Imperiorum mundi catalogus et descriptio

171쪽

166 RE CHINAE.smi Lusitani,cilm quibus mercimonia exercentiae Macao, alijs locis, propter famam Castellano

EX freqxienti populi 'itam docuimus) fieri

potest iudicium virium Chinae In ea enthicosistunt omnes aliae vires sedit aliquid in particulari de ijs dicamus: Potentia Regis Chinae quod suo contentus,omnem inuasionem abhorret defensioni magis,quam offensioni prona est, laptior,ut sua conservet,quam Ut ea augmentet Ciuitates ut plurimum ad flumina nauigabilia sita sunt. habentque fossas profundas largasque,muri earum tum e lapide fossilium coctili sunt,adeo firmi solidique,vi credi vix possit.Turres no desunt, nec propugnacula quam optime instructa. Adfines Tartariae ut securi essent aduersus potentiam talium hostium,qui quondam Chinam ingressi eam subiugarunt,murum qui initium habens, ad ciuitatem Ochioi, inter duos altissimos montes postiam Dextruxerunt, extendit se ad sexcenta miliaria ortum versus,donec ei alius mons occurrit, qui ad Oceanum usque protenditur. Ad regni fines videntur frequentes, sed parua Arces,eae erectae sunt, ut hostem sistant, lonec concurrant vicina praesidia , cdeinde Regius exercitus.In quadringentis magnis pagis, ma num populinum eiu quotidie stipendia. merentium habet Rex: Hi ad minimum indicium. in eam partem,qua necessariu est,te liliat. Unaquaeq;

iuitas suos Prasidiarios,& suam custodia ad portas habe

172쪽

habet, eaeq; non clauduntur soli m,sed 3 suo tem pore obsignantur, nec aperiuntur antequam sigilludiligenter recognitu sit. Eorti militia, cu equestris, tum pecla stris, tam terrestris,quam Maritima numerosi potuis,probe instructa apparatu bellico rebusque ne siarijs, quod maximum est,probe oris dinata est,quam sortis NI egeta Indigenae enim cum cum propter nimiam mollitiem regionis,tunx propter formem rediminis,quae ipsos viles, timidos, abiectosque reddit, audacia: animique parunt

habent Externo subsidio non tuntur pHetea quam illorum quos bello ceperunt, quo in citectores regiones mittunt, ubi signu gestantes, quod ipsos ab alijs distinguit seruiunt, sed an atrio mancipiorum potius quam militum, stipendia certa eis per sol

triatur,nec prsmi Virtuti, nec pana ignauis desunt, quod masine efficaci est Qui militiae adsci pti iacta sunt,arma habere non possitnt. Vari tini, vires ter restribus no sunt inferiores: Nam praeter classes ordinarias custodiaei securitati ovae maritima destinatas: cu Chinx una inibiis nauis ab ilibus tota ab

undet, oraque mariti ni Portubus Insulisque instructa sit facile est , cum Vrget necessi las, colligere a quingentis ad mille magna nauigia, quae ipsi Giun-chi vocant. Non desunt stipendio persoluendo pecuniar,nec ad delectus faciendos, retinedumq; maiorem,quam credi poste numerum nauium militavimque: Asierunt enim multi, Reditus Regales a r ro.aureorum illiones accedere, qui numerus quariis incredibilis videri ei posset qui ex Statibus Eli-ropae,Chinae aestimationem facere velit, fide tamen facile inueniet apud ilIos ' iii considerabunt seque-tia, nempe amplit idinem, natura Prouinciae,quae Auropa paulo minor est Frequentiam habitator ua

173쪽

quam consequitur inaestimabilis opulentia: Diuersitatem diuitias in aerarum Auri,Argenti,Ferri aliorumque metallorum Inexplicabilem copiam mercimoniorum quibus mercimoni)s mire fauet tot flumina nauibus pervia, tot Sinus arachiae maris, Emporia,Portus maritimi Telonia: Uecti galia mercium:Tributa personalia& similia Percipit inter alia decimam omnium,quae terra producit, ut sunt omnis generis fruinenta, hordeum,Ory-χa,Olitiae,uuae sed non premunt viras ut vinum ex torqueant. Gossipium,Linum, Lana, Sericum infinittim,metallorum omne genus, germina infinita, pecudes, Sacchartim, MeI,Rheubarbarum,Camphora,cinnabaris, Glastum Odoramentorum multacenera, Minterea Muscum Vectigal solum saIis ci-ilitatis Canion, quae nec ex maximis,nec multi co

mercilest reddit aureorum 18o.millia Decima Orirae unius mediodris oppidi iurisdictionis supra dicta ciuitatis,reddit plus quana centum aureorum millia:Inde aliarum rerum aestimatio fieri potest. Percipit Tributum ex lucro meretricum et Subditis nihil praeter victum Mamictum relinquit. Nullos sub se Comites, aut dominos alterius generis habet,nec priuatas personas, qui opulenti sint. Cum itaque regnum immensum sit, reditusque fere omnes,in Regis manu sint,mirum non est , si ipse inde

aureorum unierum incredibilem percipit. Duae praeterea res hanc summam redituum credibilio-xem reddunt: Vna est,quod non omnia soluantur in

pecunia, sed pars in rebus nempe Foeno, oryza, frugibus,palea,Serico, Gosypioci Altera causa est, quod Rege iro. Millionum , quas percipiunt , tres partes expendant : Dum aq, e manibus Regis e it,quod a populo percepit, nemini mirum videri idebet

174쪽

RET AERINAT. 6νἐebet,quod populus ipsi,id quotannis reddere pos

ait.Sicut enim aqua tantum descendit, quantum se in altum extulit,ita Tributa facile tantum inser-

repositant quantum Regi in susten calum sitorum expendendum est,ipseq; populus tantum Regi pende e potest, quantum ipse in regno expendit. In regno dico,si enim extra regnum expenderet Angaria dupliciter consumerent populum , nam ex eius manibus elaberentur pecuniae facultatesque,neque spes superesset alicuius emolumenti,aut fructus alicuius Sed hac de re satis diximus in rationibus

NVnius Principis potentia Regi Chinae ter

ra timenda est,pi aeterquam Magni Chami Tartari:Omnes enim alij, ipsum pro supremo domino agnoscunt:Adiiersus hunc hostem cu- Tarunt Reges praeteriti strui stupendum illum mu-xum. A maris latere Rex China conterminus est Ia-Ponibus&Castellanis.Iaponia varie distata China: Goto Iaponiae insula,ad ciuitatem Liampo,numerantur 6o.Leucae: A Canione 297. Iapponenses diuexant oras Maritimas hinesium incursionibus, in terram descendentes,ut depraedentur regionem, ita ut magis latrocinia exerceant, quam quod qitidbello agant: Cum enim Laponia in plures insulas, S in varios Principatus inter se fere distentientcs,di uisast,non nisi inualide contra regnum Chinae mouere se potest.Iaponenses animis artiusque Chiis L s uenfi-

175쪽

no RI CRINA a. nensibus praestantiores sunt. Dicitur Nabunangam, qui se hodie,pro domino magna partis Iaponiae ge-r1t, in animum habere in Chinam expeditionerae suscipere. Ab alia parte iungunt Chinensium fines

cum sulis Philippinis quas possident Hispani, qui 'Chinensibus admodum suspecti sunt , nec id abs re: Sunt enim Philippinae situ valde commodo, ad veri. xandum Chinam Hispanis quoque probe notu est.

quam diues sit illud regatim. RexHispaniarum Philippus,omnes Vias tentat, ut tranquille recipiatur Euangelium,Videturque dominumDeum nostrum, modo aliquam portam aperuisse: Quamuis enim Chinenses, in suam ditionem extero non ad nut-tant, sicut alibi diximus, attamen aliqui Patresque suilae,moti intenso desiderio gloriae Dei,&liationis suae sanetae legis, in campo adeo spacioso,qualis Ile est magna arte,nec minori patientia regnum China sunt ingressi , comparataque sibi aliquorum Magistratuum beneuolentia, obtinuerunt priuile-phio neutralitatis,praecipue Pater Michael Rogemus: Venit hic in Europam anno IS9o. Vt referret

rid illic ageretiir. Dum ego haec scriberem, allataeunt Significalienes a duo is Patribus, qui in retriano Chinae remanserant,quibus significabant, se diauersas persecutiones passos , tandemque coactos fuisse,ciuitate in qua habitauerant aliquosque conuerterant excedere, haritima versus se conferre. Lusitani ipsis quoq; aliquantulum suspecti lint. i mercimonia in illo mari exercendo, primum ita dem sibi conciliarunt,auspiciis Ferdinandi Andra-da,propter significationem iustitiae. moderationis qui de se in Insula Tamo dederat.Hic primus

omnium Lusitanorit,in ciuitatem Cantam venit,exposuitque in terr3m Thomam Petreium Legatum

176쪽

Rs CNINA F. Ur Imanuelis Repis Lustaniae,Sed eo postea delati alii capitane prauis suis actionibus moribusq; occasionem dedere,vt Legatus pro exploratore captussierit,& in carcere detentus,ubi miserabiliter suos dies finiuit,cum alijs auten danquam cum hostibus actum fuit:Tandem post multos annos concessum fuit Lusitanis,ut sedes figerent mercimonioru gratia in parua insula Macao, in qua fere coloniam fundarunt,sed parum firmam, quod penitus subiecti sint arbitrio Chinensium, qui plos ob ingenia,

distrenuntatem suspeetps habent:EOS quoque nonfitetit amicitia collusio consensus qui ipsis cum Castellanis intercedit, ideoque restringunt Potidie libertatem commerciorum, conanturque ita se gerere, ut Lusitam sua sponte Maca relinquina epetantque Indianu

limites Chinae, relinquentes regnum Caucinchinae de quo, quod huic operi in- inseratur, lignum nihil habemus sequitur

regnum Stam,quod inter magna Asiae regna habetur. Nomen Siam ciuitate, ad ostia fluui Menam traxit,dicitur quoque regnum Gornao Extenditur ab ortu Occastim versus,a ciuitate Campaa, ad ci-ilitatem Tatia iisque, quo pacto quingenta leucae secus oram Maritimam comprehenduntur. Interim verum est, Arabes eius eoionis, ultra ducentas leucas usurpase, cu oppidis Patane,Paamdor, Malacca

quam postea Lusitani his eripuerunt Perca: A Meridie

177쪽

rre RI SI A M.AMeridie Septentriones versus,extendit se a sim pura,quae in medio gradu est,ad populos qui vernacule eoni dicuntur , qui ad 29 gradus sunt. Lacus Chiamai qui sexcentis miliaribus a mari distat Regis Siam est:in locis mediterranies,dilatatura finibusCaucinchinae ultra Auam fluuium,ubi regnum Ccncran possidet.Sunt itaq; ipsius simul cum lacu Chiamai,Menon quod Capitaneum aquarum sonat)Menam,Calpumo, Aua flumina, quae omnes illas regiones plus quam credi queat, omni annonae genere fertiles reddunt. Potissima regionis pars,

Undique montibus Auae,Brema Iangomae cincta, situ plana est satisque Aegypto similis. Abundat Elephanm,Equis,Pipere, Auxo Stanno, In regni pa te Occidentali, habet sylvas immensas,Tigridibus, Leonibus,Lvncibus Myaenis plenas.Continet regna Cambola Siami, Muantat, Bremae, Caipum ori

Chencran .Regi Siami obediunt populi Lai, qui ad

septentrionem regnorum Muantat Oumua sunt,

in tria regna ut alibi diximus diuisi Primum est

cinchinae vicinum Inhabitant regionem planam opulentam in quam , ex montibus descendentes Gueonii Marcus Paulus Venetus appellat eoruni regionem angigii appetitu carnis humana: faciliteorum horribilam Lanienam Ab his sibi timenses Lai,agnoscunt Regem Siami in superi rem dominum,sed ei parum obediunt, saepeque ei rebelles fiunt.

178쪽

H VI, s regni opes,ex eius fertilitate percipi

possunt:cum enim in planicie sit, quaeam bilissimis maximisque fluminibus, portuna mundatione Nili instar irrigatur,dici non potest

quantum rerum omnium copia affluat.ProducitOxyIam, frugesque innumeras, quos, Elephantes, Pecoraq; infinita: Aurum quoq;,Stannum, Metalla. Argentum a populis Lai eo defertur:Haec terrae fertilitas in causa est, ut populus se valde delicijsis

voluptatibus obruat.Agriculturam exercent , sed artibus non admodum delectantur,eamque ob rem regnum exigui commercij est. Inter alias ciuitateseres admodum celebres sunt,nimirum Cambala,adsumen Meicon aut Menon sta,quod in China oritur: in decursu adeo fluminibus inquis augetur, ut ei suus alueus non sufficiat: propter aquarum vim se mutuo protrudentium rumpit discinditque terram,plus quam in mille partes, efformatque lacum quasi alterum Meotidem,plus quam sexaginta miliaria longum: Melcon Capit eum:Menon matrem aquarum significat. Altera ciuitas est Siam, cuius amplitudo toti regno nomen dat: maxima ciuitas est commercioque admirabilis,id inde colligi potest,quod quidam Pater Iesulta sci ibit, ultra Indigenas incolas, plus quam triginta millia Arabicarum familiarum in ea esse Tertia ciuitas dianomine, ana adhuc maior est,esciturque in ea esse quadraginta incolarum millia,' quod in flumine Calpumo ad quod ita est discurrant ducenta cymbarum mallia.

179쪽

REx iam magnifice vivit, sex excubitorum

millia habet, ducentos Elephantes,ostentandae suae amplitudini Elephantorum millia habet,quorum tria millia bello idonei sunt. Ea res pro maxima habenda, si eorum precium, de impens, in ea animalia facie lae,considerentur. Regis Sisini administratio plus despoliae refert quam Regiam gubernationem: omnium enim sui regni

terrarum dominus est,easque locat colonis, aut lateas suis Baroniblis,ad ipsorum sustentaculum , ad certum tempus,aut quamdiu tulitat, sed nunqtiam iure haereditario: dat quoque jsdem Baronibus ci-ilitates oppidaqi,cum iurisdictione ad tempus praefinitum vel etiam ad vitam,sed ea conditione,ut ei in bellis,certo cum peditu'nmero,Equis Elephatis inserviant.Hoc modo ro.equitum Waso peditum millia quibus nulla stipendia largitur habet,

nec remo hoc oneri est. Si maiores vires coadunare vellet,multo maiorem numerum conficeret: Regnum enim amplum est, ciuitates oppidaque populo frequentia sunt:Sola enim ciuitas Udia quae regni Siami capiti sedesque regia est emisit o hominii

millia:Quamuis Roxsiam nouem regnorum dominus sit,non alijstamen,quam Mamit1s, in bellis utitur,qui duo regna,siam nempe quod ipsi Cha-umua vocant & uantat in quo ciuitas Udia est inhabitant.Sequuntur tria Laiorum regna, duoque alia ad mare sita nempe Como cambola. Ad OGeasum est idoco regnum, Septentriones versus Brema,quod alii Barma, ali aram a dicunt, sicut in

180쪽

REx IAM.haris nominibus euenire solet. Clim spes parandi opes,&acquiretulae amplitudinis, in hoc regno ab

armis dependeat,Vigente etiam pace, fiunt exercitia

bellices; sin aliqiubus ludis, quos Rex quotannis Udia exhibet, referuntur omnia ad exercitia militaria. Vni fiunt infumine Menam, ubi plus quiltria Pataoriam sinus nauigij esto millia, in duas lasses diuisa, configunt congrediuntur quoque equis Melephantis: pedites quoque, ense parmam

instructi:exercentur quoque in Verationibus ferarum. Vitae quod supei est impenditur delicijsi via

PRINCIPES VICINLSIamensium fines ad ortum Caucinchinam alia

tingunt,inter quam ipsos sunt sylvae immesar, Leonibus,Tigridibus,Lyncibus,Ηyaenis, Euphantis plena impediuntque, ne se inuicem bello infestent. Cum autem ambo haec regna Re Chinae subdita sint, cui quotannis Legatos mittunt pacem inter se colunt Chiam a lacum versus contermini sunt Siamenses Chinensibus. Ad mare iunguntur Arabibus,3 locis quae Lusitani occuparunt: llita

tane,Paam,IOr, Peram: hi Malaccam totumque eius regnum rapuerut,ita, regi Siam adducenta terrae miliaria ademerint Sed cum ora maritima contenti,Iatius in interiorem regionem , iurisdictio nem non exerant,recipiantque ex inuectii euectis mercibus magnos Reditus,nec viribus , ad Mediterranea inuadendum, satis firmis instructi sint, pacem cum Rege iam colunt. Res num egit ad casum est regno Siam, mediae Lunae instar i ce: