장음표시 사용
101쪽
aasa quam vitam. Et paulo poste Ipsa enim nasura sua legibus ad ineundam seletarem Diasmissimis fetae genus proprism quadam pace cu-icemque eam hominibus, quamum in ipso est, om- fodiunt ineuncio, gignencio, pariendo. Draus f inibus ok1nendam. Cum etiam mari pra paravenaa inquε reuolendo, cum sim pleraque ins 4suorum belligerem, omnesque , s possent , elabiles C soli P. Quanto magis homo feriur DCere verint, in um curiti in eum a desereiam.
II. 1. De belli ergo jure acturi , videndum habemus , quid bellum sit de quo quaeritur, quid jus quod quaeritur. Cicero dixit
bellum certationem per vim. Sed usus obtinuit, ut non actio, sed status eo nomine indicetur , ita ut sit bellum status per vim certantium , qua tales sunt: quae generalitas omnia illa bellorum genera comprehendit, de quibus agendum deinceps erit: neque e
nim privatum hic excludo , & quod re ipsa prius sit publico , &haud dubie cum publico communem habeat naturam, quae propterea eoque proprio nomine signanda est.
Optime Autor rectam disputandi rationem l vim certatio , quamquam non semper ipso sequens, antequam ipsam belli tractati iactu congrediamur ad certamina & praelianem suscipiat, atque controversias, quae cum committant. Si e Gellius lib. I. Op. as. casione Delli gerendi, tum etiam in ipso bellisscribit induciarum tempore bellum manere, statu & tempore incidere possunt, explicandas pugnam vero cessare. Nam & dum de bel-
atque desiniendas aggrediatur, ipsam belli, delli gerendi ratione , de urbis obsidione , de
quo disputatio omnis sutura est, desinitionem, acie instruenda , imo ge induciis agatur in vel, si velis, brevem atque compendiosam descri-iter belligerantes, manent tamen in statu bel-ptionem praemittendam statuit, ut constaret Isili, donec vel vi , vel disceptatione , id est ciori quid si de quo disputamus. Verum qu ivel victoria, vel colloquio controversa de-niam non tantum de bello, sed eius jure quoquelsinita est, & abiectis armis bellum laeta ae opta- in hoe opere tractatur, ut ex inscriptione per-lbili finiatur pace. sic homines olim antequam spicitur, hine post traditam belli desnitio-lin civitatem coaluerunt segreges viventes, quannem, de ejus jure postea se quaesturum Au-tquam non continuo ipso a. 1 sbi invicem vim tot pollicetur. In bello autem Aefiniendolinserrent , attamen quia nihil meditabantur
paululum a Cicerone recessere videtur, dicens quam qua ratione alter noceret alteri, status
hellum non esse certasionem per vim , verum ejusmodi primaevus, id est naturalis, belli status potius parum per vim certantium , qua laetisdicitur. Omne itaque illud temporis inte sunt, propterea quia certatio significare vide- vallum ab indicto bello usque ad destitiam tur ipsam actionem, quasi bellum constaret in controversam S hesigerantium reconciliati continuis praeliis & pugnis. Verum vehe-inem, certatio per vim recte mihi a Cicerone, menter dubito an eiusmodi interpretationem vel sinus per vim certantium ab Autore nostro admittant Ciceronis verba. Quippe quem dici videtur; de hoc statu ita Hobias Leviathamadmodum alterum decertan/i genus, quod per cap. I 3. Consistit, inquit, natura belli non asceptationem describit, non signiscat conti Min pugna, sed in tragia aliquo temporis, quo du-nuam & sine ulla temporis intercapedine cau- rore, voluntas inmis ricenandi manifesta est. sae vel litis coram juoice actionem sue per- Daque in natura sem, scis in Barina tempe orationem 1 nam & illi etiam litigare di- tum, eonsideran- est tempus. Nam ut ianua cuntur, quorum causa non peroratur, sed prae-limber non denominat tempestatem ----, ita
paratur, vel post perorationem a judice examina- neque pugna qualibet denominat bestiam. Tempus, tur, hine omnino tempore a lite contestata aurem bello vacuum pax est. Addit Autor qua usque ad aefinitionem pendere lis dicitur, quae tales, id est qua belligerantes atque certantes, verba potius statum aliquem, quam actionemiqua hostes, qui nihil aliud meditantur quam denotant. Sie etiam bellum dicitur per vim vel oppugnare vel repellere adversarium. Obeerratio, non ideo quasi in continuis praeliislservato tamen jure belli, quod inter hostes vel& certaminibus consisteret i nam & bellumlbelligerantes qua tales obtinet. Una generali est postquam indictum, antequam nulla limitisinitione omnia bellorum genera contine stilitas admissa est; verum quia potissima bel-itur, id est ejusmodi eongressiones atque certa ligerantium intentio est vi & armis, scit. Martis mina, in quibus vi & armis res peragitur ro auspiciis, controversam determinare, a po- mnis enim pacis interruptio belli initium est , tiori parte sit denominatio , & dicitur perinullum datur tempus medium tanquam tertius
102쪽
,liquis hominum status, verum necesse est utr& eonsequenter respectus ceterae multitudinis omnibus sublatis controversis pax obtineat, & quisque civis tanquam privata persona cons&- amicitia atque commercium inter socios & natu- ratur; idque omne privatim fieri dicitur, quod talis cognationis vinculo sibi invicem devin- ab unoquoque membro geritur suo nomine ictos mortales vel diversas gentes & nationesipublicum vero, quod civitatis sive uniuerire sosve etiam singulos homines floreat, vel ut ob cietatis vel ejus qui summae rerum praeest ii nonnullas controversias, quae nisi vi vel dister mine agitur. Nam quod jam privatum bellum latione dirimi nequeunt, sublato amicitiae s ivocamus , in statu naturae publicum quodam-eietatis simissimo fundamento , pacem belltimodo dici potuit, si quamlibet similiam, cujus
status excipiat. In quo Mario arbitro defi-lpatersam. eaput & princeps erat, consideramusniuntur controversae. De ejusmodi bellorumlparvam fuisse civitatem, quae segreges familiae generibus sermonem Autor habet, quae vi fleteandem relationem habuerunt inter se, quae in armis gemistur, vel inter diversas gentes siveldiversis eivitatibus & nationibus,& multis eoad- nationes , earumque loco reges, sue optima- unatis familiis , in unam eanilemque genterites, vel qui Dro diversa societatom & rerum ivel eivilem societatem coalitis Ioeum atine
sublicarum forma populum repraesentant, quilNon mirum itaque hujusmodi bellum . quod immo imperio ornati jus belli solennis geren-lprivatum dicitur, communem habere naturam di tabcnt, vel quae inter cives oriuntur, ut in-icum publico, quoniam potius rati e solennites ioci & civilia bella, vel quando singuli ho itatum quarundam&eonditionis sive status, qui mines ferro & armis in mutuam perniciemipost excitatam civilem societatem ad homines advolant, aliaque ejusmodi per vim certandi pervenit, quam naturae a se invicem disserte genera, ouae tanquam diversae species generali videntur. Vim enim vi repellere, & societati belli desinitione & nomine veniunt, Autorii manae hostes , id est publicae tranquillitatis nostro subjectam scribendi atque disputandi in perturbatores, coercere, ut sne injuria in pace hoe opere dabunt materiam. In quorum bello- vivere liceat, divina iuxta & humana jura perrum numero privatum bellum merito habetur, mittunt cuique homini, quocunque in statu. utpote quod te ipsa prius publico bello fuit,ldegat, nisi quod& potestas coercendi facinor
quoniam in statu naturali, antequam ingentems s& vim vi repellendi, postquam in civitatem vel societatem aliquam coaliti fuerant mortales,lcosuere mortales, non omnibus vel singulis obtinuit; privatum dictum , suatenus homi- ejus membris nisi quibusdam incasbus compenes libertatis naturalis 3t summi imperii, quoditat, verum ei incumbit, cui eura commissa ne
penes quemque patremfamilias relidebat, iactu-iquid societas detrimenti capiat; de qua facul-ram facientes, sese alieno imperio subjecerunt,itate inserius latius disputaturi sumus.
r. Neque hujus nominis origo repugnat; est enim bellum ex voce veteri duellum, ut Monus quod fuerat factum est bonus , &ditis bis. Duellum autem a duobus dictum simili sensu, quo pacem unitatem dicimus. Sic Graecis ex multitudinis signiticatione σαλεμ . Veteribus etiam λΜη a dissolutione , quomodo & corporis
ΡRivatum bellum prius publico suisse ipsisquit , nisi vi & armis meroeantur qui eam
confirmare videtur nominis origo, pax exsperturbant. Festus εc qui eum sequuntur bel- voee veteri Aestiam eonsata, ut Δοηum bonum ii vocem a bellua derivatam volunt, quod bel- dierum, & duis his. Pristianus aliique Gram-lluarum sit. non hominum, in mutuam periamatici diebam putant bellu g eo , quod niciem advolare, & sibi invicem mortem feriaminime bellum , id est bonum si , cum in iro properare, quamobrem Cic. I. o f. cap. II. numerabilia pericula & incommoda bellum ex scertationem per dis eptationem hominis, percipiant. Nonnulli belli nomen ex eo dima ivim autem besuarum propriam esse dkit. Milnasse statuunt, quod sit bellum, id est bonum .literum belli nomen a Graecis derivatum v
Cum, ut supra diximus, belli finis si pax &llunt, quibus talum fgniscit. Telum
vitae tranquillitas. Getitur enim bellum ut intenim eli nomen generale, quo omnis armorum pace sine iniuria vixere liceat, & coerceanturispecies continetur, quibus bellum geritur. V mali, & boni tueantur adverius improborum rum libenter amplector Aumris nostri de Muhominum impetus & pravas machinationes.lli nomine derivaticinem, bellum scit. a vore Bonum itaque bellum quatenus ejus finis b iveteri auestum deductum i duellum autem anus est, qui est humanae societatis salus, in pa- duobus dictum sensu smis, quo pacem unit ce & tranquillitate posita; ea autem haberi ne-'tem dicimus. si enim ad belli primordium A 3 recur
103쪽
recurrimus, inter duos tantum fuisse gestum&sacrae & prophanae testantur Historiae. Et vivunquam plures in bellis gerendis partes adve se considerantur quam duae r ceteri qui alterutri parti in auxilium veniunt socii constituendi, tanquam aliquod accessorium eorum, qui primum susceperunt bellum. Nis commodius a δυη , quod est λυη , a disturione duellum derivemus. Quemadmodum pax antia morum concordiam & unitatem smiscat, ita ducllum sive bellum distractionem vel dissolutionem animorum , id est hominum a se invicem alienationem, denotat; illa singulari numero contenta , hoc pluralem requirit ; itaque ag minimum duo qui a se invicem di juncti in duellum sive bellum ruunt. Sic olim Deus, quamvis matrimonium si viri & uxoris, id est duorum hominum, eoeulatio, ut hominem doceret arctissimam esse hane consuetudinem & necessitudinem ac animorum uni
nem , quae instar nodi Gordii ac nullis discordiis,
nulli, dissidiis N domesticis bellis, vel pugnia
distrahi atque dissolvi oportet, dixit, ut, cum rissim , fierent unum. Idcirco , inquit Ino
Deus, resisurus vir prirem suum , in adhaere-bietiori suae, erumque in carnem unam. Gens
cap. 2. v. 24. In cinnem ιυram , est, in vinum
corpus sumo , interprete Paulo I. Cor. cap. s. v. i6. An ignorinis eum qui agglutinarur scorto, unum esse corpus eum sono λ Erum enim, inquit,
qui duo eram, Oro tiria. Et Matth. cap. I9. v. 6
Laque non amplius sum duo, sed unia earo. Quare & in societate civili habentur tanquam una persona. Sic etiam dicimus idem nolle & idem velle, id est, duorum tanquam unius de eadem re eandem voluntatem & animorum conspirationem ae uni nem firmam esse amicitiam, & idcirco pacis custodiam. Contra vero diversa
dissentientium voluntas, quia est unitatis, in qua pax & amicitia consistit, dissolutio & interruptio , discordiarum & duellorum sive bellorum
3. Neque usus vocis laxiorem hanc notionem repudiat. Quod
si quando belli nomen Publico tantum tribuitur, nihil id nobis obstat, cum certissimum hi, nomen generis tape speciei, praesertimcxcellentiori peculiariter adhaerescere. Iustitiam in definitione non includo, quia hoc ipsum in hac disputatione quaerimus, sitne ali
quod bellum justum, & quod bellum justum iit. Distingui autem debet id quod quaeritur, ab eo de quo quaeritur.
OUod belli nomen hiate publieo potiss-
mum tribuatur , id ipsum duplici si r tione. Prima ratio est , quod postquam h
mines in eivitatem sive societatem civilem eo luere, renunciaverunt libertati, qua quisque propriis viribus proprioque Marte sbi jus dicendi
facultatem tribuemi, propterea quod salvaesse societas & idcirco neque 1 nguli tuti esse ponsent, si cuique proprio arbitrio sbi jus diceret: summam enim id ipsum confusionem parere,
imo totam societatem finditus evertere necesse foret; quamobrem inter sese convenerunt cives , ut, si qua controversae orirentur, eas
dirimeret in quem summum eontulissent imperium, vel qui ab eo dati judices essent, quod genus certandi perdisceptationem supra descii limus. Inter eos loeum habens qui superi rem habent iudicem & magistratum. Qua ratione tollitur belli status, cuiusmodi erat naturalis, hoc sensu, quatenus singuli homines prci-priis vitibus evcquebantur jus suum, & proprio arbitrio debita persequebantur. Cujusmodi iuris persecutio & vindicatio, quoniam propter multorum male composta destitia, plerique jura saepe utilitate . nonhonestate & aequitate metiebantur, saepissime cum laesione & clamno socii linstituebatur. Vel siquidem actor secundum aequitatem atque rectae rationis dictamen persequebatur quod jure exercere 3c petere pos set a socio, declinante tamen reo vel possesso re tribuere actori aut petitori quod vel exeonventione , vel stipulatione, vel pacto, aut alio id genus contractu debebat, sue ex malitia aut nimio propria utilitatis studio, statim belli status oriebatur, atque vi Ac armis vindi care & jus suum persequi necesse habebat actore quippe cum quisque in statu naturae sui juris sibique aequales homines, consequenter nullum habentes superiorem judicem vel magistratum, qui inter partes litigantes intercedere poterat,ti sua auctoritate controversias dirimendi saeuitatem habebat, suum euique tribuengo juxta naturalem aequitatem, Martem arbitriam Je judicem constituebant. Quam propria auctorita te jus suum persequendi 8e exequendi facultatem in societatem civilem coalescentes abdicarunt . sese alieno submittentes imperio S arbitriosve potestati , in privatis controversis diri mendis alienam iurisdictionem admittere ne eesse habuere. Et si quaedam in citique jure tribuendo via adhibenda est , oportet publi ea autoritate, id est ejus nomine seri, qui summae rerum praeest. Quamobrem paulus Jctus in I. I s.f. R. I. Non est fingulis concedendum, ria per masti stratus pultici pus e fieri , ηι Ν οαὰμ majoris inmartus faetendi Unde
104쪽
Unde iudici incumbit providere ne ad rixam &arma procedant, quos sua iurisdictione potest
componere arg. I. I 3. g. 3. f. de usust. Respectu itaque hu)us delationis , qua in unum vel plures ejusdem societatis membra summum contulerunt imperium , eosque tanquam jussiees constituerunt, qui, si quaedam inter sese de re aliqua orirentur controversiae, de iis cognoscerent, & jus dicerent, belli nomen tantum publico merito tribuitur, quoniam eiusmodi submisso tollit omnem belli privati causam, quia illicitam escit omnem vim privatam eamque armatam, nis judicis copia desciat, tum enim quisque quas jure postliminii reeti distracta societate omnes cives recupcrent, ita ut sublata pace atque concordia status per vim certandum inducatur, hinc merito idem nomen aliquando tribuitur eiusmodi bellis, quae licet neque auctoritate publica, neque solennitatibus gerantur, justa tamen & legitima sunt naturali iure& aequitate. Belli enim nomen generale est , compreliendens omnia omnino bellorum genera, quae statum per vim certantium imducunt. Quod vero id nomen publico tantum tribuatur, id ipsum praeter adductam rati nem eo seri verissime Autor statuit, quod cumst exeellentior species, nomen generis ei potissimum adhaerescat, ut actio in personam, perat idem jus. quod in statu naturali habuit, i petitio vero in rem dicitur l. 18.f. de sitit cir quoniam consideratur eo respectu tanquam in t aei. Quamvis actionis nomen generale sit ita ut
- Λ etiam in rem petitionem comprehendat, specia
liter tamen actio in personam inferri , in rem petitio dicitur. Sic etiam nomen cognationis quanquam per se generale est, siquidem cognati dicuntur omnes, qui jure sanguinis vel ado-stionis nobis devincti sunt, & consequenter
primaevo statu collocatus. Altera ratio, ob quam belli nomine plerumque publicum intelligimus, ea videtur esse, quod praeter publicam autorii tem, qua omnia hodie geruntur bella, quae te gitima & justa sunt, rua peculiaria quoque habet jura 3c solennitates , quae vel usu&consuetudine vel consensu sive expresso sive tacito i quoque agnatos complectitur, scit . eos qui per introductae vel receptae sunt , a diversis na- patrem cognati sunt. Attamen idem nomen optationibus & gentibus, tum gerendi tum india ' positum agnationi ad eam cognationis speciem cendi. Itaque eum de bello sermonem habea- f refertur, quae per sceminas copulatur. Quam mu , intelligimus plerumque di fere semper j obrem Jctus i. ro. g. r.si de grad. D. Co bellum quod publica autoritate geritur, omni l nari, inquit, sunt quos auenatos Iex λι-que sua hinet requisita, tum quoad gerendum, decim tabularum appestat hi sum per patrem . tum quoad indicendum. Si quae singulariat gnari ex siem fam lia. Qui aufem per fremia
inter cives vel privatos homines oriantur de s nas conjunguntur cognati totum di Mur. Nam controversis certamina & praelia , eatenus j cum altera species certo nomine careat, mutatur
quidem belli nomine veniunt , quatenus per nomen sui generis, ut in adoptione quoque vi- vim certatur, verum quoniam id ipsum stldimus, duae enim sunt adoptionis species, qu ex accidenti & casu quodam, qui neque pM- altera dicitur adrogatio , quae est adoptio videri aliquando vel praeveniri potest , neque eorum qui sunt sui iuris, altera est adoptio in spe- adeo crebro quoque accidit, ut quemadmo- l cie dicta, quia enim proprio caret nomine gedum saepissme omnibus solemnitatibus . ita quoque omni careat jussilia , quae maxime in bellis spectari debet, hine belli nomen, pota
quam omnis vis privata & armata 8e ius sbidieendi facultas cuique privato Crepta, o altrix in ciuitatem & gentem hominibus, ad publicum transsatum est. Quoniam non singuli homines jam amplius in statu naturae vivere, verum diversae & singula gentes, vel ipsorum reges sve optimates, qui universam hominum multitudinem, ex qua societas civilis constat, repraesentant, mutuo respectu in eodem statu degere intelliguntur, quia singula societatis mem ra in eum omne contulerunt imperium, quod qui sique eorum habuit, & eonsequenter sui helli gerendi de controversarum inter eos atrimendarum facultatem, quas proprio nomine vel colloquio vel armis decidebant. Verum quamvis jus belli gerendi post excitatas societates nemini privam competat , idcirco, quando de bello disputatio futura est, publicum plerumque intelligimus. Attamen quoniam ejusmodi tempora incidere possunt, quibus pristinum jus s- bi gicendi de propriis viribus vindicandi atque lexequendi vel singulare eivitatis membrum, vel discordia de intestinis malis in diversas partes
neris appellatur. N novum itaque est, ut nomen generis speciei alicui tribuatur. Quamobrem, quamvis belli nomen publico tanquam excellentiori speciei tribuatur, id ipsum quoque ad alios 2cculiares per vim emantium status iure transfertur tanquam ejusdem generis species , ut &communis naturae, quatenus vi & armis ceriatur, participes. Quoci in bello des niendo iusti tiae non meminit Autor , suadere rem disputandi ratio videtur, quoniam hoc ipsum qu
ritur num sit bellum aliquod iustum, de quod bellum justum si, smpliciter aliquid assi Dre quod in dubium revocari potest , 8e probationibus si non omni exceptione majoribus , saltem verosimilibus , destituitur , id ipsum
aliquam vix inveniet fidem, & consequenter i ta cie re aliqua disputatio tanquam nullo fundamento innixa corruit. Itaque antequam Autor statuat bellum esse iustam per vim certati
nem, inquirendum ipsi incumbit, sine aliquod bellum justum , 8e quaenam tum in gerendo tum indicendo bello oblectanda sunt, ut iustum dicatur. Distingui enim debet id quod quae ritur ab eo de quo quaeritur . ne inverso ordine disputatio suscipiatur. Malum enim initium malo quoque excipitur fine De
105쪽
III. t. De jure belli cum inscribimus hanc tractationem, primum hoc ipsim intelligimus, quod dictum jam est , sitne bellum aliquod justum, & deinde quid in bello justum sit 8 Nam jus hie nihil aliud quam quod justum est significat , idque negante magis
sensu quam Mente, ut jus quod injustum non est. Est autem injustum, quod naturae societatis ratione utentium repugnat. Sic al-Dessem teri detrahere sui commodi causa , contra naturam esse dicit Cicero, atque ita probat, quasi id fiat, societas hominum & comm
tv m nitas evertatur necesse sit. Hominem homini insidiari nefas esse j. evincit Florentinus , quia cognationem quandam inter nos consti ira ι. tuerit natura. Seneca: is omma inter se membra consentirint, quia singula 'ser an totius interest i ita homines singusis starent, quia ad cortum 'eniti sumus. Sulpa enim esse societas nisi amore sta' cuso. lia partium nou potest.
oeoniam ipsum opus de jure besti in
cribitur , & consequenter statuit Autor esse belli scuti pacis jura, ne videatur pcri adjecisse titulum, qui in dubium revocari nequit, quasi esset veritas per se nota, admonet Lectorem se ejusmoat in frontispicio operis i scriptionem ei ob oculos ponere non eo voluisse, quasi propria autoritate & ingenii ac d Orinae sorte nimia fiducia eo processisset a rogantiae, ut quicquid in proprio cerebro excogitaverit id ipsum alios tanquam divina oracula stilli nescia amplecti oporteati cujusmodi dementia hodie certum quoddam hominum genus cepit, quos vulgari nomine verba enim usu valent) Pediantes , scit. erectis auribus natos vocamus. Qui quamvis sint ejusdem conditionis eum sui generis similibus participes, id est homines nati, & idcirco iisdem erroribus obnoxii, quibus laborat humanum genus, attamen sorte sibi persuadentes in Deorum numerum sese relatos, ideoque silli nescios, suam de
re aliqua erroneam opinionem pro veritate aliis obtrudere volunt, aqua nemini recedere
fas esse putant. Imo si quis propria ratione utens multam operam in veri investigationem conserat, atque ab ea, quae longa conluetudine inveterata vulgi communis quaedam opinio dicitur, quam caeco quodam assensu amplectendam arbitrantur, divortium Keil. ille tanquam novarum rerum cupidum, & haereticum, si de Theologia agatur, vel reipub. pemiciosum ei-vem, si de civilibus negotiis disputandum est, e civitate ejicientim . imo sorore quidam eorrepti aqua & igne interdicendum rectam dictare rationem sentiunt. Quid hoe aliud est quam veritatem opprimere , & innocentem plebem erroribui obstrictam tenere. Quod iecclesiae Romanae summum areanum, & unicus scopus , a Reformatis merito tanquam legi di doctrindi a Christo traditae plane contrarium reprehenditur & detestatur. sed ut ἱ- nam quod in aliis culpamus, non idem in nobis vitium cireumferremus. Verum videntur haec incommoda perserenda esse , ut alia humanae naturae vitia; interim cui mens sana est suum sequatur iudicium, propria ratiocinandi & iudi eandi facultate utatur , si innumeros velit si gere errores. Modo meminerit sese in soci tate vivere , & consequenter tanquam ejus membro sibi curam incumbere providere, ne communis pax & tranquillitas, a qua societatis salus pendet, perturbetur. Hinc cuique civinon licitum est sacere vel dicere quae sibi placent, sed ea tantum quae saluti communi inserviunt, aut saltem ei nocitura non videntur. Cum vero maxime ad pacem conservandam pertineat receptus Dei cultus seu regia intro ducta religio, quae jam ab immemoriali tempore obtinuit, oportet enim in bene constituta repub. aliquam religionem publicam Eequasi universalem esse, ne summa oriatur confusio, singulis civibus suo arbitrio Deum e lentibus idcirco nemini receptat religionis, quae publice consensu summoriam imperantium exercetur, dogmata oppugnare, vel alia excogitatare di gisseminare in vulgus,quibus ejus sind menta everterentur, & consequenter publica quoque tranquillitas perturbaretur , libertas
est atque facultas r quippe cum istiusmodi agendi libertas perturbaret civitatis tranquillitatem, ei renunciasse praesumendus est eo ipso quo quis civi, sectus est, sub ista tamen cautione vel expressa vel tacita, ne summus imperans eum qu que cogeret ad amplectendam regiam sive pu-hlica autoritate receptam religionem, repugnante conscientiae dictamine. Non omnem enim abiecit libertatem, vcrum tantum de ea getra xit, quantum vel detrahere potuit, vel sua conditio & status postulabat. Sed a diverticulo in
viam redeamus. Ne sua commenta igitur Α tor
106쪽
Dr nobis pro intestibili veritate obtruderet, simplieiter assimando, quod omnibus pene rationibus & probationibus destitutum est, cum de jure belli hane tractationem inscriberet, se
hoc ipsum intelletiisse, quod dictum jam est, si ne aliquod bellum justum , & deinde quid in bello austum sit; hoe probato solidis arsu-
mentis, ex recta rationis sonte deductis, cuivis constet, inscriptionem non Autoris fgmentum esse, neque sua tantum niti autoritate, sed rectae rationi, qua duce a vero aberrari nequit, conjunctissimam & maxime consentaneam esse. per u s autem vocabulum Autor nihil aliud
intelligit, quam quid justum est; negante magis quam alente sensu, id est quod legibus prohibitum non est neque improbatum, ideoque licitum & permissum potius quam praeceptum.
Nam alio senti justum dicitur, quia Iegibus
praeceptum hominibus imponit necessitatem sa-ciendi & exequendi quod legis praecepto continetur. Ita ut omitti nequeat quin peccetur contra justitiam , & quod injustum est facete di citur quicunque illud ipsum exequi negligit. Contra, quod justum est operari dicitur qui l
si obtemperans ejus praecepta observat, unde ille injustus, hic justus appellatur. Varias juris vocabulum admittit fgnificationes, quas cum veterea tum recentiores Jurisconsulti annotarunt, ita ut nonnulli sex & triginta recenseant, quarum plurimas nostri juris interpretes excogitarunt atque taxerunt. Quippe si recense mus varias illius vocabuli significationes, quas
veteres iuris antistites tradiderunt, eas quaternarium numerum excedere haud inveniemus, si sano sensu eorum mentem interpretemur. Quarum duas enumerat Paulus t. penuli. f. de just. Q jur. Totidem Ulpianus & Marcianus in I. I.
Q uti. eoae recensent. Quamvis alii statuant
juris interpretes Paulum in dicta lege quatuor iuris siriscationes adferre, utpote vi nomen illud ad jas naruriae, quod semper bonum &aequum est, citae, atque praetorium, tum etiamia loeum, in quo ius redditur, reserat. Quibus adjectis duobus stetis augetur numerus. Verum erudite huie objectioni mihi videtur respondere Albertus Bolognetus de leg.im inquis.cap. x s. Statuens non eo diversas esse signiscationes, quod juris nomen ad tres dictas species reserat Jctus , quippe una eademque, inquit, Igni eatis est, secundum quam demonstramvis, jus prunias modis, hoe est us postea en-
dis) in plures spretes dividi, quibus tamen omni bus sipeciebus Maem signi eurio convenire potest: neque enim , peraeis, animal irio diverse accipiatur, quia de pluribus speciebus praedicetur. Atque hane Pauli mentem esse ex verbis . quae se quuntur, satis evidenter Lectori constare potest. Cum, inquit, alia signifiearione jas dieitur I cus , in quo 'ra redditur. Quae evincunt Pa tum usque ad hune versum unam tantum iuris laniscationem attulisse. Ulpianus juris nomen ad artem transferet , de niens jus artem
boni & aequi dier. l. i. Quoniam enim lesis praecepta Jurisconsulti certo quodam ordine
collegerunt, ac siis illustrarunt commentariis,& quas in artem redegerunt, factum est ut ipsum jus ars dicatur. Marcianus quartam adjicit , cum inquit, uti. f. eod. Nonnunquam etiam
jus pro necessavidine dirimus, velini est mihi juseunationis vel affinitatis. Ea vero juris maxime propria s ni statio , sumpto iuris v cabulo eo senta , quo signiscat legis praeceptum, id est constitutionem jubentem pro imperio quae recta sunt. Quomodo intelligitur iure esse constitutum, iure quid seri. Sic a Paulo dicitur ius naturale, civile,& praetorium. Ab hae sgnificatione natat sunt & aliae ab Ulpiano, & Marciano, & Paulo Jcto in eadem lese allegatae ; verum hae magis impropriae significationes non ipsi iuri, verum rebus ad suspertinentibus tribuuntur. Ut cum dicatur jusus oeciui& boni, & pro loco in quo jus reddi
tur sumatur , tum etiam pro eo quod cuique jure tribuitur. quomodo verbum juris accipiendum in I. vii A ri just. CGur. Recte potat Donellus, cum Marcianus inquit, Non nunquam Ius etiam pro meq*udine diei, vetaries mihi jus cognationis , v I adfinitaris , non tantum verbum necessitudinis smpliciter pro sanguinis & ejusdem originis vinculo sumi, verum intelligi necessitudinem, quae jure constituta est ad exigenda illa jura, quae legibus comprehensa necessitudine sibi invicem devinctis tribuuntur. Cujusmodi jura varia legibus passim sanesta inveniuntur in juris eorpore, ut legitima agnatorum tutela, sic etiam sui talis jura, ut ita dicam, pro his quae jure haeredibus tribuuntur, aliaque id genus pro necessitudine introducta peculiaria iura. Hisce juris smisca tionibus merito auitur illa, quando jus accipitur pro facultate de potestate legitima ad rem si quam obtinendam, vel ad aliquam functionem, vel quasi sunctionem, cujus violatio est iniuria. Ut cum Acimus alicui acquisium jus utendi ac fruendi rebus alienis, jus eundi per fundum
alienum, adratiarium in iure eonveniendi, rem suam vindicandi & persequendit eo autem sensu, quo Λutor juris vocabulo utitur, idem est
quod justum dicitur in genere; quippe jus, ut inquit Isdorus, est dictum,quia iustum est. Non tantum iustum quia lege sancitum vel praeceptum, sed etiam justum quia nullo iure prohibitum vel
vetitum. Sunt enim quaedam, quae leges nec jubent nec vetant facere, ut inquit Seneca de benes lib. 3. cap. 2I. cujusmodi adlaphora pertinent ad legis virtutem, quae in permittendo eonsistit. Omnia vero permissa intelligi debent , quae jure tum naturali,tum etiam gentium & civili non vetantur, quae itaque sine injuria & violatione
sterius sulcipi atque peragi possunt. Quippe quaecunque jure naturae & gentium sve civili
non prohibita, permissa , quaecunque autem permissa, licita, quaecunque licita, justa, non quia praecepta, verum quia non vetita, ideoque non iniusta omnia autem tacite permissa quae non exprese prohibita arg.I. g. I .f. defrocurat. Quod
enim licitum & permissiim, id justum, quatenus non injustum, quia prohibitum. Haec sunt duci
107쪽
extrema, quorum non titur medium, quod nec . civium coniunctionem ς quam qui Hrimunt, eos iustum, nec injustum est, sed adlaphoron, neu- l morte, ex filio, vinculis, damno carerent. Ἀμtto venit juris nomine; non fugit me ea quaeique hoc multo magis exstit ipsa natura ratis , nee iubeantur vel vetentur , quatenus omitti quae est leae divina in humana. Ad quae limpossunt vel in actum deduci sine alicujus legis tima verba eum Litterarum & Historiarum sci- transgressionei videri in eorum numero haben-l entia, tum etiam dicendi copia aetatis nostrae sa-
Aa, quae adlaphora vocamus; quod libentericile princeps Joannes Georgius Gravius, Tr concedo , quatenus lex nihil disponens vel lectinae Academiat magnum decus & ornamen-
praecipiendo vel vetando, id ipsum indisserensi tum, ornate atque eru/ite, ut in ceteris solet,l annotavit. Natura nimirum humanae seti socia lis ratio, qua Uendit in praeipit , nihil committendum cse, quia sum societatem Diar aevistit. Lisit autem qui insonii nocet, ut si prosit, ut sius servias commodis. Hoc natus ram omnibus insevis Deus, qui est natura parens atisre . ideo leae ex hae natura hum
nabuit, cujus faciendi vel omittendi sicultatem hominis arbitrio reliquit , attamen oportet illud quod asitur vel justum vel injustumese, eo autem ipso quo quid dicitur non pr
bibitum vel praeceptum neque naturali neque leivili iure , assirmatur esse justum, nam si in. justum esset prohibitum; iustum vero sui optime diquit Autor) negante magis quam ajente i na profares, nulli nocendum esse, est divina. Stasensu, id est jussum, quia permissum, licitum, i praterea praecipium hoc ipsum quoque , quod ex ideoque non injustum. Ita ut jus sit quod in justum non est. Est autem injustum , quod
naturae societatis ratione utentium repugnat.
Scit. quatenus jus versatur circa ea quae aci s cietatis conservationem tanquam singulare ejus objectum pertinent,& consecuenter quaedam jura natura hausimus didarimus , leges humanae . eum civiles , tum gentium. Quippe, ut hie inquit , fise erimus affecti, ut propter suum quiseque emolumentum spoliet aut violet aeterum, d ρ rumpi nec se est eam , qua maxime est secundum naturam . humana generis societatem.
peculiaria homini quia ejusdem societatis mem- l Quamobrem iure eivili Gutum. Non deribro praescripsi, quae servare & exequi tenetur, i re alteri per alteram in quam eonditionem ins
ita ut quoties ea negligat atque exequi omittat ri, vel neminem ex aeteritis damno uerum qu
faciendo quod societatis naturae contrarium t rere ι. 74. Φι. I . s. q. p. de inst. Q. Hine est, dicitur admittere quod injustum est, qui pe cum nascatur animal sociabile, ab ipso nativitatis momento ipsi imponitur necessitas istius societatis eonservationi atque saluti promovendae ac tuendae incumbere, & idcirco tenetur praestare unumquodque membrum pro mensura cujusque facultatis ea ossicia, quae naturam societatis ab eo efflagitare recta sibi
dictat ratio, cujusmodi dictamen ipsi laet est , ipsum indissolubili vinculo ligans sie d
trahere alteri commodi sui musa contra naturam esse Cicero inquit, scit. contra naturam rationalem & sociabilem , contra naturae ius de rationis dictamen. Ita enim Tullius 1 -- ινι vero hoc solum nasura, tu est, gentrum iure, illud Terent. Anis. M. 9.sc. I. Horatae s eriaibile, aut memorabiti, Tanta meordia innata eat quam ut set,
Ut malisgaudeam, atque ex incommodis Alterius sua eo arem ut commoda y asti m o verum p imo ici et genus hominum pessimum. pessimum merito dicitur id hominum genus, quia societatem, a qua generis humani salus de conservatio pendet, non solum distrahit, sed penitus euertit. Quippe F tinumquodque membrum sensum hine haserat, in pose putarat se v tera , F maximi membri maletudinem is se m risi, a illiini Cm inferire tοι- eorpus necesse
sed etiam ludias populorum , quibus in singulis uorum commoda, detrahatque auodenique possit, resta. eontinetur, eadem modo eonfitiatum est , t emolumemi sui naria, se eras hominum CP eam
tit non Leeat sui commodi causa norare alteri. Hoesmunitas evertatur necesse est. Cic. 3. of
enim spectant leges , hoc volunt ; incolumem esse l
et. Sicut autem societas alia est sine inaequalitate, ut inter se tres , cines, amicos, scederatos: alia inaequalis, καθ Aristote
li, ut inter patrem & liberos, dominum & servum, regem &sub ditos, Deum & homines: ita justum aliud est ex aequo inter se viventium, aliud ejus qui regit & qui regitur, qua tales sint: quorum hoc jus Rectorium , illud AEquatorium recte , ni saltor , vocabimus.
Idetur mihi societas posse dividi, in illami expers , obtinens inter omnes homines qna, quae a natura constituta est, de eam quae a facto hominis interveniente habet Originem. Illa dicitur naturalis, haee civilis. Naturalis iterum vel universalis est,omnis i qualitatis homines , unum idemque nascendi habentes principium. Alia iterum magis particularis est, eaque vel inaequalis, vel aqualis, secundum Aive sim nascendi conditionem,quae ab ipso nativitatis
108쪽
momento homini inhaeret & quali innascitur. l dominum 3c servum quodammodo naturalem en AEqualis hominis conditioni cohaerens societast ficit. Et idcireo a nobis ei quae a natura est vel e Ytra illam necessitudinem inter ami- l constituta est hoc sensu non abs ratione ad- eos, vicinos , familiares, quae a collaterali scribi videtur. Nec etiam ad civilem perti venit linea S: sanguinis conjunctione. Qualis nere statui, quatenus naturali rationi homi- est fratrum, & filiorum fratrum, aliorumque abinum consensus quaedam addidit vel detraxit,
eodem latere venientium societas, eadem san ip ut civitatis vel humanae societatis salus Ecguinis conjunctione intercedente. Inaequa-. conservatio efflagitavit. Verum dubium hiesis a linea ascendenti & descendenti introdu-lposset moveri, an recte statuat Autor nosters eitur, ut inter patrem Sc liberos, avum dc nepo-scietatem aliquam inter Deum & .homines.
tem : vel etiam extra eam inter dominum &jQuippe cum ipsa illa societas, quae inter ho- servum. Civilis aequalis societas inter cives mines intercedit, licet maxime sit inaequalis sive di foederatos locum habet r inaequalis inter r inaturalis, sive civilis, ut inter regem & subdi-gem & subditos , magistratum & cives , ω- tos, patrem & liberos, attamen aliquam aequaminum & servum. Illa autem societas ,ilitatem continet, quae societatis fundamentum quae inter dominum & servum intercedit, ali test,& causa unde derivatur. Quemadmodum quatenus utriusque societatis cum naturalis, quaeshomines, licet quodam vel civilis vel naturalis vel ab ipsa natura immediate, scit. naturali quo-ldignitatis de praeminentiae titulo sibi invicem iam impetu homines ad illam impellente, pr linaequales sint, attamen nascendi conditione secta, vel ratione duce humana necessitate exi iomnes sibi aequales qua homines, ideoque degente constituta est , tum etiam civilis na-inatum quodam vinculo, ut stupra diximus, situram participare videtur. Quamvis posset obji-lbi invicem socii de cognati, propterea quod ei homines natura nasci liberos, Zc idcirco ista omnes ab uno eodemque principio originem, herilis societas naturali non videatur adscribenda, essentiam 8c existentiam habeant, omnesque e- sed potius civili ex consensu cujusque gentis,ijusdem natum, rationis 8c orationis participes, postquam moriales in gentes vel civitates coi - ita ut quamvis vel ordine nascendi , vel civilirunt, originem ducenti attribuenda, quam quadam adventitia, ut ita dicam, conditione, obtem huic jura quaedam cohaerent peculiaria,tqui sibi qua homines aequales sunt, fiant liquae in foro civili e flectum suum producunt sin- bi inaequales, vel dignitate de potestate sive im-gularem. Sed responderi mihi posse videtur. Inae-lperio , vel alio quodam eminentiori titulo , qualem illam societatem inter dominum deser- attamen illa inaequalitas semper moderanda vum non quidem immediate ex ipsa hominis na- dc temperanda naturali aequalitate humanae scendi conditione proficisci, sed adventitium , societatis. Quamobrem si peculiaria quaequendam esse satum, necessitate inductum 8c usu tam jura inaequalis societas cuidam trib confirmatum atque approbatum quippe,ut inquitiat ea tamen semper debent referri ad illa cissi Ulpianus in I. . f. ae jug in jur. Iure nat icta, quae naturalis dictat ratio, socium socio prae-rali, id est, in naturae statu omnes liberi nascun-lstari obligatum esse. Quippe cum naturalis in-tur, itaque nulla servitus eo iure cognita, deiter homines societas aequalis di inaequalis ab consequenter nulla quoque ejusmodi societas in-3eodem Autore derivatur, altera alteri subordia troducia diei potest. Verum quando recurri-inata quidem esse potest, verum non contraria mus ad naturam rationalem , quae exigente hu-lQuia quod est ens simplicissimum 8c perfectis.
mana necessitate ejusmodi societates constitu-lsimum, ideoque semper unum 3e idem, contrariai ratione originis non perperam naturalis dici-ivelle nequit, quoniam contraria velle mutabili iatur. Respectu vero variarum gentium vel ci-itatem, mutabilitas imperfectionem, impersevitatum, quae sive tacito live expresso consensuscito primi entis negationem involvit. Atqui eam societatem receperunt & in usu esse atqueiinter Deum de hominem nulla videtur excogi- singularem suum effectum habituram voluere , rari posse aequalitatem sive originis, sive adven- civilis quoque recte dicitur. Supposita enim titiae dc extrinsecae alius cujusdam conditionis Sehominum malitia, quae cognationem illam a na-lstatus. Homines creantur hominibus,3c hine tura inter homines const1tutam violavit, ratiotinter fratrem dc liberos, regem 3c subditos, d naturalis, quae bellorum necessitatem induxit,iminum dc servum aequalis quaedam societas. eadem quoque causa fuit captivitatis de servi-lVerum cujusmodi aequalitatem dc consequenter tuti , ne occidere necesse esset eum, qui alioquin qualem societatem fineemus inter Deum Se ho Et hostis di liber a victore tuto haberi non minem, qui totum noe universum una cum possit. Ceterum post indvirum jure gentium omnibus ceteris creaturis, quae vel existunt sive naturali servitutem ex captivitate, coepit tantum, vel sese movendi facultatem habent, etiam jus ei vile quosdam modos inducere irr- ex nihilo produxit, quarum omnium existe
gandae servitutis. Faber in ratiamia. de just. Gradi continuatio dependet a liberrima divina v jure. Ita ut apud diversis nationes olim dcci Iuntate. Quippe quemadmodum creavit omnia etiam hodie, sed barbaras plerasque homines nasellibera voluntate , ita & liberrime disponit de eantur servi, naturali nastendi libera conditi cujusque individui existendi tempore. Itaque ne in servilem mutata. Hi ne qui ex ancilla nulla creatoris Ec hominis communio sive socie- nascitur, in dominio est ejus cuius est ancilla. Cu itas ratione originis vel generationis Ec exi
jusmodi nastendi conditio societatem illam inter istentiae. Neque etiam respectu essentiae, propter in-. B a finitam
109쪽
finitam, immensam, de spiritualem Dei naturam , cui pares nullae possunt esse creaturae. seu propter conditionem aliquam ex
irinsecam, id est nobis adventitiam , quaedam cum Deo homini societas intercederet, quae unde ejusmodi posset nobis conditio advenire, quae aliquo modo nos inceret Deo aequales λ Qualis enim aequalitas excogitari posset
inter creatorem & creaturam , adeo ab ejus voluntate Iependentem, ut ne quidem uno m
mento queat subsistere, nisi a creatore suo sustentetur & conservetur. Qualis scedetis , qualis societatis, qualis juris communio inter
eos intercedit, quorum alter omnia tribuit &ad sustentandam & tuendam vitam necessaria, alter nihil habeaa a se quod retribuat, nisi Deus ipsi
largiatur. Concedo haec omnia, si statuamus nes- Iam posse societatem obtinere inter eos , qui sibi nullo modo aequales vel generis, sive juris,
sive in alio quodam tertio conveniunt. Verum videamus an Deus ex insinita quadam benevolentia & sngulari erga hominem amore non voluerit aliquo modo societatem cum eo contrahere, & quarundam rerum inducendo communionem, libi eum socium adjungere, non generis, neque generationis,neque imperii, neque aliarum rerum humanarum, ne tum rationis& juris eiusdem. Voluit enim hominem divinae mentis participem esse, largiendo ipsi divinae illam aurae particulam scit. animam rati cinandi secuItate praeditam, voluit sui esse simitalem ipsum ad suam errando imaginem , idemque aliquatenus ejusdem conditionis participem, in mentibus nostris se sanctitate divina effgiente. Audiamus Ciceroti. de ejusmodi societate', quam DEC cum homine intercedere statuimus, disputantem I . de st. Est igiι- , inquit, qu
mam nihil est rinione melius, e Me in homine Cris Deo, primis homini eiam Deo rasionis secietas. Inter quos aurem rasia, inter eosdem etiam rem
seria communis est, quae e- δ lex, Iera quoque e sociari homines eum Diis purarissi sunt. Hs aruiem hae sunt intersa communia , . civia talis e Ulieis habena sum. Hinc Plutarch. in
Numa. Et sane non mirum est, quum non 'u rim vel avium Deus ,seu hominiam amore lene iatur , cum iis, qui viminuus excitiam , cupit m
una esse, neque respMera hominis alvis, em sapia emis fiamiliaritalem. Quamobrem finxerunt Numae cum Dea Egeria consuetudinem &eo sociationem sabulis inhaerentes Gentiles. HI dicemus ejusmodi communionem nos quidem aliquo modo Deo similes esseere , quatenus propter incredibilem erga hominem amorem& benevolentiam dignatus est sua imagine o nare , & animal rationale snsendo divinae mentis quodammodo sacere part1eipem. Verum non eo dici posse Deorum eum hominibus f cietatem intercedere. Quippe cujuscunque sen e s societatem Aeseribimus , semper ei cohaeret
obligationis vinculum , quo sibi vieissim socii obligantur, vel dare vel prestire quae vel recta dictat ratio humanae societati inservire, vel rei natura,cujus respectu secietas aliqua contracta
est, postulat. Fateor esse rationis communionem,& idcirco quoque juris societatem, scit. ejusjuris,quod ex ipsa divina profuit essentia, ide
que quod in se antecedenter ad voluntatem divunam iussum& injustum, honestum & turpe est. Verum nego juris hanc communionem inducere obligationem mutuam di reciprocam, qua Deus obligatur creaturae, secundum ejus juria normam Deo tribuenti fluod ei tanquam ereatori debet, vicistin retribuere quae moralis haec divina effagitat iustitia. Infinite enim superiorhujus universi Autor, quam ut nos miseri homunciones ab ipso quaedam tanquam j
te nostro postularemus debita praestanda: quid enim exigere possumus ab illo qui ex infinita quadam liberalitate & incredibili amore nos 'rationales, id est sui smiles, creavit, atque
omnes ceteras animi facultates, quae nostri generis prae ceteris creaturis praestantiam docent,
ut sermo & oratio, aliaque id genus humani generis ornamenta, nobis largitus est ad sui tam tum gloriam, ut in hisce Omnibus eluceret cum diVina sapientia , tum etiam benevolentia, ut eo magis homo impelleretur ex toto corde & mnibus viribus amare creatorem suum,& ipsi debitam reverentiam de Obedientiam praestare, aliaque exequi ossicia,quae naturalis dictaret ratio
ipsi observanda in eo statu, in quo quemque collocare divinae Maiestati placuit. Verum tasse quisquam nobis objiciet, foedera illa cum perum tum etiam gratiae, quae Deus cum ipso homine ante lapsum , postea in Christo mediatore nostro pepigit, satis indicare Deum hominem sbi vi istius foederis separe voluisse. Nam & inter scederatos societatem aliquam o tinere luce clarius est. Unde socii Pop. Rom. dicebantur, ita eum his scedere conjuncti, ut pacis & belli participes essent. Hinc foedus s elati apud Liv. cap. 36. Ubi Meni pus regis Antiochi legatus tria foederum genera enumerat, quibus inter se paciscerentur amicitiam civitates regesque. Unum, cum bello via sis dicerentur Iun. Aureum, cum pares beluaqua foedere an pacem atque a scariam venirent.
Tertium es genus, eum qui hostes nunquam δε rint, is a seιιiam sociali foedera imo se junge iam eo m. Foetirati itaque recte socii di cuntur quasi ejusdem foederis vinculo coniuncti. Soeli σμῶν si populi Cie. pro Balb. V rum respondemus longe aliter de foederibus ilialis, quae cum homine tum in integrae naturaestatu , tum postea interveniente Christo m
diatore, Deus iniit. quam de iis,quae homines inter se seriunt, sentiendum. Quippe eum foedus
inter homines si murtia pactιa in conventia Δ rum plinitimis personinum , vi certis bonis certisque praesumius misis latis, comminis millisinis euo. Cujusmodi foedera tria potissimum requisti habent. Primo, ut personae
sibi sint aequales, si non in omnibus, saltem in xbusdam, vel certo quodam ordine. Secun- eut in potestate habeant bona & incia, quae
sibi mutuo praestare promittunt. Tertio, ut nurulci iuris alicuius vinculo obstricti sint , nisi
110쪽
pactione interposita , ad illa ostia praestanda. Cujusinodi foederis faciendi inter homines conditiones neutiquam naturae illorum scederum, quae cum homine pangere voluit summus Je-Fova, applicari pollunt. Propterea quod nulla inter Deum & hominem aequalitas sive propo tio, neque etiam inter bona, quae Deus promittit homini foedere suo , & ossicia, quae viacissim homini praestanda incumbunt , ex quibu, nihil utilitatis Deus sibi acquirit. Quippe eum sibi suffetat , & Omnem beatitatem ac omnium rerum possideat assuentiam, cui nihil deesse possit, propterea quod Omnipotens, sibi omnia tribuenili facultatem habet quae ἡ siderat, nihil autem desiderat, quia est perfectus & ab omni parte beatus, & consequenter nihil ipsi a nobis conferri magis potest, mino ra itaque nostra bona quam ut iis iuvaretur Deus, qui nobis ea ipsa ex summa sua liber litate largitur. Hinc inquit David Psalm.
6. Dixi Domino, Deus meus es tu, bonorum meorum non eges. Nihil tibi conseri, quia non eges. Quamobrem canit Lucret. Id. I.
Ipsasuis pollens votis , non indiga n ri.
Et Socrat. Grata, inquit, atque jucunda, non ve re framosa Diis pietas. Deinde etiam quia homo naturali debito atque ullo pacto interveniente tenetur non solum ad obsequium praestandum, verum ad illa quae naturalis dictat ratio exhibenda ossicia, non opus conventione
vel foedere aliquo , quo sibi Deus quasi ius
aliquod novum in erraturas requireret. Optime Clarissimus viisus de Oeconom. fleuer. Iib. I. cap. I. Neque potestas neque jus Dei inc inurru, e re Liqua, qua extra Deum est, de
rivari via augeri potest. Postremo denique quia homo cum quoad bonum promissum , tum etiam quoad ossietum praeceptum nihil ev se potest conserte, sed totum a Deo suo creat
taris imperiam, in erraturam sibi ultra suditam,
Q ex naturati obligatione omnia dehentem ,sua sapientia ae benignitare temperare, quamobrem
ipsi Faeuis inito sedere M propiorem sat rem
muAionem invitare, ae imperitim suum plane despoticam ista amisis in muttiis obligarionis aeta moderami mouit. et a jam homo , certissimoisisti is beatitiainem fasso, eam non ex meras iam Dei bonitate, in naturali in creaturas amore, Fbi quoquo modo posticeri, verum etiam in pacto, adeoque propter veritalem Metis ruem Dei certo expectari post, ut inquit Celeberrimus Theolouus Franciscus Burman. Θnops lib. 2. cap. 2. Et si quis scire velit, quid haec conventio foederis inferat, respondet Vir Clarissimus.
Remunerationem acideralitatem quamdam majorem Mundantiorem, quam iam si ex jure Dei per nasuram cognito promittere potasset. Non autem hominis cum Deo societatem, cujus , ut diximus,aequalitas quaedam fundamentum est, inducit.
Itaque si dicam quod sentio, non vigetur m hi, salva reverentia, quam Deo debemus, statui posse aliquam. nobis cum divina essentia societ rem intercedere , sumpto societatis vocabulo eo sensu, quo significat eommunionem vel se neris, vel generationis, vel essentiae, sue extrinsecae alicujus alterius eonditionis, ex secto divino & humano interveniente profluentem .& eo respectu ejusdem xcinditionis socios juris alicujus vinculo, quod cujuscunque generis societati tanquam assidua comes aghaeret, sibi mutuo devineientem, ad aliquid vel dandum. vel faciendum . vel osseium praestandum &exequendum , societati vel a natura inductae vel conventione & facto humano interveniente contractae eonsentaneum. Quodque idcirco jure societatis aher ab altero exigendi hinee cultatem. Ex illa antem societatis humanae
re pendet, qui ipsi tribuit vires adaerastandum i divisone , quod quadam aequalis sit, quaedam
quod leges natura, iss est morales exigunt; milinaequalis, profluit quoque diversa iusti natura accedit, quOg etiamsi nullum foedus intercede- l fle ratri atque denominatio. Quatenus enim re ret, attamen esset ad eadem omnia pristanda sertur ius ia homines sibi invicem aequales, &obligatus, ad quae sese videtur fudere interv idcirco aequo jure utentes , dicitur aquatoriam. niente obstrinxisse. Quoniam homo cum Dei l Natura nidem nes homines, qua tales, mi imagine ereatus non potest non Deos ordia i aequales sunt, verum quoniam & in statu n nari, & in omnibus subjicia Deosque ipse turae quoad nascendi ordinem Aegenerationem uti, deque eo, ut erratura sua ει opere luis alia quaedam homini actaret conditio insepar manibus eonocto &in ejusmodi ei lem, qua- l bilis ab eo qua talis, ita ut alter si 'ter, aliatim prae se seri, formato, sacere quicquid pi iter filius, sibi quidem aequales, quia ambo sunteet, & prolubitu disponere, isti leges ponere, homines , verum inaequales , quatenus pater eique regulam ae normam agendore raescribe- filio prior nascendi orgine & potior iure g re sanctitati& aeterno suo decreto consentaneam.inerandi. Ita ut ei in filium competat &i-Αbsolutum enim,& nullis vel eonventionis, perium summum, & siprema potestas , eaque vel pactorum, vel scederis alicujus conditioni- l independens, eum legislatoria tum etiam disposibus . ves aliis ejusmodi iuris cancellis citcn- l tisa, ut ita diem, ei non solum tribuens praestim seriptum in hominem obtinet imperium, quod bendi filio sive liberis leges, quae iptis erant nulla ratione vel minui vel augeri potest. Ex quibus perspieimus Deum sanetendo eum homine in statu naturae integrae foedus operum , non eum sibi quas socium adjungere, vel aliquomodo aequalem secere voluisse, multo vero minus in statu gratiae nisi per Christum mediat rem. Verum voluit Deus absolutum sua istam
agendorum regula Ac norma, verum etiam de
eorum persona disponendi quibusdam in cas-bus ficultatem , filio sola obediendi resim gloria. Cujusmodi ius propter inaequalit
tem inter personas societatem constituentes v catur jus rectorium ab Autore nostro. Obtinens in stitu naturali inter patrem & liberos,