장음표시 사용
171쪽
IN RAMI DIAL 1Π--Si miserumfortuna Sinonem Anxit. Nanu etiam mendacems improba finget. cujus negatio est, Vonsi miserumfortuna Sinonem Irinxit anum etiam endacem I improbasinget. Conjuiuio etiam haec interdu negatur apertius,negando consequentia: ut pro Amermo sccontinuo si me in scariorum grege contuli, si- carius sum. De Fato, 'Nec si omne enunciatu. veru cst aut falsam, sequitur illico caussas esse Mimmutabiles. Assirmatio.n. ligniscar,si sit an- μtecedens, etiam consequens esse. Negatio itaque & c5tradictio statuit, si sit antecedens, noideo conseques esse.Quare cumjudicabis,connexum absolute verum esse;necessarium quoque judicabis: &intelliges, hac necessitatem e- necessaria partium connexione oriri, quae ipsa potest esse vel in falsis partibus:ui,Si homo est leo,est etiam quadrupes, necessariu in conexu est. At si connexio sit contingens & pro sua t tum probabilitate ponatur, judicium ejus tantum opinio fu erit: ut Terent. An dr. Paphilesii Vactia odie postremum me vides. Connexo axiomati affinis est ista consequetiar relatio: ut, 'Cum Tullius sit orator, est etiam peritus bene dicendi.
Homa connexum J Vulgo appellatur Pr positio conditionalis: sicut superior copulativa. Divitiditur enim xulgo propositio in categoricam &hyp theticam:deinde hypothetica in condicionale,copulati
vam & dis unctivam. Quae utraque divisio vitiosa est.
172쪽
Prior ideo:primum,quia partes no stini inter se dissenta.. neq:na hypothetica propositio est etia categoricarila κουρο γρει,piscat,id est,enutiat aliquid de aliquo: ut Sisol lucet, dies est. Deinde ideo quia partes no sunt cu toto rociprocς:Nam omnis quide categorica id est,simplex,omnisq; hypothetica est propositio:at non omnis,ppositio est categorica,id est,simplex vel hypothetica quippe ypositiones copulativς & disjuctivς neq; categoricς sui, id est, simplices: neq; hypotheticae,id est,conditionales. Altera divisio similiter vitiosa est: partim propter αδελ- χιαν inebri primi:hypothetica.n. Gincis ide est qFLati
tim Ppter falsitate mcbroru reliquoru quippe q cu toto dissentaneae senimulta.n. hypothetica vel copulativa vel disjuctiva est. Repudiata igitur in vitiosa divisione rei neamus bona & legitimam qua noster author tradidit. Nonsi miserqDimplex est ratio c5tradicendi enunciatis c5neris affirmatis. Audin.negatur solii cosequetia: & tuc adverbiu negassi pponitur cojuctioni conexivet: aut affirmafetia cosequetia c5trarii:& tuc adverbiu negadi proponis verbo substativo enuciati cosequetis.Exepla primetis cotradictionis sunt in textu:posterioris est hoc: tio dicit Si De' nos castigat, odit nos. Verbu Dei c5tradicit, Si Deus nos castigat,no odit nos,sed amat nos. Na qua
judicamur a Domino castigamur, ne cum mudo coa
mnemur: i . rara rate, Que diligit Domiti' castigat:& flagellat omne filiuque recipit. Hebr.I2, 6.'Οv. 3,II.
Sed prior ratio negadi proprie huj iis est loci:quia p eam negaspsa conexio. No cotinuo Sic, N5 c5 inub si Christus in publicanoru grege se cotulit, socius publicanora sitit. μυῖ Sic, Non si corp' Christi personaliter unita est τω λογον, sequitur illico istud esse ubiq;. Pamphil
Hujus generis ensifata sunt promissiones & cominatiaones liominii coditionales:id wpter volutatis laumanet mutabilitatem , vel etia propter promittentiu comminantiumve simulationem. Cum Tum J Hujusmodi
oratio videtur potius enthymema esse, id est syllogism
173쪽
impetiemis, cui deest propositio: idq; propterea, quod
antecedens tanquam certum amrmatur. Perinde enim .
est ac si dicatur: Tullius est orator: Ergo est etiam pemtus bene dicendi. Sisin Id est, Si maximό sit antec dens,non tamen ideo cousequens este. C A P. 7. DE AXIOMΛTE
discreto. Axioma segregativum,est cujus conjunctio est segregativa : ideoque argumenta dissent nea enunciat. Enunciatum segregativum, est discretum aut disjunctum. Discretum, cujus conjunctio est discretiva. Itaque e dissentaneis praecipue diversa ennnciati s Tusc. Quanquam sensu corporis judicentur, ad animum referri ἐι tamen cujus negatio & contradictio est,' mquanquam corporis sensia judicentur, tamen ad animum referri: ves,Quanquam sensis comporis judicentur . non tamen ad animum re ferri. Nam, Tamen, est hic conjunctio praecipua. Discretum enunciatum udicatur esse ve
rum & legitimum, si partes non solum verae: sed etiam ciscretae sint: falsum vel ridiculum
CH- negati Negatio discreti potest etiam esse negatio copulati ut bene Talaeus annotavit. ut si retur, Et abest a culpa & caret suspicione: tum discretia opp0neretur, Quanquam abest a culpa, suspicione t men non caret. Vel, Quanquam caret suspicione,non tamen abest a culpa. Eodem modo enunciato connexo contradici posse Talarusjudicat: ut, Si abest a culpa,c ret etiam suspicione: Quanquam abest a culpa,non tamen caret suspicione. Quod mihi non videtur. Quia
174쪽
' connexi antecedens non verό -rmatur, sed tantum amrmatio ejus fingitur: at discretum negatum, antec dens concedit & fatetur, taquam simpliciter & vere a. firmatum fuerit. Non quanquamJ Dubito an enunciatum discretum hoc modo negatiun videlicet adve
bio negandi notat protaseos seu antecedentis praeposito usu loquendi & exemplis probatorum authoru co firmari possit. Non tameni Hujusmodi enunciata dis. creta neSata, reperiuntur illa quidem apud bonos a thores: sed quod sciam) non habent hunc usum,ut ad hibeantur ad contradicendum enunciatis discretis es firmatis. Videtur aute enunciati discreti sive negati,sive assirmati ustis este duplex: alter inprolepsibus seu occupationibus,alter in contradicendo enunciatis copulatis
ex parte falsis. Ac in prolepsibus quidem usum habet
enunciatum discretum, quum enthymema defectum propositione,ita occupatur seu antevertitur,ut assumtio quidem concedatur,propositio autem negettia . ut I. de
Ossic. in principio, Cicero occupat hoc enthymema Marci silii: Abundo praeceptis plutosbphiae: ergo non proficiam legendis philosbphicis scriptis patris. Cicero respondet: Quanquam abundas praeceptis philosophiae, tamen proficies legendis meis scriptis.quasi dicat: Concedo assumtionem: sed nego propositionem, nempe, Si abundo praeceptis philosophiae, non proficiam legendis scriptis patris. vel , Quicunque abundat praeceptis phialosephiae, is non proficiet legendis scriptis Ciceronis. Sic 2 Eneid. quum Poeta narrasset, quomodo Pyrrhus tu expugnatione Troja: Polyten filium Priami persequens,ante ora patris occiderit: occupat hoc enthymema lectoris: Hic Priamus tenetur in media morte: eringo abstinuit ab increpando Pyrrho mortem intentam. te, ac potius visam ab eo supplex deprecatus est. Poetaxespondet
His Priamus quanquam in med Ayrm morte te
175쪽
. Quasi dicat: Concedo assumtionem, sed nego proinpositionem, nempe, Si Priamus in media jam morte tenebatur, ergo abstinuit ab increpatione Pyrrhi. vehQuicunque in media morte tenetur, is abstinet ab increpatione hostis. Sic quum caro nostra dicit; Deus nos castigat, ergo odit nos: re bondet spiritus, Quanquam Deus nos castigat, tamen non odit nos. Alter usius discreti enu'ciati est ad contradicendum enunciatis copulatis ex parte falsis : Etenim tunc pars vera a talsa discernitur atque distinguitur: ut, is opus& ingeniosus & formosus fuit. hoc enunciatum copulatum, falsum est ex parte posteriore. Ergo ei sic contra dicitur : Quanquam Esiopus fuit ingeniosus, non tamen fuit formosus. Eadem est ratio contradicendi, si enunciatum copulatum negans sit: ut, a sopus nec ingeniosus, nec sermosus fuit. hoc copulatum negans falsum est ex parte priore: eiq; sic contradicitur, uanis quam 2Esopus non fuit formosius, tamen fuit ingenio-Ius. VelridiculumJ ut,Quan uam Socrates est homo, tamen est animal rationale. hic segregantur consentanea,nempe definitum dc definitio: quae segregatio ridicula & inepta est. CAP. 8. DE AXIO MATEdisjun D. Axioma disjunctum, est axioma segregativum, cujus conjunctio est disjunctiva. ut I. Georgic. Illic, ut perhibent, aut intempesta et nox Semper, ta obtenta densantur nocte tens
brae: ut redit a nobis aurora, diemque reducit.
176쪽
, De Fat.' Omnis en uciatio est vera aut falsa 6 Hic significatur,e disjunctis unicum verum esse. Negatio igitur erit & contradictio: ' Non omnis enunciatio est vera aut falsa. Et contradictione significatur, non necessario alterutrum verum esse. Nam si disjunctio absolute vera est,est etiam necessaria: partesque disjum istae sunt oppositae sine ullo medio. V unt men quamvis absolute vera disjunctio, neces
saria quoque sit: tamen nihil necesse est partes
separatim necessarias esse: ut,Homo est nonus vel non est bonus, disjunctio necessaria esst: &tamen, Homo est bonus, non est enunciatio necessaria: Item,Homo non est bonus,non est enunciatio necessaria: sed disjunctionis neces , sitas pendet e necessaria partium oppositione& disjunctione, non ex earum necessaria Veriatate. Disjunctio autem plerumque est ex co ditione , ut si quaeratur, Utrum Cleon venerit, an Socrates: quia ita pactum sit, alterutru tam tum venturum esse. Itaq; si disjunctio sit comtingens , non est absolute vera, & tantum optinabilis est: qualis est frequenter in hominum usu. Ovid. in Epistola Leandri,ia ut mihi continget felix audacia salvo,
ut moraselliciti is amoris erit. Axioma di junctumJ Vulgo propositio disjunctiva.
Hoc enunciato proprii enunciatur dividio, ac proinde contraria medio carentia. I iri Hoc est, sub arcto per
totum anni tempus aut continua nox est sex mensium,
aut perpetuus totidem mensium dies. Hoc enunciatum
177쪽
IN RAMI DIAL rci non est disjunctivum, sed distributivum: de quorum
enunciatorum discrimine commodius disseretur in exemplo proxime sequente. Omnis enunciariri Hoc enunciatum non videtur esse compositum: ac proinde nec disjunctium, sed simplex. Rationes cur ita videatur, hae occurrunt. 1. Quoniam est enunciatum universiale: Omne autem enuciatum universale est iamplex: si quidem enunciatum simplex recte dividitur in universale
dc particulare & singulare: quomodo divisum fuit supra
cap. . 2. Quoniam ei contradicitur ut enunciato simplici, videlicet nota negationis praeposita signo quantitatis,non autem conjunctioni disjunctivae. 3. Quoniam non potest permutari enunciato connexo, in quo scilicet altera pars disjunctionis affirmetur, altera ne etur. . Quoniam non p bet usum ad syllbgisinum disjun- cium: non enim potest costituere illius propositionem. I. Quoniam ei non convenit enunciati disjuncti propria affectio, quae est, ut e disjunctis unicum verum sit.
Hic enim neutrum verum est. nam nec omnis enirn
ciatio est vera, nec latam omnis enunciatio est falsa. Hinc intelligi potest,distributionem non semper di junctive enunciari. Quo ergo alio modo quaerat aliquis) enunciatur Nempe interdum enunciatur distributive,hoc est, ita ut intelligatur antecedens in eas paristes quae in distributione enumerantur, tanquam in species distribui ac distingui: quod fit, quando distributio
de antecedente generali universaliter: ut hic, omnis nunciatio est vera aut falsa. sic, omne animal est rati nate aut irrationale. Disjunctive autem tum demum enunciatur distributio, quum enunciatur de specie aliqua ejus generis ad quod distributio proprie pertinet: tive ea species sit specialissima,hoc est res ungularis,quae vulgo individuum dicitur : ut, Socrates aut rationalis est, aut irranonalis:Sive sit species subalterna: ut, Homo aut rationalis est, aut irrationalis. H c significatur, ἡδυνιnctis cum suorum esseJ Hoc non est κατα -- τος : quia tantum verum est de enunciato disj uncto, ia
178쪽
quo divisio enunciatur de specie generis divisi: ut, Η in o aut rationalis est aut irrationalis. Falsum autem est de enunciato disjuncto, in quo divisio enuciatur de ipis genere divisio: ut,omne animal aut rationale est aut i rationale. hic enim no significatur e dis unctis unicum verum esse: sed significatur ambo simul sum ta,attamen disjunctim sumta, vera esse. Neutrum enim separatim
sumtu,verum est: ut,omne animal est rationale,omne animal est irrationale. IVon omn*s enunciatioJ De n
gatione enunciati dis uncti observandum, si assirin tum fuerit definitum, id est, signo quantitatis insigniatum, tum adverbiima negandi praeponi signo: ut hic,Omnis enunciatio aut vera est aut falsii: Non omnis eni clatio aut vera est aut falsa. Si ver5 Hrmatum fuerit indefinitum, id est, nullo signo quantitatis determin tum : tum adverbium negandi praeponi verbo substa livo: plane ut in enunciatis simplicibus. ut, Enunciatio est aut vera aut falsa : Enunciatio non est aut vera aut falsa. Aut mihil Enunciatio disjuncta Leandri liare est: Si navigem ad amicam: aut potiar eius amore, aut in mari moriens liberabor amoris molestia. haec disjunctio non est necessaria: quia poterat dari tertium. poterat enim fieri ut quidem vivus perveniret ad littus,
nec tamen amica potiretur. CAP. 9. DE SYLLOGISMO
G om partibus. Atque ejusmodijudicium est axiomaticum axiomatis' per se manifesti, sequitur dian octiticum. Dianoia est, cum aliud axioma ex alio deducitur: estq; syllogismus aut methodus hialogi simus est dianota, qua 'qu. aestio 'cum argu-
mento ita disponitur, ut 'posito antecedente, necesssario concludatur. Nam cum axioma
dubium 'sit quaestio essicitur, ad ejus fidem
179쪽
IN MAMI DIAL undem tertio argumento opus es 'cum qua stione collocato. Syllogismi antecedens par tes duas habet propositi me de assumtionem. Propositio, est prima pars antecedentis, qua quaestionis saltem consequens cum argumento disponitur: Assumtio est secunda pars antecedentis, 'quae assimitur e propositione. Syllogismi autem pars consequens es , quae complectitur partes quae'stionis, eamque concludit : unde coplexio & conclusio dicitur. ' Si
qua pars syllogisini defuerit, 'enthymema diacitur: si quid praeter il in tres partes accesserit,
'prosyllogismus. 'Partium etiam ordo sispeconfunditur: attamen si qua dubitatio propterea fuerit; ' explenda quae dessent: 'ampi tanda, quae supersunt: &pars quaelibct 'in locum redigenda est. PerseemanifestiJ Imo cujusvis enunciati, sive per se manifesti, sive indigentis demonstratione syllogistica.
Hoc igitur non est καθολου κωτον. DPogismusJ Συλο γισμος, Latine ratiocinatio,item argumentatio,ite con clusio : Germanice ein Schias reae Proprie videtur sugnificare ut Taheus annotat calculum Arithmeticum,
id est, collectionem: qualis fit ex additione variora nominum capitumq; summa quaedam. ut si dicas: Iste mihi debet duos florenos pro vino, & tres pro frumento: Ergo in summa debet mihi forenos quinque. Itaque
qua οJ Id est, enunciatum dubium de cujus veritate quaeritur. Metonymia adjuncti: Quaestio enim occi patur in enunciato dubio. item,Quaestio,scilicet cojuncta: nam simplex quaestio ασυαογιτος est, hoc est, non potest syllogismo concludi. synecdoche generis. item,
180쪽
IGF I. PIS C. 'ANIM A D. Quaestio, id est vel tota quaestio: ut fit in syllogismo c
posito: vel quaestionis partes singulatim,nempe seorsim antecedens, & seorsim consequens: ut fit in syllogismo simplici. Synecdoche generis alia. Ita perspicitur, tres
hic tropos in uno vocabulo concurrere. Cum argu
memoJ Hic argumenti vocabulum in propria significatione accipitur, pro eo quo quaestio arguitur, id est, consequens de antecedente vere enunciari demonstratur. Posito antecedente4 Id est ut vulgo loquunturin concessis praemissis,seu majore & minore propositione Necessario concludaturi Id est,ita demonstretur ut ne mo sanae mentis dubitare possit, quin enunciatu quod concluditur, verum sit, si enunciata duo ex quibus illud concluditur,vera sint: id est, quin conclusio sequatur ex praemissis. Malim dicere, Z. nam Quum sit, non significat idem quod Euando ef7 . sed idem valet quod Quia eL . quibus verbis hic peccaretur in legem G τα-ντος. Quaesito e cituri Ipsa enunciatio non es citur quaestio: sed quia dubia est,inde nascitur quaestio, qua de illius veritate qu ritu ut omni dubitatione su
lata,certa scientia comprehendatur. Et ad ejus demJId est ad faciendum ei fidem,ut ei fides habeatur,ut crodatur. Tertio argumentoJ Hic argumenti nomen pa tim proprie, partim κοι lex ητικως accipitur. In syllo
gisino enim runt tres termini:quorum unus tantum a gumentum proprie vocatur,vulgo medium: reliqui a tem duo vocantur terminus major & minor. Cum
quaestion Id est,cum partibus quaestionis sisillatim,s
mel cum una, & semel cum altera. Syagogi ni antec
densJ Syllogismi partitio, id est,in membra distributio,
ex quibus membris syllogismus integratur,quorum auterum dicitur authori Antecedens,alterum Cosequens: Graecis κορεσις & συμπ α nue. Propositionem Oisses m J Vulgo vocant propositionem majorem &mitinorem. Eva quae on acrem cosequensJ Id estinui clationis concludendae praedicatum seu attributu. Vulgo, Propositio major est quae continet terminum m jorem