Imperiorum mundi catalogus et descriptio

181쪽

inter montes,quosBrami Scetangomet neolimt,em tendit se secundu mare, a ciuitate Rei quae ad ma re in I .gradu, Meius parse tertia est ad Sedochis. que,quae in decimo octauo gradu ad oram maris est per spatium 3o. leucarum, paulo minus in Mediterraneis latum est. Fluvius egi regionem mediam intersecat, recertis temporibus intumesces,dis undit dilatatque se per illos amoenos campos, idqueta ne regie,Vt magnum Sinum tibi ob oculos o nam Istraginta leucas latus est: Vbi autem fluuius decreuit 8 in suum alueum reflexit, crescunt ibi omnia quae illud clima fert, tam abunde, ut Pegii Aegypto non inuideat. Regni Pegu Portus praeci pui sunt Pegii ad eiusdem nominis fluuium reaiiai, Natabane, Colman . Si amensibus ad Septentriones

vic1ni sunt Gueolai,asperrimoruin montium incolae, inter quosi Siam sunt Lai, qui eam a Septen tr1onali QOrie a tali datere prorsus circumci gunt secunturi flumen Meconci fines denique iun-Hunt China, Ca n parae Ca .rabola Lai parent Regi Siam,qu a metuant neoni a quibus illos Rex Statuetur,nisi id faceret, iam dudum ab illis excisi e sen . t ' o.annos,eos aggressus estRex Siam,cui ΣΟ. equo mamil 'ibus qui quamuis parui sint,feriat tamen eg egie labores habebat praeter eos Io p ditumi decem elephantor ut millia pars praelio bona erat,pars gestabat impedimenta. Non aliud Te Enum eliquo i maiorem Elephantorum copiam

habea ijsque lirsuta N:r.Trahebat quoque post sobouin bubal ominaque clitellariorum ingen-

hem CL.mertu la, quo deficiente com im tu mactabanti

182쪽

NORVM IAM ET PEG v. . HVcvsque diximus de Regnis Siam Pegu,

sicut erant, quando Lusitani Indiam sunt ii gressi, sed ab eo tempore, res valde mutatae fuere, modo qui sequitur . Regi egu obediebant quondam aliqua Bramorum regna, secundum flumen,Chiama lacum Versus,ubi suosLegatos habebat.Sexaginta ab hinc annis quidam Legatus, quem regno an praefecerat,confisus asseclis, quomini militos habebat,&authoritate, quam sibi virtute

Parauerat,rebellis Regi factus est, rapuitq; sibi regnum,occisis viris primarijs: Quod plus est, cepit

ciuitates,®na Prom, Melintai,Calam mirandu Ana,quae omnia Bramis inhabitata erant. Ea Se ptentriones versus,plus quam ad Iso. leucra extendtintutaTentauit quoque occupare Siam, Venitque

in conspectum diae Metropolis ciuitatis regni Muantaliusque, sed nihil efficere potuit.Susceperat illam expeditionem,cum trecentis peditum millibus,consumsitque plus quam tres menses in aperi dis vijs,per montes asperrimos,sylvas vastas Gloca inaccessibilia,in quibus amisit o. hominum millia cepitque Sia mensium ducenta millia. Domum reuersus,aggressus est ipsum regia ivn Pegu, quod

expugnauit: Postea, anno nimirum so . reuersus est

ad expeditionem Siam vicitque Regem,qui sibi ve- Dei: o mortem consciuit,eius fit 1os autem cepit occupauitque eius regni magnam partem.Hic eius M suc-

183쪽

succe res,quod eorum potentia incoeperit,oco

matione re morulnii amorum, vocantur a neoter1

viis oricis caesti amar,aut talij dicunt,Reges imae justani aut a nobiliori, magis cognita ccc pnoi parte,vocant eos Reges Pegu.Tentauit Dostea aliquoties, cum vno virorum Millione&

otius ciuitatem Udiam: Sed ut quod de magno

numero diximus fabulosum non videmir quod es alibi dicendae similes sunt non erit ab inst1ttito nostro alienum, si hic demonstremus, Vnde acc1dit, ut hic,allas qua in regionibus,tam numerosi exercitu colli i ducique possint. Primo itaque dicimus,

o odbeissa tuism finibus,aut procul ab iis geruntur tria mos exercitus, longo tempore alere nonootes L, cui maximi Reditu , copiaque paratae pecuniae non suppetit:Skut enim nostra corporis me-hra sine neruis moueri,&absque IJS, motus continuari non potest: ita nec exercituSColligi, nec quo onus est duci,nec uniti in expeditione retinera pos- si iit nisi prompta pecunia, quae ipsos oportuno i note .ssciat,trahatque post ipsos arma, comnaea- m,annonam aliasque res Vitae necessarias, viviq; armorum commodaS.Cum autem Principum reditus, sicut priuatorum hominu .n facultates, unde I)rinc1pes suos thesauros instruunt certis finibus constent efferendoque uno aut duobus annis, ex tuis prouinciis pecunias, ij seas denudabis, omne-cue aurum Margentum ita exhaurie ut iis postea inanes reman eaint,consequitur quod bella longinoua nec suscini,multo minus continuari pollint,mi a Principibus,qui a longo tempore thesauros ac- cunnilatant,aut trabeat fodinas exhaustas, tu duam deficientes Thesauri autem,quantumuis maxinu consumentur patu temporis pacto Id -

184쪽

ritur, frutilis 4Dultotu annoru pace coquisitoru absumit.Quare quidam Capitaneus Lusianus, magnacii causa dixit Lusitaniae Regi Sebastian0,cu de expeditione ii a baria suscipienda ageretur,ad id bellutres torrentes requiri viati virorit,alteruti comeatuumnertium pecuniarum. Ille quoque egregie dixit qui abbe illigerandum pecunia infinita opus esse dixit. Cum autem in omni bello multum expendendum sit, id tan en quod procul a domo geriatur,infinitas,& quae omnium 'pinione sirperent, pecunia requirit. Magnus Turca id expertiis in bello Perseo, qim adeo potens Princeps suas facultates Ee theseiuos tali modo consumpsit, ut ei valorem auri argentique dimimi ere, illorum precium ad duplum augere patique monetarum falsificationen illeque tales res, necesse fuerit. Qua de causa Ianiram plus quam semel seditionem, turbas concitarunt,ciuitatem Constantinopolim furiose pertragati,flammas iniecer Luat, suntque eius magna napartem deprcedati. Rex Catholicus tot bellorum onera in tarn longinquis Prouincij c, tantoque tem pore ferendo,facilitatibus tantum Hispaniae sufiultus non sufficeret, nisi dominus Deus ei dedisset a- Iium orbem,Minatris inexhaustis argenti plenum,

venisque do fluminibus auriferis scatetem, qui ipsum uotannis nouis thesauris inui ad ipsum classibus

e riuatur rescire Pecunia ea est, quae militibus commeatum lapparatum dat, illos in unum locucoire facit,& eos modo huc,modo illlic ducit, sicut occasiones necessitatesque expeditionum exigunt. Tanti momenti est pecunia,ut Ioannes Iacobus Tri- uultius, magni nonunis apstaneus , rogatu

185쪽

Ita ira I t. se res in bello necessariae necessariae elysent,ires Τὰouiri responderit:PecuniaS,PecuniaS, Pectanias. Maec intelligenda sunt,cum impenis ex tua ditione ooten me sunt: accidit enim aliquando ut expedi- iobellica se ipsam alat,subministretque ipsa vires:

Hunni,Vandali,Gothi,Arabes, Mnostrum auorum tempore,Maanus TamerlaneS, maximos exercitus oras eduxerunt, Prouinciasque nullis viribus n-nructas,sine maria resistentia Mobstaculo mirantes dabant in proedam idireptionem curitates rurauit alebant conseruabantque se spoli)s rQ-na reolonum. Idem nostiis temporibus Lusitanis in India Orientali, Castellanis in India occidentali sed plus his ouam illis accidit. Nulla en1m vn

uam natio in Orbe fuit, quae mulo fere proprio

sumntu tantum acquisiverit, quantum Hispani in Nova Hispania Peruvia. Sed id hoc tempore factu adeo facile non est,sicut olim fuit, minusque in Euro quam in Asia,aut Africa, propter tormentorum bellicorum usumi Arces quae pluribus mensibus,immo annis,sustinere , imo defatigare hostem praepotentem postant. urcae hoc ad Zigethum experti sunt,parinim id in Hungaria castrum

est, uod anno s66.solim annusTurcarum Rex,cum ter centum bellatorum millibus aggressus, tandem expugnauit,sed cum tanta suorum strage, ut tanti exercitus pars tertia domos non reuiserat. tui ta-oue acqu1stio tanto conatui longe inferior. Lusitan initio suae expeditionis Indicae,cum paucis mittatibus modicoque tempore magni momenti acqui-stiones fecere:Sed cum illi populi tormenta bellica sibi parassent,architectos nacti Arces extruxissent classesque instruxistentato ultra progressi sunt Lusitani.H1spanis idem in nouo Orbeaccidit 'e-

186쪽

nios,Ciriguanios, CuchioS ut 27. annorum spa-cio non latum pedem terra potuerint suo imperio addere, sicut nec in valle Alauco,Tecapel, in reano

Chile, ubi cum illae gentes vidissent Hispanos etiabus sagittarum armisque interfici, non habuerunt eos amplius in ea existimatione, qua ipsos habuerant, cum pro coeli filijsi gente immo tali ipsos aestimabant experientia autem Praxique edocti, noamplius timent equos nec sciopeios: Sed si bellum non procul domo geritur, non est difficile pauco tempore magno exercitu colligeres Sicut legimus deCrotoniatis libaritis.Et ne exempla adeo antiqua adducamus, legitur Gandarienses Flandriqpopulum, se aliquando potentiae Regum Franciae cum O. beIlatorum millibus opposuisse. Cum enim eorum regio abundans populo esset, bellumque in finibus gereretur, currebat in id unusquisque commeatu qui in aliquot dies sibi sufficeret instruetiis; sed diuis expeditione substitere, poterant, quod

pecunia & annona deficerent: constringebanturque omnes:hic ad aratrum,ille ad officinam, tertius ad tabernam,unde se lustinebat,reuerti.Scoti, qui prie defectu pecuniae nunquam praeclaram expeditione extra Insulam suscepe unt, necessitate patriae id exigente,aliquando modico temporis spaci , mastnu hominum numerum collo erunt, eoque aut hostes aggressi sunt,aut defenderunt fines, sicut faciebant Romani,qui per aliquot saecula, dum una vicinis Romae populis helligerarent, priuatis stipen- dijs arma tulerunt. rediebatur enim domo cibis in unum aut duos dies, ali)sque rebus necessarijs instructi, unoque praelio paucis horis bellum finie-M banta

187쪽

protraheretur,coactiis fuit Senatus populo stipendia parare. Exercitus ad expeditiones vicinas colligere in regionibusOrientalibus,&in Africa, longe facilius est,quam in Europa eius rei multae sunt caiiis. Prima est, quod regiones ut plurinavin abundantiores copiosioresque rebus vitae humanae necessari j sibi sunt deinde quod populi Meridion

tes Orientales, ut plurimum minori quam nos contenti vitiant: sunt ciborum parci simplicesque: Europae autem populi non solum ut se nutriant , dunt bibuntque, sed ut frigus a se arceant illi autelara cibo nihil praeter nutrimentum recipiunt. Vinum, quod apud nos pane carius est, apud ipsos non reperitur:Ipsorum quae sunt nostris meliores Arsini linaria non apud ipsos tam exquisita est , quam

apud nos,ia eorum stomachus assuevit adeo opiparis delicijs.Turcae finiunt contriuia Ory avi carne vertiecina,nec Onentales inlumunt tantiim avelles quantum nos. Eunt seminudi in bella, nec

praeter pudenda aliquid cooperiunt Inde accidi eqtiod apud ipsos,non tanta artium artifictimq; frequentiast,quanta apud nos est, ubi maior elaboratarum rerum parS,ad vestes, ad personariim Ornatum pertinet, nempe tot generis pania , Ianei,serycei arietas vestium,colorum venustas,pompa vestimentorum,aliaeque tales. Apird illos populos

fiunt fere omnes expensae in panniculo ex gossvpio, qui eos ab umbilico ad genua usque tegit. Hias ob causas facilius illic quadraginta quam apud nos decem militum millia sustentari possent. His adiunge

expensas,quae in tormenta bellica&in ortim ap- Paratum,in commeatum,equos,homines, aliasque

res, quae ad gerenda bella requiruntur Daedi sunt:

188쪽

illaec ignorat maxima populorum Orientaliu pars, i maxime, quibuscum Arabibusi Lusitanis nihil negoci est,S qui prouriacias Mediterraneas inha-.bitarat.Sed parui momenti non est, quod supra dicti populi in bellaeant, nullis armis defensioni aptis instritisti,absq; thoracibus,galeis squamis cereis delaminis,quibus multum impendatur, nec ea, ex uno

loco in alium absque impensis vehi possunt. Multu

hac inressifferimus a Romanis, qtἰi in bella euntestam defensioni quam ostensioni apta armat saepe commeatum in decem plure dies ferebant: quare VirgHius hoc onus.Iniustum ceni canit, quini praeter modii esse videretur. Cum itaque illi populi commoditatibus fruantur nempe foecunditate regionum 1acilitate parandi victus,amicitus, armo-Tu, facile est,ut Vrycte necessitate ex eicitum multo. malorem, quam DS, colligant, itii rebus infinitas indigemus,quas ipsi nequide norunt Leseimus Iesmaximas de exercitibus Assyriorum , Aethiopum Beli, Nini emiramidi 'Cambuis,Cyri,Dvij,Ses stris,Sesaci,&temporibus minus antiquis, Arabu,

Tartarorum,MOgorOiualiorumq;. Et ne exempla,

tantu longinqua adducamus, sivi ex JS, quae recens accideriit,rebus antiquis fides concilietur, eaq; fia credibilia Literis patrum Iesu ita num Capitaneorum Lusitanorum celebratur res illa, quae accidit anno is8 . in Angota ea nobilis diuesque Prouincia est Aethiopiae Occidentalis regno Congo vicina. In ea Paulus Diarius Capitaneus Lusitantis, secunda Februariidie obuiam habuit e 3 ercitum, Vimi Millionis,&ducciorum Aethiopum illum

quem aduersus ipsum eduxerat Angola Rex, qui ab illo,incredibilis elicitate no armo uvi , ea ne

189쪽

perius Lusitanus,qui eo tempore erat cum Re Congo. Certum itaque es ,quod adeo numerosi ex ercitus parum durent, torrentibus quam fumi nibus:nimbis quam pluuij similiores sint quamuis enim colligi possint,non tamen diutius conseruantur,quam commeatus, quem secum domo attulerunt,durans Accidit inde ut intra paucos dies dis luantur valedicantque expeditioni, non cum ea in medio cursu est,sed cum incipit moueri non habent enim secum rem qua mercatores, epula tores cum rebus conseruationi vitae humanae utilibus,' ad belluna necessarijs,post eos trahit. Quod plus est,ut Millioni militum, de rebus necessariis prospiciaturi, opiis esset alio hominum illione, curribus, iumentis clitellarijs, famulis, mercatoribus Mepulatoribus qui illos sequantumTantae multitudini autem, nec fiumina aquam , ne campi fruges, nec terra hospitia suppeditare posset necesse itaque esset ut sua mole rueret, in ni hilum redigeretur Meges illi Orientales, qui exercitus solito maiores collegerunt,eaque in bella, Salonginquas regiones duxerunt,ea quae diximust ne perpendentes, primum maximam pecuniarum, commeatuum,aliorumque necessariorum apparatuum copiam compararunt.Inter alios,Xerxes, qui maiorem exercitum,tam mari quam terra de quo memoria sit)collegit,consumpsit septem annos , in apparandis ijs,quae ad expeditionem necessaria erant.Sed reuertendo adit egem Barinae,cepit is paucis elapsis annis Port.Martabane Ternaseri, armaque deinde, nunc ad Septentriones, nunc ad Occasum versus circumagendo , diuexauit Principes

190쪽

RE SI ΑΜxitque in eam expeditionem ter centum millia, l&quadragesies mille Elephantos. Aracan regnum, montibus obsitum, undiquaque fere sylvis spaciosis cinctum est, suntque eae regno pro muro valloque: Ciuitas magistra, quae regno dat nomen, sita est ad fluuium,distatque quindecim leuci fama ri,3 s. Catigata, Macin regnum est diues Aloes dilaniim quod Arabes dicunt Calambuco, alij lignuAquilae propter odorein suauissimum , aestimatur ab omnibus illis populis Orientalibus Arget pondere.Vtuntur eo in India et Cambala, in exequijs magnoriim Principum, in balneis, in similibus Aeliiij Nascitur ut plurimum , in asperiori

laus montibusCampae,Cambolae Macin quod in no

seras regiones defertur,nullo in preci apud illos est Intelligo in regnis Congo, Angolae, regio nibusque vicinis laudatum probumque reperiri, quod indigenae eo utuntur pro remedio, medicina variorum morborum , quibus ab rant Sed si id verum est , miror, quod Lusitani ex eo lucrum

non captent.