Imperiorum mundi catalogus et descriptio

131쪽

inisum sine Reipub. ipsorumque feruore calefit veterum frigiditas. Ut concludam hic nihil aliud vi dere est,praeter aequalitatem laude digna, nec aliud quam Dei cultus spectatur, utque Respub. quiete pace cui iustitiaque aequaliter administretur unicuique , nullo aut diuitiarum aut paupertatis habito respectu, sicut nec Nobilis Plebei, qui di suas partes habent in hac illiistris ima Repub.gaudentq; functionibus honorarijs utilibusque nempe rar-fecturis aliquarum Amum,officio Secretari magnorum Conciliorum,alijlque functionibus, id in

causi est ut populus nobiles amet revereaturque. Nobiles plebeios protegunt fauoreque eos prosequntur , iuuantque eos Vt immo nes quas obire postimi consequantur. Respubi Venet magnam habet citram pauperum,subuenitque nece sitiati ipsorum multis modis,ijsque ipsos adeo sibi deuincit

vi non solum tanquam subditi,patritios revereantur; sed tanquam mancipias impendit itaq, Respub magnam pecuniarum vim, ut panis aliaque ad ictum necessaria vili meant praetio, ideoque mirum haud est , quod populus absque strepitu,cum

ingruit necessitas,onet Reipub. patienter fert. ΡΟ-puli quoque aliarum ciuitatum, Venetis subditarii, ipsis 1unt admodum fideles, isque,qui alicui praeficitur,aliud nihil pro Scopo habet, quam ut omnibus iustitiam administret, pro sitque ciuitati ipsius curae commissae, certusque est, ita faciendo sibi in

patria maiores honores paratos esse, sin autern secus faciat, se poenas non evasurum,nec functionem alian consequuturum. Causa altera ob qua npopulo placet regimen Venetorum eli, quod Uectigalibus grauibus haud onerantur, quilν is aliqui Tyranni miseras cillitates exhauriunt. Videtur nite

132쪽

brenibus aliquid dictu de hac Rep. quae si coseratur cum alijs,ante ipsam Orbi notis de quarum tamen amplitudine nec viribus dicitur,sed de earu regimine legibusq; cognoscetur,ipsam omnes alias longo interuallo post se relinquere potestque dici illas ab hominibus tapinae deditis sanguinarii' ereelas fuisse,haec autem a Deo & philosophis quamuis

autem Resp.Rornana totu pene orbo sibi subiecerit tamen suam libertatem tutari retinerin ultra septingentos annos haud potuit naec autem tot potentibus hostibus circu data, quiq; ipsam extirpate

Conati sunt,nec Principem exterum aut amicti quidem datam scrvarit, experta, Tamen pacto mille annorum non solii libertatem tuta est illibatam,sed

la restitit Turcarum permagnis viribus, sicut Potentis PrincipitChristianoru magno admiradoq; successu, enim iudicabatur pessundata extinctam visa fuit tanquam Phoenix reuiuiscere,nec videtur ipsam ab aliqua magna potentia vinci posse, nisi a pessimo illo potenteque Verme,discordia,quae unica machina , ipsam uertere posset soloq; equare,

Sed maior pars optimi prudentisq; Senatus continuo imiigilat,ut huic malo eat obuiam. Quamuis autem multis videatur,propter scelera,quae in Venetorum ciuitate quotidie perpetrantur accumu-

Iaraturq; iram diuinam ipsi imminere,nec poenas peccatis debitas diutius dilatas iri, sed ipsam extirpandam funditus, ioc tamen scitur,quod praeter diligentem inquisitionem maleficorii,seuerasq; po nas,quibus Senatus noxios subijcit in ciuitate sunt munii probi piriue, quorum causa Deus miserico illorum misertus est miserebitur , seruabitque ipsam in saecula saeculor v. Nunc superest vicosideretur quomodo huic Reip. conueniat cu alijs

Orbi.

133쪽

41 VEN ET O Ru MOrbis Principibus:quamuis hac de re nihil certi dici possit,hoc tamen scitur hanci empub. magni sein per fecisse Rom. Pont ob eoru n arma spirinialia, videturq, Reipub. res haud prospere successuras, si

Pontificem Rom. minus beneuolum haberent. Cuni

alijs Principibus studet haec Respub.pacem colere, quod potentes adprime sint,difficileque si vires iugerent posset ipsis resistere:studet quoque ipsorum

amicitiam conseruare,quod timeat,ne in medio si ta,ab ipsis praeter spem impetatur; novit enim Res pubi. maximam Principum partem oculos adiecisse ipsorum ciuitatibus in Italia,qus multae magnaeque sunt ine ipsam Rempubi fugit Principes liberos vereri maleque habere Rerumpub fortunam proinsperanti Regem Hispaniarum omnibus Onchico .lit haec Respub. quodque eum cum Italiae principibus pacem colere videat Reipub summopere gratum est,quamuisque se aretiore foedere ipsi Gniungeremo voluerint,nulla alia de causa id reciis arui, quam ne ali Principes suspicarentur sinistri ali quid,praecipue autem Turca,utque totoOrbi palam foret Rempub. nemini addictam esse,nec ipsius libertatem ab aliquo dependere.Dicendum nunc aliquid de suspicionibus,qtiae Reipub oboriri possent citi alijs Principibus,quod ipsius ditiones sint diuisa

Iongeque extendantur noritque omnes Principes Reipub. minus aequos. Timet haec Respub. urcam plus quam vilii Mium,intio terra vinci non posse videatur, marique adeo potens sit, ut amissa una classe, facile eam reparare restituereque possit,parui itaque facere iacturam unius clastis,quod si ipsis accideret magno in periculo Versarentur amittendi Status maritimi aut ad minimum libertatem maritimam magno in discrimine futuran esse: Timent

134쪽

Timent praeterea ei leti,quando cum Tilrca belligerarentur,ne in ruati tritas fili menti, quo belli tempore exportari vetarii ex Turca ditionibus,ex uibus pacis tempore, qlia nititas frumenti permag-pa ipsis adfertur; difficilitas annonae aliquando incauta fuit,quod amiserunt, in Albania nemperi in peloponeso, ciuitates quae longo tempore strenue

Turcis restiterant: ma nopore itaque student veneti paci cum Dirca hoste potentissimo , itaque serum eo gerunt, ut eum amicum seruent, faciunt id magnis donaraj spatiendoque excursiones Turcaru, . interim tamen ita muniunt sua Fortalitia , vili

stis haud facile damnum inferre possit; est Uenetis quoq; adprimi utilis Turcar amicitia propter meria

cinnonia,qille in eius datione exercent si alitem TuriacaVenetos hostes vellet,plus forte difficultatis experiretur quam sibi persuadet.Timent quoque Ueneti Regis Hispaniarum vires, norunt enim quanis

tum is viribus valeat in Italia, sed videntes ipsum paci studere scientesque Reipub ciuitates , quas in Italia pessident adprime munitas,ipsum pacem in fracturum haud sperant, quod si ipse Reipub quietem turbarer,defendendo solummodo, nec Remp. aleae unius pugnae exponendo sperant eo modo se ipsi posse resistere,quamuis norint se ipso viribus Vrrestribus inseriores. Imperator potius hostis occultus tram amicus est, sed ipsi eum haud timent, sciunt enim eum longo bello ipsis haud parem,nec pecunijs instructum, ipsiq; Turchresistendum esse, attamen Veneti ipsus amicitiae omnibus modis

student. A Rege Francorum potius auxilium expe-

clare possunt Veneti,quam offensam, quod in Italua ei nulla sint vires, sed si ipse Rex in Itauia iis tui ba

re vellet, quod fortasse nuquam facere poterat. Ve I netos

135쪽

33. 3N TORV unetos 'dere sibi iungere potius studebit, quam sesas hostes experiri;sed Veneti experti sunt ipsorum rebus magis conducere,ut videant alios se inuicem impetere,quam esse limgendo uni, alterum offendant sibique bellum attrahant. Ab Italia Principibus non sibi timendum putant Veneti,quod inter sed iiii si discordesque, soliq; potetes haud sitit, sciunt citioque Pontifices Romanos potius ReipubI partes amplexuros, luce sicut Catholicos decet Ponti-fic. Rom n. colit, non consultum itaque effet Rom. Pontificsisi Rem p. neglligeret,Principemqtie externum exaltaret. Principes itaq; Italiae, Rempub po- tius defendent aduersus vires Turcaruit, quam se

ipsi iungerent ad exitium Reipub in qua sola, adhuc radius antiquae gloria nominisque Italici splectere, dici potest. Cum hucusque sit narratum quibus ex rebus liuespub. excellat,qtiae res tales sunt, ut aussultanti admirationem incutiant, Operae neciuerit cum nihil in Orbe sit perfectum , enarrare quid ei desit,&'ii id hi ipsa desiderari posset, quantumuis id haud sit magni momenti Primum forsi tanque maxillatim liod in hac Repub desiderarapo lset dicique ei deesse,est annone copia, illique obij-ci adeo magnam illam habere ditionem eamque populo adeo refertam, ut eo nutriendo alteriusam nona indigeat,quodq; nisi Mari, Venetias infiti ea annon quantitas aveheretur, laboraret eius ditio continua panis penuria, quae res populis grauissima est:haec est una causarum quare Respub. tant

pore conatur cum Turca pacem conseruare , hanc

quoque ob causam magnopere colit Regem Hispaniarum, qui Venetis p concedit ut ex Sicilia Apulia frumentuis ne hant.Secundo loco vertitur ei vir o, itiόd nullo pedalatii quam Italico vel tur in bellis

136쪽

bellis,estque nimis verum, id in causa est,quod multu de sua antiqua reputatione decesserit accidit ex eo, quod pugnandi modi multum sint mutati nee peditatus ItaIicus statarijs pugni is valere existimatur,nec comparari posse peditatui Germanico.Ι - uetio Hispanicoques leberet itaque Respub Veneta in suis exercitibus conscribere, bonnm peditum

Helvetiorum Germano tum numerum , quod si faceret pluris fierit arstimareturque Respub.Tertio loco taxatur in Venetis,quod suis exercitibus aliquem suorum subditorum non prete fici lint, sed extraneum quod aliud non est, quam sua externia

bitrio exponere, submittereque . necos quoque est,ut Respub. multum in extruendisFomliiijs 1 pendat,cum enim noui excogitentur modi Arcturnexpugnandarum, necesse est ut aliquo elapso tempore inutentur Fortalitia,qua in re,infinitam pecuniarum vim in vanum inutiliterque absumsit Haec res nullium des elicitate huius Rei puta detraxisse videtur.Sed his malis medicina adhibetur, prudentes enim illi patres, in aliud nihil quotidie collimaant,quam ut omnibus Reipub malis medeantur.

nec alio tendunt, quam ut in ipse in statu pax quiesque vigeat libertasque salua sit, ipsi autem

quietem non explodunt, non enim rixas particul res, quaeque inter ipsos exoriuntur lites, radices a gere crescereque sinunt,sed eas statim, aut amica transactio ne,aut severitate illustris Concili X. virorum opiunt. Cives quoque Nobilesque huius. Reipui, nunquam tantam reputationem gradu inq; nanciscuntur,nec tantas sibi parant opes, ut Trian- iidem inuadere tentent, sed vivunt in summa paca concordiaq; inter se, ut bonos Christianos decet. agunt itaque vitam quietam,liberam, elicemque,

137쪽

ua MAGNUS CHAM. sperarique potest illos, ea diu multoque tempore gauisuros, si pergen annitentur optimas suas leges incorruptas seruare Christianeque viuere,sicut i sorum pars maxima facit,quod si fecerint, habebit ipsorum curam specialem Deus sicut illos hucusset cura fuisse palam notumque est omnibus.

I IMPERI, HSicut veteribus ignotae fuerunt Regiones adori, tum Maris Caspiisitae quod Oceani partem ense putarunt. Ita adhuc parum nobis constat ὰe populis omnibus,qui ultra id Marem montesiqui vulgo Dalanguer: Ussonte dicuntur,habitant.

Marcus Paulus Venetus primus omnium,earum regioniim fatis amplam descriptionem edidit, labeo accepimus,quicquid nobis de Tartaris innotuit. Longinquitas enim regionum in causa est , quo minus cognitae fuere resiones, tum etiam difficultas itinerum,situsque locorum: agnus enim Mosco rum Duxim cuius ditiones ad illas regiones ire possemus)non concedit exteris aditum profectionemque per suas ditiones. Mare Caspium qitoque, quod itineri oportunum esse posset, non frequentatur. offerunt se deserta denique loca,montesque infiniti, qui itariam a Peisia diuidunt. His etiam accedit, quod nec magnus Cham, sicut nec RexChinar,nec magnus Dux MOscorum, suis populis peregrinari, nec exteris sua regna ingredi , concedunt, nisi haec atorum munere fungantur,quibus tam εlibere versas non permittitur. Tartari hic sub diuersis Principibus degunt:praecipui sunt qui viridia

138쪽

tem inhabitant,perpetuas clim Sopho alunt inimicitias Bacaranus,qui Mahumetanus est: Mogori, de quorum Imperio alio loco actum est:Cathainus,de quo nunc agere ordimur. Nulla in Orbe gens est, quae maius Imperium habilit, aut maiores expeditiones suscepi utinam suorum gesorum scriptores habuissent Scribit dictus Marcus Paulus , hos populos, quondam Ciurram Bargam,Prouincias, ad Oceanum Scythicum incoluisse , absque domis

bHS,non dico civitatihus eastellisque , sed sicut Α- rabes,nunc in hoc,tunc in alio loco, secundum pas chaor oportunitatem, vagos vixis es: Recognos.cebant tam et silpremimaDominum Vncham quem aliqui Presbuterum Ioannem interpretantur cui decimas pecuduni suorum dabant Progressu tem

roris adeo multiplicati sciit Iudaei in Aegypto

stant, ut Uncham eos suspectos habens,corum numeriam viresque in inuere coeperit,eos nunc huc,nilne illuc, secundum oportunitates, in expeditione periculosas longinquasque amandando. Ipsi autem id animaduertentes,coniunxerunt se, concluserunt

ue solum patrium relinquere,int odi fecerunt, unique tam procul a ditione Unchami prosem,ut sibi ab eo non amplius timerent.Post aliquot annos sibi elegerunt in Regem Chingin, cui propter Victoriarum expeditionum amplitudinem,cognomen Magni datum est Regione nam sua Annor 162.egressus,cuna terribili exercitu , subiugauit coviribus tum aestimatione,nouem Prouincias. Cum denique ab Vncham unam ex filiabus bi in uxore dari poposcisset, nec id obtinere potuisset, ei bςllum indixit,pra: lioque superatum eiecit ex regno suo. Post Clungis morte,eius iucceubres Europam 1 3 fili

139쪽

MAGNV CHAM. assixerunt: Anno enim irri expliIerunt PoIosonchos ex confiniis Ponti Euxini, Irr8 imiaserunt depraedatiqtie sunt Russiam:&11 exciderunt Κio- uiam Ruthenorum etropolim Battu', ipsorum Capitaneus diripuit Poloniam,Silesiam, orauia, Hungariam.Ηae de causa perterrefacta Europa, Innocentius IV. Papa Anno 1 1 ad Aulam Magni Cham i,aliquos patres ordinis diuorum Dominici,&Francisci misit, ut pacem Christianis impetraret. Sextiis a Chingi qui secubia inuncupauit regnum est auspicatus anno 216.ω6o annorum spacio quo praefuit inperium per uniuersum fere orbem deduxit. Subiugauit enim Antio Ir69. Chinam, Quam Marcus Paulus angi Vocat Anno Irri occupauit regna Mein 'engalae,quae ditissima erant, praecipue Bengalae, quod se iuxta maritima , fere ad iro. leucas extendit,tantundemq; in Mediterraneis dilatatur: Fluuius nobilissimus Ganges, secat ipsum mediutri:Metropolis eius est Gouro. . leucas longa sed non valde larga d fluuium sita. Sed cum dixerim Paulum,Chanam nuncupasse angi, necessarium mihi videtur id probare, quod factu difficileno est.Ciuitates.n. Pangli in Naghin, quasMarcus PauIus, in Mangi ponit,adhuc hodie, ab omnibus, qui de ijs aliquid retulerunt,in China ponuntur, de

quod ipse scribit, in angi iroo ciuitates numeratas fuisse, satis conuenit cum recentioribus Relationibus de China. Facit quoque multum ad rem

quod incolae insulae Cipanglii quam aliqui Iaponia

esse putant Mangi,tunc adhuc dabant nomen Cin. Vna tantum difficultas superest, quod Paulus 4-Ii qui patres,qui ibi circa Iunocentiiquarti tempora fuere, pro primaria regni Magni, putant esse fama celebrem ciuitatem isnati, ubi decies sexieri

140쪽

ties, centies mille familia numerabantur, de qua ciuitate tamen nullam mentionem faciunt Lusitam nec patres Iesiuit , nec alij, qui aliquam cognitionem regni Chinae nobis dederunt: dilathi admirandum videtur,ves ob id, quod Paulus qui in Nangi ponit portum Zaiton quem omnes recentiores locant in China, ter ciuitatem CantanS Caput Liampo asserat, quod uuius quis ineunx Portum exonerat, ramus sit illius, qui Quin Ia perlabitur.His difficultatibus responderi potest. quod ciuitas Quin ai, hodierna die sita est exupChinan ad Septentionem illius admirandi muri,de quo dixi naus.Verisimile quoque est, Quin a i in Tartarorum potestate mansisse,postquam Chinam sibi subitigarunt,tauqllam magnae testimationis ciuitatem vi quae propter sui situs fortitudinem, satis facile defendi posset,ialemque eam vidimus in aliquibiis Tabulis, quae in illis Repionibus exaratae sunt. Ah ipsam excisam dicunt. Cum enim tanti momentitantique nominis ciuitas sit, incredit,ile ipsis vide tur,nostris temporibus quibus pliis quam unquam Orbis detectiis est de ea nullam mentionem facta estia: adeo magna autem ciuitatis excidium res incressibilis videri non debet:Magna enim ciuitates. ut plurimum sentiunt damna,aduersisque quae bella adferunt China etiam terraemotibus adeo impetuosis, vehem eiu ibu' obnoxia est, ut 3s ciuitates integrae euertamur excindanturque Legitur quoque in aliquibus litteris Lusitano tam magnaS, ciuitates. igne de coelo deripso absumptas sies Sed necesse non est, ut quod ciuitatem Quin a , intra

terminosChinae non reperimus,eam dicamuSexci-

sana verisimilius est terminos illius Prouinciae mutatos confusosque esse Osicut bello it rupticine