장음표시 사용
61쪽
Privantia sunt contraria negantia, quorum alterum nςgat 'in eo tantum si ecto, in quo assirmatam suapte natura inest. Atque hic affirmatum dicitur habitus, negatum autem pria vatio. Sic motus δc quies. Sic ebrius & sobrius. Martial .lib. 3. Ebrius es nec enim faceres haeGobrius unquam.
Sic ' caecum esse & videre. Pro Callio 'Exia stat igitur ex hac familia aliquis,ac potissimum re
caecus ille. minimu enim dolorem capiet, qui re istam non videbit. Sic pauper & dives oppo- renuntur apud Martialcm lib. s.' Semper eris pauper sepauper es, Emiliane: Dantur opes nullis nunc, nisi divitibus. Talias int mors&vita in Miloniana:'Hujus cem ortis sedetis ultores, cujus vita, si putetis per ας vos restitui posse,nolitis Θ Item tacere & loqui. G1.Catil.'Quid expectas authoritatem loquen- tium,quorum volutatem tacitorum perspicis 3 GPro Marc.Doleo,cum resp.immortalis esse de- α beat, eam in unius mortalis anima cossistere. re
Sed dissentaneoru categoria sic est,unde quis
vis ab altero disterre quolibet modo possit.
In eo tantum sῖ4 Qiol ut lapis etsii facultate videndi
praeditus non est, tamen non dicitur caecus: quia lapis non est subjectum naturale visus, sed animal ocul tum : quod si visu careat,proprie caecum dicitur. Ita nec piscis proprie dicitur mutus : quia natura non habet' sermonis aut vocis organa. Ebraus esJ Enthymemain: Non es sobriu :ergo es cbrius:a negatione privati
62쪽
nis ad arumationem habitus. Cac esseJ sicc-tas mentis,id est ignorantia Dei, in qua homo nascitur, est privatio sapientiae illius & cognitionis Dei cum qua homo primum a Deo fuit conditus. Existat igituri Enthymema est: Appius est caecus: ergo no videbit Cl diam: ab assirmatione privationis ad negationem habitus ι seu potius actionis quae illius habitus propria est. Sempereris pauperJ Solis divitibus dantur opes: non igitur pauperibus. Consequutio hujus enthymematis
non pendet ex natura privantium:sed ex natura proprii. nam si tollas notam proprii, Solis: consequutio non valebit uisi dicas,Divitibus dantur opes: hinc non sequiatur: Ergo pauperibus non dantur. Hujus mortisJ E ethymema est, Si possetis vitam Clodio restituere,noli tis:non debetis igitur mortem ejus ulcisci.Consequutio similiter non pendet ex natura privantium,sed ex nat ra rarium. Pares enim animi assectiones sim Velle viatam alicujus restituere, & velle mortem ejus ulcisci cuid expectari Perspicis voluntatem tacitorum: ergo non est ut expectes auestoritatem loquentium. Argumentum similiter a pari est. paria enim haec fiunt Peripiacere voluntatem taciti, & audire loquentem quid velit. C A P. I 8. DE PARIBUS.
Argumenta simplicia ita fuerunt in conse taneis &dissentaneis: comparata simi,quae inter sie comparantur,quae tametsi ipsa compar tionis natura aeque nota sint; attamen alterum
altero alicui notius & illustrius esse potest: Sa peti notis brevius indicantur , aliquando partibus plenius distinguuntur: quae propositio,
redditioque nominantur: atq; omnino comparata etiam ficta arguunt fidemque faciunt.
Comparatio est in ' quantitate vel qualitate:
63쪽
Quantitas, qua res comparatae quantae dicumtur. Estque parium vel imparium Paria sunt, quorum est una quantitas: Argumentum igiatur paris est cum par explicatur a pari:eiusque notae stat par,aequale,aequare,idem quod, tamquam, tanto quanto, tot quot, & non magis, non minus. Virgil. eid. 2.- -Par levibus ventis. AEne. 3. Et nunc aequali tecum pubesceret avo. AEne. 6. En huyus nateauspiciis, ilia inclyta
perium terris animos aquabit olympo. Propositio deinde redditioquc distingum tur. Cat. Cujus res gesta atq; virtutes iisdem, vi quibus Soliscursus, regionibus ac terminis co- catinentur.AEneid. . Tamsi ti pravis tenax quam nuntia veri. Catulizantofessimus omnium poeta, Uuanto tu optimus omnium patronu Ovid. . Trist. Littora quot concha quot amoena rosaria fores.suolg sevo erumgrana papaver habet; Sylvaferas quot ali quoipiscibus unda natatur, ut tenerum pennis aera pulsat avis: Tot premor adversis: quasi comprendere ne
Icariae numerum dicere coneraqua.
0.Philip . Neque enim ille magis juris com osultus, quam justitiae fuit: Itaquo quae proficia ισscebantur a legibus & a jure civili, semper ad πιο facilitatem aequitatemq; referebat: neq; com εο
64쪽
i, stituere litium actiones malebat, quam cor γ' troversas tollere. Ovid. a.de Arte: 2 con minor e T virtus, quam quarere, parta
x, Pro Mur. Paria cognoseo esse ista in L. M N raena, atq; ita paria, ut neq; ipse dignitate vinci N potuerit,neque te dignitate superarit. 2.Philip.
D 'Quorum facinus commune, cur non eorum praeda communis ΘTeran Adel.
Ouando ego non curo tuum, ne cura meum.
. Hujus vero loci sunt cosectaria illae contrariis quidem ortased parium collatione tracta- ta: ut Martialis illud: Tumberet tim scis tegenitum blandequefateris, Cum diois dominum, Sosibiane patrem. Ovid. i. Fast. In pretio pretium nunc e F,dat censius honores,' Censu amicitii: pauper ub jacet. Ex adversis sunt frequentiora. Cic. pro hu,, la: ' Neque vero quid mihi irascare,intelligereri possum. si, quod eum defendo, quem tu accu-- fas icur tibi quoq; ipse non succenseo,qui accu- ,, ses eum,quem ego defendo Inimicum,inquis.. acculis meum:&amicum inquam ego defenes do meum. Sic s.T' 'Quod cum falcantur sa- tis magnam vim esse in vitiis ad misera vitam ;,, honne fatendu est, eandem vim in virtute esse
D ab beatam vitam Contraria enim contrari
rum sunt consequentia. Sic interdum lacesiit
par pari reponimus ; qualis est Ecl. 3.apud Vi
65쪽
gilium contentio pastorum: Damoetae,prim6 hoc amigma proponentis, Dic quibus in terris aes eris mihi magnus Apollo Tres pateat caeli spatium, non ampliam in una
Et Menalcar alterum aenigma reponen is, Dic quibus in terris in cripti nomina regum
Nasicanturores, ta Phyllidasolus habeto.' Paria vero ficta sitiat illa apud AEsthine S,
craticum,quibus demostrat Socrates cum Xenophontis uxore dc cum Xenophonte ipso Mipa iam locutam. Dic mihi qua b Xenophon- citis uxor, si vicina tua melius habeat auru quam .etu habes, utrum illius an tuum malis Θ illius,iam iaquit. Et si vestem, S caeterum ornamentum iamuliebre pretii majoris habeat, quam tu ha- α bes,tuane an illius malis λ Illius vero respondita αAge vero,si virum illa meliorem habeat,quam .etu habes,an illius malisξ Hic mulier erubuit. Α- α spasia autem cum ipso Xenophonte sermone re instituit: Qua so,inquit, si vicinus tuus meliO- erem equum habeat quam tuus est, tuumne e- equum alis an illius Θ Illius, inquit. Quod si me- α liorem fundum habeat,quam tu habes, utrum tatandem illius malis Θ Illius, inquit, meliorem rescilicet. Quod si uxorem meliorem habeat, iaquam tu habes, utrum illius malis ξ Atque hic iaXenophon quoq; ipse tacuir. ca
per synecdochen genexis ad quantitatena rea ingituri sit comparatio sit quantitatis μςut sit litudo qualitatia,
66쪽
Sed & comparandi verbum non raro ad qualitatem re fertur. Comparatio in quantitate,Graecό συγκρισις dici tur: in qualitate παρομιωσις, assimilatio. αβολη a tem utriusque appellatio communis est: quanquam sore de assimilatione intelligitur. Parium ses imparia
umJ Par idem significat quod aequale,Graece ίσον : ii par, inaequale, ανισον. Hinc numerus par dicitur qui inpares,id est aequales partes dividi potest: impar qui non potest in pares sed impares seu inaequales. Paria sun J
Paria seu aequalia simi quoru quantitas est una. In M
υ- ρ ν: Quod neque magis,neque minus,stilicet im' est.Id quod de paritate rationum intellisedum est: sicut . prius de paritate rerum. Sic Cicero etiam in Topicis, o Comparatio parium, ait, nec elationem habet, nequeri summissionem: est enim aequalis. Aristoteles in Topicis paria, id est ea quorum par est ratio, vocat ταωμοιωευ-ρχρν loe, quae similiter id est pariter seu pari ratione insunt. Ex quibus locis inter se collatis intelligitur, di
plicem considerari paritatem seu aequalitatem:alteram ipsarum rerum:quae consideratio ad primum inventi nis usum pertine videlicet ad ipsarum rerum sigillatim consideratarum declarationem atque illustrationem: alteram vero rationum,quum scilicet vel unum aliquid duobus, vel duo uni, vel duo duobus pariter seu similia te id est pari ratione inesse dicuntur. Dicitur autem ratio rationi par seu aequalis, id est aeque verisimilis seu probabilis. Cum pari Potius argumentum a pari est,
' argumentum comparatum a sententia aeque probabuli hoc est, quum in antecedente & consequente enthymematis par est ratio veritatis, seu par probabilitas: &antecedens verum est. Quorum facinusJ Hactenus exempla declarationis: sequuntur demonstrationis seu argumentationis. Quo loco notandae simi tres a pari
argumentandi regulae, seu axiomata, seu ut Aristoteles om0 loci: qui traduntur lib. 2aop. cap. . Primum
67쪽
arcoma est hoc, εν τι δεσιν os λς υπαρχή ου δεκε myxile εiτω ἐτέρω μηυ ἀρχή, ἡ δε τω ἐτερω' εi δε ροσερων Παρχή, - - λοιπω. Si quid unum duobus similiter i sit aut inesse videatur: si alteri non insit,nec alteri inerit: si vero alteri insit,etiam reliquo inerit. Exemplum assi mationis : Maelitae a Deo puniti sunt propter idolola- triam aliaque peccata: Ergo etiam Corinthii a Deo punientur, si paria committant. 1.Cor.I . Exemplum ne-
sationis: Foedus Dei cum die & nocte, non potest fierit, irritum: Ergo nec foedus ejus cum Davide irritum fieri potest. Ierem. 33. Sic dicitDominus: Si irritum potestis .. acere foedus meum quod inivi cum die, & foedus meu αλ cum nocte: etiam irritum fieri poterit foedus meu cum α; servo meo Davide, quo minus habeat filium regnatem rei in solio suo.S 2 C u N D u M axioma υτε δυο - αυlω E3MA ινς ωρ stilicet υπαρ ητο περον μη υπαρχ',ὐδε το λοιπιν r έδε θάτερον, τολοι mis. Sive duo eidem similiter in a sint,si alterum non insit, nec reliquum inerit: si vero aut rerum insit,etiam reliquum inerit. Exemplum affirma-λ tionis: Iste delectatur mentiendo: ergo etiam furando. 7 Exemplum negationis: Hominis proprium non est vi-λ dere: ergo etiam hominis proprium non est audire.
, ντω λοιπω. Ad eundem modum etiam,si duo duo- Q bus similiter insint:Si enim alterum alteri non insit, neci reliquii reliquo inerit: si vero insit alterum alteri, etiami reliquum reliquo inerit. Exemplum affirmationis: D
vidi essirienti licuit vesti panibus propositionis : Ergo, etiam distipulis Christi elurientibus licuit vellere spicas die sabbathi: Matthasi I 2. Exemplum negationis: T
l rent. Adelph. Quando ego non curo tuum, ne cura m una. Quibus verbis Demea sic argumentatur contra Mitionem: Ego non curo filium tuum, nempe Eschianum : Ergo nec tu cures filium meum, nempe Cietaphontem.Ratio a pari: quia utraque cura,rei alienae esti.
68쪽
morum facinus communeJ Sic loquentem introguse
Cicero Antonium contra Caesarem. Argumentationis
sententia saec est: Caesar sectionem bonorum Pompojanorum quam possidet, possidetjure: Ergo etiam An . tonius sectionem bonorii Pompejanorum quam ponia det, jure possidet. Ratio a pari: quia ex pari caussa cum Caesare Antonius sectionem suam possidet,videlicet j
re vi storiar: Hoc exempli pertinet ad axioma terti Euando ego nonJ Hoc exemplum similiter pertinet ad axioma tertium:ut paulo ante explicavimus. Tu er--mJ Hic argumentum a relatis est. vide supra cap. 14.
In pretio pretiumJ Nulla hic videtur cili argument tio : sed tantum decla tio & illustratio per oppositum: opponuntur autem hic privantia, Dives & pauper. Neq;
sequitur: Dives honoratur: ergo pauper contemnituri potest enim fieri ut uterque honoretur, aut uterq; contemnatur. Neque seroJ Sic argumentatur his verbis
Cicero: Ego non irascor tibi quod accusas meum amiacum:Ergo nec tu irasci debes milhi quod defendo tuum inimicum. Rario a pari: quia utrinque par est irascendi caussa: Tam enim molestum esse solet, accusari nostruamicum,quam defendi inimicum. Quod cum fateam uri Talia sunt & illa ejusdem authoris. Lib.s.de Finita ,, Et quoniam haec ducuntur de corpore: quid est cur nonis recte pulchritudo etiam ipsa propter se cxpetenda dumis catur ξ Nam si pravitatem imminutionemque corpori ris, propter se fugiendam putamus: cur non etiam jeis sertasse magis propter se forme dignitatem sequimur is Et si turpitudinem fugiamus in statu de motu corporis: ,, quid est cur pulchritudinem non sequamur ξ Hactenus Cicero: simina haec est, Si deform istas est propter se si gienda : ergo pulchritudo propter se est expetenda. T
- le est & illud in Topiciς: Si stultitiam fugimus, sapie
is tiam sequamur: & bonitatem, si malitiam. Caeterum quod ad exemplum in textu propositum attine ora cum est, Ciceronem quidem recte argumentari: quum
69쪽
nempe virtutem quae vitio contrarie opponitur &adversatur,in hominem cadere in hac vita ad quod falsum est quum vix umbra virtutis in hominibus locu habeat. Idem judicandum est de ista argumentatione Pontificioru: Mala opera damnant: Ergo bona opera servant. Recte quidem argumentantur:at salsum assumunt nepe nostra bona opera talia esse quae malis nostris opertibus vere adversentur. id quod falsum est : quu bona nostra opera sint imperfecta & cum malis operib.conjuncta: mala aut nostra opera perfecta sunt,omnisq: boniatatis quatenus quidem nostra sunt,id est a nostra volutate non renata proficiscuntur eaepertia. Contrariis inis Contraria Cicero vocat ut supra c.I .admonuimus quae vulgo dicuntur opposita, ab Aristotele α - κόμα Illustremus igitur hoc axioma exemplis in singulis quatuor generibus oppositorii. In relatis: Pater est qui genuit:Ergo filius est qui genitus est. In adversis:Aubedo visum disicit: Ergo nigredo visiim colligit.In priavantibus : Lux visit grata est: ergo tenebrae ingratae . In contradicentibus:Ei qui facit osticiti, lebetur beneficiu: Ergo ei qui no facit oi scium, non debetur beneficium. Si oan. 8, 7. Qui ex Deo est,uerba Dei audit: Ergo qui
non est ex Deo is non audit verba Dei.Est argumetatio
Christi contra Pharii eos, qua indicat caussam incredulitatis eorti. Similis locus extat Joan.6 36 & 37. Sed dixi vobis: & vidistis me nec creditis.Quicquid dat milii pater,ad me veniet. Hinc sequitur a contrario: Ergo qui quid mihi pater no dat, non veniet ad me.Itaq: iis verbis Cirist' causam innuit cur Pharisei ad ipsum no veniat, hoc est,in ipsum non credant: quia scilicet no sint ei datia patre. Ueruntamen axioma illud in solis reciprocis si mu est,in non reciprocis variu & incostans. ut in relatis
non sequi tur:Pater est liom ergo filius est no homo,id est aliquid aliud quam homo.In adversis:Albedo est coloriergo nigredo est no color.In Privantibus: Lux visum afficit: ergo tenebrae visum no afficiunt.In cotradicetib.
Homo est animes: Ergo no homo est non animes:id est,
70쪽
Quicquid non est homo,non est animal. Eiusmodi ανομολουθίαρ, id est inconsequentiae exemplum extat apud Basilium lib. 1.contra Eunomium,his verbis: ς γαρ έ.
. ἡ τω ἐγρηγορένα το ἔπία , τω θευδο αὐλουρει παίως το τερνανM: Non enim quia si quis vigilet, eum sequitur vivere: idcirco etiam si quis dormiat,eum comtinuo sequitur esse mortuum. Affert etiam exemplum Aristoteles lib. 2.Topic.cap.3. Ad ευε ίαν,inquit,sequitur finitas: veruntamen ad Ufίαν non sequitur morbus.
ubi ευε ναν, quasi dicas bontun habipum, intelligit gladiatoriam corporis firmitatem, seu robur athleticum: νωχεfίαν vero,quasi dicas malum habitum, telligit viarium corporis seu roboris infirmitatem atque imbecillitatem. Dicit autem hic valere consequutionem ανάπαλιν, id est, vicissim seu retro: quae consequutio simile quid habet cum convFsione per contrapositionem: ut, ευερία estonitas: ergo morbus est καλεζία. Verum ne haec quide consequutio in omnibus valere videtua . neq; enim sequitur: Qui vigilat,vivit: Ergo qui mortuus est, dormit. nam quod sacra scriptura mortuos dormire diacit:id non proprie, sed per similitudinem intelligit. Vidimus exempla ανακολουθιαρ in non reciprocis: vide mus nunc exempla ακολουθηαωρ in eisdem. Aristoteles
itur loco citato affert haec: Fortitudo est virtus: ergo timiditas est vitium. Fortitudo est expetenda: Ergo trumiditas fugienda. Vis is est sensus ergo caecitas est ανα- h1σια, quasi dicas insensibilitas, id est, sensus vacuitas seu carentia.Si triplum est multiplum: ergo subtriplum est submultiplum. Si visus est sensus: ergo visibile est sensibile. Ex commemoratis exemplis perspicitur; in
non reciprocis ἀυ ἐπὶ τα αία ακολύθησιν,ο vocat Ariastoteles, id est, axioma illud Ciceronis, non esse perpetuit: imo ne quidem την ανάπαλιν ακολουθησιν in omniabus locum habere. Itaque quum termini in enthyna malis antecedente reciproci non sunt: valde lubrica &fallax est a contrario argumentandi ratio, neq, axioma
illud Ciceronis in illis perpetuo valet. Paria spero EMICicero