장음표시 사용
141쪽
ra conservationem societatis humanae, praecipi-lia, qtita ivis natura ilia B ἀυyonem non feris. endo auteni ejus conservationem, simul praei-iqvid inser homines obisnet, paraim et iampolitιve, pit adhibet Ia illa media quae huic inserviunt.iqvia omnibus porestatem dedit urenda quams re , Atqui conservari nequit nisi distinetici d idominii capiendi privi uam ab aliquosι occupara. minii introducatur, a communici recessa mor-lquod jias e a mnum isariar. QMod vero pestas tales, introduxerunt dominium, consequiturtiuisonem rariam ingenera: nempe iliari ut ressi itaque voluntatis humanae actum jus naturae, &laur propria. ct διυ tarer ipsos homines. ia radictat, quia societas nequeat conservari , nil illio nasων tis hominiam dictat, tit desiuia prisci- introducatur distinctio dominii, hoc introdu-lduntur, spax eonservetur. Absolute tamen ercto nefas esse societatis humanae membro alteri proprie seris naturalis non es, quιa natura non invito eripere, quod ejus est dominii. Commu-lpracipis abstare eam feri, nee secutidum se adnio rerum quidem licita & jure naturae permissa,l lam initinat. Recte erga ducitur . iuvi nem il- imo etiam introducta, sunt enim pri ι BώLitam ct jών. Γώmana niti Er etiam naturati O ἀ- nartiris. ut inquit Cic. verum non tanquam linor non quod natia, jus praeceperiι initio aere- per se & sua natura necessaria absolute preccpta,lcte ct immed ata .sam rariam divisionem: Sed ita ut ab ea recedere nefas esset exigente necessit squod ex occasione mutis uati generas Lumiani, te humana. Quemadmodum nec ruri naturaelct invitiscentis iniqώitar,s. jMicaverit eam ad repugnaret, si homines iterum, salva societatis De m esie necessuriam. Utriusque humanae v humanae conservatione & tranquillitate, primae-lluntatis actum sua consequuntur praecepta, scit. vain communi nem inducerent , pendent haeciut communione introducta rebus communibus quodammodo a dispositione humana. Ita CG utantur ut eommunes, S consequenter dictat roleberrimus Theologus Andr. Rivet. in prati l.lcta ratio neminem earum usu arcengum. Intr in decalog. milia Iex nataria is qua jubeat remmiducto dominio rerum , jubet jus naturae ut res communiratem , ct earundem Husionem probi. cedat domino, prohibetque ne quis alter alterum
Lat. Consonam tamen fuisse communitatemfluis sine iusta causa privat re sua. Hoc sensu surtum tiat innocentia non imus insteias, qώιa tune satis iure naturae prohibitum dixit Paulus Jcius i. a . . commode indivisa mansissent rerum dominia. Sed is far Ulpianus recenset inter ea quae natura tamen nusto tum pracepto prohibita 6isset reriam turpia sunt l. 91. F. d. V. S. Et sic de omnibus proprietas , quia Deus res fas inferiores homi liis dicendum quae contraria sunt non quidem nonum potesata atque dispositioni subjecit. Et pau- cessariis juris naturae praeceptis, sed hominumto post : cum atirem omnia Hetin/- μνe .a-ldispositionibus, quibus necessitas humana, sua rura communia, id intelligi Hira partim negariia dente recta ratione, occasionem praebuit.
1. Et autem jus naturale adeo immutabile, ut ne a Deo quidem
mutari queat. Quanquam cnim immensa esst Dei potentia, dici tamen quaedam possunt, ad quae se illa non extendit; quia quae ita dicuntur, dicuntur tantum, sensum autem qui rem exprimat nullum habent,
sed sibi ipsis repugnant. Sicut ergo ut bis duo non sint quatuor ne a Deo quidem potest ossici, ita ne hoc quidem, ut quod intrinseca ratione malum est, malum non sit. Et hoc cst quod significat Aristoteles, cum
quam sunt & qua sunt aIiunde non pendet, ita & proprietates, quae esse illud necessario consequuntur ; talis autem est malitia quorundam
actuum comparatorum ad naturam sana ratione utentem. Itaque &Deus ipse secundum hanc normam de se judicari patitur , ut Videre
est Gen. xv I, 21. Esai. V, 3. EZech. XV I, 27. Jerem. II, P. Mich.
OUod hic Author de juris naturalis immu-lquae adeo ad givinam constituendam essentiam
tabilitate statuit, adeo perspieuum atque eo modo quo ei insunt, concurrere debeant, iit certum quam quod certissimum. Quam remisublato uno tollatur ipsum illud quia summum miror illuὰ ipsum a viris, quibus mens sana est, numen vocamus, sequetur omnem prorsus di- in dubium revocari potuisse, imo plane negari. vinitatem negare. qui ius naturae mutari possest Quod si juris naturm fontem atque Originem,ltuunt. Quippe cum illud ipsum adeo necessario quam ipsam divinam essentiam nuncupavimus,ldestuat ex natura divina, At ei tanquam neces spectemus, atque omnia examinemus attributa,'rium attributum inseparabile inhaereat, ut non sit
142쪽
aliquid diversum a Deo, sed ipse Deus si, consequenter non magis mutari potest quam divina
natura. Eam vero omnis mutationis expertem
probat summa ejus persectio. Quae potistimum in eo consuit, quod semper & ab aetemo idem fuit & idem in aeternum manetr quod enim summe persectum est huic addi vel detrahi nil id potest, additio enim est argumentum quod alti quid deest quod adesse rei debuisset, quemadmodum detractio est testimonium quod plus adest
quam debebat adesse, ideoque non omni parte persectum, utrumque mutatio est, quia addendo vel detrahendo res non manet eadem, qualis ante suit. Quia igitur omnis mutatio impersectionem insert. a Deo tanquam enti pellectissimo removenda. Hinc ipse Deus Mal. 3. υ. 6. Ego fhο non mutor. de Jacob. I. v. II.
Apu i qtiem non est transmutatio, aut conversa -atis obumbratio. Vid. quae ad s. 6.pro Q. annotavi
mus. Cui accedit, quod quemadmodum divina essentia est immutabilis, ita quoque omnia, Deo attributa adscribimus, immutabilia unt, quia attributa sunt ipsa Dei essentia, it que ejusdem quoque conditionis & naturae. Quoniam vero ex attributis nimir. sanctitate de iustiti, divina jus naturale necessario derivandum dein nstravimus, tanquam essectum a sua causa, sequitur illud ipsum necessario esse immutabile, propter immu bilitatem divinae essentia sive ejus attributorum. Quemadmodum enim ista attributa divinae essentiae necessario inhaerent tanquam inseparabile quid, sine quo summum aliquod ens concipere non possumus eo modo existens, quo ne sario debet existere, si eYistat, quod certissimum esse jam demonstravimus: ita nccessario ex iis tanquam causa gerivatur jus naturale. Quod si igitur immutabilis causa, idem quoque effectus, qui necessario & immediate a
causa producitur. Immutabilis autem causa, quia non potest velle Deus sese non existere eo modo quo existit, propter summam & pleniss-mam persectionem, quam necessario possidet. Praeterquam quod ejusmodi voluntatis actus diversus repugnaret simplicitati divinae essentiae, ut enim Deus est ens simplicissimum , ita una& simplicissima, aeterna & immutasilis ejus voluntas, per quam vult se ipsum ut summum& insinitum bonum, & ad se ipsum Omnia alia, Clariss Burman. Synops lib. I. cap. 22. Quoniam vero necessario sanctus Niushus est, debet etiam velle quod justum est, quia naturae suae conveniens, & quidem eodem modo vult, ut aliud velle nequeat, quia ipse voluntatis suae Objectum necessario esse debet. Cujusmodi neces sitas nullis mutationibus obnoxia esse potest. quia contradictionem involvit, rem aliquam certo modo debere existere, & mutari posse; quod enim mutari potcst, non necesse eodem modo euistit.Quemadmodum itaque sanctitas 3e justitia quia necessaria divinae essentiae attributa omnem mutationem respuunt, ita etiam jus naturae ex ea Originem habens immutabile esse debet, & quidem a parte Dei, ut jam satis clare demonstrasse speramus; multo autem magis a parte hominum, utpote qui omnino a Dei voluntate pendent, , consequenter non aliam sibi agendorum normam, sive justi&honesti regulam praescriberc possunt, quam illam, quae ex divina imagine, ad quam conditi sunt, defuit, neque aliquid ei addere vel detraliare, quoniam perfecti Tina est, & idcirco nullam admittit mutationem, quae imperfectionis indicium est, ut dicere incepimus.
6. Fit tamen interdum ut in his actibus, de quibus jus naturae aliquid constituit, imago quaedam mutationis fallat incautos, cum revera non jus naturae mutetur, quod immutabile est, sed res, de qua jus naturae constituit, quaeque mutationem recipit. Exempli gratia: si creditor quod ei debeo acceptum serat, jam selvcre non teneor, non
quia jus naturae desierit praecipere solvendum quod debeo, sed quia
quod debeam deberi deuit : ut enim recte in Epicteto Arrianus:
--: non sufficit ut debeatur pecunia duram esse mutuam, sed oportet ut maneat adhuc iudi stoluta mutui obligatio. Ita si quem Deus occidi praecipiat, si res alicujus auferri, non licitum fiet homicidium aut furtum, quae voces vitium involvunt, sed non crit homicidium aut furtum, quod vitae & rerum supremo domino auctore fit.
Via ius naturae ex immutabili divina ensentia deducimus, immutabile quoque
esse statuimus. Quemadmodum Deus essentiam non mutat, ita nec sententiam. Sibi enim sem per smilis manet, & igcireo bonus & aequus. Quamobrem quatenus jus refertur ad se ipsum
tanquam objectum necessarium, nunquam muta
tionem aliquam vel extrinsecam vel intrinse-
143쪽
cam patitur. Uerum quatenus extra divinam essentiam applicatur ad singulares hominum actus
aliaque obiecta externa refertur, quae variis mutationibus obnoxia sunt, variatur atque mutatur
aliquando, non intrinsece quoad essentiam ,lsupremi iudicis accedit. Ita quoque rem alienam scit . quod per se malum a lege prohibetur, non invito domino anserre vetant naturae iura , sta- permittitur vel praecipitur quia bonum , verum men si jussit supremi Domini vitae & rerum, actionum circumstantiis & obiectis mutatis le- quas homini concedit ex sua liberalitate de bene-gis applicatio quoque mutatur. Hoc sensu in- volentia precariλ, ut ita dicam, sive commodato, quit Philosephus tib. s. eap. s. Evidam. Apud non fit furtum ; sic olim jussit Deus Isratilitas a Deos iu θώou nas ara constat, fise ,s uaturale serre AEgyptiorum aurea & argentea vasa , non immobile esse atqtio immuraliis . apud homines ut aliena, sed tanquam sibi propria, utpote abetera al,quia naturati eriam intitabiti osse, seu non omnium remm Domino & Αrbitro sbi adjudi omne. A ctionum varietas diversam quidem ju- l cata ' concessa, cujus terra & quidquid in ea, utris naturae applicationem, verum non diversam l cui voluerit juste det ea. Quod summa ratione 3 iuris sanctionem inducit. Non oppugnant i cum proportione es vi supremi dominii ad ma hane sententiam juris Romani conditores, eum gistratus summos applicari posse statuit Gulielm.
inquiunt, ι. 6. . de rust. ct jur. Ius civile non G t. de prines. 1ur. nai. e. 3. ut nimir. ex ca ser Omma jurii natura servire, verum plerum-lsa rationabili possint declarare non manere amque ei adiura aliqvita mei Atrahere. Cuiusmodi elius ei vibus ei rea res suas id juris', quod antea additionem & detractionem revera mutationemifuerit, si eas, eo quo debent modo, non admi-
esse statim diximus. Nam facile haec difficul-inistrent. Quemadmodum generaliter prodigotas tolli potest respondendo, quod ejusmodi dollege civili retum suarum administratio interia tractio vel additio,ia qua hic sermo,non ipsam le- l dicta. Eadem ratione nititur praescriptio humagem naturaesed actus hominum mutare; dum eos i nis legibus introducti sic etiam nihil inagis
dirigit atque accommotit ad reipub. formam& aequitati naturali convenire ait Imperator, quam constitutionem, quod saepissime fit quando juris voluntatem Domini rem suam in alium tran naturalis generalibus praeceptis aliquid adden-lserre volentis ratam haberi g. . inst. de rar. dimdo vel detrahendo jus proprium alicujus civitatisimia tamen reipub. interest ne quis immodica &essicitur, quod civibus agendorum norma atque temeraria liberalitate semetiosum bonis exuat, regula est. Cujusmodi dispostio legi satoris vitilita ut postea eum poeniteat lineralitatis suae, cer- detur quodammodo immutare jus naturae, qua- tum modum ei exercendae praescripsit in don tenus ea generalitet sancita specialiter ad usum tione idem Imperator 3. h. inst. de donat. ubi& mores Dominum in societate civili viventium donationem, quae quingentos solidos exeegit, accommodat. Immutabilia tamen permanent, non aliter ratam esse voluit, quam si actis si in- quoad ea quae perse&sua natura justa sunt ante-isnuata. Cujusmodi additio & detractio a vo cedenter ad omnem voluntatem, & propterealluntate humana procedens, legi naturae adjecta, vim suam retinent in obligandis constientiis an- non mutat eam, sed potius adjuvat, imo quo ticipatae in animis nostris eommunes illae notio leunque in similibus casibus recta ratio dictat axnes, in quibus hac constantia atque immutabi-llendum vel detrahendum,videtur 3c ipsum nat litas praecipue elucet, inquit Vin n. ad iU. Iis. i. rae ius suadere, & eatenus ipsa dispositio hum tit. a. Cui addi potest, quod licet naturalibus na declarat potius legis intentionem, quam eam praeceptis accedat lex humana, tamen nihil illislimmutat. Quippe cum jus naturae quatenus ad decedit, quia ejusmodi accessiis videtur potius homines resertur, maxime spectat eorum salu- specialis ex ea conclusione deductio, quam ejus tem temporalem, quam potissimum depende immutatio. Lex naturalis iubet pacta conventa re a societate jam demonstravimus, hine in ge- servanda, non unam tamen & eandem obligandisnere approbat omnia quae inserviunt eius con-Vim jure civili habent pacta quae nuda dicuntur &Iservationi, eorum applicationem arbitrio & dis. vestita. Ex hisce enim actio orituri ex illis ne-lpostioni hominum relinquens, ita ut quae ex quaquam. sic naturale praeceptum est, Deum eo iejusmodi humana dispositione recta ratione ιιιo. Modus autem Deum externo cultu atque praelucente profluant, etiam quodammodo ex
ritu colendi hominum dispositioni relictus s.lipsa dispositione legis naturae cerivari possint. pissime varias, firmiter tamen & immutabilitetlQuo sensu ius civile dici potest collectum ex
manente de Deo colendo praecepto. Praeceptuminaturalibus praeceptis.
7. Sunt & quaedam juris naturalis non simpliciter, sed pro certo rerum statu: sic communis rerum usus naturalis suit, quamdiu dominia introducta non erant; & jus suum per vim consequendi ante positas leges.
Commode hisce applicari potest illa quorun- l Asselatam & Η pothesi m. Quae ius naturae ab . dam doctorum distinctio inter ius naturae solutὸ praecipit, absolute etiam obligant, quia
quo ravetur, Neoteiris semper obligatorium per se & sua natura, mutato tamen obiecto, Obligati nis quoque necessitas tollitur; quemadmodum in causa necessariae defensonis, & ubi auctoritas
144쪽
objectum circa quod versatur lubet in se intrin secam moralitatem simplicem&immutabilem, di idcirco quosvis simpliciter & immutabiliter pro ratione sal objecti obligat, nulla in deliberationem hic cadit conditio & status, se e temporis, sive loci, sive personae, quae obligati nem vel tollunt, ves mutant, vel sulpendunt,pr pter objecti sive pro tempore absentiam, si re mutationem. Me in statu naturali jus suum per vim consequi cuique sicultatem concedunt natura leges,in civitatem vero coalitis hominibus nemini propria auctoritate sibi ius dicere licet: r cuperat vero facultatem propria manu rus suum consequendi licet membrum societatis eivilis ubi iudicis copia non AE. Sie nihil magis justo h mine dignum, quam reddere depositum, verum si gladium quis apud te sanat mentis posuerit, re petat insiniens, reddere injustum erit, non reddere justum. Ita etiam s quis pecuniam apud te deposuerit, ut bellum inferat patriae, reddesne
depositum neutiquam, saceres enim contra rempub. quae debet nobis esse charissima.Sic multa,quae natura videntur honesta, temporibus sunt
non honestae Cic. 3. Q. Non per se & sua natura, sed quia certis circumstantiis alligata sunt, quibus sublatis per se quidem honestatis manet praeceptum, sed circa idem objectum non potest exequi quod rationis dictamen dictat, quia ratio moralis, quae objectum habile reddebat ad habendum vel agendum, mutatione ipsius obiecti quoque mutata est, & idcirco quod antea praeceptum, jam vetitum.
XI. I. Discrimen autem quod in Iuris Romani libris exstat, ut jus immutabile aliud sit quod animantibus cum homine sit commune, quod arctiori significatu vocant jus naturae, aliud hominum proprium, quod sepe jus gentium nuncupant, cimn Vix ullum habet, nam juris proprie capax non est nisi natura praeceptis utens generalibus, quod recte vidit Hesdodus:
Humano generi nam lex datur ab Dye summo i quippe ferae , pisces, aluum genus altivolantum Mutua se vertunt in pabula, juris egentes. yustitia at nobis, quae res es optima, cessi.
In equis, in leonibus justitiam non dicimus, inquit Cicero de Os
ciis primo. Plutarchus in vita Catonis majoris, in s 6 -- inset e justitia adversus homines tantum natura uti mur. Lactantius lib. V. In omnibus enim lademus animalibus quae sapientia carent , conciliatricem fui se naturam. Grent enim aliis ut Hi profuit: nestiunt enim quia malum es nocere. Homo vero ἰ quia scientiam boni es mali habet, ab net se a nocendo etiam cum incommodo suo. Polybius, cum narrasset qui
bus initiis primum convenissent homines, addit, s quis in parentes aut beneficos injurius fuisset, fieri non potuisse quin id caeteri aegre
uuoniam erum humanum gentis hoc adus animantibus Uat , quod mente ac ratione utitur , omnino credibile non est tam alienum a natura sua actum ab ipsis
dsi utitum iri , ut in aliis arumantibus : sed quod factum es , revocatum iri ad animum cum offense signis attone.
perius in annot. ad g. s. Prolet. Ius naturale taeteris individuis commune, eorumque ad si
innobis non solum cum animantibus, sed di nem, ad quem singula ordinata sunt a semm
145쪽
rerum arbitro, propensonem & inclinationem revera jus naturae esse demonstravimus. Unde unumquodque individuum secundum ius naturae agere atque operari dicimus, quoties ad sinem naturae sua congruum rapitur atque tendit secundum regulam & normam, quam immutabilis Dei voluntas cuique indiviAuo praeseripsit, C jusmodi regula ex anemo Dei decreto profluens aeterna illa sive naturae lex est, quae omnibus rebus sive animatis sive inanimatis innata. Quemadmodum enim Deus ἡecrevit certum o dinem, quo mundum a se productum omniaque individua gubernare voluit, ita etiam omnibus rebus a se productis, ex quibus constat universfabrica, insevit ejusmodi inclinationes, quibus singulae rapiuntur ad operandum quod aeterno
isti decreto conveniens est. Huic autem convenienter operantur quando secundum naturam
sibi innatam agunt & operantur, nam cujusque individui naturam ita comparavit, ut huic ordini quem sibi proposuit ab aetemo respondeat. Cujusmodi operationes & actiones licet pro diversa cujusque indiuidui natura quoque diversae sint, una tamen eademque operandi regu la & norma praescripta omnibus, quae est illud
decretum gubernandi mundum, sive ratio Dei aeterna quae unumquodque individuum determinavit ad certo modo existendum &operandum, ut diximus ad dictum f. s. Prole . Itaque discrimen illud de quo Author sermonem habet, rejicimus, quoniam juris naturae originem unam eandemque omnibus individuis communem statuimus, propterea quod unum tantum ac summum ens est, a quocmnia produci a sunt Ac gubernantur, verum non unus & idem omnibus operandi modus, & consequenter non eodem modo legem naturae exequuntur atque
implent. Quae diversa iuris adimpletio nullum juris discrimen inducit, sed diversum exequendi modum. Cui accedit, quod licet qualitatum, quae cuique individuo innatae sunt, diversitas causa sit , quod in quibusdam illustriora eaque magis speciosa videmus juris naturae vestigia &specimina, quae in actionibus elucent, ex eo tamen non sequitur omnia non ejusdem juris participare , disserunt quidem inter se homines dignitate, prestantia, meritis, ingenio , iudicii acumine, aliisque animi dotibus, verum ejusdem tamen rationis participes. vid. quae ad g. s. Pra-ι g. disputavimus.
2. Quod si quando brutis animantibus justitia tribuitur, id fit improprie cx quadam in ipsis umbra rationis atque vestigio. An vero actus, ipse de quo jus naturae constituit, sit nobis communis cum aliis animantibus, ut prolis educatio; an nobis proprius, ut Dei cultus,
ad juris ipsam naturam nihil refert.
inamvis statuamus homini cum brutis animantibus ceterisque individuis jus commune , tamen non eodem sensu brutis animantibus quo homini iustitiam tribuimus, sumpto iustitiae voeabulo pro constanti ct perpertia voianistate jusseum cuique trisnandi. Quippe cum illa suum cuique tribuendi necessias & obligatio praesupponit Acestatem ratiocinandi, discernendi, & eoncludendi, qui enim cuique suum tribui potest, nisi prius constet quid, quantum,& quibus debeo longe illa iustitia, quam in brutorum animalium actibus cernimus , dissert ab illa, quam homini inbuimus. Haec enim ex ratione sive mentis discursu prosciscitur; illa uidem ex ratione tanquam sua causa & oris ineerivatur, sed extrinseca. In eo tamen sibi s- miles, quod utraque ex communitatione divinae rationis tanquam causa prima profluunt. Sed diversae quoad subjecta quibus inhaerent, & exe cendi modum. Actus justitiae,qui ab homine pro sciscuntur, sunt cum delectu & discursu mentis, ideoque ex principio intestigente intrinseco. Habet enim in se ipso rationem moventem tanquam in propria sede collocatam, ut inquit Bolosnet. de leg. O Ριt. eap. s. Brutorum animantium a mis extrinseca certa ratione moventur ac reguntur ad communem quidem finem & scopum, sed non iisdem mediis as.
sequuntur. Utriusque actus justitiae eonveniunt,& quidem proprie justi dici posse mihi videntur ,
sed non eodem moὀo leges & resulas justitiae adimplent subjem. Quemadmodum enim homo nobiliorem in modum quam cetera animalia di vinam rationem participat, ita quoque illustriori modo exercet justitiam a illa autem minor veImaior portio participandet divinae rationis en scit quidem ut pro ejus mensura in actibus utriusque justitiae splendor & decus magis vel mitius conspiciatur, verum majus non tollit minus . quasi non ejusdem essent naturae cujus est totum quod in partes inaequalis magnitudinis dividi tur Participant brutae animantes rationem di vinam, verum non rationabiliter. Atqui hoe modo homo ejus particeps, ergo rationabiliter, id Est illustriori modo justitiam exercet, quam cetera animalia, verum diversitas exercitii non impedit quo minus etiam animalibus pro mensura , qua divinam rationem participant, iustiat iam tribuamus. In equis itaque atque leonibus justitiam non dicimus scit . quae cum aelectu rus suum cuique tribuit, pro mensura debiti, ide que quae tantum hominis propria, qui quamvis,ue catera animalia, divina quidem ratione regatur,
insuper tamen in se ipso possidet ejusdem ratio-
146쪽
g. D. S. I 2. C Anis particulam, qua se ipsum regere ac moderari potest, per quam consequentia cernitprincipia S causas rerum videt, similitudines cohalarat,& justum ab injusto separando, quid sibi faciendum, quid decimangum est dijudicat. Cujusmodi tatiocinandi saeuitas non est documentum
nos alia quam ceterae ereaturae o hine natos, vel alterius rationis participes, sed nobiliori de illustriori modo: quo enim magis accedimus ad principium a quo producti sumus, eo illustri ra originis nostrae damus documenta.
XII. 1. Esse autem aliquid juris naturalis probari solet tum ab eo quod prius est, tum ab eo quod posterius , quarum probandi rationum illa si1btilior est, haec popularior. A priori, si ostendatur rei alicujus convenientia aut disconVenientia necessaria cum naturatationali ac sociali: a posteriori vero, si non certissima fide, certe probabiliter admodum, juris naturalis esse colligitur id, quod apud
omnes gCnteS, aut moratiores omneS tale esse creditur. Nam universalis effectus universalem requirit causam: talis autem existimatio
nis causa vix ulla videtur esse posse praeter sensum ipsum, communis qui dicitur. i. Hesiodi est dictum a multis laudatum:
Non et ιm nitus Pana est flententia, multi uuam populi celebrant. , quae communiter ita Videntur fida sicut, ebat Heraclitus statuens -- ξ ἰν optimum csse veritatis Μνώοι,. Aristoteles: -- -νω αν ζωος Φαώεά φορολογοῦν se potentie a probatio est,
s in id quod dicimus omnes consentiant. Et Cicero: In re consensio omnium geutium Ius naturae putarida est. Seneca : Argumeneum perituris es aliquid y τηρ omnibus videri. Quintilianus : Pro certis habemus ea in quae communi opinione consensis es. Non frustra autem dixi gentes moratiores: nam,
ut recte notat Porphyrius, πινα, νενων ibi γυιε ,-ύνέ-- ὐγνωμονας
τῆς πιθομάνης φώ: quadam nationes esseratae sunt, . factae inhumana' , ex quιbus non oportet ab aequis judicibus aestimatione feta humanae naturae rea vitium feri. Andronicas Rhodius ' ά,9 ωis,e ma m- ώ υγωs
Apud homines reela sanaque mente prae itos immutabιὰ est jus illud naturae quod dicitur. quia se his, qui morbido istortoque sunt animo, aliter videtur, nia Ll id ad rem pertinet. Nam nec mentitur qui mel dulce esse dicit , ideo quod rotis abier pideatur. A quibus non abit Plutarch i illud in vita Pomprii
num aut es aut fuit ferum atque insociabile animal, sed esseratur ubi extra n turae modum peccare assueficit, ruso ue alia consuetudine pilaeque . locorum mutatione redit ad mansuetudinem. Aristoteles descriptionem hominis, ex τ' ' eo quod ipsi proprium est, hanc facit: M ωγ, ζώω-φuisi i homo an
147쪽
o juris naturalis probatio est, si ostendatur rei alicujus convenientia vel disconvenientia necessitu cum natura rationali di sociali, id est eum primis honesti & decori homini innatis princ piis , quippe in eo humanae naturae praestantia praee aeteris animantibus conlis ii, quod rationalis est, rationalis quia sequitur id quod bonestum &decorum est. Ita ut per nasuram simpliciter intellinamus illam animae nostrae excellentiam,
Ma a Destiis distinsum , quam sequimur quo
ties virtutem colimus, jussitia convenienter vitam instituimus. Hinc Cicero , decorum es M, inquit, quia consent meu es homiris excellenti in eo, in quo natura erus a reliquis animantibus distat. Hinc dicit seneca, omnia vitia eomira naturam, scit. rationalem, pugnare, debitum orainem deserere. Quia sequi quod rectum est secundum naturam sve rationem est vivere. Ρasi sim stoici & eum illis Romanae eloquentiae' Princeps Cicero dicunt, nihil magis esse secum vim κaturam quam honestiem; nihil aqua illi M- προμνι quam turpe. Per naturam itaque rationalem intelligimus illam convenientiam eum honesti dedecori principiis, quibus etiam continentur sociςtatis ossicia, ideoque natura sue ratio histe principiis consentanea recte quoque socialis arpellatur,atque idcirco ex convcnientia vel iusto venientia cum illis socialitatis innatis principiis sve natura sociali Adueitur probatio ejus quod juris naturae esse dicitur. Quamobrem Ciceroo M. Nobas autem cum a natura constamiae , -- aerationis, temperiantiae , verecundiae partes datas ni eumque rauem ratina doceat non negligeraque semodiam noι adversut lamines gera vis; efficilin ut illud, quod ad omnem hon inempertianet, decorum , quam Iare fusem fit, appareat: in Me quod Je ιαν in unoquoque genere viriuris. Α posteriori probari inqui: Author aliquid iuris naturalis esse, quod apud omnes gentes aut saltem moratiores tale esse creditur, atqui ejusmodi fide, sive observatio niti debeat rectae rationis dictamine, ergo non aliunde derivanda pro- tio quam ex ipsa ratione, nam in genere nihil juris naturalis esse dici potest, quam quod recta ratio nobis dictat convenire cum natura rationali & sociali. Gentium itaque consensus non
incit aliquid juris naturalis. 1eg rationis dictamen, itaque quisque propriae rationi tanquameertissimo testimonio omni exceptione malo ii ad probandum aliquid juris naturae esse meritosdem habet, prae gentium & popuIorum testium iis dicta ni suae rationis contrariis. Sin
vero in ea, quae ratio nobis dictat juris natur iis esse, omnes ant saltem moratiores gentes co sentiant, eo magis adjuvatur dictamen, atque magnum est adiumentum probationis , quam primo loco posuit Author. Hinc optime aia lungit , non certissimum, sed probabile esse testiam nium gentium consensum in illis quae juris naturalis esse dicuntur. Quamvis non planam de certissimam, magnam tamen veritatis ora sumptionem parit multorum de eadem te idem sentia entium consensus & sententia, eaque nos incitat ad rei veritatem uel ulterius investigandam, vel magis adstruendam. Recte Author eiusmodi probationes potissimum a geutium moratiorum consensu petendas statuit. Quid naturale si spectandum, ait Aristoteles, in his, qua bene secundum naturam se habent, non in depravatis . quippe multa jure natura prohibita delicta tanquam turpia natura, puta furta, adulteria, quae tamen apud nonnullas nationes efferatas & inhumanas permista atque impunita fuerunt. Si eapud Aluptios olim furta omnia suisse licita &impunita, sese in libro Aristonis legisse seribit
Geli. Io. a. cap. 38. Nec non apud Lacedam nios jux & usum fuisse furandi. Sic quoque apu/nonnullas Indorum gentes Arabes, Persas, Maurosque, Magos, Bahylon Os, s licis matres d .cere uxores di cum parentibus stupro colae, a que ex eis sobolem gignere passim licuit, idque iliter eos conjugium nullis legibus vetitum fuit tamen apud reliquas ubique gentes, melioribus imbutas moribus & rectae rationis dictamini obtemperantes, tam immane scelus lege S m ribus iub gravi nocumento interiuctum fuit. Hine ovi Vid. Metiam. Gemes tamen esse feruntur, In quibtis Crotogenitrix, o rasa parenti Et Catull. in Gellium ad harum nationum m . rem alludens Nasiarur Magias ex mili matrisque nefanus Conjugio, em diseri Persevim haruspirium. Nam Mestis ex marre in gnavo nasca Foportet, Si una est Persarum impria reti a.
XIII. Alteram juris speciem esse diximus jus voluntarium, quod
ex voluntate originem ducit: estque vel humanum vel divinum.
JUs voluntariam in eo x iure naturae sive di-sintrinsece turpia vel honesta sunt, ideoque veti- vino necessario maxime differt, quod hoc ver ta atque prohibita necessario antecedenter ad V
satur circa ea quae pet se&sua natura, idestilivitatem divinam, unde immutabilia, quemadm
148쪽
'nodum ostendimus & rationibus probare conati fuimus. Voluntarium sus dicitur, quod non praecipit aut vetat quae per se & suapte natura licita
vel illicita sunt, sed vetando illicita, praecipie do debita facit, ideoque nullam vim obligandi ex
sua natura habent, quemadmodum moraliter
turpia vel honesta, qua semper ea sugere, haec
sicere tenemur necessitate immutabili, verum ex supremi tantum legissatoris voluntate depen, dent. Est autem hoc jus voluntarium divinum vel humanum, ab Origine utrumque ita denominatum , quia illud divina, hoc humana voluntas introduxit.
XIV. I. Ab humano incipiemus, quia id pluribus innotuit. Est crgo hoc vel civile, vel latius patens, vel astius. Civile cst quod a potestate civili proficiscitur. Potestas civilis est, qui civitati prae-
cst. Est autem civitas coetus perfectus liberorum hominum, juris fruendi & communis utilitatis causa sectatus. Jus arctius patens & ab ipsa potestate civili non veniens, quanquam ei subditum, varium
est, praecepta patria, dominica,& si qua sunt similia, in se continens. Latius autem patens cst jus gentium, id est quod gentium
omnium ' aut multarum voluntatc vim obligandi accepit. Multa
tum addidi, quia vix ullum jus reperitur extra jus naturale, quod ipsum quoque gentium dici selet, omnibus gentibus commune. Imo sepe in una parte orbis terrarum est jas gentium quod alibi non est, ut de captivitate ac postliminio suo loco dicemus.
JUs bumanum voluntarium in tres species Au-lthor dividit, nimirum in jus gentium, quod aliter civili iure latius patens appellat, quia
non alicujus populi in unam eandemque societ tem coaliti peculiare jus est, sed inter omnes sere gentes saltem moratiores obtinet, ideoque magis universale est. Et jus eisile simpliciter diuctuin, id est, jus alicujus civitatis vel hominum coetus proprium, vel cissit aclitus , quod intra domesticos parietes viget, ut patrium & dominicum. Quod quamvis domesticum, revera i men jus civile vetustissimum appellari potest,
quia quemadmodum ex familiarum unione civiatates Ortar atque excitatae sunt, a se invicem magis diversae ratione multitudinis, quam regiminis & juris forma ita ad normam istius iuris, quod in istis parvis civitatibus vigebat, sibi le-
es condidere civitates. Quo sensu etiam recteici potest jus civile ex naturalibus praeceptis collectum , quia ad juris naturae exemplar paterfamiI familiae suae membris leses & iura praescribebat ouae ipsis essent agenaorum norma, δάsbi funiliae gubernandae regula. Primo loco describit Author jus civile ita denominatum a causa proxima a qua prosciscitur, quae est civilis potestas. Vocatur autem civilis potestas quae praeest civitati, in quam cives summum imperium contulerunt, cujus voluntati sese obtemperaturos obligarunt in civitatem coalestendo, ita ut quicquid civitatis princeps imperaret illud sine mora exequerentur quasi omnes imperassent, in qua submissione vis imperii consistit, imo illa est vinculum societatis civilis, quo rupto iterum inducitur primaevus belli status, in quo
cuique propria voluntas arandorum norma, ut
diximus sup. Describit Author civitatem, Cretum pressum liberariam hominum , tiris fram
commariis utilitatis caussociastis. Per coetum peri
s A me iusmodi societatem sive sociatam homi num multitudinem Authorem intelligere mihi persuadeo, quae susscit ad depellenda ea perie la atque mala quae in statu naturali homini ab homine imminebant. Nam superius demonstravimus, homines libertatis naturalis jacturam fa
cientes in civitatem eoaluisse, ut coadunatis viriabus a se arcere valerent tot mala quae alter alteri
inferre meditabatur, & quibus depellendis sing
li impares erant. Quemadmodum enim vis uni
ta sortior, ita distracta debilior. Sociale quidem animal homo, ideoque quas naturae impetu ad societatem cum sui simillimis colendam serti videtur, eujusmogi societates ipsa natura induxit, eo ipso quo homo homini similem finxit,
imo alterius indigentem auxilio, consuetudine, usu atque colloquio, eum in finem, ut eo sanctius servaret societatis communis leges & jura, ut alter alterum sibi devinciendo omni offciorum genere, indigentiae subvenitet sua, desiderio mu-i tuae consuetudinis satisfaceret, &, ut uno verbo dicam, paratus esset ab omnibus rebus quae ad vitae usum ornatumque spectant. Cui accedit,
quod sibi invicem lacit aequales, ta est liberos.
sui juris, rerum suarum arbitros & moderatores, fortasse ut eo magis ad naturalem hanc societatem conservandam mutatione ossiciorum impelleret rnovimus enim quam acres in homine libertatia
149쪽
simuli, quanto de saetJo sertur ad eam conservandam, vel amissam recuperandam, ita ut non voluntate, sed necesstate de contra animi des-derium in civilem societatem coaluisse verissimum sit. Verum quamvis nascatur animal s ciale, de naturali quadam inclinatione rapiatur ad societatem colendam non qualemcunque, sed a natura ordinatam de introductam suae intel-kctui sive naturae convenientem, attamen quoniam ail vitia quam virtutes post lapsum hominis natura proclivior, quae eum saepissime impellit ad quae vix detestanda admittenda facinora, nus metu superioris deterretur ab eorum executio ne, hinc nomines institu sive societate naturali sibi aequales conditione & imperio, viribus autem sapissime impares, propter tot incommoda & pericula, quae socio a socio imminebant rari quippe boni) hujus status pertaesum,
propriae saluti&conservationi considentes, satius esse ducebant renunciando libertati & societati naturali semetipsos&sortunas ac possessiones in securitatem asserere, quam diutius insidii, atque pravis facinorosorum nominum machina tionibus exponere. Ab eo igitur malorum homini ab homine in statu naturali imminentium me tu repetenda societatis civilis incunabula supra ad g. l. hujus cap. annotavimus, atque ibi demonstravimus, quoniam hisce incommodis mederi se non poste perspicerent mortales nisῆ metu maso ris mali de incommodi, quod exciperet auth rem suum, in societatem civilem coaluerunt, de suminum aliquod constituerunt imperium,
quod tot incommoda ab iis arcere poli et, sua lsceleribus supplicia, de virtutibus praemia decer- lnendo. vid. quae ibi de caui s de structura societatis civilis disputavimus, quae hic omnia repetere supervacancum esset. Rccie dicit Autnor societatem civilem este coetum liberorum hominum , renunciatio enim libertatis naturali circumseribit quidem agendi facultatem , vcrum non mutat conditionem, hominis ossibus inhae rentem, qua liber nascitur. Quemadmodum enim civitas ex hominibus antea in statu naturali liberis de sui iuris conflata est, ita de eorum progenies libertatem illam retinet personalem,
cujus respectu quis dicitur litar , & sui juris
nullius imperio subiectus nisi summi imperantis , quo ad ea quae ad communis societatis sa
lutem de conservationem ejusque regimen pertinent. Cum enim eorum arbitrium penes eum residere voluerint in civitatem coalescentes homines semetipsos quoque obligarunt ad exequenda S sacienda ea, quae summus imperans societatis saluti & conservationi utile fore judicaret. Aliter liber rerum suarum arbiter de dominusquisque manet, habens de iis disponendi proli bitu sacultatem secundum leges & mores civit tis. Cujusmodi circumscriptio non adeo ipsam imminuit libertatem, quam facultatem faciendies agendi suis limitibus includit. Cui accedit, quod prohibitio vel praeceptum ex ipsa nostra voluntate videatur prosectum , quia id ipsum vellepra sumuntur cives, quod placuit summo imperant i , tanquam necessarium consequens volun-
tatis antecedentis, qua nititur tanquam cIvitatis fabrica atque architectura. Eo enim ipso quo summum detulerunt imperium, sese sub ecerunt imperantis arbitrio & voluntati, ita ut ejus voluntas esset pro voluntate omnium, de quicquid
ipsi placuit omnibus placere intelligi debeat. Sc pus autem & finis huius submissionis est utilitatis
communis conservatio, promotio de aequarum
legum usus: ab utilitate communi singulorum membrrarum pendet utilitas, ita ut qui proprio velit inservire commodo prius publicum procurare necesse habeat, utrumque vcro salvum ellenequit, nisi aequae leges vigeant, quae suum cuique tribuunt, humanas actiones dirigunt ad unum eundemque civitatis finem, & bonis decernentes praemia, malis pix nas, communem tranquillitatem de pacem conservant, atque a singu-l lis membris depellunt ea mala, quibus si1blatis legibus de summo imperio expositi sunt. Quid
enim erit homiκe tria urentius , quid immitius, si dempto metu superiore. et ira Ilium . rut sιάere po- turrιnt , iam comtemn re, inquit Lactant. Rei spicite, ait Phalaris apud Lucian. aci Iegum so pro-
i nulla militas Deilanda sit, nise metus malefιΠΟ-l ribui sit proposita. ae certa is es luιndi pro θρ-l piuiis fuisti. Vocantur autem hae leges sive ius illud quod a summi imperantis voluntate pro j isciscitur, jus civile, diversum ab illo iure sive prae ceptis quae patria & dominica dicuntur, ab A thore jus arctius patens dictum, arctius quia tantum obtinet apud ejusdem similiae membra, sive inter patrem & liberos , dominum fle se viam, quamobrem illud patrium, hoc dominicum dicitur, non latius patens quam vel patria vel dominica potestas sese extendit, quia ab illa tanquam causa essciente derivatur. Cujusmodi juria
distinctio quamvis Jctis incognita & inustata,
ratione tamen non caret. Vetustissimum enim
hoc jus merito dici potest, utpote quod cum ipso
genere humano videatur introductum, ideoque de ante institutas civitates juris nomine venit,
atque postea non abrogatum a potestite civili, sed limitatum, eique subditum. & ad civitatis
mam accommodatum. Quamobrem errare mihi
videntur, qui minus recte putant praecepta pate na de dominica iuris sive legis nomine venire,
quas nullum jus, nulla lex stricte dictanis profecta ab eo, qui legem condendi potestatem in ei
vitate habet. Nonne enim similia in eo tantum
a civitate digeri, quod haee ex pluribus constat capitibus, id est plurimarum familiarum in unam
eandemque societatem conspirantium unitas atque consociatio 1 eandem legum condenssarum
patremfamilias olim habuisse potestatem demonstravimus, quae hodie competit ei, qui societati praeest. Imo unde illa potestes legissati vanis qliisque privatus eam habuisset in sua familia. Quippe cum omnem potestatem sive omne imperium,& omnes ejus partes ab humana pendent delatione & concessione, tanquam a causa sua, opo
tet omnia supremae potcstatis jura de commoda prius resedisse penes transferentem, id est unum-
150쪽
quemque patremfamil. , ante quam transferri potuerunt in alium. Quoniam nemo plus juris in alium transferre potest quain ipse habet. Atqui constat potestatem legum condendarum in civitate summo imperanti delatam; ergo eam habuisse transferentes luce chrius est. Lex enim lnihil aliud est quam regula &ordinati a superi
re praescripta, quae dirigit actiones civium, secun- ldum quam diiudicatur earum bonitas aut malitia , cum obligatione parendi conjuncta. Eiusmodi potestis in statu naturali patribussimi l. ab ipsa natura delata , in civitate voluntas hum na transtulit in summum imperantem, quamo
rem humamiam ordinationem vocat Petrus Apost.
ideoque non adeo diversa a se invicem natura de genere, sed latitudine imperii, de multit dine personarum, quibus paremdi incumbit ne cessitas. Verum sortasse quibusdam contradictionem involvere videbitur mea positio, quia statuo quemque patremfamil in civitatem coal scentem legum serendarum potestatem sibi a n tura delatam, in summum transtulisse imperantem , & tamen praecepta paterna & dominica recte leges appellati. Cui respondeo. illam le-
eum condendarum potestatem , quae universim civitatem, atque singulas familiis ex quibus constat, obligat, omnino summo imperanti detulisse nulla sibi reservata portione, verum ratione suae fain iliae retinuisse potestatem legislativam, quatenus cum salute & tranquillitate societatis civilis convenit, presumen Ius est,
ita ut huie possit serre leges, id est tegulam de
agendorum normam praescribere, quae intra miliae limites non minorem habent vigorem, quam leges a summo imperante civibus praescriptae. Quo sensu dicitur apud Homer. Natis vir ct coMugibus quiseque leges.
Omnis enim domus regio imper a administra
stir, ut inquit Arist. 3. ροὶ t. Ius latius patens vocat Author jas g/ntium, vim obligandi accipiens ib omnium vel saltem plurimarum gentium voluntate. Vietum videamus quo sensu lus gentium venit appellatione juris voluntarii. Quippe si accurate juris gentium originem tum et lain ejus des nitionem, quam nobis juris Romani antistites, quasi unanimi consensu tradunt, non
videtur jus sentium voluntati ae dispositioni hu
manae magis esse obnoxium quam jus naturae originem enim repetimus ab ipsa natura , id est recta ratione, quamobrem universale est, adeo ut omnes gentes aequaliter obligat ad ejus Observationem de custodiam. Ita enim Justini, lnus. g. l. in . de jur. nat . cr gent. Quod Oaro lmaturalis rario inter omn/s homines constituit. id
apvid omnes genses peraeque cus oditar ; vocatar- lquη jus gens iam . quasi quo jure omnes rentes
utunIur. Quorum verborum sensus esse vide- ltur, quod hoc jus non ex legibus aut institutis ab hominum voluntate prosciscentibus aestiman- id am sit, sed G eo quod justum & aequum esse dictat ipsa natura sive recta ratio . scit. illa hominum animis innata de honesto& turpi, iusto Ze injusto notitia. Quare saepissime juris nat ratis appellatione venit. Ita enim I. ii. ins. de
rer. δυ. Singulorum autem hominum mahis mais dis res fiant, quarundam enim rerum dominiώm nanciscamur jure uasuras, quod, sicut iuxιmus ,
jus genitiam appellatur. Eodem modo Cic. 3. UfNeqvie vero hoc solvim natura, id est, jure g/ntium , sed π Iegibas populorum . quibus in sin-
do eoaestitutum est, ut non ιceret sui commovi causa norare a seri. Et Cajus in I. i . f. de aequir.
rer. dom. si uariandam . inquit, rerum iami nium nanciseimur jure gentium, quod ratione na- ραν la inter omnes hamanes per que observasur.
quarundum jure civis, ct quia antiquum jus gentium cum ipso genere humano proditum est, dee. Illud autem jus, quod cum humano genere
proditum est, nihil aliud est, quam ius homini
connatum, ideoque naturale proprie acceptum.
vid. I. I i. J. deposit. Quoniam itaque jus gentium idem quod naturale, manifestum est hujus non inventores suisse homines, & cons
quenter ab humana voluntate non dependere,
vel induehim, verum divina quadam providentia constitutum, semper frinum atque immutabile permanere, ut inquit Justinianus g. I a. inst. δεjur. t. ereent. quia Deus ejus est inventor, disceptator, lator, ut inquit M. Tuli lib. q. de Rep. Quod etiam affirmant exempla jurigentium adscripta , ex ipso jure naturali immediate pros uentia, ut erga Deum religio, vis atque iniuriae propulsatio, erga parentes reverentia & obedientia. Perperam itaque vide tur ab Authore nostro jus gentium ejus obligandi vim ab humana voluntate derivari, nisi dicamus Authorem hic sermonem habere de jure gentium secundario. Excogitarunt enim quidam juris doctores divisionem juris gentium in prim*vum de secundarium. Primaevum vocant quod cum ipso humano genere proditum, & idcirco revera jus naturale nuncupari potest i secundarium quod ipsa gentes usu 3c humana necessi tale exigente sibi constituerunt interveniente consensu & voluntate humana. Qum diviso mihi non arridet propterea quod ius gentium primaevum non est species juris gentium quatenus pro genere ponitur, sed ipsum jus naturale. a Quia ius gentium secundarium quatenus ab hominibus constitutum & approbatum postivum
quid est, non potest sub eo/em genere poni, sub
quo ponitur jus gentium quod primaevum vocatur. 3 ri Quia jus gentium nou differt a jure naturae nisi quibusdam circumstantiis ' intervenientibus inediis, quae ia illud inducendum concurrunt atque adhibentur. Hinc quaedam immediate ex jure naturali profluentia quaedam me diate, id est necessitate humana exigente , recte praeeunte rationis lumine constituta dicumtur. Illa ruris naturalis simpliciter, haec pro certo rerum statu dici possunt; sive illa iuris natur iis absolute , haec hypothetice. Illa vim obligandi ex se & sua natura continent; haec Obligant voluntate humana accedente. E quibus perspicimus quo sensu jus gentium tertia constituitur iuris species & iuri voluntario humano adseribitur, scit . quatenus ea quae iuris naturalis sunt, &