장음표시 사용
561쪽
'alem, & acquisitam , non conducentem ad salu- em , & iustificationem, & ideo actus credendi il-orum , non sunt, sicut oportet; Quoniam ergo homines eleuati, & ordinati sunt a Deo ad finem lupernaturalem, ut ad eius consecutionem disponantur, necessaria est iustificatio; & haec fieri non possie in habentibus usum rationis, sine actibus credendi, sperandi, ac diligendi Deum, ut definit oncit. Trid.RF. 6. cap.6. & actus isti credendi, sperandi , ac diligendi fieri non possint sine Spiritus Sancti inspiratione, atque adiutorio ex eodem Ouril. cau. . iure quetrimus , an infideles habeant Iratiam sussicientem , qua possint hoc modo, quisicitur , sent oportet, credere . Quid autem in eis emciae haec gratia, cum ea non utantur,dicam postea. 26. Adv. . Ad Dei sapientiam, bonitatem, iustitiam, ac prouidentiam pertinere, quod si prε-zipit homini aliqua opera supra vires propriaS agenda,prouideat illis de requisitis ad ea peragem da, non enim, ut ex S. Augustino docet Concit. Trident. fess6. eap. II. Deus praeripit impossibilia, sed iubendo monet facere, quod possis , petere quod notia possis, s addiuuat, ut possis: de ex Ioan. in epist. I.
cap. 3. mandata eiusgrania non sunt, de Saluator ire se, aitIugam enim meum Daue es,ct onas meum leue.
Ideo si s quod absit Deus praeciperet aliquid hu
manis viribus impossibile , & homo non exequeretur, non appareret, quomodo ob culpam eum puniret: dixi ab eulpam, quia ex alio capite nem-pei supremi Domini), posset eum , nedum mortificare , sed annihilare . Si autem sine auxilio aliquo supernaturali praeciperet homini, ut sum naturale aliquod faceret, sic prorsus se haberet, ac si caeco praeciperet, ut videret, vel pedibus destit
Non vero, ut authorε gloriae, de vitae ille se
possibilia. Diuili eo by Gorale
562쪽
stituto, ut ambularet; quae indigna sunt, ut Deo adscribantur . Cum ergo ab omnibus , etiam infidelibus, si saluati volunt, Deus exigat fidem, sui dilectionem, atque spem conducentes ad salutem; negari posse non videtur , quod auxilium ad posse haee taeere eis exhibeat. Non nego tamen , cum S. Augustino, quod aliquibus in poenam peccatorum aliquando denegat excaecando,& obdurando , antea tamen eis dedit,ipsuque respuerunt, ut postea dicam ; & in huius respuentis poenam iuste deneget, ex cicet, & obduret. 27. Adv. . quod quidam Doctores, nescio quo spiritu ducti, non curantes derogare Dei benignitati, ac iustitiae commutatiuae, atque vindicatiuae in punitione malorum, negarunt,dari infidelibus gratiam sussicientem ad posse credere supernaturaliter; immo, quod peius est, neque fidelibus eam dari concedunt; illamque tamquam frustraneam , nulliusque utilitatis negant; cuius contrarium in precedenti Capite ostendimus . Quidam vero docent aliquibus, & multis infidelibus gratiam sussicientem ad posse credere aDeo concedi,& ex illis etiam quampluribus essicacem,
quia ad fidem veniunt ; at non omnibus concedi lassicientem . Sic autem se declarant. Infide. Ies illi, ad quos non peruenit praedicatio veri Dei, ut authoris, nedum naturae , sed glori , siue per praedicatorem, siue per immediatam Dei reuelationem , nullam habent gratiam sussicientem ad posse credere ; quia, dicunt, esse non potest in illis interna illuminatio, ac inspiratio , in quibus consistit gratia sufficiens , per quam homo habet posse credere, & sine qua non potest credere: illi vero, ad quos peruenit praedicatio veri Dei authoris , nedum naturae, sed glorie, habent gratiam suffi-
563쪽
sufficientem ad poste credere , quia ut saepe diximus cum S. Augustino,dum aliquis praedicat externe veritatem fidei. Deus interne in auditorum mentibus praedicat illuminando , ac inspirando. Quod si respuunt, seu resistunt, ac rei;ciunt vir que prςdicationem , Deus tunc non prosequitur
adiuuando , ut consentiant, credant, diligant,&c. Si autem non respuunt, Deus sine eorum meritis, dignatur eos adiuuare , ut consentiant,
credant, diligant, piniteant, &c. & sic respuer illuminationem, ac inspirationem a Deo immis. ias, est actus pure liberi arbitris ; consentire vero est actus liberi quidem arbitrii, sed adiuti a Deo per gratiam essicacem facientem facere. Ali; tandem docent totum id, quod isti secundi, excepta prima parte , dicentes , quod Deus omnibus omnino infidelibus dat gratiam sussicie tem ad posse credere , siue ad eos loquatur praedicator, siue non,quia in istis Deus mouet mentem ad dubitandum de sua Religione, & illuminat , ac inspirat ad inquirendam veram, & si respuunt , ac reijciunt, eos non adiuuat; si non respuunt, Deo non deest modus, quo faciat inuenire locum , & personam in quo , & a qua instruantur .
628. Αdu.6. quod eadem dissicultas est doinfidelibus omnibus post Christi aduentum, an habeant gratiam sufficientem ad credendum, seu ad poste credere in Christum e et tandem de Hς- reticis , qui credunt in Christum, an ipsi etiam habeant gratiam sussicientem ad credendum, seu posse credere eos articulos, seu eas doctrinas, ac propositiones definitas ab Ecclesia,in quibus ipsi erran per quos errores sunt ab Ecclesia praecisi:
e infide libus post Christum Eadem de Hetretigis. Di
564쪽
ast. Dico primo . Pro omni lege omnibus infidelibus omnis generis Deus largitus est , ac largitur gratiam sussicientem ad posse in eum credere 'sicut oportet , & ad posse legem Dei saluantem, seu conducentem ad salutem obseruare; licet non fecerint. 3o. Prob. & declaratur per singulas partes. In Psal. . dicitur . Multi dicunt, quis ostendit nobis bona i Et quasi respondens ait . Signatum est super nos lumen vultus tui Domine , dedissi titiam tu corde meo . Omnes Sacrae Scripturael interpretes locum istum intelligunt de lege nature, quam Deus anime cuiuscumque hominis infundit, quatenus est Dei imago per quam legem quilibet ex se cognoscit, que opera sint facienda,& que non . S.August. in hunc Psalmum dicit, Signatum est in nobis, &c. Hoc tamen est totam horei-nis, oe Nerum bonum, quod non oculis , sed mente conspicitur: signatum autem in nobis dixit, tamqMam denarius signatur Regis imagine : Et post aliqua . Sic anima lumine vultus Dei en illorata , atque signata. Theodoretus in eumdem psalmum dicit, quod homines graui corde, ac dissidentes de diuina prouulentia dicunt: agis ostendet nobis bona os vero , qui tua diuins scientia lumen acce
pimus , radiisque a te illuctrati fumus , etiam in his
calamitatibus, qκa contra nos insurgunt, ex animo magnam spem in te collocamus . Gentile S autem
habent, sicut alii homines in anima imaginem Dei, & consequenter lumen cognoscendi dari Deum,& cognoscendi, quae sint bona opera facienda, & que mala, ac fugienda; immo, Ut postea dicemus, multa bona faciunt: ergo habent gratiam sussicientem ad cognoscendum, & facie-
dum bona ; quia quamuis cognitio ista Dei, &
565쪽
bonorum operum faciendorum esset itamen, ut mox dicam , ex S. Augustino , -- mis eorum occurrebat, Vt veritatem Dei, & per- ifectionem eius inquirerent; quod respuerunt tacere , de multi non fecerunt, sicut in hominibus lfidelibus etiam accidit multotieS . . M i 3I. Confirmatur ex Ro. I. Is. ubi Apostolus
de Graecis, idest , Philosophis, ac Barbaris diciti eos habere aliquam cognitionem Dei, & legis diuinae, inquiens . Quia quod notum est Dei, maui- fenum est iu illis; Deus enim illis manifestauit. Imusbilia enim ipsius a creatura mundi per ea, quα facta sunt , intellecta eo piciuntur ; sempit a quoque eius virtus, ct diumitas: ita ut sint inexcasabiles ,
quia, cum cognouissem Deum, non sicut Deum glorificauerami, ant gratias egerunt, sed eua erant in cogitarionibus Iois, ct obscurati en insipiens ereeorum , oe commutauerunt gloriam incorruptibilis . Dei in simiastudinem imaginis eorruptibilis hominis, oe volucrum, O quadrupedum, &c. narrans id lorum species, quas Gentiles adorabant , & mala enormia , quae patrabant. 43 a. S. Augustinus expendens locum istum Pauli in lib.de spir. &lit. ad Marcellinum c. 1 a. ait . Uide, quemadmodum non eos dixerit veritatis ignoras, sed quod verstarin in ini itate detinerant: quia occurrebas animo , ut Paererent, unia illis esse potuerit cognitis, eritatis, quibus Deus legem non dederas; neque hoc tuuit viaὸ habere potuerunt . Per nisibilia namque ereatura peruenisse eos dixit ad imrelligentiam invisibilium creatoris: quoniam reuera, sicut magna ingenia quaerere praestiterunt, sie inueniare potuerunt. Ubi ergo impietas quia viaelicet, eum cognouissent Deum, non sicut Deum , si ausrum , aut gratias egerunt , sed evanuerunt in cogita-
Εκ Ap stolo . Infideles quomodo habet Dei notitiam.
Quomodo gentilea possunt habere . Dei notitiam.
566쪽
tionibus suis , &c. & infra . In lumine tuo videbimas lumen, ab ipso lumine incommutabilis veritatis aures sunt, ct obscuratum est insipiens eor eorum . ou enim frpicus cor , quamuis coguouissent Deum; sed insipicns potius, quia non scut Deum glorificauerunt, alit gratias egerant.
3 3. Idem dicit S. Doctor de omnibus Philosophis in lib. 8. de ciuit.e.s. quod Deum ex visibiliabus his e cognouerint, & subdit, Quicumque litarPhιlosopbi de Deo summo, oe vero issa senserunt,
quod cr rerum creatarum sit esse tor, er lumen cognoscendarum , O bonum agendarum, quod ab illo nobis si principium vaturς , verim doctrinae ,σμ- licitas virae , siue Platonici accomodatius nuncupentur , suὸ quodlibet aliud sectae nomen imponat, oec. ista senserant, sicut idem Plato, σ qui eum bene intellexerunt: & numerat omnes Philosophorum sectas, quae Deum ita cognouerunt, & concludit, eos omnes exteris anteponimus , eosque nobis propinquiores fatemar : ergo fuit in Gentibus gratia lusiaciens ad cognoscendit Deum,& bona opera. 6ῖq. Confirmatur ex Ioan . I. Qui illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum . At infideles veniunt in hunc mundum: ergo. Scio quod S. August. in Enchir. c. Io3.in lib. I.de pecc. mer.oe remsf. c. as. & in solitoqu. anima ad Deum
c. I. II. γ 3 . locum istum declarat, si1cut illum Pauli ad Timo t. Deus vult omnes homines saluos fieri, dicens intelligi non de singulis generum , sed tantum de singulis generibus, quia scille et de omni natione, & conditione hominum aliquos vult saluare , Ssaluat quos vult , sicut alibi diximus: ita in praefatis locis intelligit, quod Deus illuminat omnem hominem, addenS , intelligi, nullum este illuminatum , nisi a Deo illu-
567쪽
1lluminetur ; &hoc etiam modo explicae Glosa interlinearis locum illum Ioannis . Sed salua pace eorum , qui S. August. pro hac re in hoc loco adducunt, existimo, quod S. Augustinus semper uniformiter loquens intelligi debeat, nimirum de essicaciter illuminatis, scilicet illuminatis , & per illuminationem conuersis; non Verode illuminatis resistentibus illuminationi, eamqῆ nolentibus, ac reijcientibus ; sicut obiecit Iudaeis Christus , & Stephanus ; quoties volui congregoesilios tuos quemadmodum gallina eongregat pullossuos sub alas, oe noluisti l dicit ad Ierusalem Christus. Uos semper Spiritui Saucto refinitis , dicit ad Sinagogam Stephanus . De his illuminationibus excitatiuis tantum, non vero de comversiuis , ut ita dicam, nos loquimur, & dicimus omnes, & singulos homines infideles aliquomodo a Deo illuminari ad conuersionem , non vero omnes illuminatos conuerti. De illis autem non loquitur S.Augustinus , qui in iis locis doessicaci gratia conuertente, & faciente facere opus loquitur; & raro, aliquando tamen, ut supra patuit, de illuminatione , seu vocatione non conuertente, pro qua dicit recurrendum ad inscrutabile Dei iudicitura . Non ergo haec sententia, quod Deus illuminet omnes infideles , licet
non omnes conuertantur, est contraria S.Augustini doctrinae, cum facile praefato modo isti concilietur, de salvetur Dei benignitas,quam ab ipsOmet S.Augustino saluari mox dicam. S. Ioann. Chri stomus homil. 7. in Ioan. in quit , quod Christus,quantum in se est, illuminat omnem hominem et quod si aliqui non illuminantur , est quia oculos auertunt. Idem dicit S. Cirili. Alex. lib. t . in Ioan. cap. II. idem quoquo
S. August. non ben ab aliquibus expli
568쪽
ei εs , qua admitti est ut hiat a Alia Sacr. Seriptur eloca ad idem a
Clemens Alexand .in oratione exhortatoria ad omnes
gentes; & S. Ambr. ser. 8. in psal. II 8. super illud, misericordia Domini pleua est terra . 3 s. Haec autem Scripture, & Patrum loca, & sequentia, non sunt ita intelligenda , quasi gratia illa illuminans , ac inspirans sit eo modo sum ciens, ut, si illi quibus datur velint , euadat e Izax , quia sic incideremus in sententiam S. Augustino quo ad me contrariam , quod sci-icet homo in se possit gloriari ; quia ipsemet , non Deus , facit eum iustum, & bonum ; sed postea dicemus, quod illis, qui per sum cientem
illuminantur, Deus non dat adiuuantem , quia is,
ut dicit Christus, nolunt illam illuminationem , ac inspirationem , non sibi complacent in ea s , sed eis displicet ; & Stephanus dicit, resistunt, &sic certe faciebant Iudaei , eum lapidaturi; cum enim eos grauiter repraehenderet, & Christum
praedicaret, exclamantes voce magna, continuerunt
aures suas, ct impetum fecerunt in eum , cte. neque audire volebant, Stephanum quidem foris, Deum vero intus loquentem . 436. Prob. vlterius aliis Scripturae locis.1 iat ominus diciit, ex pavdi manus meas tota die lad populum non credentem, contradicentem mihi, Quo testimonio utitur Paulus Rom. IO.& cap. 67. idem Propheta ait, inuentus sum a non querentibus me. Prouerb. I. dicitur Sapientia foris praedicat, in plateis dat vocem suam , in capite turba ruta clamitat , ix foribus portarum urbis profert verba sua , eonvertimini ad correctionem meam: en proferam in
vobis spiritum meum . Vocaui, O rentiistis oec. Alia plura similia Scripturae suppetunt loca , in quibus habetur, quod Deus hortatur omnes accredendum, paenitendum , diligendum, malum fugien-
569쪽
fugiendum, &c.& tamen homines rehciunt hortatione S .
37. S. Augustinus pluribus in locis , tam ante ortam Pelagi; sententiam , quam post eam , etiam damuatam, videtur docere , quod omnibus omnino hominibus Deus gratiam istam se ficientem concedat: primo in psal. I p. super illud , Deus in medio eius non commouebitur, ait.
Quid ergo est Deus in medio eius hoesignificat, quod
Deus aquus est omnibus , oe personas non accipit: quomodὸ enim illud, quod in medio e i, paria babet Datia ad omnes sines , ita Deus medius este dicitur , a qualiter omnibus consueus: & in psal. a . super illud, Uniuessae viae Domini misericordia , in veritas , inquit. Videtur boc Rassicare Spiritus Sauctus ; omnibus hominibks primum a Deo exhiberi misericordiam, deinde si ea non utantur exhiberi iudiacium: Omnes ergo participat de misericordia Dei. 438. In lib. 3.de tib. H. e. I 8. hoc idem docere videtur. Si enim homo nullum haberet adiutorium, per quod peccare non posset, non peccaret: sic aute dicit.anaecumq,causa ista est voluntatis,si non ei potest resisti, sine peccato ei ceditin si autepotest,non ei cedatur, σ non peccabitur.An fortὸ fallitiscautamyerio eaueat, nefallatur. In tanta fallacia est, ut caueri omninis non possit .se ita est, nulla peccata sunt. Quis enim peccat in eo,quod nullo modo caueri potes ἐpeccatur autem, ergo caueri potest.Igitur, si infideles nullum haberent lumen veritatis fidei, & eorum, quae a fide dictantur,non peccarent contra fidem.
Admittenda ergo est in eis gratia haec sufficiens ad posse credere: quomodo autem possit eis cou- tingere , dicam postea. Idem, ijsdemque verbis confirmat in lib.de nat.σgrat.e.67.ubi tamen addit, quod cum ignorantia pina peccati, potest ali- i
570쪽
ssa DE GRATIIS ACTUALIBUS, &c. aliquando peccari: sed de hoc alias, quia do
culpabili loquitur , ut mox dicam . 39. In eodem tamen cap. 6. de nat. σ grat. ad omnium consolatione in , Dei in omnes benignitatem commendat contra eos , qui de Deo conquerundur, quod ignorantes puniat,&c. inquiens. Quiescant, ct aduersus Deum murmura
re desistant. Cuiis veris ubique sit praesens, qui mul
tis modis per ereaturam sibi Domino seruientem alier sum vocet, doceat credente, consoletur Derantem, diligente adhortetBr,conantem adiuuet, exaudiat deprecan- te,non tib deputatur ad culpam,quod inuitus ignoras, sed quod volentem sanare conterauis. Igitur ex S.Atl-gust. si infideles omnimode ignorarent modum , seu viam habendi notitiam fidei, non imputarentur eis in culpam infidelitas, aliaque peccata per solam fidem nota . Et hoc certe voluit Apostolus dicere Rom. Io. Vsn est distinctio Iudaei,
O Graeci : omnis, qui inuocauerit nomen Domini salutis erit: quomodo ergo inaecabant, in quem non crediderunt ἰ quomodo credent ei, quem non audieraxi l quomodo audient sine praedicanteὸ Oe. Aliqua ergo notitia fidei est necessaria infidelibus, ut habeant posse credere , eisque imputetur, si reijciunt vocationem , vel ei resistunt: Saluator enim dicit. Si non venissem, O locutus eis fuissem,
peccatum non haberent ἱ nunc autem excusationem,
non habent de peccato suo. S. Augustinus tract.6. in epist Ioan . dicit, quod Iudaei non haberent peccatum incredulitatis in Christum, si ipse Christus eis non manifestaret se esse Christum , seu Messiam', quem non crediderunt , sed contempserunt. Est ergo infidelibus aliqua notitia vere fidei necessaria, siue certa, siue probabilis saltem, ut culpabiles sint, si reijciunt, vel re- si stunt