장음표시 사용
151쪽
1N L AM 1 DI A L. 73 pientiae dicatur. Atque ejusmodi axiomatum ita catholicorum judicium verisi a & prima scientia est.
Axisma deindri Haec secunda enuntiati divisio,abadjunctis simia est,iisque propriis. Soli enim enunci
tioni,id est,affirmationi aut negationi proprie inest v ritas aut falsitas. Contingens aut Haec divisio non est reciproca: quia convenit etiam enunciato falso. Est igiatur generalis divisio enunciati , non autem specialis, e- nunciati veri. Contingens verum, est quod sic verum est,ut aliquando falsum esse possit: Contingens falsum, quod sic fulsum est,ut aliquando verum este possit. N cessarium verum, est quod semper verum, nunquam. falsiim est : Necessarium falsium, quod semper falsum est,nunquam verum. Hoc postremum speciali vocabulo nominatur impossibile: ejus verooppositum, appe latur vocabulo generali necessarium. Qua praeteritorumJ Opinio omnis quatenus opinio,incerta est: opianari enim dicitur,qui non certo scit,sed dubitat. Futurorum per natur.J Hinc illud in scholis tritum, Futurorum contingentium non est determinata veritas.ubi notandum, omnia futura a Deo certo sciri: ab homunibus autem ea tantum quae a Deo praedicta sunt. Ideo ait auilior, Per naturam . quasi dicat: At per patefacti nem divinam, futurorum certa scientia est. Hinc J bus, Scio, inquit, me hac pelle mea iterum circumdatum iri, & visurum Deum oculis meis, me inquam 3c non alium. De omni J At hoc ipsum quod hic milior affirmat de necessario enunciato, non videtur verum de omni: sed tantum de generali seu universali: ut, Omne animal sentit. De speciali autem,sive infinito,sive pro prio , non videtur verum: ut, Quoddam animal est rationale, Socrates est homo. Verum haec quoque via dentur admittere appellationem κατα παντορ: si & infinitum certa specie definiatur, & individuum exa
junctis dividat . u Quoddam animal nempe homo
152쪽
est rationale. Socrates sive disputans,sive coenans: sive Athenis sit, sive alibi: siveheri, sive hodie,sive cras, &c.1 est homo. Axioma homogene J Attingitur hic nova enunciati divisio, in homogeneum &heterogenem Quae vocabula e Graecis ὁμγωὰς & ε ερογενὲς dcflexa, . Latine sonant quasi dicas Congener&Disgeneri H mogeneum igitur en unciatum erit, cujus paries inter se consentaneae sunt: heterogeneum, cujus dissentaneae. Quando partessunt essentiales interseri id est,Quando partium altera ad essentiam alterius pertinet. Ueso maJ ut Homo est rationalis, Homo est risibilis,Homo est animal. Catholicum Sic appellatur per synecdo- clien generisfintelligitur enim catholicum primum seu
reciprocum. Itaque attingitur & hic nova enunciati dia visio, nempe in catholicum seu reciprocum,& non cotholicum seu non reciprocum. Reciprocum enunciatu est,cujus partes inter se permutantur, seu ultro citroque commeant: ut quando definitio enunciatur de definito,
divisio de diviso proprium adjunctum de sit ecto. Si
gulorum exempla habes in textu. Non reciprocv,comtra: ut,Homo est animal. καθολου πζωτονJ καθολου quitidem appellatur, quia consequens verum est de antec dente toto seu omni, καθ' οὐ οῦ κατα παντος : σκωτον vero, quia consequens de antecedente dicitur κωτα,:, id
est primo, ita ut de nullo alio dicatur prius. ut, habere tres angulos duobus rectis aequales, dicitur de triangulo primu deinde & posterius de unaquaque specie tria anguli. Itaque hoc enunciatum, uicrurus habet tres duobus rectis pares, est quidem κατα-ντος, seu καθο- : at non est καθολου σαῶτον,quia consequens non diciatur primo de isto antecedente, sed de alio, videlicet triuangulo. Quam meam illorum verborum expositi nem , & planam & veram, cuidam nuper in sua in L sicam Aristotelis introdqctione ad hunc modum re-ο, prehendere atque exagitare visum est. Quid audio 3a, inquit. κατα παντος Sc καθολου idem sent & unicus gra- ,, d . propositio ista, . illaurus habet taes, καρολου est. καρέ-
153쪽
i θολ ου & καθολου πρωτον duo diversa sunt. tum subjun- α git: Atqui, ut υς ερον πο ερονομηρικῶs respondeamuS, re καθολου &-ῶτον idem prorius sunt Aristoteli: neque s - αlum ab Aristotele pro eode sumuntur, sed ab ipso quoq; .e
Ramo: qui omne axioma catholicum,reciprocum esse te definit. Quo igitur pacto καθολου erit propositio,in qua, re Habere tres, deisoscete enunciatur 3 num praedicatum iacum sis ecto reciprocatur ξ Exquo simul squet multu iainter se differre, τα πανJός& καθολου: qui non qui equid κατα -ντος est, θολου sit:ut vel ex ipso Ramo adi iaparet. Per κατα -ποι enim Aristoteles vult,totu subj uetum a praedicato comprehendi: licet pr dicatum latius iapateat subjecto: per καθολου aure,vult etiam universum ie& totum praedicatum in subjecto esse, dc cum subjecto iareciprocari: ut perspicuum sit,sicut in κατα - ντος,par- reticula παντος , subjectum notatur: sic vocem καθολου ad ..praedicatum pertinere: quod totum de universum vult a re subjecto comprehendi. Haec ille. Quae quidem quam a j ustam mei reprehensionem, quamq; veram & sibi co- 'stantem doctrinam contineant,age parumper dispici mus. Duo autem in verbis meis reprehendit: primum, quod scripsi, hoc enunciatum Equicrurus habet tres duobusrectis pares esse καθολου : deinde, quod καταπαντορ & καθολου tanquam idem significantia conju L. Primum illud reprehendit hoc syllogisno: Καθολου et ζῶrον,νdem prorsussunt Ara telis i m
At inproposito enunciatopraedicarum cum subiem
non reciprocatur : Ergo enunciarum istadnon es καθολου.
Respondeo ad propositionem: Si καθολου idem pro sus significat Aristoteli quod πρῶτον: quorsum ergo hoc illi adjungit, neque contentus est appellare vel καθολου tantum,vel αωτον tantum3Sed de hoc paulo post. Nunc primo omnium placet adversatio opponere clarus. viarum Jacobum Scheccium praeceptorem meum: qui in commentariis suis in organum,tum alibi,inter
154쪽
rreor e & θολου ἀπλως expresse distinguit: tum in primum prior. analyt. καθόλου &-ωτον in θ ολου tam diserte discriminat ut si quis verba mea cum illius conferat, me mea inde descripsille putare possit. tantu est utriusque consensio. nec mirum: quum mihi mea scribenti, doctrina a praeceptore accepta in memoria redierit: quem memineram, inter καθολου prioristicum&posterioristia
cum sic enim ille in scholis loquebaturi subinde distinguere. Quare haud pigebit,totu illum locum huc trans uribere. Verba igitur Scheccii loco citato pag 2 I. infi-' , , ne ac deinceps liaec si1nt: Aristoteles libro altero post D riorum analyticorum, simpliciter καθολου&γαῶτον καρο- is λου, sic distinguit: ut illud nimirum non sit cum sula
D cho reciprocviri hoc ver o,sit reciprocum. ut,babere tresis angulos duobus rectis aequos, respectu scaleni, καῖρλatis simpliciter diciturised respectu triangtili ,πζωτον ραθολου-
Quid his verbis ad meam expolitionem stabiliendam: dici potest clarius 3 At hic scilicet proferentur verba Ariastotelis: eaque de Scheccio praeceptori,& mihi discipulo,
tanquam locupletissimi testes opponenim . Etenim Ariastoteles ubi de tribus istis necessariarum enunciationa G.r ΟΠ.4. gradibus agit,inter alia sic dicit: το δε καθόνου υ χαρχὴ το--θt. . q. τε, ο νύκἐπὶτῆτυχονδερ,ὰΜyri irae δέκνέητω. id est καθολου vero tunc est,quum non de quovis, sed de primo demonstratur. Sic enim legendum este, tum ex Arist
telis proposito,tum e sequentibus ibi verbis colligo:quuin meis exemplaribus, id est Basiliensi duplici, legatur
mendose ad hunc modum: το καθολ)ου δὲ υ -ρχ τοτε, οτορο επι τοῦ τυχώ ς-κωτου ἰ Apparet autem ex his verbis, καθολου & ακωτον Aristotcli luc prorsus idem esse: id quod adversarius contendit. Concedo sane sed ita tamen concedo,ut vicissim ab illo concedi postulem, id quod vere negare non poterit: Aristotelem. vocem καρολου, quum sic ea utitur, per synecdochen g veris, vel per grammaticam ellipsin vocabuli κωτον,
usurpare, brevitatis gratia : quippe qui mox capite se quente propxie loquens & integra appellatione utens,.
155쪽
πρωτον καθολου & καθολη πωτον nominat. Quorsum vero haec duo conjungit, nisi ut vocem καθολου per vocem σαῶτον restringat: dc ita inter se eo λου simpliciter dictum& καθολου αωτον distinguat Z quippe quod non omne
καθολου, καθολου et ζωτον sit.meminerat cium,se in prioriabus analyticis propositioni καθολου,propositionem την s Ob-μ g, hoc est universali particularem opposuisse. Idem dicendum elide voce Catholicum, qua hoc loco Ramus, Aristotelem imitatus, utitur. Hisce ita explicatis, concedo jam: enunciatum istud deisoscete non esse καθόλου : nempe significatione illa synecdochim,qua a cipitur pro καθόλου Mῶτον : at interim contendo, este καθόλου proprie loquendo: quo nimirum sensit ego illud hic καθολου esse dixi. Sed illud quoque observandum, milii falso ab adve sario assingi, quasi καθολου &καθολου πιωτον inter sese tanquam duo diversa opposuissem: quum tamen nihil aliud egerim, quam ut rationem istius appellationis e ponerem quae ab Aristotele accepta hic traditur, nempe
καθολου σαῶτον. Itaque primum exposui, cur tertius illo necetiariae entuaciationis gradus appelletur καθολκ: deinde cur vocetur etiam πζωτον.Non igitur καθόλου & κα- ρόλου κωτον , taquam diversos gradus inter sese opposui. Sed videam us niuic reprehensionem alteram ea conis cluditur hoc enthymemate:
Non omne κατα παντος, ecteriam καθόλου.
Ergo κατα παντος σκαθόλου, non significans
Concedo consequens,intellectum de καθολου πρωτον:de quo loquitur antecedens.at hoc no pugnat cum mea irmatione, qua vocem καθολου non synecdochice accepi pro καθολου πζωτον, sed proprie pro κατα παντος. Sed addit ille, Per καταπαντορ Aristoteles vult, totum a
subjectum a praedicato comprehendi: licet praedicatum μlatius pateat si ecto. Quid hic sibi vult illud Licet 3 uQuasi vero no necesse sit, praedicatum latius patEre subjecto, si subjectum totum apraedicato comprehedat .
156쪽
quicquid enim comerehenditur, ideo a quo comprehenditur,angustius sit necesse est. Inepte igitur ac ridicule colentanea discrevita ut si quis diceret,Licet animal latius pateat homine: tame homo ab animali compre- . henditur. Sed quae subjungit, non minus vitiosa sunt, D immo longε vitioliora.est enim: Per καθολου autem vult
D Aristoteles) etiam universuin & totum praedicatum in ,, subjecto esse, & cum subjecto reciprocari: ut perspicuuν ν fit, sicut in κατα παπος, particula παντος subjectum no-M tatur: sic vocem καθολου ad praedicatum pertinere: quod si totum&universum vult a subjecto comprehendi. Hic quot sententiae,tot errata sunt. Primum erratu est,quod
tanquam idem significantia proponit hqc duo enunciata: Praedicatum totum in subjecto esse, & Praedicatumcumsi lecto reciprocara. Lonuiuam,amma di Otinari est in homine,& tamen cum homine no reciprocatur. S
cundum erratum est,quod ex illa definitione τοῦ καθολου deducit ac infert, vocem καθολου ad praedicatum pertia
quam,hoc &falsum est, & ex illo non efficitur. Falsit
tem manifeste convincit vocum istarum analogia. Pl nε enim ut praedicatum dicitur praedicari κατα παντος,
scilicet υποκ μένου, id est de subjecto omni: sic etiam idepraedicatum dicitur: praedicari καθ' ολου, st. ὐποκέμενου, id est de subjecto toto. Inconsequentia vero perspicitur exco, quod etsi καθολου concedatur recte definiri enunci tum cujus prςdicatum & totum in subjecto est,& etiam cum subjecto reciprocatur: no tamen hinc sequitur,v cem καθολου in istius enuciati appellatione pertinere ad praedicatum.Quin pari ratione sequeretur,vocem κάοὶ παντος similiter ad pr dicatum pertinere: quippe quum unciati καὶα παπορ, praedicatum totum in subjectost. Tertium erratum,idque omnium gravissimum est, quod dici t Aristotelem velle in enunciato νιαθολ id est καθολ- κω ν praedicatum totum & universum a su
jecto comprehendi. At primum falso hoc Aris Iteli attribuitur: deinde sententia ipsa haec &per se Basa est, A
157쪽
eum prima illa pugnat.Etenim definivit τι καθολου, id in se cujus praedicatum cum subjecto reciprocetur: at quae
inter sese reciprocatur, eorum neutrum ab altero comprehenditur : sunt enim illa aequalia,id est aeque late potentia: quod autem ab altero compreheditu id illo angustius esse ac minus late patere oportet. Quare haec postrema sententia omnium falsissima est.Atq; haech bui quae hoc tempore quasi extra propositum,ad tueam praesentis loci expositionem ab injusta reprelaensione vindicandam huc insererem: quae quidem studioso i chori non prorsus inutilia fore spero. Uniseersaliter pomumJVidetur potius vertendum IDNemo primo:
ut καθολου vim habeat nominis, αωτον autem adverbi pro κωτως,primb.Sic enim vocatur enunciatum, cujus
consequens de antecedente dicitur non solum toto sere omni,sed etiam primo seu proxime,ac proinde reciproce. Leges Aureae profecto leges:quarum observatione nosterauthor aliquot artes liberales melius, quam a
tea quisquam, tradidit. Quid enim quaeso ad perfectam artium doctrina desiderari merito possit: si omnia quae
in arte traduntur sint veran quidem semper veraeseinis de si eadem ad essentiam artis pertineant non autem a
liena & adventitia sint: postremo, si singula artis docuis menta semel tantsim sint tradita,non multoties iterata: quod fit si sint reciproca quum scilicet quae totius gen vis propria sunt, toti generi simul, non autem singulis
speciebus seorsum tribuuntur: atque ita semel tantum, non autem saepius docentur. Itinam vero omnes bonae artes secundum has leges descriptae extarent. CAP. q. DE AXIO MATE SIMPLICI.
Aloe, haec de communibus axiomatis 'as ehioninus,species sequuntur.Axioma est' simplex aut compositum.Simplex es quod verbi. vincul continetur, Itaq; Armato vel 'n gato verno assirmatur vel negatur: ut, Ignis
158쪽
x PI s C. t ut M A D. urit: Ignis est calidus: Ignis non est aqua: Hesipnis) est 'anteced*ns:urit,' consequens. Atq; hic prima est inventarii rerum dispositio,caunsae cum effecto,ut in primo exemplo: si1bjecticum adjuncto, ut in secundo : dissentanei cum dissentaneo,ut in tertio:quomodo argumem
tu quodlibet enunciari potest exceptis pleniscoparationibus & distributionibus consent nea quidem Uirmando,distentanea negado. Axioma simplex, est 'generale aut speciale.
Generale, 'quando commune cosequens 'attribuitur generaliter communi antecedenti.
atque hic' cotradictio' non semper dividit ustum & falsum, sed contingentium utraq; pars falsa potest esse, ut:
Omnis in urbe locus Basis prHucet amoenis. Em in urbe locus B Mispraelucet amoenis. Item non c5tingentium: ut, Omne animal est rationale: Nullum animal est rationale. Axioma speciale est, 'quando consequens non omni antecedenti attribuitur :& hic c tradictio emper dividit verum a falso. Speci se est 'particulare aut proprium. Particulare, quando consequens 'commune antecedenti 'particulariter attribuitur: Huic autem axi mali 'generaliter contradicitur: e liquid igno cendum e T: Nihilignossendum m. e liqua clementia non eΗ laudandar: Omnis clementia in laudanda. Axio
159쪽
e Negatum. c Verum Falsum. c Conti nynsc Necessarium.
IN RAMI DIAL t 3 Axioma'proprium est,quando consequens antecedenti proprio attribuitur: ut, Fabulla est bella, cujus negatio&'contradictio est, F bulla non est bella.
Assectisnui J Hoc non videtur verum κατα - τοι:Quum enim quinq; divisiones praecesserint,& sexta sequatvia: prima sumta est a forma: secunda, a propriis adjunctis seu affectionibus: reliquς omnes ab adjunctis communibus. Quod ut planius demonstrari possit,singulas has divisiones ante oculos delinea .c Assirmatum C Homogeneunt' Heterogeneum.
Harum enunciati divisonum primam, si tam esse dico a forma: quia amrmatio & negatio dant en unci to suum esse, seu ut noster author loquitur per a m tionem & negationem enunciatum est id quod est, & a caeteris omnibus rebus distinguitur. quippe quicunque aliquid enunciat, is quatenus enunciat, aut aflirmat aut negat. Quare Hrmatio & negatio en uciati forma est. Secunda divisio sumta est a propriis ad unctis. Etenim veritas & falsitas propriae enunciati qualitates sunt:quae ex ipsius forma emergunt, adeoque ipsius essentiam sequuntur: non minus quam ridendi Acultas vim ratiocinandi sequitur in homine nec ulli praeterea rei competunt. Jam ad tertiam divisionem quod attinet rcoi tingentiam & necessitatem qualitates communes esse
censeo en unciatorum & rerum tum naturalium,tuli manartim, tum vero earum alteram ctiam divinarum.
In rebus enim naturalibus contingere dicitur quod ita Evenit,ut etiamsi secus evenisset, nihil tamen propterea contra naturam accidisset: ut si verbi caussa quuin heri vesperi caelum rψbuerit, hodie manc strenum sita j
160쪽
Necessario autem fieri in rebus naturalibus dicitur. quod per naturam fieri aliter non potest: quodque si liter eveniat, contra naturam evenit: ut quum ignis nourebat juvenes illos Istaelitas in clibano ardentissimo regis Babylonii. Jam in rebus humanis contingere diacuntur, quae ita ab homine fiunt, ut etiamsi secus fieret. nihil tamen contra natura humanae voluntatis qua nuhil mutabilius est) fieret. Necessario autem fieri inimbus humanis dictitur,quae fiunt ab homine ex vi decreti divini: quo modo Judas Iscariotes necessario prodidit dominum, ut satisfieret scilicet decreto Dei de rediamendis per filii sui mortem electis: quae tamenJudae ctio,sua natura fuit contingens. Etsi enim Christum no prodidissetJudas,nihil tamen contra naturam volunt iis humanae qua Judas erat praeditus, actum vel potius omissum fuisset.Porro in rebus divinis contingentia i cum nullum habet: sed sola ibi necessitas est.Deus enim quicquid est, necessario est: & quicquid agit facitve,n cessario agit & facit: veruntamen voluntate liberrima. Necessitas enim quae in Deo est, libertatem voluntatis non tollit: &est summa Dei pet Sectio: qua fit ut Deus non possit non esse bonus: & ut quicquid agit aut facit, non possit non bene agere aut facere. Ex his quae exposui, intelligitur: csitingentiam & necessitatem, proprias enunciatorum differentias non esse. Sequitur divisio quarta cujus differentiae similiter aliarum quoq; rerum
communes stini.Etenim ομογενήα sive συγsεν α& mρο in rebus fuit antequam homo esset a Deo condiatus,ac proinde antequam quicquam de rebus en unci
re posset.Verbi caussa, herbae & arbores ix stellae & avesct pisces & quadrupedes:singula inquam liaec cum inter se homogenea, tum alia aliis heterogenea fuerunt, a tequam primi nostri parentes fisissent a Deo conditi. Jam nec quinta divisio differentias proprias habet.nam
reciprocatio ejusq; cotrarium non enunciatorum pro priae affectiones sunt: sed communes etiam notionibus
simplicibus: ut relatis, ut definitioni,ut distributioni, ut