장음표시 사용
581쪽
corum, adsint Ciuitates Catholicorum, ve illi, ac isti Synderesim continuo patiantur , quod deturi alia Religio melior propria, ut inquirant, si ita ' est; ipsi autem negligant facere , & reis ciant, at-l que opprimant cogitationes, ac impulsus ad hoc stimulantes: habent ergo sufficientem gratiam , quam reijciunt ι & myriades martirum id testantur.
467. Vna tantum, vel altera posset obiici difficultas . Prima , quod non statim in omnem Prouinciam, aut Ciuitatem fuit praedicatum Eua- gelium , N adhuc adest aliqua mundi pars, puta Terra dicta incognita a Cosmographis , in qua non fuit praedicatum Euangelium: & habitatores aliarum , in quibus fuit praedicatum , obliti sunt: vel rustici fallim, ac idiotae illud non audierunt ; & sic non omnes habent sufficientem gratiam ad credendum, ac paenitendum , & Dei legem obseruandain.
Sed ad eiusmodi difficultatem per duas Α-postoli fundamentales regulas respondetur. Prima habetur Rom. I. I8. Muelatur ira de caelo super omnem impietatem, O iniustitiam hominum eorum , qui veritatem Dei in iniustitia detinent, quiat,
quod notum est Dei, manifestum est in illis ; Deus enim illis manfestauit. Invisibilia enim illius a
creatura mundι per ea , quae facta sunt intellecta eouspieiuniar ; sempiterna quoque eius virtus , oe ditii- tutas, it aat sinit inexcusabiles , quia eum cognouifisent Deum, non sicut Deum glorificaueruut, aut gratias egerunt, &c. sed ad vana, & corruptibilia is conuerterunt, ad Ιdola, & alia indigna, que narrat ibi Paulus. 8. Altera Pauli regula habetur Rom. I. Ia. Gentes, quae legem non habent, ipsi sebi sunt lex;
582쪽
nibus nnifies le dari Deum ; re omnibus insitam le
quia ostendunt opus legis scriptum in cordibus fuistestimonium reddente illis conscientia ipsorum , Otuter se inuicem cogitationibus accusantibus, aut c-ιiam defendentibus in die , cum iudicabit Domin x socculta hominum.
p. Ex duabus his regulis habetur , quod nulli hominum occultum est dari Detini: nullique
occultam esse naturalem legem , ob cuius inobseruantiam homines damnari post unt , etiamsi eis non praedicaretur Deus. Prima enim regula sic declaratur a Glos. ord. nam verbo reuelatur, dicit, vel Ea angelio de Coelo, quod accusat eos, quia indicauit eis creatorem, vel Saluatorem,ex ipsa enim cest fabrica iratus illis Deus ostenditur, quia ideo tam pastra astra condidit, ut ex eis quantus , admirabilis eorum creator st, post agnosci, O adorari. U. eorum qui veritatem , talos. dicit. Car eis ira deis impictate, cum non cognove t Deum ' Respondet. Poterant quidem cognoscere , sed sibi tollunt, malentes morari in t cin sua voluptate . U. iuRitia multa dicit; sed prae aliis ex Augustino ait: Totum consederasti Dei ordinem, oe non vis attendere,quod mundus est opus Dei , Idolum opas fabri. Si Faber Idolo , sicut dedit figuram , daret cor, ab imo Idolo Faber adoraretur : quis ergo Deus tuus , nonne qui te fecit ' V. notum est Dei. Ex Gregorio dicit . En, quod ex mundi huius dispositione, oe naturali ordine assequi possumus: ignotum vero Dei , quod omnem latet creaturam , ut ratio sub mutiae eius , vel natura, ct mysterium humana liberationis. V. manifestum eIt in illis: Ex Augustino dicit. Quia non solum ratio naturalis ad hoc profuit, sed ct Deus quotidiὸ adiuuat , ne sola natura susscere videretur . V. inuisibilia, ex Halmone, dicit, Ueudit, quid de Deo scrire potuerit. Pluraliter dicit, quia pluribus modis
583쪽
modis cognoscitur scilicet, quod aeternus , Omnipotens , O huiusmodi ; de alia plura dicit Glosa. so. De altera Pauli regula. Gentes,qua legem non habent, &c. Interi. quae est Origenis , dicit . Naturali ratione illuminati disse emunt faciexdu, ct vitanda, quod faceret lex. Glo Cord. dicit.Cum enim dixisset, Gentilem damnari, se malὸ operaretum, saluari s benὸ . Sed cum legem non habeat, quo nesciat , quid sit bonum , qui e malum , videretur sibi neutrum debere imputari. contra Apostolus, etsi non habeat legem scriptam,habet tamen naturalem;
quia intelligit, σ sebi conscius est, quid sit bonum, oe quid sit malum . Bene operari dico , ct saluari, quod non fit, nisi per gratiam , σ fidem, qua renouat
naturalem imaginem Dei in bomine ex vitio, ct νe, luctate sopitam, sue qua renouatione malὸ operaretur, et damnatur accusante eum coscientia.Pon enim νμ; ade. in humana ima imagoDei terrenoru affectuu labe detrita est,ut nulla in ea lineamenta remauerint.2 Suomnino deletum est , quod ibi per imaginem Dei cum crearetur deletu est.Proinde vitio sanato per gratiam , naturaliter fiunt, qua legis sunt. nquὸd per naturaenome negata sit grati sed potius per gratiam renouata atura,qua gratia interiori homine renouato, lex iustitiae rescribitur,quam deleverat culpa de V.opus legis, dicit, es sides, quam ultro habent in eordibus, dest inti. mo affectu,ubi fides per dilectionem operatur. Totum hoc Glofa concedit Gentibus non habentibus Legem scriptam in carta, sed lege naturalem in cordibus eorum scriptam: ergo habet lassiciente gratiam ad cognoscenda bona agenda , & mala vitandain ad Deum colendum, atque orandum ut ipsis veritatem Religionis insinuet. S. August. circa primam Pauli regulam in
lib. 8. de Civit. cap. 9. de Gentilibus dicit. V bidictum
584쪽
x August. Plii res D. D dicunt
talia Gentium auxilia esse ordinis natus xaIis .
dictum est, quod per ea, quae facta sunt Deus illis manifenauit intellectu conspicienda inuisebiliai sua ; ibi etiam dictum ess,non illos ipsam Deum rect coluisse;
quia oe aliis rebus, quibus non oportebat diuinos honores illi υni tantum debitos detulerunt. Quoulam cognoscentes Deum, non sicut Deum glorifieati erunt, aut gratias egerunt; sed euanuerunt in cogitationibus fuis , O obscuratum est i ipiens cor eorum. Circa secundam Pauli regulam Rom. 2. Gentes, quae legem non habent, &c. S. August. dicit. cognouisse , veritatem a suis Prophetis, Dubitandum non eri, Gentes suos habere Prophetas: & in lib. de spir. delit. ad Marcell. cap. 27. ut postea dicam, docet, Gentes bona quaedam opera facere , quae laudamus , licet non sint verae iustitis ; quia sine fide Christi fiunt, ea tamen faciunt, quia habent legem Dei scriptam in cordibus suis : igitur donum hoc
Dei habent,& pollent inquirere veritatem,& orare Deum, ut faceret inuenire: haec autem est gratia, quia a Deo in ordine ad bona opera facienda gratis donata: at non esticax, ut patet; ergo est
illa, que dicitur sussiciens. 3I. De eiusmodi duabus Pauli regulis, Doctores aliqui, ac Sac Scripturg interpretes aliter sentiunt, nempe, quod Gentiles, qui veram, Dei, Trinitatis, & Christi fidem non habent, nullum lumen auxilii supernaturalis habent; neque ad cognoscendum De uiri,neque ad facienda opera placentia Deo, nam ex Hebr. II. sne side im-
p4sibile est placere Deo: S illa Dei cognitio, quam
habuerunt, vel habent, est cognitio naturalis ab effectibus in uniuerso existentibus deducta; & sic opera bona, si quae faciunt, sunt naturalia, non
a spiritu gratie directa, sed alumine naturali : &cum Apostolus dixit. Inu bilia, &c. ac Gentes,
585쪽
qua Iegem non habent, dec. voluit reprεhender Iud forum superbiam, qui gloriabantur de obseruantia legis Mosaice in tabulis, sibi tantum con- reditis, scripte; quasi diceret Apostolus ; quid Iloriamini de lege scripta vobis concredita Nam etiam Gentes faciunt opera legis, quae vos faci-ris, & habent legem scriptam, non quidem in ta- talis, sed in cordibus , & sic naturaliter, qu s legis sunt, faciunt,& ideo ex iis regulis non infertur gratia sufficiens ; tinnio inferretur etiam e sti a x, quia dicit, quae legis sani fue/unt. Soli autem: fficaci gratiae competit, quod faciat facere: &amen nequit hoc dici de infidelibus, quia sinoi te, ut dictum est , impostsibile est placere Deo Hebr.
I. sed contra hqc dicta, notandum, quodque a. Andreas Uega ordinis Min. , qui fuit rquens Concilio cum Card. Petro Pacieco, Vipsemet fatetur in prifatione sui voluminis De ensionis Concili; Tridentini, in lib.6.eap. a I. dirit, tam pro certo habitum fuisse in Concilio , quod nullum hominum umquain latuit diuinae Maiestatis notitia, ac fides , ut in Concilio nulum verbum de re ista factum fuerit: eius referam terba. Fuitque semper adeo super merita nostra pro-ιida disina Maiestas circa ista , ut verisi inite ηοβ βrbsilue culpa ignorare potuisse, Deum erue . Atquideό prouidenita, o inspiratione diuisa factum arbi-
'ror, ut omnes Patres, qui isterfuerunt Concilio, nul
la habita, vel cerιὸ modica hae de re discussioue, tam-rvam rei isdubitatae, consenserint, ac di nierint, vulti prorsas absque de iustificationem contigUD. Dcindὰ sibi obijcit. Diceret aliquis , verba Patru Die de infusa posse intelligi, aat legem tantum, O illam communem ab eis esse expositam, O verba illitis, sise fide impossibile en placere Deo: & respondet. Sed
586쪽
Οm Aes homines ac filum bibere potue
Si non habent culpa.biles taut .
t shd nobis nulla illarum explavationum, immo tergι-l versationum placet. Si propositum Patrum , O cir-l cum nantia omnia benὸ expendamus, aperti me νι-debimus, fidem actualem propriὸ ab eis di suitam semper necessariam fuisse ad iustificationem, oe id quidem, ut nostra fert opinio , propterea fecuti Paulum, ac Doctores , quos eitauimus , veri me esse erunt, quod aute omnia ad veram tu Bitiam vobis necessari iuuen ,νt captinemus intellectMs noliros in obsequiti munius Dei, ct Legislatoris nostri: ct ita in omni tempore, O omni loco suae diuinitatis opinionem propagauit Deus in orbe , νt uullas ea fide absque Da eslpa caruerit.
13. Si ergo Patres Concilij existimantes
cum Apostolo Paulo, sive fide impo ile esse pLue
re Deo , de quemlibet hominem habere posse 11 dem Dei, di neminem absque propria culpa caruisse, aut carere illa; per necessariam consequentiam infertur , quod omnes homines habuerint,& de facto habeant principium aliquod supernaturale, per quod possint saltem eam habere; alioquin sine propria culpa ea carerent: hoc autem supernaturale principium est gratia lassiciens,puta illuminatio , ac inspiratio ad credendum in
Deum, illum diligendum,in illumque sperandum,& ad dolendum de peccatis et quae quidem illuminatio, ac inspiratio tripliciter accidere potuit, ac potest, vel aliquo pro dicante, ut regulariter si tex Rom. IO. . omodo credent, quem non audiertivi
ct quomodo audient sine praedicante k Tunc enim ptaedicante aliquo extra, Deus ut cum Augustino tract.6. in primam Ioann. epist. diximus loquitur intra , illuminans, ac inspirans: alio, ted speciali modo Deus, sine praedicante extra , Illuminat immittendo in alicuius infidelis intellectum
587쪽
ctum cogitationem, ac dubitationem de veritate suae Religionis . & inspirando ad inquirendum , de vera, de ad orandusii ipsum, ut faciat cognoscere veritatem. Tertio tandem modo , qui frequentius accidit in rusticis,& idiotis, & aliis, qui predicantem immediate non audierunt, sed a suis maioribus , vel alijs ciuilioribus, aut in agendis rebus magis instructis, licet non credentibus,audierunt, quod detur alia Religio, que ab eius sectatoribus predicatur , ut verior: in his casibus Deus illuminat, ac inspirat , ut ea inquiratur . Quod si praefati omnes, quomodocumque illuminati, ac inspirati, non despiciant, seu non respuant, resistant, ac derideant illuminationes illas , ac inspirationes, ut factum legimus, & modo fieri scimus 1 Gentilibus, Mahometanis, Iudaeis, &Haereticis ipsis, Deus concederet gratiam adiuuantem, & essicacem ad inquirendam veram Religionem, & successive ad eam amplectendas ,:at quia reijciunt, despiciunt,& irrident, rei; ciuntur a Deo, despiciuntur, & irridentur: ex Prou. I. Act. Aponol.cap. 7. O cap. 13.Sibi ergo imputent,
sq. Quod autem quidam dicunt de Genti
libus, quod bona, quae faciunt, nempe actus credendi Deum , & in Deum, actus diligendi Deum, actusque aliarum virtutum,fiant ab illis, cuni Dei lquidem auxilijs, sed ordinis naturalis, mihi val
de displicet: sed quia digni sunt, libet eorum di
cta declarare. Existimo ergo sic intelligendos ;quod nempe infideles, dum operantur opera legis naturet secundum dictamen rationis naturalis, nullo praecedente supernaturali actu, ac lumino fidei, sed sola fide acquisita, illa scilicet notitia , seu credulitate Dei, eiusque legis , quae lumini
lli,quod illa auxilia sint ordinis natura. iis .
588쪽
dictum . Quando auxilium lest ordinis naturalis,
naturoe habetur ; tunc auxilia illa sunt ordinis nataturae , sicut sunt ipsamet opera, quae faciunt, non enim sunt conducentia ad salutem: &hoc est, quod dicit Apostolus Rom. 2. Gentes, qua leget
non habent, naturaliter quae legis sunt faciunt. At si infidelis , audito praedicante veritatem fidei , a Deo illuminetur, & inspiretur ad credendum , diligendumque Deum ἔ vel absque praedicante , aD o immediate illuminetur, & inspiretur ad inquirendam veritatem fidei, & in utroque, vel alterutro eam infidelis non solum non rei jcit illuminationem, ac inspirationem , sed consentiat , eamque velit, & credat, ac diligat, ut in primo casu: vel consentiat,'ac velit inquirere veritatem fidei, seu Religionis, ut in secundo casu; tunc auxilia illa, nedum illuminationis, ac inspirationis, sed actiones,nempe credendi, diligendi, &c. ut in primo casu, & volendi inquirere veritatem , ut in secundo casu, sunt auxilia supernaturalia disponetia ad iustificationem , ut ex Concit. Trid. fes. 6. cap. s. 6. de non sussicientia tantum, sed efficacia- si vero illuminati, inspirati, non solum non consentiunt , Jed etiam reijciunt illuminationem , ac inspirationem, tunc , etsi male faciant ;auxilium tamen sussiciens iam habuerunt , quod in illa excitatione , seu illuminatione , ac inspiratione consistit; quod Deus, ut diximus, omni homini concedit.
11. Et hec dicta lassiciane pro infidelibus
omnibus, anto, & post aduentum Christi, de gratia sussicienti eis impertita circa fidem Dei unius, per quam gratiam possent credere in Deum,eum- , que diligere, sicut oportet, idest , ut disponit ad iustificationem, quae ab actu credendi,& diligendi Deum, ut oportet, initium habet; ex Trid. fess.
589쪽
s6. Dicendum ergo, & veraciter confitendum, quod benignissimus Domitatis , & amantiusimus Pater noster Deus, qui creauit hominem , ut summum bonum intelligeret, intelligendo amaret, amando possideret, ac possidendo frueretur , idest illum eleuauit ad supernaturalium fruendorum ordinem; quamuis illum liberum formauerit, ct in manu consiss sui reliquerit, vefaceret quod vellet, siue bonum , siue malum riciens eum suis propriIs viribus non posse bonum supernaturale, hoc est, ad summi boni cognitionem , & possessionem conducere ; verisimile , ac probabile non est, quod homini talia bona opera lad id bonum conducentia prsceperit, nisi ei virtutem , seu auxilium, per quod id posset facero, concesterit; alioquin, & impossibilia praecepisset; de postea sine culpa hominem damnaret: hic est ipsi vimus S. Augustini discursus, ut in suo loco diximus, de auxiliosime quo non collato Angelis,& Adamo ; inquiens, quod si illud non dedisset, transgrediendo Dei praeceptum, non peccassent: huc enim collimant omnia Sacrae Scripturae loca, quae Dei in hominem amorem, ac misericordiam commendant . Placet aliqua solum adduce
37. EZZechielis 18. 23. habetur. Numquid voluntatis mea est moνs impis, dicit Dominus Deus, ct non vi eonuertatur ὰ vijs suis, ct uiuat i Sapientiae II. a . Misereris omnium Domine , quia omnia
potes ; diligis enim omnia qua sent, O nihil odisti
eorum, qua fecisti. Nec enim odiens aliquid constituiBi , aut ferisi. Sapientiae Ia. I. 2. 3ec. o qua bonus, oe suauis es Domin piritus tuus in omnibus, ideoque eos , qui exerrant, corripis , in de quibus peccant, admones, oe alloqueris , ut relicta malitia ,
so huius sententiq. Ser Iptura Ioca a quae Dei amore in homin
590쪽
Fκ Veter. Test. Ex Nouo Testam Ex Imposti. bili late ia-perandi.
3 1 DE GRATIIS ACTUALIBUS, &c.
credant in te Domine. Exodi 34. 6. Dominator Domine Deus, misericors, ct elemens, patiens, O Mulis miserationis, ct νcrax . Psal. a. Misericordia Do-Mini plena est terra: & psalm. Iqq. Suavis D 9Mtuus uniuerses, O miserationes eius super omnia operco eius. Ples. 76. VJιmquid in gremum proiiciet L eus, ast non apponet, Ni complacitior sit adhuc . Aut in sinem misericordiam suam abscindet a generatione i qeverationem,aut obliuiscetur misereri Deus aut comtiuebit in ira sua misericordias suas ' Psalm. 88. Mi-βνicordias Domini in a ternum cantabo . Psal. IC o. Misericordiam, cr iudicium cantabo tibi Domine : et
in toto psal terio saepissi ad .
438. Ioann. 3. I 6. sic Deus dilexit mundum , dii filium suum unigenitum raret, ut Omnis, qui credit in ipsum non pereat, &c. in epist. I. Ioan M.&c. In hoc apparet charitas Dei in nobis, quoniam filium Dum unigenitum misit Deus in mundum , ut vivaretis per eum . In hoc est cbaritas , non quia nos dile-xcrimus Deum; sed quoniam isse prior dilexit nos , ct misi silium sunm propitiatiovem pro peccatis nostris , dcc. R Saluator ipse Luca: I. I a. Veni Nocare peccatores ad poenitentiam. Prima Timo t. a. q. Deus vult omnes homines saluos fieri, O ad agnitionem veritatis venire, dcc.
Asy. Haec, inqu m, & alia plura Sacrae Scripturae loca suppetunt eam legenti , in quibus amor, & misericordia cum iustitia Dei in uniuersum enus humanum indiffereter commendatur . At ex epist. Iacobi cap. a. II. Misericordia superexaltat iudicium: & ex Psal. I 3. Miserationes eius super omnia opera eius : quomodo ergo cogitari, aut concipi potest, quod non dederit , aut non det omnibus aliquando, & aliquibus saltem vicibus, sussicietem ad minus gratiam, qua possent ad