장음표시 사용
351쪽
bus ad animae salutem spectantibus ;:& Deus ex sua misericordia illuminat illum ad cogitandum de illis , & ad ea concupiscendum; quod pluribus
modis contingere potest , nempe audiendo concio natorem aliquem , vel alium de diuinis disierentem ; vel librum aliquem legendo ; vel absque ullo ex his extrinsecis medi)s, Deus interne cogitationem aliquam in eum immittit species rerum spiritualium mouendo , & ad earum applicationcm concurrendo , necnon ad eorum affectu a ,
tunc homo ille a Deo Illuminatur , & tenebrae mundanarum rerum tunc ab eo repelluntur : d hac illuminatione saepe fit mentio in S. Scriptura, praesertim in psalterio . Psal. 26. Dominus iliti minatio mea, oe salus mea.: crebro autem hanc a Deo petebat: psal. Ia. illumiaa oculos meos. psalm. 17. Deus meus illumina tenebras meas. psal.66. Illumἶ-net vultum suum super uos, O misereatur uost ii, ut cognoscamus in terra viam tuam. psal. 73. Illumina stu mirabrliter a montibus aternis, & caetera Plura . Ecclesiastici a. Io. Illuminabuntur corda vectra, cap. 24. r. Illuminabit omnes operantes in se. In Nouo Ι estamento multa quoque de illumination hac diuina habemus testimonia. Ioan. I. Illuminat omnem hominem venientem in hanc mundum . I. Corinth. . Illuminabit abscondita tenebraruo . Ephes. I. IS. Illuminatos octilos cordia, caP. S. Iq. Illuminabit te christus, &c. 3 a. Quintum simile nomen, & verbum reperitur in Sacra Scriptura explicans excitantem
hanc gratiam , nempe inspiratio , qua Deus homini nihil de spiritualibus rebus cogitanti, immittit , aliquo ex nuper dictis modis, cogitatione aliquam obiecti boni, & amorem eiuS. Iob. 32.8. Spiritus est in hominibus, ct inspiratio omnipoten-
Ie verbum explieans excitationem est inspirati a
352쪽
nis quς Aliquo modo omnis gratia diei pote i adia
tis dat intelligentiam . AEL I7. 23. Deus dat omnibus vitam , inspirationem, ct omnia, 2. Petri I. II. Sancto Spiritu inspirati loeuti stini Sanm Dei homines. Timo t. 3. IS. Omnis Scriptura diuinitus inspirata utilis est, &c. & Saluator Ioann. 3. 8. inquit, Spiritus ubi vult spirat, ct vocem eius audis, sed uescis νnde veniat, aut quo vadat. 33. Omnia ergo nomina, & verba haec supradicta significant ex parte Dei actum illum, quo hominem , quasi sopitum, ac dormientem, obtenebratum a curis siculi , R incogitantem de diuinis, ac mediis ad salutem conducentibus, Deus vel per extrinseca media, vel intrinsecus etia eum excitat, illuminat, inspirat, facit expergisci, ut de his cogitet, eaque cupiat: ex parte vero hominis recipientis significat effectum illum excita- itionis, expergefactionis, inspirationis, ac illuminationis circa diuina , ac supernaturalia. Quae quidem excitatio non datur solum is , cum primo venit homo ad fidem ; sed quotiescumque post acceptum baptismum , vel in peccatum labitur, & paenitet, vel cum in rebus ad animam spectantibus socors , & negligens est , ut in suo loco dicetur . III.
An detur Gratia adiuuans, ct quae, qualisve sit. 3 . A Du. quod quamuis omnis diuina gratia Lx dici possit adiuuans ; quia omnis ,
quaecumque sit, adiuuat vires nature , complens eius potentiam, ut possit operari opera supernaturalia,& meritoria, siue de condigno, ut in iusto existente ingratia habituali, siue de congruo, ut de
353쪽
de peccatore disponente se ad iustificationem v , tam ad Baptismum , quam ad Sacramentum P ς-
nitentiae per actus fidei, spei, dilectionis Dei, &psnitentie , qui quidem actus ex Spiritus Sancti
inspiratione , atque adiutorio fiunt, ut docet Tridentinum fess6.can. 3. tamen de gratia adiuuante in tanta latitudine, non loquimur, sed de alio genere gratig adiuuantis; nempe de illa, quam largitur Deus homini iam excitato , illuminato , prquento , expergefacto, & cupienti bonum co- nitum exequi. De hac ergo adum ante, ut bonum illud cognitum , ac volitum exequatur, & Petata Deo adiutorium, ut exequi possit, hoc posito, 31. Dico admittenda, de confitenda est gratia Adiuuans specialiter dicta, qua Deus hominem illuminatum, priuentum, excitatum, ac ex
pergefactum, adiuuat, ut exequi possit bonum illud iam cognitum, ac inspiratam , & exequatur. Est de fide. 36. Prob. Multa sunt Sacrae Scripturq Ioca , quae adiuuantem Dei gratiam, modo generalem,
modo peculiarem indicant. I. Parati p. I 2.18. Te enim adiuuat Deus tuus, & in cap. I 8. 8. adiuvitque
eum Domicus ; & utrobique de Salomone est sermo. a. Paralip. a I . 8. Dei quippὸ est aditivare: in psalterio sepissime de hac adiuuante gratia fit sermo, eamque implorabat David ad bene operandum . Ipse enim fidem firmam habens , fere continuo a Deo illuminatus ad bona opera facienda , Dei opem pro exequendo precabatur. psal. Domine ad adiuuandum me respice. Idem
Isaiae qr. I 3. Deus inquit, Ne timeas, ego adlaui te. Ex Nouo Testam. Rom. 8. 26. Spiritus adiunat iu- firmitatem nostram .
354쪽
37. Prob. a. ex eadem S. Scriptura; in qua Deus anthonomastice appellatur adiutor noster. Exodi a. aa. Deus Patri4 mei adiutor meus . Psal. 9. adiutor in opportu statibus. ps. 17. Deus meus adiutor meus . Idem replicat in psalmis I 8. 26. 72.&c. & Paulus Hebr. II. s. Dominus mihi adiutor.
38. Confirmatur ex eisdem S.Scripture locis, in quibus exprimitur hoc adiutorium Dei proexequendis eius mandatis . Psal. s. Ipstum adiutorium meum a Domino: plat. 3 . Exurge in adiutorium mihi: psal. 73. Intende in adiutorium meum . Idem
replicat in psalm. 89. R in psalm. Ia3., de alibi
saepe . 39. Prob. 3. ex S. Augustino de Gratia Adiu, uante post excitationem pluries loquente . Nam in lib. a. ad Bonis. cap. Io. ait. Hominis autem
propositum bonum adiuuat quidem subsequens gratia; sed nec ipsum esset, nisi praecederet gratia, & postea inquit, Studium quoque hominis, quod dicitur bovum , quamuis eum esse everit adiuvetur ; non tamen incipit sine gratia ,sed ab illo inspiratur. In lib.
de Grat. & lib. arb. cap. Io. ait. Qua gratia νο-luntas humana non tollitur; fedde mala mutatur im,
bonam ; oe cum bona fuerit adiuuatur: in lib. de , Grat. Christi cap. 38. dicit, facit homo arborem bonam, cum Dei aceipit gratiam: sed etiam , ut faciat fructum bonum , eadem gratia necesse est adiuuetur ;ipse quippe c Deus in bonis arboribus cooperatur fructum, qui per se dat intrinsecus incrementum. o. Idem Sanetus in Epistola ad Hilarium, clarius id confirmat. Iubet igitur, νt facere iussaeonati, oe nostra infirmitate sub lege fatigati adiutorium gratig poscere nouerimus , O si quid facere potuerimus operis boni , et , qui adiutiat, non simus ingrati. Neque enim volutatis arbis risin ideo tollitur,
355쪽
quia iuuatur, sed ideo iuuatur , quia non tollitur . Deinde exemplificat de David poscente a Deo adiuuari. Qui enim dicit adiutor meus esto , conmtetur, se velle implere, quod iussi, fed ab eo qui inf- sit , adiutorium poscere , Ni possit. Sic , ct iste cum seiret, neminem esse posse continentem, nis Deus det, adiit Dominum , ct deprecatus en, ut qua volens adjt, νolens deprecatus en, nec petiisset, vis esset vo
luntas ; sed nisi petiuset quantum posset voluntas i Et
de hac materia continentiae iterum loquitur in fragmento sermonum de praecepto continentiae,
inquiens , Contine teipsum, lupo est, praceptio est, audiendum est, faciendum est , sed nis Deus adiuuet,
rem eisus. covamur quidem facere voluntate, O
nititur quidem Noluntas ἱ non pr umat potenas,nis adiuuetur infirmitas. - I. Tandem , quia Iulianus Pelagianus , &postea Semipelagiani afferebant initium boni operis esse a voluntate humana , idest propositum bene operandi a nobis esse sine gratia, & eo posito, Deum per gratiam adiuuare, ut propositum illud bonum in executione ponatur , S. D Oftor acriter in eos inuehitur, docens , etiam initium, bonae voluntatis , seu propositum bene operandi esse a Deo per gratiam excitantem; executionem autem illius propositi a voluntate quidem esse , Deo cooperante per gratiam adiuuantem;& quoties quis excitatur ad bonum, &proponit exequi, debet orare Deum, ut se adiuuet. Impugnatio autem prassatorum, legi potest in lib. I. ad Bonifcap. I9. in lib. a. ad eundem cap. s. Io. in lib. q. cap. II. in lib. q. coni. Iul. eap. s. & alibi saepe , ut patebit, cum de necessitate gratii loquemur. 2. Prob. tandem , quod gratia adiuuans pr ter excitantem pro operis executione, sit ad-V u mitia
356쪽
ter excitatem admit. tenda est.
t Gratia adiuuans distincta est ab excitante a Clarum, at Lacile a inrum .de in. delibus
mittenda ex Concit. Trid. sess. 6. cap. s. ubi di dispositione ad iustificationem sic loquitur. Iustificationis exordiam in adultis 4 Deo per Chrinum Iesum praeueniente gratia sumendum esse, hoe est, ab
eius vocatione, qua , nullis existentibus meritis, πο- cantur, ut qui per peccata a Deo auerse erant, per eius excitantem , atqke ad. uvantem gratiam ad con
vertendum se ad fuam ipsorum iustificationem libeia
ossentiendo,oe eooperando disponantur, Jcc. ubi gratiam Adiuvantem, Ultra excitantem fatetur; & in Cap. 6. inquit, Dum excitati diuina gratia, O adiuti, fidem ex auditu concipientes, liberὸ motientur in
63. Dico a. Gratia adiuuans ad opus bonum exequendum distincta est a gratia excitante , seu Pre ueniente; & quandoque sequitur ad eam Deo dante quandoque non. qq. Prob. & declaratur . Multi a Deo diauersimodὰ vocantur, & excitantur, siue ad fidem suscipiendam, si infideles sunt, siue ad legem Obseruandam , vel aliud opus bonum consilij, aut supererogationis faciendum , si fideles sunt; &tamen aliqui consentiunt, de opus illud exequuntur: alij non undecumque hoc proueniat, non curo pro nunc. Certe priores per adiuuante gratiam id faciunt: posteriores vero, cum sol excitante remanserunt; ergo sunt distinctae: Anteced. faciter prob. ex facto Christi Domini eo enim praedicante, & illuminante , ac excitant auditores ad suscipiendas a se praedicatas verit tes; aliqui credebant, alij,& multo plures, no
obstantibus etiam claris miraculis , non credebant . Praedicante Paulo , Petro , caeterisque A
postolis ; aliqui crediderunt, ali; in obstinatione perstiterunt, de sic de caeteris missionibus discur-
357쪽
rendum . Eodem modo prob. anteced. de fidelibus circa alia bona opera, ut quisque in seipso, & in ali)s Sociis potest experiri, vel in priuatis , vel in publicis vocationibus ad opus bonum peragendum . Loquendo enim de publicis: plures,
siue viri, siue 'minae audiunt concio natorem hortantem ad vitam callibem, adieiunium , ad alias sensuum mortificationes; omnes excitantur; omnes illuminantur: & sorte nullus exequitur, vel aliqui, & non alij . Ecce , quod datur excitans sine adiuuante ; licet numquam detur ista , sine illa . De priuata, seu occulta vocatione, quilibet, si velit veritatem fateri, dicet, quod interdum , I sepe cognoscit, se interne a Deo excitari, ac illuminari ad aliquod bonum opus, siue praecepti, siue consilii, siue supererogationis faciendum ;de tamen non consentit, nec exequitur. Tunc certe remanet excitatus, ac illuminatus tantum , sed non adiutus. His autem vocatis,& excitatis non
consentientibus comminatur Deus, se in iudicio dicturum Prou. I. a . Quia νocaui, oe renuistis, extendi manum meam , ct uon fuit , qui Upiceret, ego quoque in interitu vestro ridebo. De his quoque saepe locutus est Christus, praesertim Lucae 22. 7. Seruus, qui corvo uit voluntatem Domini fui, non praeparauit se , ct non fecit feci,ndum Noluntatem eius vapulabit multis . Cum enim tanto tempore Saluator praedicasset Iudaeis , & operibus praedicationem comproballet, inquit, Si mihi non vultis credere, operibus credite. IO ann. I. O. cum Scripturis eos conuincere dignabatur, dicens ', scrutamini scripturas , quia vos putatis in ipsis vitam aeteruam habere; γ ilia μηt,qua testimo uium perhibent de me , nou vallis venire ad me , Ni vita Ohabeatis. Certum est autem ex Capite praeceden-V u a ti,
Arpum. de fidelibus. Ex divina
concluditur distinctio harum gratiaria o
358쪽
; O DE GRATIIS ACTUALIBUS,&c. ti, & Notabili secundo, quod Christus excitabat,& illuminabat auditores suos , non verbis extrin- secis tantum, sed unctione intrinseca, gratia nempe excitante, illuminante, ac inspirante: & tamen conuersio multorum non sequebatur; ideo adiuuans in eis non fuit; quia haec est cum suo effectu, ad quem ponendum iuuat: unde autem oriatur defectus, seu carentia istius in excitato externe,&interno, ut non sequatur excitationem, in suo lo- eo dicetur. s. Confirmatur ex ijs , quae Iudaeis exproprabat S. Stephanus A 2. 8. Dura ceruice , er inci eumesis auribus, o cordibus , vos semper Spiritui Sancto resistitis. Sicut Patres vestri, ita O vos. Igitur Spiritus Sanctiis excitabat . illuminabat, &inspirabat corda eorum, ut veritatem reciperent; at non omnes recipiebant: Igitur sola in eis mansit excitans.
6. Prob. tandem ex diuersitate effectuum istarum gratiarum . Gratia excitans ad aliquod opus bonum, etiamsi hoc non sequatur, habet semper effectum suum in anima excitati, quia intellectus supernaturaliter remanet illuminatus dobonitate obiecti, seu operis faciendi, & voluntas inspirata, seu accensa ad illud volendum: S hic sistit in rigore excitatio. At effectus adiuuantis supponit praedictam excitationem , de est executio boni operis , ad quod facta est excitatio . V. G. Deus excitat hominem ad actum fidei, vel spei, vel Chalitatis , vel ieiunij, contritionis , vel alicuius actus pietatis : si excitatus non exequitur, excitationem passiuam iam habuit, sed non effectum principalem , ad quem ordinabatur: si vero exequitur, habet effectum principalem, qui demonstrative tantum excitanti tribuitur; effective
359쪽
vero , & immediate , adiuuanti, ad quam immediate sequitur: ergo hic dillincta est ab illa, eamque interdum sequitur, interdum non . Ideo S. Augustinus de peccat. mer. & remisi. lib. 2. cap. a g. ait: Quod vero ad Deum uos conuertimus , nisipso excitante, oe adiuuante non possumus : utraque ergo ad effectum in actu ponendum est necessaria . An autem in adiuto , & exequente, eadem ,
sed cum duplici effectu, sit gratia excitanS , & adiuuans , non contendo, nec de hac re disputo , quia nec reuelatum video, neque ab Ecclesia declaratum , nec a Sancto Augustino, alioue Sancto Ecclesiae Doctore traditum ; sed dico solum ., quod non semper cum excitante coniuncta est
7. Quod si quis contendat esse eamdem cum excitante , fateri deberet, quod omnis excitatu Sad aliquod opus bonum, exequatur; quod falsum esse , docet experientia . Si tandem quis teneat esse eamdem,sed cum duplici e1fectu excitandi, & adiuuandi, & interdum , vel ut plurimum , separari, non contradicerem : At puto est e distinctas, ac separabiles, cx nuper dictis. I V. in detur, O quae qualisve sit gratia cooperans, ct an distincta ab adiuuante . 48. Du. I. quod tam in Sacra Scriptura , quam in Concili;s , & in Sanctis Patribus reperimus gratiam Dei appellari operantem& aliquando cooperantem , quia cum voluntat cooperatur ad faciendum actum bonum; eo quia Per gratiam Deus, vel operatur in no bis sine no-
Authoris ingenuitas Cooperans quare se dicta
360쪽
Exempla S Seripi. de Oper te Gratia .
bis , vel cooperatur nobiscum : nonnulla enim habemus Sacri eloqui; exemplar de operante sic dicitur , Ephes. I. is. ini credimus fecundum operationem potentia virtutis eius : in cap. 3. T. Euangelisfactus sum minister secandum donum gratia Dei, quae data est mihi fecundum operationem virtutis eius. Colost. I. 29. ubi Paulus de praedicatione Euangelij ait . In quo laboro certando secundum soperationem eius, quam operatur in me in virtute : &I. Corint. 11. II. de nouem grati; s gratis datis, inquit, Dιuisiones operationum sunt I alij datur operatio Nirtutum . De cooperante pariter multa habemus exempla . Marci I 6.ao. de Apostolis post Ascensionem Domini dicitur . At illi perfectὸ praedicauerunt ubique, Domino cooperante, e c. I Om. 8. 28. omuia cooperantur in bovum ijs, qui secundum propositum vocati sunt Sancti: R Iacobus in sua Canonica Epistola cap. 2.22. loquens de Abraham immolaturo filium Isaac , ait, fides cooperabatur operibus illius, o ex operibus fides consumata e R . 69. Adv. a. quod ex hac nominum diuersitate, quibus Dei gratia nominatur, oriri potest controuersia, an sint species diuersae gratiarum ;an vero sint nomina tantum diuersa ob esseetivim diuersitatem , vel ob modos aliquos in effectibus existentes ; vel ob aliquam aliam qualitate , , quam eadem gratia A diuuaus adducit in voluntate exequente actum , ad quem per praeuenientem, ac excitantem gratiam erat iam excitata ,
seu inspirata: ideos o. Dico.Gratia dicta operans non est species aliqua distincta ab excitante, vel adiuuante; sed est eadem cum aliqua earum , solo nomine differens .