장음표시 사용
111쪽
dominum & servum : in civili inter regem flesubditos , dominum & servum , duplici r tione , DEUM & homines, scit. quoad
imperandi & parendi conditionem ex summo & despotico divino imperio procedentem, quod ex jure creationis & potentiae in cre turas proprio jure habet DEUS, non excommunione quadam juris, vel scedetis alicuius societate,vel alio quodam sociali,ut ita dicam, titulo sibi acquisivit. Dupleae hoe jus ex dupliaci societatis natura fluens imponit diversa quoque ossicia diversae societatis membris,ita ut diverso iuris vinculo sibi invicem obligentur. Ita ut aliuὁ justum sit ex aequo inter se viventium, aliud ejus qui regit & qui regitur, qua tales, pro diversa cujusque conditione de statu. cum naturali, tum etiam civili. Ita ut quae liceant ex aequo inter se viventibus , eadem non liceant superiorem habentibus magistratum, uel in sese invicem , vel in magistratus sive summos imperantes. Et e contrario plurima licent magistratui, quae non licent civibus &subjectis. Plurima licent patri in liberos , quae non licent liberis in patrem, vel in se in vicem tanquam sibi pares: N lic de ceteris dia
IV Ab hac juris significatione diversa est altera, sed ab hac ipsa
veniens, quae ad personam refertur : quo sensu jus est, Qualitas m ratis personae competens ad aliquid juste habendum vel agendum. Personae competit hoc jus, etiamu rem interdum sequatur , ut servitutes praediorum, quae jura realia dicuntur, comparatione facta ad alia mere personalia : non quia non ipsa quoque personae competant, sed quia non alii competunt, quam qui rem certam habeat. Qualitas autem moralis persecta secultas nobis dicitur ψε minus persecta, aptia ludo : quibus respondent in naturalibus, illi quidem actus, huic a tem potentia.
IN praecedente paragrapho iuris nomen magis
refertur ad actionem, quam personam. Hic autem praecipue persona hominis consideratur in se, quatenus est subjectum,cujus, ut ita dicam, ossibus ius aliquod inhaeret, ad siquid vel age dum iuste vel habendum, sive in naturae statu constitutus, sive civilis foetetatis membrum est, legibus natursibus vel civilibus convenienter. Atque hoc sensu jus ab Autore definitur, Qua litas moralis personae competens ad ali Mid justa habracium vela navim. Est autem qualitas ι- cundum quam quales dicimur. Sic paternitas, procuratio, advocatio sunt qualitates, secundum quas patres, advocati, procuratores esse dicimus. Quibus qualitatibus distinguuntur a se invicem homines conditione & statu, & diversa pro conditionis & statu qualitate jura nancucuntur. Graecis et mit. uia uales igitur appellavi , quas πο- 1 ros Graeci Socant. Cic. I. --. 37. Ita quoque differentiam substantiarum quatilinem vocat Aristoteles Lb. s. cap. I . Metaphys uuati dicitur, inquit, uno modo substantiarum disserentia. υι para kale animal homo, quoniam bipes : equus vero, quiarupes: in circulus qualis quadam riura rquoniam absque angulis se, tanquam digerentia, qua secundam substaniιam qualitas est. Quia vero ejusmodi jura, ouae homini vel ex aliqua Dei vel hominum consitutione, vel Ordinatione, vel
deputatione aut eo cessione competunt, dive
sim quoque conditionem & magnam inter homines disterentiam inducit, ut esse magistrum, regem, militem, doctorem, proprietarium, norum agministratorem, usustuctuarium, aliaque id genus juris status & conditio, hinc appellatur hoe sensu ius qualitas personae competens, ad hoc vel illud agendum , habendum, sungendum , utendum hac vel illa re, quam vel tanquam haeres , vel usufructuarius . vel d natarius, vel venditor vel bonaesdei possessor, aliisque juris titulis & qualitatibus munitus pomdet. Hinc dicitur moralis qualitas, quia ex legis dispositione vel naturalis vel civilis , vel usu. Ae consuetudine gestendit. Ita ut meo iudiciis ejusmodi qualitas, a legibus vel jure tributa, est quasi alter nominis status, scit. juris , quod homo sit rationalis & sociesis, quod ore recto coelum intueatur . quod propagandi, loquendi , ambulandi saeuitatem habeat, quod appetat quae
sibi utilia fore arbitratur, abhorreat autem ala iis quae nocitura sibi videntur, quod ad vitam tuendam praeparat res necessarias , est quasi naturalis ejus conditio & status : quatenus autem lixe omnia sibi occupare, retinere, tueri, aruteri cedere, vendere, donare potest est vero status juris, quatenus leges vel eiviles vel naturales ipsi qualitatem tribuunt qua vel sibi acquirere vel retinere & possidere, tueri, vel aequisita in lium transferre, & alteri cedere, vendere potest,& alio quocunque modo alienare, cujusmodi acquirengi & alienandi multos introduxit ius civile titulosin modos. Quemadmodum quod sutidus fertilis sit, quod umbrosus vel apricus, naturalis status est : quod vero in dotem datus fuerit,
112쪽
suerit, & sustentandis matrimonii oneribus destinatus, quod alienari nequit, quod denique
post solutum matrimonium si restituendus temto tempore, hie est status juris & stera quas natura, quae illi sun do, non quidem uti fundo, sed uti sundo dotali, a iure datastat. Bo-IOD. de leg. Cr aequit. cap. 3. Sic etiam quod eo, ambulo, re aliqua utor & seuor , verum uod per fundum alienum eun4i, ambulandi, relena utenὁi siuendi facultas sit,quam non a natura quis habet, se4 a iure, tanquam ususructu rius , vel habens servitutem, juris status est. unde apud Cic. passim obvium, optimo iure esse, optimo
jure haberi, id est optimo juris statu & conditione esse vel haberi. Quare, inquit statim allegatus Autor, quoties lex aeteri plenam imponi vel ejus conuitionem deterrorem quocumque modo
facit, quoniam Me ipso talam juris fatum in eo introducat, em hune parum nos jus appellamas , propterea hoc istius hominis jus , sis, s via, qualis
Sic etiam quod aliquis pater est & slius
jure generationis, est status naturalis generantis,
di generati; quod vero pater summum in filium obtineat imperium,quod jus vitae & necis in eum habeat , quod in casu necessitatis possit eum vendere, quod filius obediendi incumbat ri cessitas, quod patrem alere teneatur, est status iuris utriusque, id est qualitas patri competens,ia tae omnia vel agenda vel nabenda, & i haerens filio ut patiatur patrem jure suo uti,frui. Αliaque id genus plurima exempla allegari pociant. Dieit Autor ejusmodi qualitatem -- Talem eompetere personae, scit. immediate, qua persona est, in se abstracte sne alio aliouo extrinseco interveniente juris titulo, quos sibi quis acquirit jus aliquod vel in re, eujus intuli certa quaedam jura isti rei annexa & eo tentia, vel ejus causa eompetunt. Tale jus est quod quis sibi acquirit per emptionem,& alios eo tractus , rei traditione semia 1 per beneficii collationem, secuta acceptatione e per ultimam alicujus voluntatem vel naturalem, id est, abi testato secressonem. Eodem quoque nomine venit, rei dominium , usus & Autitiis ius , id est jus utendi fruendi re. aliena, habita ratione rei, tanquam iuris hujus obiecti principalis : yeteraque iura quae servitutes dicuntur
Jus quoque hVpothecae & pignoris. Denique
omne jus, quod rem aliquam. sve corporalem sue incorporalem, ita nobis obstrictam teneat, ut ex ea possimus sevctus pereipere , vel em lumenta , vel seeuritatem ereditorum, vel hon rem. In re ditaim, quia ut diximus, rem ejusm di iuris vinculo nobis obligatam persequi & vindicare possumus, quocunque modo, & tempore, a quibusvis, quia omnis res transit eum
suo Onere & iure quo est assecta , I. f. de just. injur. Iib. 2. cap. 3. Unde illa distinctio in
jura mere realia & personesia ; haec personae competunt immediate: illa mediante re aliqua tanquam ipsus dominis vel possessoribus tribu untur. Ita ut non alii quam rem habenti vel jus in re competant. Unde & actio ejus intuitu realis dicitur. Quippe, ut inquit Imperator, persona causa jus constitutum est, ita iura
omnia ad hominem referuntur, &consequenter ei competunt quoque realia, verum a poti
ri parte utriusque juris fit denominatio. sic quilibet jus aliquod sibi competens tanquam rei alicujus domino vel possessori vel aliquod jus in re habenti id ipsum amittit rei interitu vel
alienatione, quia rei seruitur ideoque revidicitur ita semiter inhaerens rei, ut cum ipta transferri necesse si, ut perspicimus eae I.
g. a. f. de servisin. praea. rust. Si fundas , inquit Juri Multus , semios , HI is, cui se
vittis deletur, publicaretin, utroque casu iueram
servitutes ; quia cum sua conseisiane quisque fumdus p diearetur. Hanc qualitatem mciris perscinae ad aliquid agenssum vel habendum competentem, dividit Autor in perfeΗΛ, & minias perfectam. Illam faciatatem , hanc retitudinem vocat. Qualitas moralis, quam perlaetam Vocamus, persectum nobis jus, vel si velis saeuitatem tribuit ad aliquid agendum vel retinem
dum, id est ad aliquid exigendum & peinquendum quod mihi deberet , & idcirco iure meo petere & vindicare possum, cujusmodi qualitas
vel potestas ratione minus persecte, quae aptitudo vocator, dieitur asiva. Minus enim per
sem ad passura qualitates resertur , qualis est aptituri , secundum quam habiles sumus ad aliquid reeipiendum ab altero. Verum illud ipsum iure perfecto exigere ab alio invito vetextorquere non possumus, nisi sorte exigente necessitate , sed ita tamen , ut alter idem ex virtute aliqua morali praesare teneatur , ut
inquit juris publiei scientia hujus seculi primceps Samuel P engors, is jur. nat in gerit. lib. I. cap. I. Ubi moralium qualitatum, quae dicuntur passivae, tres species dari statuens, in eorum numero illam quoque ponit, quae Gr
tio vocatur amitiari. Vocat autem qualitates
passivas, per quas aliquis recte quid habere, pati, admittere, vel recipere potest. Ut ali, e stodiri, serviri, aliaque id genus osseu admi tere & pati. Aprilisini itaque & altera adjungitur species passivae qualitatis, secundum quam quid recte admittimus, sed ita tamen ut nulla nobis si potestas idem exigendi, nee alteri o ligatio tribuendi idem, qualis est habilitas ascipiendi donum. Tertia, secundum quam nos alterum vel invitum ad quid exhibendum possumus adigere, & ipse ad idem pIene est obligatus ex Iege aliqua poenam ciefinitam dicta
113쪽
V. Facultatem Iurisconsulti nomine sui appellant, nos posta hac jus proprie aut stricte dictum appellabimus : sub quo continentur potestas, tum in se, quae libertas dicitur, tum in alios, ut patria, dominica : Dominium, plenum sive minus pleno , ut es ruinas , jus pignoris : & credentium, cui ex adverso respondet debitum.
FAcultatem, quam quisque habet circi rem suam vel sibi debitam, sui nomine appellant Iurisconsulti, quia versatur circa illud quod cuique secundum justitiam vel commutativam vel distributivam debetur, sive titulo dominii &proprietatis, sue usus& ususructus, sue possessionis, sive quod alteri debetur ex contractu vel quasi, vel delicto vel quasi. Qua facultate quis utens, dicitur uti jure suo. Molin. de j . injuri tras. I. disp. r. Ita ut quoties ei sne legutima causa contraveniatur, injuria sat eam h
benti, quia non tribuitur ipsi jus suum. Suum itaque omne id dicitur, quod quis vel facere , vel obtinere, vel exigere atque habere potest cundum justitiae leges, sue in statu naturat sve civili, ita ut nemini liceat ipsi esse impedimento, ne quis habeat, vel obtineat, aut asat, vel exigat, quod sibi jure naturae vel civili debetur, quin iustitia violetur, & injuria isi si . cui eiusmodi facultas sive jus aequisium est, it que & jus pro facultate sumptum mensura inj tiae vel injustitiae, ita ut quantum ei sine legitima causa contravenitur & praejudicatur, tantum fit injuriae. Quamobrem superius diximus ius aliquando accipi pro facultate sive potestate aliquid habendi, vel agendi, seu obtinendi, &functionis vel quasi recipiendae, cujus violatio in injuria. Injuria enim dicitur quod non iure fit, quemadmodum jure sunt omnia quae I gibus permittuntur , praecipiuntur , de iube
tur, ita non iure seri dicuntur quae legibus vetantur. Quae autem jubentur & praecipiuntur, simul etiam vetantur , quia praecepto alia quid faciendi inest necessitas & obligatio ne lejus impediatur executio. Sic etiam quae jure permittuntur , continent obligationem, qua tenemur pati ut quis jure suo utatur. It que jure seri, haberi, agi, obtineri 3icuntur quae leges permittunt, concedunt, vel jubent, totum genus humanum , vel sngulos quosdam homines in naturali vel eivili statu, atque quod quis hae ratione obtinet jure suo habere dicitur vel agere, quia leges ipsi hane secuit tem tribuunt; iniuria vero affet quoties alter eum hae saeuitate privare conatur vel impedimento est, quo minus jure suo legibus consentaneo fruatur. Ita suum cuique tribui dieitur,
quanaci alicui praestatur id, quod ipsi secundum liustitis leges est debitum. Omnia vero alicui idebentur, quae habere vel agere , & obtinere Ieses sive naturae sive civiles alicui eoncedunt, jubent & tribuunt. Sic conservatio mei ipsius mihi imposita a lege naturae, ergo quoque saeuitatem habeo ea mihi acquirendi julio & legitimo modo, quae ad eam pertinent. Cognationem naturalem inter homines constituit natura, ergo praecipiunt naturae leges quorundam ossiciorum praestationem, atque nominibus, qua tales, concedunt ficultatem exigendi a se inυicem ejusmodi ossicia, quae iure cognationis vel mutuae societatis alter alteri praestare obstrictus est. Sic quoque jure civili domino competit facultas vindicandi quod suum est , suum autem dieitur quod jusso titulo legibus civilibus comprobato sbi acquisitum vel retinere potest, vel petere, vel vindicare. Quod itaque perfecto jure ultro citroque continente & habente, obligandi vim, alicui competit, vel debetur , proprie atque stricte jueis sve saeuitatis , ut Autor inquit, vocabulo venit, cujus violatio dicitur injuria, in statu civili actionem, in naturali bellum pariens. Cujusmodi sub jure continetur potestas tum in se, quae libertas dicitur , tum in alios, ut patria & dominica. P testatem in se quis habet diverso respectu, vel in naturae statu, vel civili. In statu naturali, quia nullius imperio subjectus est homo , sed sui juris, id est suarum rerum arbiter & mode
rator, habens pro actionum suarum normam de regulam propriam voluntatem & inclinationem , legibus tamen naturae eonvenientem.
Cujusm i potestati consequenter inest libe tas vivendi ut velis. Sive, ut ea a Justi niano Imperat. desnitur , facultas niaturatis , quod essique facere Idet. Ita ut mea voluntas non alterius voluntati subsit, quae mihi imp dimento esse queat, ne exequar animi desideria atque iacteta. Aliter sese habet in eivili societate , in qua cuiusque voluntas summi imperantis arbitrio & voluntati subest, ita ut non quae volumus, exequi vel facere possumus, sed ea tantum quae principi placent, & leges civiles permittunt atque conoegunt. Itaque non propria voluntas, sed summi imperantis justi, quae proprie leges civiles dicuntur, agendorum civibus norma est de regula. Quare definitur a Justiniano libertas facultas naturalis , qu Acuique sacere Iibet, nise quis vi aut lege pro hibearum. Vis enim illa supponit summam aliquam potestatem ei vilem , quae libertatem hanc naturalem quibusdam juris veluti cancellis coercet, ne forte in immoderatam & civit lati perniciosam licentiam erumperet. Hinci persus et
114쪽
Cur mihi non liceat , jussit quodcunque u
Excepto, fi quid Masuri rubrica notatis. In eo itaque maxime differt status naturalis a civili, quod in eo homini competat libera l& plena potestas tum in se tum in res suas &familiam, nullis aliunde impedimentis inter turbata, ita ut quod libet licet. In hoc vero cum solius imperantis est eluium actiones dirigere , iisque regulam & modum prascribere, ea tantum licita, & idcirco sacere atque exequi licet quae leges civiles , id est summi limperantis placita praecipiunt, vel permittunt, lium circa propriam personam, cum etiam circa fres atque bona. Itaque alio sensu dicitur quis sui juris δe liber esse in societate civili, quam naturae statu : in hoe enim liber, quia nullius imperio subjectus , in illo autem sui iuris, quia nullius sub tutela de cura vel dominicae vel patriae potestati alieno imperio semper tan- lquam civis subest, quod in se Ze res suas eminentem habet facultatem. Atque hoe sensu Jcti vocant hominem liberum, qui alienae potestati vel juri non subest , ideoque sui iuris esse dicitur. Verum Euripides in Hecuba eum lliberum esse negat , qui quoquo modo prohibetur lacere quod libet, ideoque neminem liberum vocari posse, quia vel pecunia , vel fortuna, vel jure aut lege scripta, vel civium
multitudo vetat nos vivere nostro arbitrio , Neonsequenter utroque in statu nemo revera
liber dici potest. Cui facile responderi potest, quod de ejusmodi potestate vel libertate
sermo est, quae conditioni & humanae naturae conveniens est, ideoque legibus vel naturalibus vel civilibus circumscripta. Quippe quemadmodum homo non dependet a se ipso, verum a ereatore suo,& idcirco exlex esse noctuit , ita libertas atque Acultas, quam habet in se & res suas, conditioni suae debet esse proportionata , id est iisdem legibus , quibus vel ipse secundum diversum statum subiectus est , limitata esse debet. Quam brem vir bonus de honestus non existimabit, suae naturali facultati osset, si quid jure facere prohibeatur, quia istiusmodi sicultatem vel potestatem non vitra termInos liciti vel illiciti e2- tendendam arbitrabitur. Licita autem quae leges permixtunt, illicita quae vetant, quia lautem vetita, nec sacere nos posse creden/um,
nam quod honeste seri nequit, nullo modo seri judicibit honestati deditus, honeste autem fieri nequit quod testibus sive divinis sve humanis vetitum est, de eonsequenter nulla nobis ad ea sicienda competente sicultate & libertate, recte facultas, quam habemus ad sacienda quae licita sunt de legibus permissa , libertas vocatur. Quamvis potestas in se videatur etiam continere facultatem in res, quae cuique protonditi ne sua& statu Ompetunt, pr 'ter mora- Iem illam quarundam rerum cum persona neces sariam relationem de connexionem , sive qualitatem ossibus ejus inhaerentem , ad ea obtinenda & facienda, vel retinenda, habendaque,
quae cuique jura tribuunt e nceduntque. Quorum in numero potestas patria de dominica in liberos & servos, qui in aliena potestate nascentes adeo necemriam cum patre 3e domino relationem habent, ut quasi una cademque videantur persona. Itaque ut eamdem potestatem, quam pater 8e dominus in se habent, videan tur etiam habere in liberos a se procreatos Zeservos ex ancilla quasi re sua natos. Attamen redie Author noster potestatem in se distinguit a potestate in alios, ut patria de dominica ; eo sensu quo signiscat libertatem personalem sive facultatem naturalem, quam in suam sive propriam personam habet , quatenus nullius est subjecius imperio vel dominio, ut in naturae statu, vel quatenus in civili statu ab omni tutela de cura de herili potestate liber sui juris est i cujus conditionis est, cum quis in suam tutelam, samve poιestatem preveneris,
ut inquit Ulpianus in I. ue o. f. de Iei 3. id est cum sui juris quis factus fuerit. Posset mihi
objici, neque in naturae statu neque civili liberos vel servos personam habere , in illo enim diximus sub persona patrisfamilias omnia familiae membra contineri, eaque per eum tanquam caput & principem repraesentari, i)eoque liberos diversam non videri a patre personam constiti re, quemadmodum in civitate servi nullam dicuntur habere personam vel caput, δέ patremae filium pro una eademque haberi persona. Fateor quoad jura quaedam in utroque statu ne que liberos neque servos personam habere, verum quatenus potestas vel patria uel domini ca relationem habet ad subjectum aliquod ab eo, cui ejusmogi competit potestas vel naturalis facultas, distinctum, utriusque quoque diversae personae. Quemadmodum ratione quorundam ossciorum, quae homo homini debet lege n tutae, diversam liberi de servi qua homines constituunt personam. Quippe iis, quae ipsis naturaejus concedit, quia ejusdem humanae naturae sunt participes, nulla ratione privari possunt. De utroque autem jure infra ad eap. s. M. 2. dinputandi nobis erit occasio , quemadmodum
etiam de dominii variis iuribus 8e commodis. Recte autem sub illa facultate, quam nomine sui appellant Jurisconsulti, dominium contineri affirmat Author , quippe illud revera suum dicitur , quod alicui jure dominii competit Quippe potestas in res proprias riminium dieitur. Quid autem aphius suium vocari potest, quam quod cujusque proprium est. Ita enim
Neratius in I. I 3. f. de aequis. να. rimis. Si procurasor rem mihi emeris eae mamdato meo, eique sis trudita meo nomine , Aminium mihi , ia est , proprietas a uiritin , etiam ignoranti.
Vide l. 66. f. de μν rit. Vide de l. q. f.
de aliment. IV. Quamobrem dominum rei dicimus eum , cui res ita quaesita est atque hoc modo ejus facta , ni est propria. Ita quoque Culae. lib. Io. obsere. I 6. Dominus autem is est , qui proprietatem rei jure gentium aut jure civili suam secit. Et
dominium proprie nihil aliud est , quam ς proprie
115쪽
proprietas rei. Atque adeo dominationem suam interponere dicitur, non qui pro ususructuario aut possessore, aut patre familiasse gerit, sed qui se pro proprietario scrit. Est itaque dominium jus domini in re sui, & quidem corporali; 'dominus i cui res quaesita est ita ut de ea pro lubitu habeat disponendi Acultatem, nisi si quid jure
vel conventione prohibeatur. Uniisquisque quidem rei suae moderator & arbiter est, verum ex eo non fuit absoluta nullisque legum cancellis ci cum scripta potestas. Leges enim civiles istam potestatem saepe minuunt. Cuiusmodi imminuti ne & juris detraetione dominus non proprietate privatur, verum tantum limitatur disponendi de re sua potestas. Non fugit me nonnullos iuris antistites propricratem vocare ius ab usus ebi separatum ; dominium vcro, set ususfructus conjunetiis sit. Ita enim I. I.
inst. d. V . legimus proprietatem esse ab usu-sium separatam, de quoties usui uctu constituto nominatur proprietas , intelligitur proprietas ab usustuctu disjuncta & separata ; qua& nuda dicitur; hinc nuda proprietatis domanus I. uti. in de usust adiisque in locis plurimis. Verum hane distinctionem tanquam nullo in iure sundatam rejiciendam plane arbitror. Quippe pro prictatis vocabulum in propria fgniscatione sumptum, absolute integrum & plenum fgniscat rei& quidem corporalis dominium, ut apparet ex textibus jam allegatis; nec obstat quod aliquando dominii verbum reseratur ad ius in re alicui competens, sivel reditatis, servitutis, possessonis, pignoris, ususfructus. Ut videre est in l. s. f. de eomenis pecul. l. 8. de reb.
I. 7o. de meo. An. Verum notandum, quod co sensu dominium latissime sive per abusionem& improprie dicitur. Verum proprie accipitur pro illo iure quod quis habet in ipsam rei scis. corporalis substantiam. Id ipsum
clare perspicimus ex I. 2 s. f. de verb. signini inquit Paulus. Resti dicimus fundum totum no rum esse , etiam cum Uinfructus es alienus, quia Uufutias non riminii pars , sed semiiuris sit. Cui accedit quod in I. I 3. Cod. de jud dominium possessioni, & servitutibus opponatur. Sic etiam in I. s. m Q. f. a.dia . infe 3. Imo expresse negat fiuctuarium esse rei dominum Ulpianus in I. 3. I. uti. g. de furi. mane, inquit, s usu fructus meus in reservo esse carperit, dirandum est furti assionem non extingui, quia se Aularius asminus non est. sic quoque in I. s. f. de reliuios Q sumps.f-r. Non solum, inquit, domino haec .lis competit, verum ei quoque, qui e Urim Ioci habet usu lum, vel aliquam servitutem , quia γω prohi-Hndi etiam hi habens. sic mei dicuntur servi, in quibus alienus est ususseuebas. Mei vero non sunt, in quo usus sctus tantum meus in I. 3. F. CV o. f de Ieg. Nos autem servos, inquit Jeius, vel ancillas eos iace imus, qui sunt
pleno Jure testaniis, inter quos fructuarii non continebuntur. Et Pomponius I. sequent. Si quis suos servos se avit, communes quoque continen-ιur, in quibus Uusfructus alienus fult. Et Ulpianus in I. r. de cona. inst. Si tela mocomprehensium sit, ille servus si meus erit, aut
qui meus erit, cum moriar, haeres cst , qualenus accipiiatur meus quaeritur. Et squidem alienavit in eo usu russcim , nihilominas ipsius est. optime itaque subtilissi ruds dc acuti stimus iuris antecessor Frisius in leti ovibus suis tiris confractis iad tit. di est. de aequin rer. donsin. υμ- frustu autem separato, nuda proprietas dominii nomen sola retinet, ac sepe dominium proprierasiae
de preb. Unae cave colligas, inquit, frisu rium es dominum tistior Aus, hunc jina termianiam ignorant. Domine. tim plenum separatιone Uusseuoltis non ab t in duo dominia, seu dominium dentidiatur m ν res iasius fici conssiva. ur, quod
ramen in antea dominium eras. Qui nudam h
bet proprietatem, is non mouoaominium, sed e fundum habere absolute, eumque petere, Cr usi fluctus tantum pro qualitate fumi, ut alia ritus habetur. f. s. inst. de leae. qui petit funaum is jure
domnai necessario agit. l. 23. de R. V uirin cirpi vim dominio sepe voratur proprietas , nequis putet hanc vocem semper absentiam usus
prietas ita de clominium, de quo sermo, flanonyma sunt, nihil aliud signis cantia quam
jus in re corporali constitutum , quod cuiuque facultatem tribuit de ea pro arbitrio disponendi, sub illa tamen conditione , quam supra allegavimus, & consequenter ag servitutes, vel alia jura incorporalia minime pertinet. Quae quamvis iandi ius minuant, non tamen em-ciunt, quo minus proprietatis dominium m neat apud eum cujus est fundus, vel alius e jusdam rei substantia. Esficiunt tamen tac jura quae tanquam qualitates quaedam & rei acci dentia considerantur, ut dominium aliud FGnum dieatur, aliud minus plenum. Minus pia
num vocatur, quando nudam quis tantum habet proprietatem , rei usu dil emolumentis privatur. Plenum, quando cum proprietate usus
eonjunctus est. Tribus modis dominium minus plenum vel diminutum dici statuit celebe rimus Pulsendois I b. q. cap. q. Vel limitando & restringendo ejus esercitium sive admini
strandi facultatem 1 vel detractione emolumentii vel detrahendo aliquia de ipsi proprietate.
Prius contingit, cum pacto vel ultima voluntate, vel legis autoritate, cum ob conditionem personarum, tum ob qualitatem rerum , sive alias ob iustas causas rerum alienatio interdiciatur, aut certis limitibus circumscribitur, ut nia
hil tamen iuris in re alii adquiratur vel accedat. De emolumento dominii detrahitur aliquid , quando usu vel usustuetia vel alio quocunque modo res nostra alteri servit A: utilitatem praestare obstricta est. Proprietas ipsa limitando de restringendo diminuitur, quando alteri cum plenilunio quodam jure utendi fruendi competit aliquo modo ius rem ipsam alienandi, eonjunctum cum aliqua perpetuitate. Unde dominii directi& utilis a uris interpretibus recep
116쪽
ta diviso. Fundata in eue tetigi , superscis, rei. Tunc etiam actio in rem diteista de nudom fetivi. Vasulis enim, superficiariis & em-iemel Ileutico competit. Idciue non aliam ob μγtitis initi, dominis autem directum domi icausam quam quia dominus est fundi. Sin autemnium tribuunt. Verum videntur hi terminilemphyleuta non est dominus, multo minus su-st juris interpretibus potius excogitati, quamlperficiarius, quem in alieno solo aedes habere in iure suntati. Quippe si totas Pandectas di-iconstat. Ita enim G usi. a. f desupersis. δε-ligenter evolvas , dominii hanc distinctioncmiperficiarias aedes appellamus, qua in cinriso stinuspiam invenies, ut inquit Forster. de successirista simi, quarum proprietas m civili na ab intest. Minifestum enim est dominum m iturali jure est 6As, e tis serum. Quae omnia latius nere qui sundum in emphyleuta dedit, ideoquela juris interpretibus gisputantur. Quae cum ita non tantum nomine & titulo tenus, sed etiamtsint, concludimus distinctionem illam domi quoad essectus dominii proprios atque inhaeren- nii in directum& utile in iure nuspiam sundates. Plurima enim praeliare tenetur emphyte ri. Neque enim duo domini ejusdem rei in s ta domino emphyleuticario, quibus intelligi- lidum esse possunt. Praeterquam quod disertur, eum qui rem in emphyleusin dedit man ite describitur in I. I. 1 f Q. - 1. etiam re dominum. Sic nec licet ipsi rem in emphy-liis qui in perpetuum fundum seuendum conteusin datam sacere deteriorem sua culna. Siclduxerunt ab ipsis municipibus, in rem quidem
etiam annuam pensonem domino praestare te-iactionem competere adversus quemcunque ponnetur. Cujusmodi praestatio adeo necessaria est, ut sessorem, etiam adversus ipsos municipes, d sine ea aeter non sit emphyleuticus. I. I. g. F v. minos tamen non esset. Sed opponuntur l. r.
min. Publicarum quoque lanctionum apochas 2.3. Od. de jur. emphyt. Emphyleuticarius Mquali sundi tantum possetat domino praesti rei dominus. Non fugit me Imperatores re tenetur. Publicat mctiones dicuntur pu-LTheod. & Vatini. I. r. Cod. de fianu. parrim blicae pensitationes , scit ea quae fisco vel rei- possessores vel emphyleuticarios patrimoniales,p . prestantur quotannis , ut tributa, vecti- cujusmodi appellantur qui in emphytetisti acce-galia & similia. Quae qui praestat, dicitur fum perunt fundum ex liberalitate & benescio Caesa gi hisce praestitionibus. Quoniam autem prae- tei numinis, fundi dominos appellari. Verum dia pro hisce oneribus & muneribus praestandis id ipsum& jus peculiare & sngulare istis sindo- Obligata maneant , ideoque iandi domini rum patrimonialium posse oribus concessiimmaYime interest ejusmodi sibi exhiberi apo- tanquam nescium & commodum aliquod,ideo chas, idque duplicem ob rationem. Primo,ne non ad ceteros transserendum. Est quasi alis quando sundus ad eum pervenisset, iterum quod privilegium ejusmodi possessoribus concencogeretur solvere aposia aestitutus. Deinde, sum, quod eorum personas non excedit,At ad alios ut sibi constaret a possessere solutas esse pensia- desertur. Praescribunt enim Impp. I. 4. dict. tis. tiones, quibus obnoxium praedium, ob non Fundi patrimoniatis , Q qui ex emphtorieo jura lutum vectigal vel tributum , posset convenirilia domum mybam diversi generibtis driotali sent,& publieari,& hac ratione dominus sindo suolse eis, qui eos poposterint, cediam, tit commiis
privari. Imperatores enim Antoninus Ve- metus esse non possit, reenιm magis commodamus, s rescripsierunt in vectigalibus ipsa praedia con- quam Irisimus ea jure dominii r ita tamen, ut ea,
veniri, non pes s. ι. 7. g. de pubI. CV vecti . qua in nostra possessione posis, proiierim, O in Propterea domino jus revocandae & vindicannipseram sis i.
VI. Sed haec facultas rursum duplex est : vulgaris scilicet, quae
usus particularis causa comparata est ; & eminens, quae superior est iure vulgari, utpote communitati competens in partes & res partium oni communis causa. Sic regia potestas sub se habet & patriam& dominicam potestatem : sic in res singulorum majus est dominium regis ad bonum commune, quam dominorum singularium : sic rei
publicae quisque ad usus publicos magis obligatur, quam creditori.
DIximus saevitatem in genere esse aliquid pterea quod facultas illa habendi & agendi rea
habendi vel agendi vel obtinendi jure pro- quirens aliquem ordinem & medium, tum trio, legibus sive naturalibus sive civilibus adpro- etiam moderationem certam quarundam rerum, ato & concesso, quo nemo privari nectuit, quin personarum, & praestationem officiorum qua ei sat injuria. Cum autem ejusmodi facultas i justitiae leges exigunt &praecipiunt, necessario& jus ad subjectum pertinens quod ejus capax t referri debet ab subjectum rationis capaet, cujus
est, & consequenter hominem respieit, proin i vi haec omnia inquirit; & percipit, & euam ho
117쪽
mo solus particeps est. Hinc contigit ut hujus- lmodi facultas hcimini , tanquam accidens suo lsubjecto , necessario inhaerens, cum eo varias quoque patiatur mutationes, cum ratione de- lnominationis,tum etiam divisionis Sapplicati nis. Quemadmodum varia est hominum conditio & status . ita pro eius diversitate dixem
sus quoque juris usus &diversa facultatis exercitatio atque applicatio quoad aliquid obtinendi vel agendi & habendi modum, usum , vel rationem . sic etiam ampliorem in statu naturae milai ad quaedam saetenda atque exequenda s
cultatem concedent naturae teras, quam civi
les in societate civili. Cuiusmodi varia hominum lconditionis mutatio juri sue sicultati varias quo- lque denominationes imponit, variosque habendi introduxit modos ususque. Sic dicitur alia potestas patria, alia dominica, eo quod quidam homines sunt sui juris,quidam alieni. Hinc quidam patresfamilias, quidam domini, alii liberi, alii servi dicuntur. Sie aliud dominium est ple- lnum,aliud minus plenum quia alius est proprie ltarius , alius iterum usufructuarius, alius creditor, alius debitor, alius emphytcuta, alius dominus emphyleuticarius. Et hoc sensu Autor facultatem illam, quam nomine sui appellant Jurisconsulti, duplicem facit. Vulgarem scit.
quae particularis causa compiarara et , in emineus, quaesuperion es Jure vulgars, stipote commun ratι comperens in partesstres partitim, boni communis
causa. Fundata in diversa imperantis de subjectorum conditione in civili societate, in naturaestatu patris de liberorum. Ita ut haec facultatis diversa denominatio vel divisio, ut & dominii ex ea dequentis, ab ipsa naturali ratione videatur inducta, & ab ipsis patribussimilias naturalis status pertaess in societarem civilem
coalescentibus in communitalcm vel eam repraesentantem collata. Vulgaris dicitur sicultas privatorum sive liberorum, sive civium in res suo jure ad se pertinentes. Eminens vocatur
publiea id est, principis vel magistratuum potestas in bona civium vel patris in liberorum in naturae statu. Quippe, ut inquit Autor, in civili summa & regia posestas sub se habet patriam
potastatem, consequenter sive in liberorum personas sive bona, quae sibi aliunde acquisiverunt, eminentem habet quoque potestatem. Dicitur autem eminens potestas summa civilis, penes eum res dens qui summae rerum in civitate
praeest, quamobrem nonnullis imperium quibusdam summa maiestas dicitur, cui multa adhaerent iura singularia, qudi summae majestatis decus de ornamenta sunt, ejusque splendorem &auctoritatem augent, de illibatam atque inta-Etim ab omni vilipendio de improborum hominum sordidis concussionilius conservant. In ter ea autem jura, quae huic eminenti potest ii insunt,est illud ius dominii, quod eminens vocamus, quod immediate prostitu ex summa concessi potestate principi, ei tribuens jus sive sa- cultatem de bonis civium publicae salutis di utilitatis causa disponendi, quam quisque privam habet de propriis, etiam invito domino. Quod
autem hanc summi imperantis de civium pers nis vel h nis atque rebus disponendi secultatem
singulari aliquo vocabulo domanium eminens appellat , rationi maxime consentaneum ex eo
patet , quod ea jura quae reipub. gubernati nem & administrationem maxime spectant,quorum in numero sunt leges condere, tributa de onera imponere, vectigalia exigere , bellum gerere, foedera ac pactiones inire, magistratus& judicia constituere , in sacinorosos animadvertere , monetam cudere, aliaque supremae maiestatis aura exercendi potestas , Omnia potius ex vi summi imperii descendunt, quam ex iure dominii, eaque potius regiminis forniamatinie universae reipub. gubernandi rationem de ordinem spectant, quam dominium illud eminens, quod circa sngulorum civium res atque bona &postessiones versatur& vim suam potin
sinum exercet. Ita ut commode ea quae recen
sui majestatis iura simpliciter sub imperii v
cabulo comprehcndi pollint,tanquam ex vi imperii summi, non vero dominii dcscendentia. Quamvis milhi posset objici, quod oneris imp nendi facultas & jus maxime concernit bona& res civium, praesertim illa quae realia vocantur , praedii possessionibus annexa alienandi sipis sine necesscitem civilibus imponentia. Et
consequenter non videri ullam rationem nos cogere ut dominium aliquod eminens cum Cr
tio statuamus, tanquam ius aliquod disi ininum a caeteris juribus quae vi summi imperii exe centur. Videtur enim illud propter publicam silurem principi susscientem praebere titulum, urgente necessitate utendi bonis suorum civium , eo quod bomines in civitatem coalescentes praesumendi sint ei, quem societatis saluti tuendae praefecerunt, smul detulisse potesatem omnibus utendi mediis, sine ovibus communis sa lus & reipub. bonum obtineri nequit. Cui
delationi necessario inest jus sive dominium in
bona & possessiones privatorum, quatenus hisce aliquando uti necesse habeat summus imperans ad tuendam reipub. salutem Ze utilitatem. Qui enim personam suam subiecit arbitrio & v luntati summi imperantis, ut de se disponat
prout bonum commune emagitare arbitretur,
non praesumendus est bona sua, quae in naturaestatu possidebat, & quorum ipse arbiter & m
derator erat, quae tanquam suae personae sequela& hccessistium considerari debent, voluisseexeipere, & arbitrio ac dispositioni reipub. sve pones quem residet summa eivitatis majestas eximere. Verum non desunt quae bule ob ecti
ni renoni posse videntur. si summi imperii vel potestatis civilis vocabulum in proprio sensu sumatur, nihil aliud signiscat quam ficultatem gubernandae atque administrandae reipub. sese extendens ad illa omnia sne quibus illa faculutas explicari non potest arg. l. r. f. de 3 sae
Quorum in numero inulta summo imperanti
acquisita jura,quibus & imperii majestatem tue
tur, de bonum publicum conservatur ac pro movetur. Eaque summae potestati civili quam arctissime inhaerent, adeo ut uti illa separari nequeant,
118쪽
queant, sed cum ea 'transferri debent, cuius ge- summum imperium non praesumendi sunt voluis neris sunt quae modo enumeravimus, & ii qua sunt id genus alia quae ad ordinem civilein per tinent. Nam ea omnia in summum imperantem contulisse cives intelligi dciant, sine quibus sinis, quem in civitatem coalescendo sibi proposuere, consequi nequit. Quoniam autem l saret, di consequenter ea quae ad communem potissimum in civitatem coluerunt, ut coadu- j ordinem civilem de reipub. administrationem natis viribus sub uno eodemque imperio sibilpertincnt. Quis autem vel ad imperii explica- invicem auxilio esse possent ad depcllenda tot tionem de maiestatis defensionem, & commu- mala & pericula, quibus in statu naturae quisque nem civillam Ordinem atque reipub. gubern solus a se arcendis erat impar. Quemiam itionem, adeo pertinere illam de bonis eivium
dum enim vis unita sortior, ita distracta debi-ldisponcndi principis sive summi imperantis fallor Est itaque finis defensio cum corporis,scultatem,vel ad constituendum summum aliquod
vitae, atque membrorum, tum etiam bonorumlimperium, vel rempub. gubernandam statuit, ut& possessionum. Quoniam vero ejusmodi se- sine ca sese recte neuter haberi posset. Ideoque cum curitatem praestat multitudo civium in usumlsummo imperio necessario ad eum transire quem eundemove snem eonspirantium. Ejusmodi vero reip . pia: secerunt. Et idcirco non aliud in conspiratio haberi nequeat sine summo imperio, aliqu*m duminii eminentis translati titulum uoa singulorum voluntatem ad illum snem excogitui ne se esse, quod principi sicuti irigere ualeat, hine summum aliquod consti- tem tribuit bona civium auferendi S alienam tuere imperium necesse fuit, quod in petionas&ldi. A caeteris summo imperio cohaerenti- actiones & voluntates civium, imo de in bonalbus juribu diversum & separatum quid, ideo- ac posessiones agere posset , iisque utendi s tque propriam denominationem habens. V
cultatem haberet, quatenus conservatio multitu-irum quoniam sirem dc intentionem hominum
dinis, a qua singulorum salus pendet, id ipsum efflagitare arbitraretur. Ex quibus perspicimus simul eum imperio concessa quoque intelligi debere ea quae ad imperii majestatem tuendam de conservandam necessaria sunt. Quippςcum eo tanquam suo tandamento 3e basi nitatur ciavitas, quam omnes salvam cupiunt cives, pro priam salutem amantes , consequentar quoque praesumendi sunt voluisse salvum summum imperium , tanquam antecedens sine quo haberi nequit conseouens, quamobrem summum imperium transferendo simul detulerunt ea omnia iura, quae ad constituendum de conservandum
ejusmodi imperium, quod totum conservano sngulis securitatem Ae defensionem praestat, ne- l mum imperantem sibi aliquam de civium bonis cessario comitari debent. Verum quoniam, ut i disponendi facultatem praetendere, quas inesset statim dicere incepimus, eum Ob finem in so-Iimperii delationi, quemadmodum caetera summa cietatem eoaluere mortales, ut se de phacissio- maiestatis iura. Verum ejusmodi dispositiones suas in securitatem assererent de sibi co lubi peculiari siquo titulo acquisita est scit. vi servarent, minime praesumendi simi v luisse de staminii eminentis in civium bona nossessionestilationi summi imperii annexam facultatem ci-ique , es diversa voluntate procedentis, quaevium possessiones de bona propria titulo . -icon dit summo imperanti exercere actus ve- minii alicuius eminentis auferendi S alienan- rissimo dominio debitos. Non pro ejus arbidi, quippe quoniam summum imperitura velitrio Sc voluntate , ut catera majestatis &sum- summam civilem potestatem consistere diximus f mi imperii iura, verum sub conditione boni in gubernanda & administranda repub. cuius i publici, certo rerum statu, necessitate immi- administrationis seopus S & sitis est, ut pro- l nente, ita ut non alia sit publieae salutis expe- curando publicum bonum singularum mem- dienda ratio. Itaque eum in civitatem homi-brorum utilitati consalitur , iisque praestango i nes coaluerunt, ut multitudine sociorum Livi securitatem publicum bonum tueatur. Est i esse possent, salvi autem esse nequeant nisi ipsa enim Ac necessaria quaedam inter totum corpus multitudo sue civitas sit silva, hinc praesu- eiusque me ra relatio & arctissimum uni imendi quidem sunt summo imperanti, cui imnis vinculum, enius dissolutio utriusque interiaicumbit cura ne quid respub. detrimenti capiat, tus. Itaque cum sammo imperio nihil aliudlomnibus utendi mediis. saeuitatem concessi Ldelatum, quam quod intentioni & voluntatilia , sine quibus respub. salva esse non po- . transserentis eonsentaneum fuisse verosimile estistest, attamen eorum quadam ipsi praestiterunt atqui ut proprietatem & dominium rerum &poLieonserendo in eum imperio, quaedam alio pe- sessiones sibi conservarent in ciuitatem eoi--icesiari titulo in casu singulari ipsi tribuerunt,rint mortales , ergo in aliquem conserendo quae summo imperanti quidem qua tali ex
m civitatem c alescentium perspicimus titille
dominii, quod cuique competit in tes sibi proprias, contervationem,& postes num communi avitilio de mutua ope aduerius insidi s de in vasums facinorosorum defensionem , minime voluere bulla renunciando ejusmodi alienandi
facultatem ipsi imperii delationi inesse, quasi princeps pr' lubitu, de prout ipsi ratum videre
tur, ac communi saluti consentaneum, de bonis ut de caeteris majestatis juribus ae omnibus
aliis negotiis ad quotidianam, ut ita dicam , dccommunem reipub. admistrationem pertinentibus disponeret. E quibus concludimus sum-l ma ratione iure & vi imperii non posse sum-
le eo iplo uommium eminens concedere, adeoque
magis inde patet quod nihil transferri voluisse intelligi debent, quam quod ab ejusmodi imperio separari nequit, quoniam nihil praeterquaml imperium detulerunt, quod ipsis snem prae-
119쪽
eonsensu civium competunt, sed non vi imp
xii & non ex eadem, qua transtulerunt summam civilem potestatem,voluntate dimanantia. Quorum in numero de bonis civium disponendi vel alienatione vel ablatione facultas, quod pecoliari titulo dominιum eminens merito Autor appellat. In casu scit. necessitatis & boni publici causa. Favorem enim publicum privatae utilitati praeserte voluisse ob dictas jam rationes cives presumendi sunt, hinc eius intuitu a regulis juris communis semper recegunt leges. Quamobrem Proculus respondit ι. 6 s. g. s. g. Proscio non semper id servari quia primatim inre est ianius eae sciis, sed quia societari expedit.
Et ut inquit Julianus . s I. g. et . g. ad L. Aquia. Mahia jure ciuili, contra rationem disputandi,
pro inalitate commuris recepta esse , innumerabiliabus rebus stilari potest. Vetendum autem non est eum Zei gler. ad Grat. principem, cui hoc ambitiosum dominia vocabulum tribuitur, vix in osse io suo contineri posse , quantumvis optimum & integerrimum , quod multa secum asserat ejusmodi fortuna, quae a recto dimovere seleant. Ea quia vera metuendum erit,
inquit, tum, ubi principi ia suggeris rerum imperito, privinis imento commia tiaribus, publicarum incommoiulinum pene hosti, Mim volupta risias, osors luenalis ae veri, nihil minus quam
Dialem ejus. cogitanti, sia omnia sua Id ἀ-nes Diae commodis metiems; tum vero, quas ditarum futura sit conditio, facile omnibus compin. Quippe haec omnia incommoda non minus imminere videntur subjectis, a principe, cui suggerimus vi imperii, quo armatus est, ejus modi facultatem de civium bonis disponendi, qua privatis rem auserre, di jus alteri quaestum tollere valeat, quam ut ips dominium aliquod
eminens, tanquam peculiarem aliquem titulum , qui et ejusmodi potestatem circa bona &possessiones civium concedit, tribuimus: m dua enim disponendi nullum parit incomm
dum , sed facultas & ius ipsum disponendi eiusmodi metuenda aliquando mala efficidi Imoverendum, ut hanc facultatem jure imperii sbi
competere persuadens, ea magis abutatur, existimans eam adeo late patere, quam taetera j ra majestatis, pro suo arbitrio exertendi potestatem etiam extra necessitatem, neque publico bono id ipsum postulante. Praeterquam quod ejusmodi consequentia desumpta a Zeidilem ab eo, quod per accidens si aliquando , nihil eoncludit atque probat. Sermonem enim habemus de eo quod ipsi rei inest uel inesse debet, non quod accidit per accidens praeter ejus
Non fugit me principum adulatores quoiadam eorum auribus insusurrare , cives bona sua precario & titulo us ructuario possidere, pro prietatem vero principi jure summae majestatis competere a perniciosam ejusmodi regnis atque civitatibus de jure summi imperii opinionem, tot malorum & incommodorum, de quibus sta tim sermonem habuimus, eausam & matrem, justitiae & legibus consentaneam demonstrare
eonantes, unum & alterum ex juris Romani corpore textum a4serunt. Quoium in numero est l. 3. Cod. de quadrim. praescript. tibi dicitur frustra disserentiam statui inter ress sediles & illas quae ex substantia Imperatori procedunt. Quoniam omnia I erinoris fiam. Alter habetur in Notest. Ioue. in sne, ubi posmquam de variis constitutionibus sermonem si
huit Imperator, inquit, omnibus autem a nobis dies,s , Imperarinis excipiarur fortunis , cui
eum mittens hominibus. Tertium argumentum
petitur ex I. I s. g. a. f. de rei vita. ubi dicitur, quod si sorte princeps assignando agros militibus de tertii alicuius haereditate quoque ἡisposuit, dispositioni ejusmodi cedere dominum teneri. Verum lubrico admodum haec argumenta nituntur sundamento, quod facile potest eve ti. Quippe quod ad primum argumentum attinet, satis ex dicta lege 3. perspicimus ejus mentem esse, ut nulla habita disserentia omnia, tam fiscalia quam patrimonialia, prineipis esse intelligantur. Explicat hoediebam Seneca, minuit tib . de benes cap. q. s. s. Iure eivili, id est jure imperii, omnia regis sum. Et tamen ista, quorum ad rellem pertinet universa possesso, in offutis dominos descripta sunt, CV ti qua que res habet possesorem suam. Ad reges enim potestas omnium , ad singulos proprietas. Rex omnia imperio pol ei offuti dominio. Et dein
de. Caesar omnia sales, mos ejus privata tan tiam ac sua r in universa in imperio ejus sunt, in patrimonio propriis. Quod ad alterum argumentum attinet ex N vel . I o s. petitum nulliugest plane momenti, cum nihil aliud ibi dicitur quam quod habetur in I. 3. f. de st. scit. legibus civilibus solutum esse principem , qualis legibus soluta potestas non eripit civibus dominia& proprietatem bonorum, verum strum cuique potius tribuere & privatorum bona & possesi sones si is dominis conservare dicenda est. πιμtium argumentum ex I. I s. g. de rei vina. &dueitur. Verum responderi potest , illum cujus bona vel haereditas , assisnando agros militibus , alteri principis voluntate aequisita est , precario tantum possedisse. Utpote quo titulo milites Romani possidebant agros illos qui bello quaesti militibus assignabantur. Constat
enim ex veterum monumentis, hostium agros
partim vendere , partim militibus distribuere moris suisse apud Romanos, ut constat ex Liv. Appian. lib. I .er s. Quamobrem nulla ipsa querelae causa, quod alteri cedere, quod precario possidebant, tenebantur, modisa, ut inquit
Jctus, honoris iraria possesori daro. Ex quibus
perspicimus ab omni veritate & aequitate maxime alienam ejusmodi opinionem de iure summi imperii, quam in ipso iure iandari nonnulli exemitarunt. Dominium quidem concessi mus eminens summis imperantibus, seg suis eireumferiptum limitibus , quos transiliendo eontra jus gentium & civile peccat princeps, &arrogans sbi ius nunquam ipsi delatum potius tyrannidem exercet, quam iustum tractat impe-
120쪽
perium, quippe cum illud ipsum dominium
fundetur in consensu civium, non latius extendendum quam patet voluntas N intentio transferentis; cum autem quisque ex amore ergas ipsum & ea, quae ad vitam beate degendam necessaria ducit, assciatur, ideoque ea sibi con parare, & comparata conservare atque tueri sum ma ope nitatur , ipsa docet ratio non liberam
principi tribuisse facultatem pro lubitu de suo rum bonis, ut de caneris ma estatis juribus, disi
concestum est, hic disputatur, sed quale jus iniquum libi a gant atque constituunt in tyrannidem degenerantes populo ob oculos ponitur, ut conscii essent suae in rogando rege dementiae.
Praedic, inquit Jebova, eis isti regis , id est domonstra novarum rerum cupido & libertatis impatienti caeco populo, quale jus sit usurpaturus rex, quem similem regibus aliariim nationum
reges non regium, sed dominicum plane regimen ponendi, sed eiusmodi, quae privata dominia i exercebant, subditis suis imperantes quae vel- non absorberet, scit . quae coerceretur intra duos lent. Ubi illud tibi locum vindicabat, Reaesium. quasi limites necessitaris de communis silviis vel Nihil ultra quare plebe7us. Et imp ne quidvis utilataris. Quippe, ut supra diximus, cum prae- facere, id est, regem esse. Ejusmodi regium obsumatur quiique salutem de utilitatem publi- tinuisse imperium in Oriente negari nequit, ve-cam praeferte privatae, ita intelligendi stitit ci- rum illud ipsum non ex recta ratione & divinoves in eo casu dominii illius eminentis exer- jure derivandum, sed ex pravis & corruptis ho-cendi ius in privatorum bona de diuessiones minum moribus, vel usurpatione & invisa pau- detulisse summis imperantibus. Quippe juxta illud Ciceroniς 2. Us. Videndum in quι rem publicam administrat, ut sua quisque teneat, ne que de bonis privatorum publice diminutio fat. Quamobrem& leges civiles vetant dispositi
nem summi imperantis, extra dictos casus , Privatorum bon rum, invitis dominis&possest ribus. Hinc Ulpianus l. l3.f. de com. praed. Si constat in tuo arro lapidicinas esse imito te , nec privino nec pulli commine qγi quum lapidem caedere potest, cui id faciendi jus non dec. Ad
hoc enim constitutus, ut administret, non dat rempub. ut jus & iustitiam conservet, non
urannidem de saevitiam in bona & possessionestatim inducta dominatione originem Libet. Hi ne illud Julia Bassiani Imperatoris noverca
privigno suo arroganter dixerat. Si libet, licet. An nescis te Imperatorem ope, ω lues dare, non accipere. Qui vero hoc duro dominationis jugo premebantur populi habendi potiu in servorum numero , quam civium aequo imperio& aequis legibus utentium. imobrem 'ros sera tuti natos , 1it Livius, de libertate eos nihil cogitare. Quod autem hoc jus quod praedicat Samuel non aequum, sed iniquum & tyranni
cum fuerit. constat potissimum ex eo quod multia, ut diximus, iuri naturae vel divino pia ne adversantia . Qualia , auferre at os te vi stib ediorum exerceat. Quo sensu imperator Veas. Quemadmodum enim volust naturalis
Severus se publicum dispensatorem ferebat, cum inquit, nefas esse a publico dispensatore prodigi , quae provinciales darent. Ut testatur Lamprid. MAI. - sie Deus ter Optim
Maxim. vetavit, macei et princeps de hereditatepvuli per violentiam , in de postpone eorum,m ne quidem ut filiis suis donaret, ut non dispem gatur , inquit summi is Jebova, populus meus
uni quisque a 'sessione sua. Pollent hic obitet
nobis quae apud Samuelem legimus orp. 8. ubi inter alia supremae potestatis sura, quae I Mus per Samuelem regi videtur tribuere, recensetur saeuitas sive jus disponendi ila bonis civium, cum inquit Samuel. Haec viris raris ipsa sive jus regis, IO it super vos. Filios vestros acciapiet , in sibi distonat in curribus sese m in equiti
bus suis, in curram ante currum. Etiam agros vestros, vineas vestras, ac eliveta vestra optima accipiet, C abii servis sevis &e. Verum quis non luce clarius videt Samuelem Eie non describere jura regis legitima, id est morali Sc nam rati legi consentanea, sed usurpatia. ab omni rectae rationi, dimini ne & divino jure aliena.
Regum morem per omnia delineat, non quod sit minus rerum arbiter & dominus hunc sibi placentem n . orem asserat, & iure a se promulgato sie fieri oporteat a regibus, verum populo
praedicit incommoda quae ipsi imminerent subregum imperio, non leses pro regibus statuit enon quid iure possunt, hi xplicatur, sed quid audeant. Non quid ex institutione divina ipsi ratio ut dominia essent distincti, Ze possessiones certae , rerum mprietatem cuique vel
occupatione, vel permutatione, vel alio quovis 'iusto titulo acqui litam assignavit, ita quoque vetuit ne ea quis sine consensu & sacto privaretur. Impossibile enitri est antecedens sine consequente. Et sic quoque cautum jure divino , ut patet ex Erechiel. cap 4 6. I 8. a nobis statim adducto. Si regium jus adeo late pateret, non est verosimile regem Achabum Nabothum maioriarii possessione exturbare atque deiicere meditantem, ei vel pretium, vel alias oblaturum suisse vineas. Quamobrem ad hune
locum commentatores annotarunt, hinc lique
re, reges, eo titulo solo, quod reges sunt non habere jus agros occupandi subiectorum pro arbitrio. Legitimum & vere ius regium deseribitur. Ubi ejusmodi lex regi, quem in re omnium sibi finitimarum gentium Jhaesitae
crearent, praescribitur, scit. ne multos equos, neve multas saperet uxores , neve auri argent sque Laberet multum. Cumque acciderit eum in runt
sui solio sidere , hane sibi legem eae Sacerdotum
Levitarum exemplari exscriptam apta se hale ret Iegeret per omnem visam ρ - , ut a seeret inodiam Deum suum vereri, curaretque Momnibus vobis hujus legis Q institutis pareret, ne et terrere ur animus 6us pra fratribus suis, neve recederet ab hoc priscepto is dextram aut 'ia
D. . Ut Dolongaret dies in regno suo ipse Iliivus in medio Naeus. Quid vero est aliud animo