maternum inprimis genus erat autem Catharina mater Sigismundi Augulli loror, adeoque ex stirpe Jagellonica orta ) conciliavit. Quanquam Maximilianum Austriacum nonnulli Regem declararunt. Is Regnum vi occupare quum niteretur, acie victus capitur, nec nisi jure suo remisso dimittitur. Joanne Suecorum Rege mortuo anno cxo IoxcI3. Sigismundus insequente anno profectus in Sueciam Regia suscepit insignia. Verum , quum Sueciae Regno Sigismundus deinde privaretur, bellum Suecum inter & Polonum ea res peperit. Eo bello Suecis initio secunda fortuna fuit, multaque Polonis loca Carolus II. Rex Sueciae ademit in Livonia. Ea tamen Zamoscius, Imperator idem ct Cancellarius Regni, maxima ex parte recuperavit. Ceterum, Carolus magno praelio victus est ad Kirctholmium haud procul Riga, anno CI Iocv. ipse fuga aegre salutem quaesivit. Sed tamen, quum rem Polonicam intestinae inter Regem & Nobilitatem dis. sensiones turbassent, Carolus Rex vires per eampccasionem recreavit. Bellum quoque interea Contractum est inter Polonum & Molchum, ob eas, quaS commemorabo, caussas. Erat in Polonia homo quidam, is, Demetrium, Joannis Basilidae Magni Mos viae Ducis filium serebat:. atque

500쪽

DE POLONIA. 6 satque ut rei fidem faceret, dictitabat, sibi adhuc puero Borisiuin Gudenovium, ut post Theodori, Joannis Basilidae filii natu maximi , obitum ipsem Regno succederet , necem afferre voluisse: verum in suum locum alium subd: tum fuisse puerum , & pro se intersectum. Huic seu vero seu pseudo-Demetrio fidem inprimis habuit Georgius Minisreckius, Palatinus Sendomiriensis , cujus filiam se in matrimonium ducturum Demetrius promiserat. ΡaIatinus igitur , compluribus aliis adsunctis Proceribus Poloniae, & consecto exercitu, una cum Demetrio ducit in Most iam anno CII incv. Borisio Magno Duce paullo post repentina morte exstincto, ingens Rusiorum conis Cursus ad Demetrium factus est; quique resistebant nec imper in facere volebant, victi caesiquetiunt; aditu hunc in modum praemunito, quum Mosquam venisset, Demetrius cunctis omnium vocibus Magnus Dur salutatur. Ceterum, mox

in odium Rusis & fraudis suspicionem venit: verum occulte id tulerunt, donec sponsa Polonica advenisset. Interea Russi, ducibus & antesignanis Suishiis sit maternum genus ex Vetere Magninrum Ducum stirpe ducebant) ad viginti hominum millia coegerant. Quum igitur nuptiae ingenti magnificentiae apparatu celebrarentur anno cIOI VI.

Russi, excitata seditione, impetum in arcem faciunt , & Demetrium una cum multis Polonis, qui sponsam prosecuti erant, obtruncant; ill itriores tamen ex iis vitam a seditiosis fortiter tutati sunt. Exin Basilius Suishius, Magnus Dux appellatus, corpus Demetrii projici in forum, gratum populo spectaculum ire ratus, jussit. Verum

vulneribus deirmatus vultus, confusis lineamentis , haud agnoscebatur: extemploque rumor in

vulgus increbuit, Demetrium fuga salutem quae-