장음표시 사용
81쪽
-M tunc demum et ille, qui in Reip. locum Successerit, Caesar novae religionis Deus habebitur. Uno verbo, semper Romae decus ac felicitas supremum illud, quod civibus proponeretur, bonum esse honestumque Romanis visum est. Sed Tullianis imprimis temporibus, quid mirum, si tanta ea civitas adeoque splendida, et tanta laude cumulata civibus suis jam pro caeteris omnibus rebus fuerit Quaenam tum pulchrior virtutis merces esse potuit, quam illa totius civitatis, aut potius mundi, approbatio, totque bonorum Splendor, quibus praestantissimus quisque augeretur aut quis jam alteram vitam desiderasset, quum sui saltem nominis laudem in gentis suae perpetuitatem aeternitatemque Romae spes esset prorogandi' Quaeve prorsus altera jam animorum immortalitas potuit excogitari, quae magnificentius omnium responderet exspectationi 'Cum igitur quidquid virtutum Romae supererat, in eam patriae caritatem defluxisse videretur, Ciceronis erat, patriae ipsius amantissimi, eam Reip. utilitatem Supra omnia erigere, Secundum quum Singula in ordine ossicia infra componeret. Suprema ergo apud eum ea agendi lex est quandoque jam de civitatis commodis agitur, caetera Omnia posthabenda idem arbitratur
III, 6), vel et ipsam silii in parentem pietatem . . Quid
enim, inquit, Si tyrannidem occupare. Si patrianis prodere conabitur pater silebitne filius 3 imo vero, obsecrabit patrem, ne id faciat. Si nihil proficiat,
accusabit, minabitur etiam ad extremum, si ad per- niciem patriae res Spectabit, patriae Salutem ante, ponet saluti patris III, 23). , Totus hic locus Brutinus est, Romanoque homine dignus. At plurimi praeterea alii loci occurrunt, ubi in teterrimum Caesaris exemplum invehitur II, 7 III, 2 ), necemque probat, exterritosque acinore interfectores erigit, cons
82쪽
- ν -- matque . Nulla enim, exclamat, nobis societas cum tyrannis, Sed potius Summa distractio est neque est, contra naturam Spoliare eum, Si POSSis, quem hone , tum est necare atque hoc Omne genus pestiserum, atque impium ex hominum communitate extermi-
, nandum est IlI, 6). , Quumque interitum legum ac libertatis acerbissimo cum dolore interdum queritur, eum ad Philippicus Orationes jam praeludere dixeris
adeo totis eloquentiae suae viribus, eam patriae caritatem, Supremum Virtutem Romanorum, jam et ipsam languentem, in civium animis refovere conaturi
Ipse nempe et ultimus Romanorum alter dici potuit Cicero. Quid enim in agendo scribendove aliud sibi
unquam, quam eam Romae Suae laudem proposuit Semper eam spectat, totoque animo complectitur; sive persectam civitatis imaginem, ad latonis exemplar, adumbrare velit seu divinum quoddam legum corpus absolvere, mox a proposito ad contemplanda majorum instituta admiratione retrahitur; nec quidquam jam veteribus illis sacrisque XII. Legibus praestantius apponi existimat. -Quod si denique in tractandis caeteris rebus
interdum fluctuasse videtur, in ea vero patriae caritate infixus ad extremum permansit eumque videmuS, cum jam ex interfectorum manibu evasiSSet, tamen rediisse, in patria saltem Saepe Semata moriturum. Sed eum praeterea patriae amorem, qui quondam in angustioribus unius urbis finibus continebatur, ad majus aliquid jam excelsiusque, quo magis creverit imperium, converti sensim ac dilatari in Ciceronis libris videas. Iam dudum enim Roma Latii terminos, jam
Italiae excesserat jam civitatem ad extremos orbis sines prolataverat, infusamque serme omnem peregrinitatem in jura sua exceperat inde rursu necesse erat, ut ea caritatis societas plures homines gradatim, ac totum
83쪽
- 53 serme genus humanum in eadem demum civitatis communitate complecteretur. Dum igitur vulgus, quod natura infra eam magnitudinem jacet, patria sic in immenSum evanescente, quasi ea periisset, in Caesarem jam, qui pro patria proque Diis indigetibus erat, Omnia studia converterent : prudentiores vero homines, ademptis minutioribus majorum institutis, meliustum latiorem alium omnibusque hominibus communem civitatem esse agnoverunt. Quemadmodum enim ex infinita Deorum colluvie, quos Roma pariter in suam religionem exceperat, facilius unius Dei opinionem exortam esse libenter umrmaverim sic et Romanis, postquam omnes gentes in Urbem confluxisse vidissent, elarius inde elucere debuit humani generis unitas. Quam tamen veritatem antea multis a philosophis defensam esse haud negabo quorum principem Socratem ipsum accepimus dicere solitum, se non Atheniensem modo, sed toti- mundi civem esse si). Sic et Stoici totum orbem terrarum municipium suum eSSe profitebuntur. Sed quanto id manifestius apparet, postquam reVulSis, quibus singuli populi circumscriberentur, SeptiS,
Romanae spatium est Urbis et orbis idem p
Communem vero illam omnium hominum societatem, universamque fraternitatem saepe in hoc opere attigit Cicero. . Non satis est, ait, civium utilitati con- suluisse; sed et secundum naturam est, pro omnibus gentibus, si steri possit, conservandis aut juvandis, maximo labores, molestiasque suscipere imitantem
Herculem illum, quem hominum sum beneflciorum memor in concilio coelestium collocavit III, ).
84쪽
s im-n prosecto eam humanae sometatis opinionem istim expressam invenias: Si jam vero qua ieris quid
si mum sitae Cicero exprompserit tum apparebitnnom um istud antiquae doctrinae vitium sterilitas MDti H H in agendo Imbecillitas. Quam enim Sapsentes visita υ- vi rationis saepe perspexerant eam inutilem De ui - dixeris, donec ignavam Christus divino quin clam spiritu suscitaret et ab otiosa contemplatione in vi in m mores devocaret. - Quid prosuit, quod adeos grusi divino illo hominum consortio Cicero di unt 3κμ et, si quid ex hoc PromSit Sequeretur, quidve πη-mim de iniqua servorum conditione existimanduin ρ-t, nil omnino non viderit aut cogere noluerit 'umuam enim , cum ad usum venit, idem dubitasse videtur, qui jure pars hominum ab altera partes cladibus exaequaretur Lex Aquilia . Dum Christus conis mox pauperes ac servos pro Dei filiis habendos esse docobit eos cicer vix meminit homines M. Nec satis laniam disinendi sublimitatem cum Spei rima ea in agendo socordia una in eodem homine conciliare valeas.
Nam Me 3 esti istiusmodi in Stoicorum libris
agitabatur, bonis viri esse in maxima cariari an-mnue familiam non alere aut eum in mari,acturus ueten χιμι, equine pretiosi potius sapiens, an servuli vilis jaetiaram furere deberet re multum in utramque pariem disputata, ad extremum Hecato, unus e princi-
85쪽
pibus Stoicis, utilitate ossicium magis dirigendum quam humanitate censebat. Quid autem Cicero, qui eximiam hunc sententiam retulit annuit silentio magistro sane assentiens. Plura vero de servis, in librorum de Rep. fragmentis, invenias. Nam quum de imperiorum disserentia disputaret, et hujus rei similitudinem ex natura hominis assumeret, ut tuis dixit imperari eo oris membris, propter obediandi facilitatem, vitiosas vero animi partea, ut servos aperiore imperio coerceri 13. Quem locum istum retulit Divus Augustinus contra Iul. elag. IV, 6 . . Domini servum, aiebat Cicero, ita saligant. ut optima pars animi, id est sapientia ejusdem animi, vitiosas imbecillasque partes, ut libidines scilicet
. ut iracundias, ut perturbationes caeteras a Itaque SerVOS, tanquam jumenta, aut sera potius, ex humanitate quodam modo dicit. Ubi igitur jam illa est omnium hominum cum iis societas Sed ea servitii necessitas jampridem adeo in consuetudinem verterat, ut nec Aristoteles modo, sed ne ipse quidem Plato eam
alterius partis hominum depravationem naturae repugnare senserit. Nam Servitutem uterque tuetur commendatque, et ad illius quam animo excogitaverat civitatis instituta accommodat. Vincebat enim apud eos
publica utilitas. Qui ver ultra ipse progredi Cicero
Rusu eSset, cui praeterquam quod totam aetatem ingerenda Rep. exegerat, Semper ante oculo obversuri debuit recens ista servilium bellorum memoria
ii August. de Civii Dei, XlV, 23.
86쪽
- 5 --Quam doctrinae sublimitatem per totam vitam tenuit
. ni mores, lim duri immota Catonis Secta fuit, servare moduminemque tenere, iniuramque sequi, patriaeque impender vitam, Ne sibi, sed toti genitum se eredere mundo si .
Nusquam prosecto eam humanae societatis opinioneuhelarius expressam invenias: si jam vero quaesieris, quid inde ad usum vitae Cicero exprompserit, tum apparebit universum illud antiquae doctrinae vitium, sterilitas scilicet atque in agendo imbecillitas. Quam enim sapientes veritatem vi rationis saepe perspexerant, eum inutilem iacuisse dixeris, donec ignavum Christus divino quodam spiritu suscitaret et ab otiosa contemplatione invitam et mores devocaret. - Quid prosuit, quod adeo magnifice de divino illo hominum consorti Cicero disputasset, si quid ex hoc proposito sequeretur, quidve praesertim de iniqua servorum conditione existimandum esset, aut omnino non viderit, aut cogere noluerit Nusquam enim, cum ad usum venit, idem dubitasse videtur, qui jure pars hominum ab altera parte pecudibus exaequaretur Lex Aquilia . Dum Christus contra mox pauperes ac servo pro Dei filiis habendos esse docebit, eos Cicer vix meminit homines esse Nec satis tantam disserendi sublimitatem cum asperrima e in agendo socordia una in eodem mine conciliare valeaS.
Nam saepe quaestio istiusmodi in Stoicorum libris
agitabatur, bonine viri esse in maxima caritale an-nome, familiam non alere aut, cum in mariiserum facienda Maeι, equine preti l potius sapiens, an serpuli vilis jaeturam facere deberet re multum in utramque pariem disputata, ad extremum ecato, unus e princi-
87쪽
pibus Stoicis utilitate ossicium magis dirigendum quam humanitate censebat. Quid autem Cicero, qui eximiam hanc sententiam retulit Annuit silentio magistro sane assentiens. Plura vero de servis, in librorum de Rep. fragmentis, invenias. Nam quum de imperiorum disserentia disputaret, et hujus rei similitudinem ex natura hominis assumeret, ut uiis dixit imperari corporis membris, propter obediendi facilitatem, vitiosas vero animi partea, ut servos asperiore imperio coerceri 13. Quem lο- cum totum retulit Divus Augustinus contra Iul. elag. IV, 6 . . Domini servum, aiebat Cicero, ita saligant. ut optima pars animi, id est sapientia ejusdem animi, vitiosas imbecillusque partes, ut libidines scilicet,
ut iracundias, ut perturbationes caeteras a Itaque Servos, tanquam jumenta, aut seras potius, echum
nitate quodam modo dicit. Ubi igitur jam illa est omnium hominum cum iis societas Sed ea servitii necessitas jampridem adeo in consuetudinem verterat, ut nec Aristoteles modo, sed ne ipse quidem Pluto eam
alterius partis hominum depravationem naturae repugnare senserit. Nam servitutem uterque tuetur commendatque, et ad illius quam animo excogitaverat civitatis instituta accommodat. Vincebat enim apud eos
publica utilitas. Qui vero ultra ipse progredi Cicero
Rusu esset, cui praeterquam quod totam aetatem ingerenda Rep. exegerat, semper ante oculo obversari debuit recens ista servilium bellorum memoria
i 0 August. de Civit. Dei, XlV, 23.
88쪽
De Ureli. - uuatenus vir bonus privatis utilitatibus possit consulere. De honestis ambitionis artibus.
Omni igitur ratione colenda et retinenda justitia est, tum ipsa propter sese, tum propter amplissea- iisnem honoris ac gloriae.
Postquam Reip. civis satisfecit, tum sibi suisque licet inservire. - Quid igitur sibi quisque debeat, quatenusque domesticis rebus honeste consuleret Sit, se cundo sui operis libro subtiliter Cicero exsequitur, statuitque. Iam unaetium supra vidimus , a principibus Stoae dissentientem, praeter id quod absolute honestum esset et per se expetendum, multa quoque alia re approbare, ut divitias, honores et Similia, quae, quamvis per se nihil honestum, nihil turpe habeant, non tamen despiciendae videantur, quippe quum plurimum ad emficiendam vitam beatam proficiant. Itaque res istiu modi quasi medias et per se indisserentes αλα οραζ esse docebat; quae in ullas atque ullas qualitates converti possent, prout quisque iis bene aut male uteretur :easdem nempe pariter aut in virtutis similitudinem, si bene tractarentur, adduci posse, aut si male in vitium
depravari. Inde Secunda Sua, αιτα το Καθηκου ossicia ad popularem captum compOSuerat
Sic et Tullius, quoniam non ad perfectos homines ac plane sapientes scribebat, totus hic semiae in mediocribus istis atque inter utilitatem virtutemque temperatis Lliciis est. Bonum itaque virum tam parum ab augendis propriis rebus deterrere cogitat, ut minutissime
89쪽
- contra disputet, unde Opes legitime parentur ac protenus ipsam rursus Uuluatem in suas quoque partes deScribere et intra justos sine reductam, cum media quadam honestate componere instituit. lerumque enim vera hominis utilitas cum honesto adeo conjungitur, ut res altera alteri opituletur nec prosecto ea naturae rerum discordia est quod Stoici censebant), ut nemo sibi caeterisque simul possit consulere, et ad virtutem eniti, nisi prius ali Omnia animi momenta compeScuerit. Sed contra, quamvis honestum ab utili, utileque ab eo quod placet distingui debeat, ista tamenonini inter se natura disjuncta, saepe in eadem re ita conjunguntur, ut ad unum sinem spectent, ratioque cum animi assectibus ad id obtinendum congruat. Quantum ea virtutis cum utilitate conjunctae institutio, munorum praesertim moribus consonuerit, satis apparet. Quis enim Romanam avaritiam ignoret, asperioremve illum Catonem, veterum morum sectatorem, id unum quod sibi patriaeque utile esset spectantem, neque quidquam pro honesto ducentem, unde nullum fructum perciperet Istis autem hominibus, qui utilitatem ante caetera omnia in publicis privatisque rebus conSectarentur, jam ostentare voluit Cicero quamdam esse honestam suis quoque opibus consulendi
rationem, neque adeo asperam et a communi usu aversam viam virtutis esse.
Non iis tamen in utilitatibus senator coamaoratur, quae ex operosis artibus percipi possint quippe qui haud ignobiles homines, artificiis negotiisve disditos, sed adolescentes tantummodo splendido ex loco risS, in sua honestatis adumbratione, respiciat. Os Vero eximia cum subtilitate addocet, quibus bonis artibus hominum animos quisque sibi conciliare, et ad Remp. cum dignitate accedere possit. Virtutemque , in eo
90쪽
Postquam Reip. inissat assecit luna sibi suis questicUt inservire Quid iratur sibi quisque debeat quaiU nusque domestici rebus honeste consulere possit, C cundo sui operis libro subtiliter Cicero exsequitur si tuitque. Jam Panaetiunt supra vidimus a principibiis: diSSentienterim praeter id quod absolute hone '
et per Se expetendum, multa quoque Mi RS
bare, ut divitias, honores et similiis nihil honestum nihil turpe εdespieiendae Videantur, quippe quulficiendam vitam beatam proficiant na odi quasi medias et per se indissereni docebat quae in alia atque nitasPOSSent, prout uim ii iis bene
easdem nempe pariter aut in virtutis sin bene tractarentur, adduci Posse aut si iiiii depravari. Inde Secunda Sua. populareni Cuptum Colup
Sic et Τullius, quoni plane sapientes scribebi istis atque inter utilii liciis est monuin il ς lis Propi iis rebi