Sancti Aureli Augustini Opera

631쪽

De eiu ita te dei lib. XXII. cap. I. 58ltric0 0s h 0mines lib0rent, alii sexagen0s, alii centen08, h00 in dist iu didit futurum suspicari s0lent, n0n p08t iudicium. Qua 0pini0 ne quidam cum uid0ret h0mines inpunitatem sibi peruer8i88ime p0llicentes, e0 qu0d 0mnes ist0 m0d0 ad lib05 rati0nem pertinere p0880 uideantur, elegantissime re8p0ndi880 perhibetur, bene p0tius esse uiuendum, ut inter e08 qui8que reperiatur, qui pr0 aliis intereessuri sunt liberandis, ne tam pauet sint, ut cit0 ad numerum 8uum uel tricenum uel SeXagenum Vel centenum un0qu0que e0rum perueniente multi i0 remaneant, qui erui iam de poenis ill0rum intere0ssi0n0 n0np08 sint et in eis iuu0niatur quisquis sibi sp0m fructus alieni temeritate vanissima p0llidetur. Haec me illis resp0ndis Se suffecerit, qui saerarum litterarum, quas communes habemuS, auct0ritatem 11011 spernunt, sed eas male intellegend0 n0ni5 qu0d illae l0quuntur, sed h00 p0tius putant futurum e880 qu0d ipsi u0lunt. Hae itaque resp0nsi0ne reddita librum, stetit pr0-

misimus, terminamVs.

LIBER XXII.

CAPUT I.

De e0 diti 0 ne anget 0rum et h0minum. Stetit in pr0xim0 libr0 superi0re pr0misimus, iste huiust0tius 0peris ultimus disputati0nem 40 civitatis D0i uet0r a 25 beatitudine c0ntinebit, quae n0n pr0pter aetatis per multa saecula l0ngitudinem tamen quand0 eumque s iendam aeternitatiS B0men accepit, sed quem ad m0dum seriptum est in euangeli 0, regni eius n0n erit finis; nee ita ut aliis m028 Le. 1, 33ll p0ssent θ' 12 mellis θ; modo illis b respond. illis v 15 J0-

632쪽

S. Aurelii Augustiniri end0 decedentibus, aliis succedentibus 0riendo speetes in ea perpetuitatis appareat, Sicut in arb0re, quae perenni fr0nde u0stitur, eadem uidetur uiriditas permanere, dum labentibus ot cadentibus 1 0liis subinde alia, quae nascuntur, faciem e0nseruant 0pacitatis; Sed 0mnes in ea cilles inm0rtales erunt. adipis dentibus et h0minibus, qu0d numquam Sancti angeli perdiderunt. Fadiet h0e Deus 0mnip0tentissimus eius c0ndit0r. Promisit enim nec mentiri p0test, et quibus fidem hine qu0que faderet, multa sua et n0n pr0mi 88a et pr0 missa iam Deit. Ipse est enim, qui in principi 0 00ndidit mundum, plenum b0nis 0mnibus uisibilibus adque intellegibilibus rebus, in qu0 nihil melius instituit quam spiritus, quibus intellegentiam dedit et sua0 e0 templati0nis habiles capacesque Sui praestitit ad qu0 una s0cietate devinxit, quam Sanctam et Supernam dissimus ciuitatem, in qua re Si qua Sustententur beatique sint, Deus ips0 illis est, tamquam uita utetu8que c0mmunis; qui liberum arbitrium eidem intellectuali naturae tribuit tale, ut, si uellet deserere Deum, beatitudinem sellicet suam, e0ntinu0 miseria sequeretur; qui cum prae80iret angel08 qu08dam per elati0nem, qua ipsi sibi ad beatam uitam suffidere uel lent, tanti b0ni desert0res futur08, 110n eis ademit hanc p0te Statem, p0tentius et melius esse iudieans etiam de mulis benefacere quam mala e880 110n Sinere. Quae 0mnin0 nulla eSSent,

nisi natura mutabilis, quamuis b0na et a summ0 D00 adque ine0mmutabili b0n0, qui b0na 0mnia c0ndidit, in Stituta, pe0

diuinxit b 16 illic o uictus, omisso que. b 17 natura , e era8. 918 uellet deserere bestpρ; uelle deseret α; uellet desereret a v DOmb. DeumJ eum b 18 sq. c0ntinuo miseria sequeretur e st; continuo cum miSeria Secutura esset B; miseria esset secutura sua, omisso c0ntinu0, b; miSeria continu0 sequituralit, eraso qui γ), ρ'; et c0nt. miseria Secutura α; c0nt. miSeria Secutura G, my. e. ν; miseria coiit. secutura γ γ) Domb. 19 cum Sufei cristo m. 2 iam, b 22 p0tentius et om . s 23 sineret re b

que omnino essent b 24 quamuis incommutabili om. 93 25 immutabili a b 0n0 om. b omnia b0na b

633쪽

De divi tat e dei l l b. XXII. c a p. 1. 2

eand0 ea sibi ipsa fecisset; qu0 etiam peceat0 8u0 te Ste c0nuincitur b0nam e0nditam se esse naturam. Nisi enim magnum et ipsa, licet n0n aequale C0ndit0ij, b0num esset, pr0fect0 deserti0 D0i tamquam luminis sui malum eius esse n0n Ρ0SSet.b Nam si qui caecitas 0culi uitium est et idum ipsum indicat ad lumen uidendum esse 00ulum creatum ac per hoc etiam ips0 uiti0 su0 excellentius 0stenditur ceteris membris membrum capax luminis sn0n enim alia causa esset uitium eius carere lumine): ita natura, quae fruebatur De0, 0ptimam Se1o itistitutam d0eet etiam ips0 uiti0, qu0 ideo misera est quia n0n fruitur D00; qui casum ang0J0rum u0luntarium iusti88ima p00na sempiternae in licitatis 0bstrinxit adque in 008umm0 b0n0 permanentibus ceteris, ut de sua sine sue permansi0ne certi essent, tamquam ipsius praemium perman-15 si0nis dodit. Qui fecit h0minem etiam ipsum rectum cum 00dem libero arbitri0, terrenum quidem animal, sed cael0 dignum, Si 8u0 00haereret auet0ri, mis0ria similiter, si eum deSereret, Secutura, qualis naturae huius m0di 00nueniret.

Quem similiter eum praeuaricati0ne legis D sti per Dei deser-20 ti0nem peccaturum esse praesciret, nec illi ademit liberi arbitrii p0testatem, simul praeuidens, quid b0 i de mal0 eiUS esset ipse facturus: qui de m0rtali pr0genie merit0 iusteque damnata tantum p0pulum gratia sua e0lligit, ut inde subpleat et in8tariret partem, quae lapsa est angel0rum, ac sic illa

25 dilecta et superna ciuitas n0n fraudetur su0rum numer0 cillium, quin etiam 1 0rtassis et uberi0re laetetur.

D0 90 terna Dei et ine0mmutabili u0luntate. Multa enim fiunt quidem a malis e0ntra u0luntat0m Dei; bo sed tantae est ille sapientiae tantaeque uirtutis, ut in 0080xitus siue fines, qu08 b0Π08 et iust0s ipse praesciuit, tendanti ea sibiJ mala lilii sibi b qu0m0do etiam b 2 se om. bi ο

26 rartassi sed o 29 quidem animalis b

634쪽

S. Aurelii Augustini

0mnia. quae H0luntati eius uidentur aduersa. Ast per h00 eum

Deus mutare dieitur u0luntatem, ut quibus lenis erat uerbi gratia reddatur iratus, illi p0tius quam ipse mutantur et eumqu0dam m0d0 mutatum in his quae patiuntur inueniunt; sicut mutatur 80l 00ulis saueiatis et asper qu0dam m0d0 ex miti 5 et ex delectabili m0lestus effieitur, eum ip80 aput 80 ipsum maneat idem qui fuit. Dicitur etiam u0luntas Dei, quam facit in e0rdibus 0b00dientium mandatis eius, d0 qua dieit ap0st0lus: Deus est enim, qui 0peratur in ii0bis et uelle. Stetit iustitia Dei n0n 80lum qua ipse iustus est diei- 10 tur, sed illa etiam quam in h0mine, qui ab ill0 iustis datur

fudit: sic et lex eius u0eatur, quae 90tius e Si h0minum, Sed ab ips0 data; nam utique h0mines erant, quibus ait Iesus: In lege uestra scriptum est, eum ali 0 l000 legamUS: Lex Dei eius in e0rde eius. Secundum hanc u0luntatem, ibquam Deus 0peratur in h0minibus, etiam uelle dieitur, qu0dn0n ip80 uult, sed su0s id u0lentes sacit; sicut dicitur e0gn0- ut 880, qu0d ut c0gn08ceretur fessit, a quibus ign0rabatur. Neque enim diequie ap08t0l0: Nunc autem c0gn08 centes Deum, imm0 00gniti a D00, fas est ut credamus, qu0d 2000 8 tunc e0gn0uerit Deus praee0gnit0s ante c0nstituti0nem mundi; sed tune c0gu0uisse dictus est, qu0d tunc ut c0gn0seeretur essDeit. De his l0euti0num m0 dis iam et in superi0ribus libris memini disputatum. Secundum hanc erg0 H0luntatem, qua Deum u0lle dicimus qu0d ali08 01 scit uelle, a 25 quibus futura ne seiuntur, multa uult nec Deit. Multa enim u0lunt seri saneti eius ab ill0 inspirata sanetau0luntate, nee sunt, Si eut 0rant pr0 quibu8dam pie Salleteque

9 Phil. 2, 13 14 I0. 8, 17 15 Ps. 36, 3l 19 Gal. 4, 9 21 l. Petr. 1, 202 est α 9 est enim codd. praeter si, ους enim est ρ D0mb. 10 quia a by 9 11 sq. qua ab illo iustificatus faetus sic et lex uocatur b 12 et i eius. ex non lexin eraso, o 13 data h0minibus e 15 eius ini est in e c0rde ipsius τ 17 ipse non v 18 facit b ρ α 25 quam 'essedit by 27 seri om. p

635쪽

Do ei uitate dei lib. XXII. c a p. 2. 3.

585, et qu0d 0rant n0n facit, eum ipse in eis hanc 0randi u0luu-tatem sanet0 Spiritu su0 fecerit. Ac per h00, quand0 Secundum Deum u0lunt et 0rant saneti, ut quisque Sit Saluu8,.p08sumus ill0 m0d0 l0euti0tiis dicere: 'Vult Deus et n0 5 facit'; ut ipsum dieamus uell0, qui ut uelint isti facit. 80-cundum illam uer0 u0luntatem suam, quae cum eiUS praeseientia sempiterna est, pr01 00t0 in ea el0 et in terra 0mnia quaestumque u0luit n0n 80lum praeterita uel praesentia, sed etiam futura iam fecit. V0rum antequam ueniat templa S, qU010 uoluit ut fieret, qu0d ante temp0ra uniuersa praesdiuit adque disp0suit, didimus: 'Fi0t qua d0 Deus u0luerit'; si aut0mn0n 80lum tempus qΠ0 futurum est, uerum etiam utrum suturum sit ign0ramus, distimus: 'Fi0s, Si Deus u0luerit'; non quia Deus n0uam 110luntatem, quam n0n habuit, tune hab0- i5 bit; sed quia id, qu0d sex aeternitate in eius inmutabili praeparatum est u0luntate, tunc erit.

CAPUT III.

De pr0 missi 0 ne aeternae beatitudinis sanct 0rum et perpetuis supplieiis inpi 0rum eo Quapr0pter, ut cetera tam multa praeteream, Stetit nunc in Christ0 videmus inpleri qu0d pr0misit Abraha0 dicens: In semine tu0 benedicentur 0mnes gentes: ita qu0d eidem s0mini eius pr0misit inplebitur, ubi ait per pr0phetam: Resurgent qui erant in m0 umentis, et qu0d ait:

22 Gen. 22, 18 24 Esai. 26, 19 25 Ib. 65, 17 sqq. 2 lac, b eru80, 9 secundum eum 9 9 suturi re ueniat codd. cept0 p, τοῦ uenit γ Domb. 21 abrae b o 24 erunt a b inuniamentis o 26 priores e ascendet ab e ρ α; ascendit g ρ'; ascendent f ν 27 et oin. 9 29 in laetitiam b

636쪽

.586 S. Aurelii Augustini

et laetab0r in p0put 0 me0, et ultra non audietur in illa u0x fletus; et per alium pr0phetam qu0d praenuntiauit dicens eidem pr0phetae: In temp0re ill0 saluabitur p0pulu8 tuus omnis qui inuentus fuerit seriptus in libr0 et multi d0rmientium in terrae puluere siue ut quidam interpretati Sunt, aggere) e X-

surgent, hi in uitam aeternam et hi in 0bpr0brium et in c0nfusi0nem aeternam; et ali0 l000 per eundem pr0phetam: Accipient regnum sancti Altissimi et obtinubunt illud usque in saeculum et usque in 1 saeculum Saecul0rum; et paul0 p08t: Regnum, inquit, ei HS regnum Sempiternum; et alia quae ad h0c perti-n0ntia in libr0 uicensim0 p08ui, siue quae n0n p08ui et tamen in eisdem litteris scripta sunt, uenient et haec, Sicut ista uenerunt, quae in ereduli n0n putabant 0880 uentura. Idem uquippe Deu8 utraque pr0mi8it, utraque uentura es Se praedixit, quem perli 0rreSeunt numina pagan0rum, etiam te8t0 Ρ0rphvri0, n0bilis Sim0 phil080ph0 pagan0IUm.

C0ntra Sapiente S mundi, qui putant terrena li0mi- si num c01 90ra ad caeleste habitaculum n0n p08 Setransferri. Sed uideli det h0mines d0eti adque sapientes e0ntra uim tantae auct0ritatis, quae 0mnia genera h0minum, Siqui tant0 ante praedixit, in h0c credendum Sperandumque c0nuertit, 2ξ aetate sibi argumentari uidentur aduer8HS c0rp0rum reSurree

rone commem0ratum est. Nam cum Herculem et B0mulum 3 Dan. 12, 1 sq. 9 ib. 7, 18 11 ib. 27 13 c. 21 sqq. 27 c. 281 et ante laetabor om. b 2 in illa codd. praeter b; in ea b v

i con

o multo e 8 in e0nsus. egpρ Domb.; in om. tib civ fusionem bl0 0bteneb. st 12 pertinentiaJ pertinent iam s 14 eiusdem buenientia b sicut et eo ista scripta s 17 teste etiam e 24 tant0

637쪽

De ciuitate dei lib. XXII. c a p. 3. 4.

0x h0minibus d 00s esse laet08 adseueraret: 'Qu0rum n0n c0r-p0ra, inquit, Stint in caelum elata; neque enim natura pateretur, ut id qu0d esset e terra nisi in t0rra maneret Haec est magna rati0 Sapientium, qu0rum D0 minus n0uit c0gi-5 tali 0 ne S, qu0niam uanae sunt. Si enim animae tantum-m0d0 essemus, id est sine ull0 00rpore Spiritus, et in cael0 habitantes terrena animalia nesciremus n0bi8que futurum esse diceretur, ut terrenis c0rp0ribus animandis qu0dam uinculo mirabili necteremur: n0nue mult0 1 0rtius argumentaremur id 10 credere recusantes et dicerem 148 Battiram n0n pati, ut resilie0rp0rea ligament0 c0rp0r00 uinciretur 3 Et tamen plena est terra vegetantibus animis haec membra terrena, mir0 Sibi m0d0 c0n0Xa et inplicita. Qitur erg0 00dem u0lente De0, qui fecit h00 animal, n0n p0terit terrenum d0rpus in caeleste 15 00rpus adt0lli, Si animus 0mni ad per h00 etiam caelestic 0rp0re prae Stabili0r terren0 00rp0ri p0tuit inligari 3 An ter rena partieula tam exigua p0tuit aliquid caelesti e0rp0re melius aput se tenere, ut sensum haberet et uitam, et eam Sentientem adque uiuentem dedignabitur caelum suscipere aut 20 SuSceptam n0n p0terit sustinere, eum de re sentiat et uiuat ista meli0re, quam est c0rpu8 0mne caeleste 3 Sed ide0 nunc

110n fit, quia n0ndum est tempus qu0 id fieri u 0luit, qui h0e, qu0d uidend0 iam uiluit, mult0 mirabilius quam illud, qu0d

638쪽

S. Aurelii Augustini

quia illa caelestia. ista terrestria. tamen e0rp0ra et c0rp0ra

De resurrecti 0 ne carnis, quam quidam mund0 credente n0n credunt.

Sed h0e inersedibil0 fuerit aliquand0: 0ede iam credidit

mundus sublatum terrenum Christi c0rpus in ea elum; re Surrecti0nem carnis et adscensi0nem in Supernas Sedes, pauci S-simis remanentibu8 adque stupentibus uel d0etis uel ind0etis iam crediderunt et d0eti et ind0eti. Si rem credibilem crediderunt, uideant quam Sint 8t0lidi, qui n0u eredunt; si autem res incredibilis credita est, etiam h00 utique in eredibile est. sic creditum 0880, qu0d incredibile est. Haec igitur du0 iner0dibilia, resurrecti0nem sei licet n0stri c0rp0ris in aeternum et rem tam ineredibilem mundum esse crediturum, idem Deu8, antequam uel unum h0rum fieret, amb0 futura esse praedixit. Unum du0rum in eredibilium iam saetum videmus, ut, qu0derat incredibile, ei ederet mundus: quur id qu0d reliquum e Stilesperatur. ut etiam h00 ueniat, qu0d incredibile ei edidit mundus, sicut iam uenit, qu0d similiter incredibile fuit, ut rem tam incredibilem crederet mundus, quand0 quidem h00 utrumque incredibile, qu0rum videmus unum, alterum credimus, in eisdem litteris praedietum sit, per quas credidit mundus 3 Et ipse m0dus, qu0 mundus eredidit, si c0118ideretur, in eredibili 0r inuehitur. In erudit0s liberalibus dis diplinis et 0mnin0, quantum ad ist0rum d0ctrinas adtinet, inp0lit0s, n0nperit08 grammatica, n0n acinat0s dialectica . n0n rhet0rica instat 08, piscat0res Christus eum retibus fidei ad mar0 huius

9 uel ind0etis om. b 10 et docti om. et 11 crediderui dui correcturuiuaeta positu) p 11 sq. credunt esse qu0d incredibile est. Haec igitur

639쪽

De ciuitate dei l ib. XXII. cap. 5. 589

saeculi paustissim08 misit adque ita et ex omni genere tam mult08 pisees et tant0 mirabili 0res, quant0 rari0r08, etiam

ips08 phil080ph0s cepit. Du0bus illis in eredibilibus, si piae et

imm0 quia placere debet, addamus h 00 tertium. Iam erg0s tria sunt incredibilia, qua0 tamen facta sunt. Incredibile est Christum resurrexisse in carne et in caelum ad se elidisse eum earne; in eredibile est mundum r0m tum inersedibilom er0didisse; in erodibile est h0mines ign0biles, infim08, pauci 88im0S, inperit0s rem tam incredibilem tam eme aditer mund0 et iuio ill0 etiam d0etis persuadere p0tuisse. H0rum trium inersedibilium primum n0lunt i Sti, cum quibus agimUS, credere; Secundum e0guntur et sternere; qu0d 110n inueniunt und0 sit saetum si 110n er0dunt tertium. Resurre eti0 e0rte Christi et in caelum cum earne in qua resurreXit ad Scensi 0 t0t0 iam mund0 prae- i5 dieatur et creditur; si ei sedibilis n0n est, unde t0t0 terrarum 0rbe iam credita est 3 Si multi . n0biles. sublim0s d00ti eam se uidisse dixerunt 0t qu0d uid0runt dis amar0 curarunt, eis mundum credidisse 110n mirum est sed ist0s adhuc cred0r0 0lle perdurum e8t ; Si autem, Ut Uerum e St, paucis 0b Scuri8, 20 minimis. ind00tis eam se uidisse dicentibus et scribsintibus eredidit mundus, quur pauci 0bstinatissimi, qui remansertant, ipsi mund0 iam credenti adhue usque n0n credunt 3 qui pr0pterea numer0 exigu0 ign0bilium, insim0rum, inperit0rumh0minum credidit, quia in tam e0 temtibilibus t0stibus mult0άο mirabilius diuinitas se ipsa persua8it. El0 quia namqlae per suadentium, quae distebant, mira fuerunt facta, n0n uerba Qui senim Christum in carne resurrexisse et cum illa in ea0lum adscendisse n0n uiderant, id se uidisse narrantibus n0nl0quentibus tantum, sed etiam mirifica saetentibus Signa cr030 debant. H0mines quippe, qu08 Unin 8 Uel, ut multum, duarum linguarum fuiss0 110uerant, repente lingui 8 0mnium gentium

sed istos adhuc credere n0lle perdurum est ut spuria inclusi; Om. yl 27 resurrexisse , t eru8o, et omisso Sequente et, b in caelestia assen

disse b 28 uidisse id se uidisse o 29 mira st 30 quippe om. p

640쪽

8. Aurelii Augustini

l0quentes mirabiliter audiebant; claudum ab uberibus matris ad 00rum uerbum in Christi n0mine p08t quadraginta ann 08 iuc0lumem c0nstitisse, sudaria de c0rp0ribus e0rum ablata sanandis pr0 suis 80 languentibus, in uia qua fuerant transituri p0 sit0s in 0rdine innumerabiles m0rbis uariis lab0rant0s, ut ambulantium super e0s umbra tran8iret, c0ntinu0 salutem s0lere redipere et alia multa stupenda in Christi n0mine per

Quae 8i, ut leguntur, gesta e880 00ncedunt, ecce t0t in eredibilia tribus illis incredibilibus addimus, et ut credatur unum incredibile, qu0d de carnis resurrecti0ne adque in caelum adseensi0ne diditur, mult0rum incredibilium testim0nia tanta c0ngerimus et ii indum ad credendum h0rrenda duritia ineredul0s fleetimus. Si uer0 per ap0st0l0s Christi, ut eis crederetur resurrecti0nem adque adscensi0nem praedicantibus Christi etiam ista miracula laeta esse n0n credunt, h00 110bis unum grande miraeulum suffieit, qu0d eam terrarum 0rbis sine ullis miraeulis credidit.

Qu0d R0ma e0ndit 0rem suum H 0mulum diligend0 deum fecerit, ecclesia autem Christum Deum credend0 dilexerit. Rec0lamus etiam h00 l0e0 illud, qu0d de R0muli credita diuinitate Tullius admiratur. Verba eius ut seripta Sunt in8eram. 'Magis est, inquit, in R0mul0 admirandum, qu0d ceteri. qui di ex h0minibus facti esse die utitur, minus eruditis h0minum saeeulis fuerunt, ut fingendi pr0eliuis esset rati0.eum inperiti Deile ad credendum inpellerentur: R0muli autem

ad carnis om. b 11 resurrectioni b 12 incredibilia st tanta om. 9l7 eam e m. 2 corr.; erasum in b 23 r6moli 9 21 TulliusJ lillius i eae u radendo essectum. 9 22 saeculi his bi; saeculi huius b' procliuius es; qu0d pr0eliuius