Imperiorum mundi catalogus et descriptio

61쪽

ΜAGNvs Dux breui temporeJaciliusque mutatur si casu a 4ecasio necessitasque requirito latus ex terra constructum, qualia ex lapide. Sed his non obstantibus debent praeferri munitiones quae muros' lapid2

habent Cum enim quatuor modi dimunitionem sint. Tormenta, uniculi P Excisio quaesti frone Tarculo fit. Murus ex thiae, forte

minus resiliendo, quam terra cedendo tormentis

hellicis praestabit, edaduersus cunicul , ignem, excisionem, longe excellit murus ex lapide Et ad iungendum muro quod in munitionibus, ex ligno tu terra constrii litis,boni est, eriguntiir Aggeres intrinseci. De Aquis nihil opus est dicere. Mosco tua enim est mater tutiorum, lacitum mitinae, Borysthenis, Volgae,Desuae, On gae, Mosae, Volistae, jam celeberrimi Tanais: Lacus Inae, ad quem est Magr Nouegardia Uoloppo multorumque aliorum Aquarum abundantia reddit aerem magis frigidum,quam generationi animalium,&propagationi plantarum requiritur,et si frigus calore salubrius esse aestimatur. Pecudes parua sunt, segetes aliquando non perueniunt ad maturitatem, Terra fere ab aquis absorpta,ut plurimum leuis est, SI arenosa ideoque siccitas phusai in noderata, facile colamiuat fruges Hyems durat nouem menses paulo plus aut minus,' tamen hic copia est frugum, hordeii pascuorum,& ex consequenti carnium, tam

ferinarum quam mansuetarum. Mosconia producit Poma Nuces,Corylos, aliorum fructuum vix

habent notitiam osci , qui ex piscibus faciunt

magnum lucrum , eorum q udem maximam abundasati an habent. Indurant eos frigores vento,sicut fit in Nor vegia, aliosque in locis Septen-

62쪽

MOS CORVM. ς' relan alibus, seruantque eos pro bona annona, tam ii piaesidi; inhinitionum, quam in domubus priuatorum. Regio lum es multis ii mercatura dedita, quia indigera' uapte natura non uini admodum industri j. Nec pol unt ibi es e multa mercimonia ubi non solent artes do artificia: Tum quod Noscis non licet ditione sui Principis excedere. Ob has caidas no habent xlltimi sum maris Com-nuitant tantum ea quae Regio seri, nempe Pelles, Resinam, ceram,cum panno,ali sque quae Arme-men perferunt in Astra chan ad iaMare Caspium,&An cli ad Ianum Nicolai ad Sinum Gradu,

REGIMEN. AGNvs Dux Moscorum regit suos po pulos madis Despotice, quam ultu Salius

Princeps, quem nouimus disponitenti a absolute de personis subditorum, d ipsorum i hus Ideo dicchat Matium etes Vesrus, quod Mos.cus S Turca, soli inter Principes feni domini suorum Dolriiniorum,eaque de causa putabat, expeditionem Stephani Regis Polonorum, plenam difficultatibus fore. Vt in sua potentiat authoritate , se Magnus Dir censeruet, utitur arti-

flaio, industria incredibilici Primo non liced

cuiquam suorum vasallorum exire regni sine sub poena mortis Hac de caul, ne oesi orum subditorum nauigat, nec cum Legato externi Principis loqui potest, nec uti opera externi medi. ca, io sui moibis . nisi cum venua l

63쪽

33 MAONvs Dux Vtitur apparatu inaestimabili in vestitit, addens ornatum Pontificium cum maiestate Regisci fert capite Mytram,Margaritis clemmis preciosissimas nitentem.Si eam capite non gerat, habet ea ncoram se in suo Throno, mutatque eam ad ostentandam amplitudinem multis vicibus: In sinistranaanu tenet Pastorale ditissimum , indutus veste. aut tunica longa,illino absimili, quam Papa gerit ingrediens sacrarium digitos annulis aureis refertos habet, Imago Christi ad dexteram, Uanctissima Matris Virginis super cathedram inqlia sedet, est Regia proregia camera est plena viris,vestibus auro depictis, usque ad talos indutis. In ceremon ijs ad Religionem spectantibus utitur exquisita sagacitate blertiaque. Cum assidet menta,quoties mutantur patin Baut vult bibere, multa signa Crucis edit. In Ieiunijs exhibet singularem venerationem,&in templo prae deuotione fronte terram percutit, sicut, alii Ne alius plus ipso scire possit,nullae ibi scholae praeterquam in quibus docetur legereis scribere.Nihil legunt prster Euangelia, S aliquam historiam, aut descriptione vitarum Sanctorum,aut homeliam Sancti Ioannis Chrisostomi aut alterius,haberetq; eum suspectu, qui demonstrationem faceret , se velle in litteras maiorem progressum facere,nec impune ferret: Id facit,ne aliquis plus ipso, aut quantum ipse sapiat: Indeqire accidit ut Scribae, nec ipsime Anti- ribae ordinarie non scribant nec respondeant Legatis Principum externorum,nisi in quantum Magnus Dux eis dictat. Cum negociantur nunquam Magnus dux nominatur, quin omnes assurgant inredes una magna venerationes Idem etiam ad

nimi am fit,quando ipse ad bibendum inuitat, aut

64쪽

Mos CORVM.

s sparticipem facit sua patinae aliouem, fit id quoquain mille alijs similibus occasionibus. Docentura pueris Moschi credere S loqui de ps brum Principe, siciit de Deo,Deus solus dicunt &Magnus

dominus scit hoc: magnus noster dominus scit oinnes res. Omne quidquidlabemus,sanitatis, commodi,procedit a Magno Domino. Accidit inde, ut sui subditi,videntes tantam amplitudinem maiestatemque,in suo Principe,nec aliarum quam eius rerum notitiam habentc S, reuerentur ipsum, obediuntque ei,non sicut subdita, sed tanquam mancipia, habentque eum pro Deo potius,qua pro Phincipe. Non habet sub se dominos titulis insignes scut inter non sunt DuceS,6 Barones: si ipse alleui Panima ut praedrum concedit, non transit ad hae redes,nisi id ipse confirmet. Et si ipse alijs ea concesserit, villici tamen persoluunt ei portionem fruetitum, lebentq; et operas: Id in causa est, ut V-n squisque a nutu Magni ducis dependeat. quanto aliqi is ditior sit,tanto ei plus debeat. Vt obviet seditionibus transfert inteEras familias , ex uno loco in alium,mittitque in praesidia quos vult lon-llea domo tanquam in exilium.

Exij , quae dicta sunt fieri potes Iudicium

de eius diuitijs opibusque Cum itaque ipse

adeo absolute omnium rerum dominus sit, utitur opera subditorum pro libitu, tali parte ipsorum bonorum,sciit ipsi placet Arim a sibi ex ferarum exuuijs talem portionem ac vult, P expiscibus ornia is generis , quantum vult: pellicea Vecblie

65쪽

MAGNvs Dux vendit alit ad dono, prout libet: Pisces veto siccati

seruantur pro munitione. In foro nemo sua vendere potest , si Principis primum vendita sint. Mintras Auti aut Argenti nullas habet, Ciuitates mercimoni; celebriores, unde ipse maximam redituum partem percipit,sunt Astrachan ad ma re Caspium quo deferuntur merces Persia 4 Armeniae:&Fanum Nicola ad Sinum Gradlucum, quo appellunt naues Anglorum moliandorura oneratae aere alijsque mercibus quae inde olog-dam ducuntur. Vbi sui Legati domum sunt reuersi aufert ei Lautis, quae a Principibus acceperunt, dando aliquid in illorum vicem, aliquando nihil ut finem faciam sibi metit,capitque, quidquid in sua ditione aut boni aut precio test. Putatur ipsum aliquem thesaurum habere,in Arcibus Aloia quae , Iaroslauiae S lacus Albi, quod verisimile e Magnus enim Dux Ioannes spoliauit calicibus,reliquijs, crucibus, argento totam fere Liuoniam, nec concedie Aurum, Argentum sua ditione eta ferri , nisi in redempti mei bello captiuorum, aliorumque, qui in captiuitatem abdficti sunt. Verum quidem est,quod amissione Livoniae, quai Anno 118α. cessit Stephano Regi Poloniae priuatus fuit ea regni parte , quaecrat ditissima,propter commercium Maris Balthici,& m liori ditione' iam habebat,

in qua erantus

66쪽

MVnimentum regionis consistit, R in plu

ralitate paludum fluminurnq; S in densitate nemorum. In usu habent Mosci, loca hostibus proxima depopulari, ut denis v hue ibi crascat,quod& fit ob terrae humiditatem, sunt oue eae ciuitatibus,non secus ac Sepe acValla pro munitione. Multum laboris id Polonis attulit. Ut enim sibi itinera ad oppida hostium pararent, ne-eesse eis fuit exscindere sylvas magni temporis iacturam facere.Ηab et Maselus Dux Munitiones, quae partim ex Japidibus,partim ex Iateribus, Ita-I1co,iore,construet esunt, sed absque ateribus arte aedificatoriartales sitiat Arces Mosqua moti xii ardiar,Ples cottiae, Porcotulae Etariciae Globodae, Alexandri partam ex gleba vim imbi: contexta Sc probe calicita. qualis est Smolen cro. Sed ordinarro exstruimtur muri Jocorum fortui ex magnis tra-h1bus,inter quas constipant terram , relinquendo

d defensionem foramina pro Pyrobolarijs Taris dedificatio commoda est defensioni,contra tormenta bellica sed non resistit igni Subditi Maerimu- eis inseruiunt suo Principi,in bello, sicut ante de suoRegimine agentes diximus, sed se potiri timc

re poenam si se non strenue gesserint quam promptitudinem alacritatemque monstrant Capitaneis ad nutum fiunt,pati iriatur omne n incommoditatem, non curant frigus nec pluritas, Patiunturquo incredibili teritaedii infamemque suntqire paruo contentici Aectirnantur itaque apti res defendendis Castris , quam praelijs campestribus Ilii euim multum valet patientia S tolerantia

67쪽

MAGNvs Dux lerantia,hic autem requiritii audacia animusque Poloni sunt meliores conflictibus campestribus.

ruam propugnandi Arcibus Magnus Mos coitiae

ii Ioannes,experientia edo tus de suorum, in velitationibus&praelijsiguauia, de Polonoruni audacia animi';,dicebat suos opus habere calcaribus quibus impellerentur , Polonos freno quo

retinerentur. Vires praecipua huius Principis consistimi in equitatu, sed quem equorum numerum

educere possit difficile dictu est. Nec tamen credo ipsum trecenta millia armis ita struere possiet sicut assiqui dicunt habet enim ditionem vastam,d pro

maiori parte incultam Ab Cassiano enim Astra chanum usque vix inuenitur pagus, quamuis interea oppida aliquot dierum iter sit Bello quod ei

intulit Stephanus Rex Poloniae qui tamen non vlia traino millia tum equitum tum peditum habebat ipse tantum militum colligere non potuit, quo nodico se ei aperto Marte obijceret: sed nec potuit ipsum diuertere ab oppugnationibus Polotiae, Uilico luci aliorumque locorum, nec aut ab obsidio

ne Plescottiar.Anno mo.penetrauit Princeps Tartarorum Praecopitarum, cum 8o equorum milli

bus,vsque in viscera sui Imperi; tradiditque famiamis ipsam os quam urbem Regalem. Sed i qui

dicunt Magnum Ducem 3oo. Regem Poloniaeaoo. equorum millia educere posse, potius nuna erant capita equoriim,quam equitum. Eis enim tote quorum millia sint,non tamen omnis equus bello bonus est, nec unicuiq; equitandi ars, aut se aria mandi facultas est Uni deest mimus, alteri opes non suppetunt,alteri Vires corporis, alteri animi fortitudoq, alacritasque desunt. Quamuis in Moia conia, tot equor ut hominuuritie millia essent, quoti

68쪽

Mot illi dicunt , admodum difficili tamen esset,

immo vix possibile eos in unum locum cogere, nec Principi in hoc uippeterent pecuniae,nec commeatus sufficerent:Ducenti enim equi priliatores xequirerent in Moscouia ter centum clitellarios, ac alios totidem ministros,quibus omnibus oporteret sufficere commeatus , sicut J Annonari; Mercatoribiis, Artificibus, amulis, qui in bello requiruntur. Necesse itaque esset totam Mosconia,

in unum cogi actum verendum,ne in tanto itinere ab una parte regni, in regionem directo contrariam hominum S iumentorum vires labast rent.Quamuis etiam possibile esset,lantum numerum sicut dictum est equorum colligere, id tam.

Statui non expediret. Necesse enim esset denudare confinia piaesidijs,Prouincias neruis,ciuitates Magistratibus,campos agricolis Inde clare apparet, Principem cuius Status iso. millia equitum cogeret posset,abunde praestare, si tertiam eorum partem, in exercitum Regalem educat,de bellis , non ex

eursionibus loquor. Scribunt aliqui, qui in affirmando magis moderati sun i, Moscum cogere poΩse, o. equorum millia, si necessitas se defendendi id requireret,& quod Ioannes tertius eduxit in expeditionem Astrachanensem,no equitum, dc χαpedatum millia. Idem adortus est Uuoniam, tempore Regis Alexandri, magnis exercitibus, retinuitque adhuc alium ad Regni sui fines Equitatui addidit Magnus Dux Ioannes aliquot millia Pyrobolariorum quos ipse instituit, inter quos erant multi externi milites,qui ps praestiterunt egregia operam, in defensone suarum urbium. Quoquo secundo aut tertio anno, describit per Regiones bello aptos: In commentarios rescruntur fili ho-bilium

69쪽

s MAGNV Dux vilium, iuri erus famulorum equorul qUe.quites, litiores praecipue utuntur Thoracibus

ne is caleis claminis illiti libui tenuibus, cuae ex Perfia adferuntur, J. iaceis Λli gessi ant tho Taces,gol sypio quana optime farcitos, qui si itis resistunt:Hi utuntur Arcu, multi eoru uariclopeto, Omnes ense jugione.Ei inseruiunt quoque Get mani in belli, in fortificandis locis.

nitimi.

Ao No Moscorum Duci iunguntPr praecopus Princeps Tartarorum; Taurica Cherion i Circam, quinque montium cita bitant hi

regione in quae se ad . dierum iter extendit, regu-turque a septeni Ducibus , Helvetiorum modo Tartarus,c Py: Reges Sueciae loloniae A Praeeopo recipit multum damini, nec ei spes est de si menda vindicta, quod clim Turca confoederatus est Praecopus, instruiturque a Turca Sclopetis tormentisque bellicis habetque in sua ditione loca fortia,cum praesidio Turci coctiaque eum Duiadere difficile facti ardui inaque effet, concitaret enim in se potentiam illius.Praecopo commodum est si cut&pluries fecit lubitam excursionem facere in Prouincias Magni Ducis, sicut se potest facere Prouincias Regis 'olonice diripereque obuia si magnus Dux subiit auit Tartaros Castanenses, Astrachanenses,accidit id beneficio tormentorti et bellicorum quibus illi carebant. Dux t hic inter zlia contra Cassanenses aliquas huius nodi nachi nas.Temoni plaustiorum aflicebat tabulam at am cratia

70쪽

M M. ρδ crassam,cum multo foramine, trahciendo cI peton Mosquet inuentum Cum itaque ipsi rauiter ferirent nostes qui sagittis tantum utebantue uibus Mosci laedi non poterant non fuit difficile, eos vincere subiugareque. Sed Pra copus habet via sum Sclopeiorum,SI quod amplius est amicitiam, protectionem Turcae qui ut sibi iter aperiret in

Mosco uium,aut in mare Caspium , tentauit annis

iam elapsis ducere fossam a Tanai ad Volgam. hoc

molimen altioris erat animi, quam Turca plerum-xiue faciunt sed eius milites fugati fuere a Moscis, in hoc adiuti a Tartaris qui Verebantur, ne planei Turcis pessundarentur, si illud opus eis successsiet. Nec solum ruperunt classem Turcica ceprruntque eius parte, sed & exitio dederunt exercitu terrestre in quo numerabantur o. crtaro ru,4 11 nir is millia, inter quos erant ter mille Iani rari Circassivitii int sicut diximus more Helvetiorum non nituntur ut sibi aliquid acquirant, sed tanquam mer-eenari milites militant Turcis,Persis, Mosco, i quotam longe dissiti sunt,ut non habeant occasionem

sibi timendi ab eius viribus Tartari Naga mastis formidandi sint, propte x subitum impetum A ex- eur sonem, quam propter iustam potentiam , quae eis sit, ad suscipiendas exheditiones Regias Annis retro elapsis,cum se mollissent, ut Mosco damnum in serrent, retrogressi sunt placati donis quae eis nais fuere. Cum hi,scut4 Arabes, dediti sunt latrocinij si grassationibus, facilius est ipsos auertere donis,quam pugnando. Quod plus est, cum ipsine ciuitatem,nec munitionem habeant, qua expugnatam in dominium hostis redacta deprimi tanquam freno cohiberi possini,hellii ipsis inferre, est expensas sacere sine lucro. Aduersus ho tenet Mast mis