장음표시 사용
191쪽
poena qui sponsalia violant assciuntur, qua Dominas postea leges sancivit, ut flatιm a stompuniuntur qui vere adulterium commiserunt. stibus puella marisa obstricto haberet Irim. Seut. H. I. 7 Cod. - L. Ful de Aduit. Sed qua- i Nupserat Thamar in familiam Furi, teriis suis re non lapidabatur Iarumar, ut lege cautum erat. t tune desponsa erat: Nonvocatur atque in judiciu Respondeo, quia lex illa co tempore nondum da- l septiae in vulgarisscortario ineu Mutierat crimen, ta erat. Ideoque videtur punita per leges mu- l quod jure suo persequitur Iuda , quia in personis nicipales illius terrae , mandantes comburi ad- lssii usus erat. Porro senticii genus quantopere ulteros, sorte ut jure talionis qui impuro amore se dis omnibias dis cureis auutierium doctimentosagrans alienum thorum, vel proximi sponsam
violasIet, flammis traderetur aci crimen illud expiandum. Ita Calvin. audies. loe. Cateriam quia poenae tam atraei subjicityuda nurum suam, ideo Iι, Mod aduheri ream agat. Nam idem tum constitiadis. ωuisisse inter bomines apparat, quod Lapidari Alteros lex jubra. Antequam seriapto sancita esses poena, communi o sum consem suaduhera mulier au ignem vocata frit. Hoedia vino instinatissum esse constat, uι narina duce in magistra qua imas e Mus munita esset coluit sanilitas.
. Nimirum conjectura divinae voluntatis ipsa naturali ratione adjuvante a similibus adsimilia processerat, ut quod in homicidam constitutum erat, in alios quoque eximie nocentes non iniquum videretur. Sunt enim quaedam quae vitae aequiparantur, existimatio, pudor virginalis, fides matrimonii; aut sine quibus vita tuta esse non potest, ut imperii societatem continentis reverentia: adversum quae qui faciunt, ii homicidis meliores non Videntur.
PErperam quidam Commentatores Autho-
rem nostrum erroris accusant, statuentem in
iis quae sunt iuris divini voluntarii conjecturis
lacum esse naturali ratione adjuvante, di cons
quenter recte a similibus ad similia procedi ponse uuisse ejusmodi praeelsus, tibi ex voruntate I gi satoris omnia pendunt, non posset admitti, sed ad istam unice respiciendum, qtilequid sit de ocessu ratiocinativo. UMines inter homines frictis
explieandum maniarum mandantis; quanto --
sis mana tum divinum, praesertim in iis quae sanguinem hominis rancernunt. Distinguendum enim inter leges divinas necessariam relationem habentes vel cum Repub. Hebrirorum , cujus reneris Ceremoniales & Forenses; vel quarum subjem materia nullam extensionem sue processum ad similes casus admittit, quod duce ratione sicillime ex ipsius subjecti, de quo lex agit
vel disponit, natura per ieitur. Et inter eas quae concernunt humanae locietatis conservati nem ac salutem tranquillitatemque sve ordinem hominumque mores &honestatis, quae arctissimum societatis vinculum est, commercium sve exercitationem. Certissimum enim est omnes leges divinas ex libera lesinatoris voluntate prosciscentes, quatenus hominum mores, acti nes, & mutuae societatis culturam, ordinem, S conservationem spectant, adeo amplam interpretationem pati posse, quam late patent media, quibus salus & eonservatio humani generis, &consequenter etiam sngulorum membrorum, e quibus constat humanae societatis fabrica, continetur. Quae quoniam non possitnt certis qui
busdam cancellis concludi, sed arripi di applicari debeant, prout casus inciderint. Hinc quoque non omnia legibus sue divinis sive huma-lius eupressa & desnita , sed hominum ratioci nandi facultati eorum applicatio videtur relicta.
Quoniam vero ad conservationem societatis hul manae maxime pertinet vindicatio & punitio cri- minum , quae in ejus interitum ae damnum ab hominibus facinorosis vel machinantur, vel per petrantur, scelera vero varia sunt, & diverse eorum, ut dicitur vulgo, cireumstantiae, quae
omnes iudici ponderandae, hinc diversa quoque ea puniendi ratio. Possunt quidem certis crimi nibus certa constitui supplicia , ut patet Deum voluisse homicidia morte puniri, quod ultimum vocatur supplicium, quia vitae amisso est ultima linea rerum, sed non eadem poena decerni potest ii, delictis, quae non per se & sua natura adc Cia videntur, nisi propter quastam circum-tias, quae eadem aggravari possunt & ideo
non minus laedere videntur societatem quam ipsum homicidium, quare eadem vindicanda ouoque poena. Quae enim ratio poena in homici tam constitutae alia potest excogitari, quam quod ea potissimum viὁeatur medium quo tanta hominum malitia coerceri & eonsequenter suus &conservatio humanae societatis procurari potest. Nam quatenus illa spectat sorum externum, scit. quatenus ad deterrendos homines a delictis, quae non solum perturbant societatis tranquillitatem securitatemque, sed etiam eam sunditus evertunt , adhibetur, utpote sne qua nullum homini eum homine commercium intercedit, nullum habet alium finem atque scopum, quam hac ratione societatis & generis humani eonservati nem, securitatemque singulorum, integram a que interruptam servare atque tueri. Quippe peena , quae ab humana potestate excercetur, quamvis ex lege divina procedat, nihil aliud eorrige
192쪽
re potest quam actus hominis quatenus ad so-iquasi ex eadem iuvina voluntate prosectas , Ac ita arum eaeternum pertinent, qui ab homine profi-Isimilibus ad similia procedendi jus hominum ra-ciscuntur tanquam societatis humanae membro,itiocinandi facultati videtur relictum. Nam ex& consequenter qui obligatus est ratione hujus conditionis ac status esus commoda Ac salutem et postivis snerali voluntatis declaratione , qua constat
eum societatis humanat conservationem securitatemque tueri velle, etiam patet eum velle ut
omnia adhibeantur media, sine quibus illa haberi nequit, atqui scelerum& criminum vindicatio seu civilibus. Idque, ut diximus, ad deterrendum, tale conservationi maxime inservit, hinc in gene- non ad puniendum peccatum in se consideratum ;Jre erimina punienda sanciuit summus legisator, quippe omnis poena delicto proportionata ab- quibusdam ipse quidem sua decrevit certa supplistracte sine relatione, vel ad personam quae laedi-leia, sed non ea mente ut prohiberet idem supplicitur, vel societatem humanam quae damnum p tum etiam ad aeque gravia crimina & delicta , prae-titur in persona sui membri, reservatur Deo,leunte rectae rationis lumine, accommodare, ve- vi bonum a malo lecernere potest, & consequen-ltur, expiari voluit, includens etiam tacite ea deter e; inhaeret culpa, s bonum deserit& malum licta, quae eodem modo societatem laedunt, quirquis sequitur. Et idcirco tanquam peccati realpe pro mensura laesionis constituitur poenae pro- poenam patitur, non quidem corporalem, sed spi-lportio. Ubi itaque eandem ex perpetrato delictoritualem. Quamobrem non adeo metuendumllacietas patitur iasonem ac idem dammum, ibi judicium humanae potestatis, utpote quae tan-Ιeadem obtinet juris ratio. Nunquam enim lotum eorpus puniendi facultatem habeat, sed volges, sive divinas, sue humanas, naturales, vel vo-renda maxime divina justitia, quae & corpus &lluntarias debemus interpretari, ut nocerenis animam sempiternis crucitatibus incere valeat acietati & hominum securitati, aut ordinem qui Ut memini me nuper erudite admodum hae de resservari debet interverterent, vel honestati, quae 3isserentem audivise nobilissimum Q amplis in totius uitae cursu nobis esse debet agendorum simum visum, in omni aisciplinarum genere veνμ-inorma, ossicerent, & naturalem cognationem rum, ciam imprimis juris Romami, tum etiam ejus,llaederent, imo penitus tollerent, & ossicia, quae uod via nos viget scienti lorentissimum, A -'homo homini debet, quorum commutatio arciis-sdem Curia suprema Tractest. dignis imum, J Ο-lsimum societatis naturalis vinculum, mutarent ANNEM VAN SUMEREN, eum ali-lin malescia, quatiocietatem plane 4istrahunt,
quando in sermonem de poenae in homicidam j istatum belli introducendo: nisi simul statuamus te divino vel humano constitutae objecto, fine, &lDeum contraria velle, inhonesta scit. &hum insisendae ratione incidissemus. Ex quibus pra- nat societati noxia, quod absurdissimum dictu. missis colligo, ius divinum voluntarium certam Quod si omnia hae incommoda metuenda so-ouibusdam delictis poenam, vel meritis praemia rent, si quorundam sicinorum, ut adulterii, stu- decernendo per homines exequenda de factis U-lpri, inrestus, rapinae, frequentia invalesceret, &plicanda, nullum alium habere finem, quami iconsequenter humanae iocietati non minus cietatis humanae conservationem. securitatemidamni ex iis immineret delictis, quam ex homi- utilitatemque, & idcirco easdem poenas ex conje-lcidiis, non immerito statuimus eodem quoquectura divinae voluntatis etiam aliis delictis & crbiposse in homicidas statuto vindicari supplicio,
minibus, quae recta sive naturalis ratio iudieatlle idcirco neutiquam necesstate humana ex-
societati humanae non minus nocitura, quam quaeligente a smilibus ad smilia in puniendis delictis legibus divinis expressa sunt, applieari posse ab processum vetitum dicendum persuasi sumus. eo qui jus habet animadvertendi in facinotosos,
8. Huc pertinet vetus, quae apud Hebraeos exstat, traditio, leges plures Noae filiis datas a Deo, quae non omnes a Mose narratae sint,
quia satis erat ad ipsus institutum eas postea in lege peculiari Hebraeorum esse comprehensas. Sic adversus nuptias incestas legem Veterem , quanquam a Mose suo loco non memoratam, exstiti ne apparet Lmit. XVIII. Inter ea autem, quae Noae liberis Deus edixit, hoc quoque unt fuisse, ut non homicidia tantum, sed & adulteria, & concubitus incesti, item violentae rapinae morte punirentur. Quod ipsum confirmant Jobi verba TXXI, II.
193쪽
Upra ad s. I s. cap. r. de commento septem praeceptorum, quae Noaedatafuisse a summo legislatore somniant Hebraeorum magistri, e mus, nuspiam enim eorum mentionem seri in sacris litteris luce clarius constat, nisi duorum, quae occurrunt Gen. 9. Non maior habenda quoque sdes veteri huic Hebraeorum traditioni, de qua hic Author, quasi plures adhuc a Deo dat fuissent leges Nor , quae certas desnierunt lquorundam criminum poenas & supplicia quibus expiari deberent, non quidem narratae a Mose, sed coinprehensae tamen postea, constituta ijam Hebraeorum I p . in peculiari eorum lege lserens. Sine authoritate enim sacrae scripturae laliquid certi statuere de numero vel promulgati ne legum, quas a Noa eiusque posteris observari summus legislator voluit, erubescimus. Praeterquam quod antequamDeus sbi Hebraeos in peculiarem populum adscivisset, & in rempub. cos lscere voluerit, quam suis peculiaribus cum cer lmonialibus tum etiam forensibus legibus sun&vit , longe ab exterarum gentium statutis vel legibus diversis nulli populo praeter insculptum naturale ius, aliqua praecepta ad criminalem vel civilem aliquam jurisdictionem vel reipub. sive sambiliae administrationem pertinentia, dedisse patet; verum vel patresfamilias vel gentes postea, si quas habuere posti vas leges civiles vel judiciarias, duce recta ratione sibi iuri naturae vel addendo vel detrahendo quasdam constituerunt, ut ante dictum. Quamobrem Psalmographus PDI. I ι . atrae Deas is a suis Iacobo, constitktiones aejuras Israel: non ita fecit genti ulli. Ideo jών sis non noverant. Quod si Gentiles adulterium etiam grave di capitale crimen judicaverint, ut patet ex Iobi verbis eap. 3 r. hoc non cons at re ditionem Hebraeorum sive potius fgmentum. Verum ostendunt haec verba crimen adulterii adeo enorme & turpe esse, ac societati humanae . quae sancte servanda, contrarium atque damn sum,ut etiam Gentilibus recta dictaverit ratio a
te legem Dei per Mosen, quem Job praecessisse videtur, in adulteros latam, ejus reos capitali poena afficiendos. Praeterquam quod & ips non addant Iudaei , poenae illud genus, ut vult Author . scit. mortis, legibus Noae liberis a Deo datias a tutum in homicidia, adulteria, incestas nuptias , rapinas, quod necessario a Noachidis velut ex praecepto adhibendum erat, ut inquit Selianus
de jur. niat. Crgem. lib. I. cap. s.
9. Jam vero data per Mosem lex sanctionibus capitalibus rationes adj icit, quae apud alios populos non minus quam apud Hebraeum populum Valent: ut LeVit. XVI II. 2 , 23, 27, 28. Psal .ct, F. PrOV.
xx, 8. Et peculiariter de homicidio dicitur terra non posse expiari nisi sanguine homicidae fuso, Num xxxv. 3I, 33. Praeterea absumdum cogitatu est, Hebraeo populo indultum, disciplinam & salutem publicam ac singulorum munire poenis capitalibus, ac se bello tueri,
caeteris autem regibus gentibusque idem eodem tempore non licuisse: neque tamen reges eos aut gentes unquam a prophetiS admonitos,
improbari a Deo usum capitalium si1ppliciorum ac bella omnia, sicut de aliis peccatis admoniti saepe sunt.
ΡΟ sitim a sanctionibus poenalibus, quibus
quaedam crimina vindieanda Deus per Mosenedixit, essundendo rei sanguinem, idque insecuritatem & eonservationem tum universae s cictatis humanr, tum cujusque similiae vel etiam personae qua membrum societatis, ejusmodi consequentiam so are, scit. si Deus voluit constituta repub. Hebraeorum, 'ut quaedam crimina su-so sanguine eetpiarentur de terra, ut homicidium
aliaque id genus gravissima delicta, cum ob disciplinam publicam & salutem snsulorum,
nam alium snem non posse excogitari, quam rem poenae facinorosis hominibus infligendae sint per homines in foro humano sive exteriori, paulo ante demonstravimus) ergo nec extraneis gentibus, quatenus sunt homines & quidem sociabiles, ejusdem generis & conditionis cum H braeo populo participes, eadem deneganda secu
ritas, idem societatis commercium auferendum,
quae haberi ac coli nequit, nisi gravissima scelera& delicta gravissimo quoque vindicentur surplicio, ideoque quandoque gladio animadvertatue in sicinorosos, s delictum ultimum hoc moreatur supplicium.Imo quod eadem iisdem criminibus decernendi supplicia facultatem habuere
etiam exterae gentes, patere videtur ex cap. I 8.
Levis. praesertim eum rationes, 'nas eapitalibus sanctionibus adiicit Moses, universales sint, idemque ad omnes gentes & nationes relationem habentes, quod verissimum de homicidio: illud enim
194쪽
de terra non peculiari Hebraeorum, sed cujus.cunque nationis, vel gentis, nisi sanguine homicidae expiari posse tradit Moses. Idque, ut dixiamus, indesinite & indeterminare; ubi vero eadem ratio ibi idem jus obtinet, ut jam diximus, imo videtur exteris gentibus, quae terram Chanaan incoluerant, atque diu tanquam sibi hereditariam possederant, reprobatur criminum licentia &delinquendi impunitas, eamque causam fuisse,
quod terra tandem suos evomuerit habitatores, ut testatur Moses. Praeterea sanctiones litie capitales non fuere peculiares tantum concernentes facinorosum & criminis reum Origine Hebraeum,
idque ex eo liquet, quod etiam ea comprehendat incolam de peregrinum , quia causa tinctionis universilis, universalis autem, quoniam ex ipso
Iraecaveri nequit nisi sublata mali eausa, id est toti:ndo e medio a quo admissum. Cui etiam accedit , quod maneat societatis violatio atque dias tractio manente eausa distractionis, ea vero su lata iam demum pristina viget concordia arctissumum societatis vinculum. Contra adulterium, stuprum, aliaque id genus crimina, quae ex amore. quamvis impuro Nillicito inordinatoque, ide que puniri digno, proficiscuntur, quaeque potius hominem homini copulant Ze arctius coniungunt, non videntur societatem inter homines distrahere, sed arctiorem inicere, imo ad multiplicandum ideoque conservandum humanum genus maxim necessarium medium, fle consequenter non eadem poena, quae in homicidas statuitur per se digna censeri debent. Verum quia non tantum invertunt rectae rationis fonte promanat, ideoque aequel propagandi a Deo ordinem constitutum, sed etiam
peregrinum quam Hebraeum obligat ad homicidium in terra Hebraeorum, sive quem e populo Hebraeo in terra aliena; capitali vindicandum poena, id est fuso sanguine, di etiam ad patiendi ut sanguis eius pro expiatione homicidii, vel alterius etiam delicti , quod alteri aequipar tur, effundatur ; non itaque personae led eti-
minis qualitas attenditur. Quamvis non ausim dicere, ut quemadmodum mortis poena necessaria est sequela homicidii non tantum apud Hebraeos,sed omnes gentes & nationes,ita etiam omnes teneri eadem poena vindicare caetera erimina
ut adulterium, incestiam, violationem pudieitiae, aliaque hisce paria delicta, qua Deus ea voluit puniri ab Hebraeis admissa. Quippe dicendum via detur, quia Deci eos sibi in peculiarem populum adsciscere placuit, etiam voluit ut honestate dem
rum integritate ac vitae sanctitate a caeteris genti nonestati contraria sunt, atque ostendunt maxime charitatem, qua proximum amplecti tenemur, O
ligans hominem ne socio factit quod sibi seri nolit, tum etiam stis matrimonii, qua nihil sanctius servandum, violatur, de prolium c nfusionem inducunt, oportet severe quoque ejusmodi crimina puniri, imo quia sepe homicidiis, parricidiis, aetatricidiis ea am praebuisse ex sacris de prophanis constat Historiis, non abs ratione alienum puto. ut quoque atrocissimo supplicio vindicentur,id est fiso rei sanguine. Exemplo nobis esse polunt Uria, Ammon, Ae castissima virgo Lucretia. Hinc Catonis dictum. Nudum auulierum non crvenescam esse. Cui conveniunt quae apud Cicer nem legimus metor. au Herenn Lb. q. ubi imquit. Majores nostri, si quam timas peccati m Iierem damnabant, si Aet juciicio multorum malesciorum damnatam existimabant. Quo pacto 'bus sese destinguerentiatque sese sererent ut dignos i quoniam quam impudeam judicarant, eam ven cives de subiectos tanti Principis de Regis decet, sera quoque damnatum eae imabant. Quid ita ' ruamobrem severe animadverti voluit in eorun- vita .rees est eum qu μα- ereptis addixit tu φ-cem criminum reos , ut scist metu de sormidine μὰ evivirati , limo permultos. Quos istos 'poenae iuris divini & honestatis religiosissimi sere quisum, parentes, eis eros, ad quos videt sui de tores e litarent Judaei, & ad virtutis cultum magistiseisis infamiam pertinere. Quia postea I quos υ tan opere timeat, eos necesse est, ut quodammodo post, veneficio petat. Cint quia nulla est honesta ratio retinere eam, quiam magnitucio peccati Deit tim dam, intemperant a au cem , natura magisque excitarentur adigerenturque. Ratio, quare mihi persuadeo alias nationes non eodem juris vinculo eademque necesstate teneri a Deo in
adulteros, stupratores, incestuosos legibus sanetla, UPcenam recipere, quamvis cam recipiendo mini- l miatebris in ransuerariam. Quid meneficia dam me contra justitia nomiam & regulam peccent)l nata quid es putabant impiaicam quoque necesqua obligati sunt punire eodem supplicio horniciti solo. Quaret quiantissa faciAus ad id mistificium gium, ea mihi esse videtur. Quod homicidium prmi causa quam turpis amor m intemperans libido
cedens ex odio erga universum humanum genus commoere potuit; eum cujus animus mutiois es societatem Ae naturalem illam cognationem non set eorruptus, ejus corpus castum esse nonputarint.
solum distrahit atque violat, sed plane tollit, imoisiuia in viris, iis se observasanti mina me. totius generis humani interitum portendit, fle re- uuia it 3 quia miros ad unumquodque male
vera acceleraret, nisi gravissimo eoque ultimo sudificio, id est jure talionis, vindicaretur: quoniam vero nulli gens vel nati est, cujus non interest, ut societas humana conservetur, quia, ut lapius dixtimus, ab eacu usque salus pendet. Hinc aequum est, ut interitus alicujus societatis membri manibus vel opera alterius membri compensetur tantumdem patiendo, quia interitus partis est initium &principium interitus totius, S consequenter omnes nationes tanquam partes totius tenentur provicium singulae cupiastares impellunt, m ieres ad
omnia matiscia una aurit eupiditas. Vid. Tacit. Annal. 9. cap. 3. Velim tamen ut in decernendis suppliciis caute procedat princeps vel summus m gistratus cui leges ferendi est potestas, etiam diligenter criminis praeponderet naturam& acces ria, tum etiam ciuium & subjectorum indolem de ingenia maturo judicio & animo omnibus praejudiciis vacuo examinet, eorumque fieouentia apud eum magni momenti sit atque ponderis. Idem
dere ne malum ad caetera per eniat, illud autem suadeo dici in poenis sceleribus applicandis Ze reo
195쪽
infligcndis, ni quid nimis in judicando praecops i tui illam licentiam x facultatem , quam Dcu ad munitendum properet. Multi enim quando- l concedit Flchraeo populo, effundendi lan in xque caius incia Te rosunt, qui idem erimen ea- l humani, vcl supplicii; capitalibus domi mel seri dum poena ordinaria expiandum probibent; nee i in bello ad tuendam pubi cana & consequenter diffelle nobis ellet citis inradi describere eatus. qui etiam singulorum civium salutem, etiam cateriuoccasione illorum criminum, quae reccnsuimus nationibus 8c gentibu Ob eandem rationem non statim, O iuere possunt, quibus judex aequita- denegandam, cum etiam. quod eiusmodi concesscitis suerdos id in crimen non semper eadem , id evincit legem Noae datam. oua prohibita sanguiniqesi ordinaria atroci poena. sed mitiori vindicare essii: o, non tollere iustam belli gerendi di crimi- commoveri pollet. Sca sonasse alias nobis da- num etiam susci rei stinguine expiandorum laeuv. bitur opportunior occasio. Nullus dubito quin ratem, quia ipse legislator contrarium permisit ex hisce i in facile pcrspiciamus vim argutiun populo Hebraeo, cuiusmodi permissio interpretariti , quod Auilaor adducit, quo probare cona- videtur legem anteriorem.
Io. Imo contra quis non credat, cum lex Mosis de judiciiς expres sam habuerit divinae voluntatis imaginem, recte ac pie facturas tu ille nationes quae inde sibi exemplum peterent 8 quod certe raecos, Atticos pr. xsertim, sectile credibile ej f. Unde tanta in jure veteri Attico S quod inde simiam est Romano x 1 1 tabularum cum lcgibus t Iebraeis sunt litudo est. Sullicere haec videntur, ut apparcat lcgem Nox da
tam inon cum habcre scnsum quem volunt, qui bella omnia eo argumento impugnant.
CUm nihil aequius ti bitque rectat rationi ciri Dei I p. cap. II. Non una eademque m magis consentaneum snsi vel cescositari trumde platone lententia. Quidam cum libros queat. quain quod ab ipso aequitatis & omnis r i solis & Prophetarum legi se autumant. Ali/ uitudinis atque iustitiae fonte procedit, a quoni- opinantur Platonem non potuisse sicros legisse his proscisci potest qtiam quodaequiun& iustumilibros, quod cius aetate nondum Graeca lingua est, quin este non oporteret quod est. Hinc me-l donati eiscnt. vid. Commem. ad atia loe. Aurito itatuit Author recte ac pie facturas nationes, gust. Nullus tamen dubito quod leges Criecorum s leges Mosis de iudicii; Lbi tantulam optimum attinet, quin ira erint puriorem sontem . quam exemplar proponunt, ad filias N iuas componere t Gentilium fgmenta & corrupti mores ac con- conantur. Qii letiam nonnultis tecisse sentes ex t suetudines, idque mani ue constare videtur ex convenientia. ouam earumdcm leges, quas tibi mirabili iuris Romani a Graecis mutuati, missae
secere proprias, cle judiciis, cum divinis kgibus h lin Atticam legatis, qui eius populi iura descripis
bent, admodum verosimile esse peripi inruΑ. In l Romam trans rent, cum divino iure barin primis Graeci. Resertur enim Ahgmtiorum Prin-inia& convenientia, quam viri docti ex collati cipem olim Mercurium Trista sistum leges con-ine legum Mosaicarum & Romanarum anno didisse ad memplar legum Mosai eorum, quas ab l tarum vid. Pilboe. de costat. A sic in Rom irin Mose de manu in manum accepisse tradunt ab l I g. Unde Ambros. ad m M. cap. 7. Compre-. g ptiis vero Crisi leges petivere. Testatur pla- l hi Merum, inquit, Romanos intelligens , Otom Timaeo Athenientes sinas agratiorum le- l surae justi iam piartim exbe, partam ex Graecis . pes e tenebris in lucem protraxisse, nee fidem de- sinu se Griri et Meis i. Unde vero Hcbra nc pandam Platoni quidam putant. Dum tradit rum iura, nisi ipse Deo; eadem itaque Origo, Augustinus sae dignus kriptor tis. 1. dedomin i quae Hebraeorum Graecorum,tum etiam Rot D.
Christ. Op. 1 8. eum in AEgyptum prosectum tem- l legibus adtribuenda. An vero opera & cura Plopore Jeremiae prophetae, ibique sacris litteris lin- tonis, ves alius cuiusque e Gracorum Philos butum Idem fere tradit Ani sus iami ci 18.4phis re sapientibus, studio & diligentia ad iuris nempe cruditionis gratia in AEgyptum esse pros divini notitiam pervenerinti partim rcfert, modoctum, ut Mosis gessi. legis oracula. & Propheta- constet eiusmodi leges apud ilicis obtinuise , quaerum dicta cognosceret. via. Hugo de Roy vi eo j divini jutis, cuius unicus custos populus Hebrae quia jsse. lib. I. cap. 8. Verum vid. An st de j suit, veram dc expressam referunt imaginem.
VI. I . Speciem majorem habent quae ex Euangelio contra bellumaci seruntur: in quibus examinandis non illud mini sumam quod sumunt multi, in ruangelio extra praecepta credendi 8c sacramentorum
196쪽
g. v 1. C A P U T I I. yynihil esse quod non sit juris naturalis: id enim, quo sensu a plerisque
Author hic de Euangelio ejusque prae- 'ominies, nostraque obedientia, non Christo ai Leptis disputat, plane contraria lunt RG sotianda esset. 2, Iumina estex lege praescripta, formatae Religioni&tura fidei dogmatibus, ut aisqvi ex operibus: ita acitem Christus frustra
ex sequentibus manifeste patebit. Ratio enim,J-- utis est GH a. 2I. 3. Fotitiae Dei non cur statuat majoris ponderis & momenti esse ar- est satisfactiam, cum tini sistis obedientiae, qua-gumenta, quae ex Euangelio contra bellum adse-llis efflues, nonsatisfaciat, sed Obedientia totius runtur, quam quae huc usque a iure naturali sivellegas, sine viro peccato &e. mi igitur fides in nemorali vel divino postivo petivimus, posita po- l gotiuUt carsortis nostra, tanquam instrumentum, tissimum in discrimine antiquae Ec novae legis i in quasi manus per quo amplectimur remi s
per Christum promulgatae, qua obligamur ulte-snem peccatorum CV vitam aeternam, quae nobis grarius quam ad ea ad quae jus naturae perie nos o strito offeruntur, tit, quemamodum dicimur nutriri
ligat, ideoque Christianis imprimis ejus haben-iperos, non quia ipsum osse natura nos nutriat, da ratio in omnibus, qua vel sulcipiunt vel agunt, sed quod nutrimentum accipiamus per os, ita quo quasi correctione vel additione aliqua opus h : viedicamur jUtificari per demoron quodsides nos buisset lex moralis, & eonsequenter imperiectio- suis dignitate jUt cet,sed quodper eam ample ne laboraret, quod absurdum & ab omni sana ra- l min jtistitiam Christi, quae nobis grinis offertur,tione alienum recte sentientibus merito videtur, ut erudite disputat Joan. Braun. Doctrin. foederi ut supr. ad Prolog g. g. dicere incepimus. Quam- l via. I pari. 3. p. 9. Ab hac opinione non aliena obrem annotandum, non eodem sensu hie iniquae habet Joann. Q penb. in operibus Theol Authore sumi praecepta credendi, quae in Euan- oris. disp. 23. degangr. Theolog. Anas i. cum gelio habentur,quo a Resormatae Religionis Αn- statuit. In novo scedere gratiae mandatum illud tistibus sumuntur. Per praecepta credendi, Memloedi non flagitare novum aliquod opus fidei, tigalem, qua hominem justificatum volunt S lcujus intuitu Christus donat vitam aeternam: sed ciniani, intellisens, quae operibus nititur, quasillantum ut per fidem N per τὸ eredere agnoscatursias nihil aliud esset quam obessientia manda-ldonata Christi satisfactio, qua pro nobis ipse&torum Dei. Quod non obscure testatur quidam nostro loco justitiam lege operum mandatam im-S inianorum aisciplinae addictus, quando teria plevit. Vide & Claris. Burman. Synops lib. s. tium fidei gradum in obedientia mandatorum eap. s. Ita quoque sentit Turretis. Institus. Dei collocans inquit. Tertias est Christo eonf- Theoloe. Ioe. I s. quis'. t 3. ubi inviti L cri T.
aere, perque 'sum Deo, atqtie ariolpe in--M- credera sit obedire maniata eradendi , praescripto Matissubnixum, totum se M Dei studium Me-- in E mgelio I Bari. 3. 23. Non ide des bene dare, id est Christi, se etiam Dein raptis dicitiam obedientia mandiatorum Dei, ex sensu ALobtemperare. Concedimus Euangelium praece- versariorum, Piper mandar hic intelliguntpraecetum, & mandatum credendi nobis praescribere; pra legis, qua nobi faetenda in implendasunt b
ut patet I ruan. 3. 23. & M. f. 3o. Crede in ris operatis, non mandas Eutangetii, quodpra
Dominum Jesum Christum, er servaseris. Quae seritii nobi Mem inpromissionibusgratiae. idam
Verba cum contineant ipsam stipulationem, non cavillantur in eo, quod fides Pan. 6. 29. opus pcrperam mandatum sive leae ea appellatur Rom. vocatur ab ipso magistro ChriHo. Verum re-3.27. revera obligans omnes N solos resipiscen- spondet idem Author huic cavillationi dicendo. tes, non eo pacto, quasi mandatum crede illud quod hoc sit potius μιμηαιήωι risione hiabita ad observando sibi possent mereri, & ejusmodi obe- petιtionem turbarum, quaerogaverant quid Mifa-dientia obtinere justitiam, verum quia sne sdeiciendum est, tit operarentur opera Dei, aulas-
vera nemo potest justificari, id est veram obtine- des dari ipsis poteria, quod frustra quaeretant in re justitiam, quae est ri sti per Jesum Chri-yopreistis legis. Ut Libi Euauelitim nomine Iegis stum, tenemur prius per fidem amplecti gratiamidonatur, opera charitaris Q beneficentia jeju- Dei in Jesu Christo. Non justistat igitur nosinium vorantur Is 38.6. . quia praestant re ipssdes tanquam actus mandatus, & a Deo nobisiqviod' Vis quaerebant Pari injejuniis suis kρο- prascriptus, nam e sensu nihil a catteris operi-lcriticis. Expresse enim dicit Apostolus Rom3.bus lege iussis disserrent verum per eum actum ju- 28. Homu Ueatuodesine operibus, id est sinestiscamur, in quantum eo apprehendimus Chri-imerito & virtute operum legis, opponitur Itastum, illi unimur, eiusque justitiam amplectimur. que fides operibus, argumentum certissimum Ita celeber. mits eonam.'a. tib 3. cap. 8. Fi- quod stis non consaderari potest tanquam opus des in negotio just rationis non ri tropici an- bonum a nobis prosectum vel operatum , quo
quam Lamisia a meritum aut boniam opus, qua me-laeternam salutem acquirere valemus. Gratis ream remisonempece sorum invisa aeternam lenim iustiscamur, quod respuit omne laboris ae
ediri debet nova conditio sederis , per 3 iam, operis nostri pretium. Optime argumentatur fleam observamus, mereamur. I. Quia salus no- Apostolus Rom. II.6. Quod F per gratiam, non
197쪽
jam ex operibus: alioquin gratia jam non esὶ gra- ιιa. Sin ea operibus, jam non est gratia: alioquin opus jam non est opus. Quod vero per gratiam
iustificamur testatur Rom. 3. 24. Non tamen ex eludit bona opera, atque virtutum, quae nobis lege praecipiuntur, exercitationem & commutationem, sides; sunt enim bona opera fructus s dei, verum nullam habent e scaciam & vim merendi, quia sunt imperfecta etiam Optima, imo etiamsi essent persecta, tamen ob peccatum, quod nobis inhaeret ab ipso nativitatis momento, non possent hominem liberare ab ejus reatii. si vero nullum opus meritorium, ergo nec fides eos cnsu sumpta, propierea quod non jcisti cubitur
ex Fcribtis tilia caro Gal. r. iis. Cui accedit quod quemadmodum s dem non habemus a nobismetipsis, sed donum Dei est patuitum, ita
nee ullum opus bonum nostrum dici potest,Deus enim operatur in nobis & τι velle &perficere, cap. i. iaci Philip . vid. I Corinth. q. 7. Pian. 27.
sunt nostra, quomodo iis aliquid mereri possumus. E quibus perspicimus notiquam sdem poste considerari tanquam opus aliquod meritorium, ut actus noster est, ex se habensessicaciam ad iustificandum peccatorem, sed virtus ejus tota procedit ex ipsius objecto, nempe Christo, cujus virtutem 3c meritum siles, ut medium a Deo institutum, applicat peccatori ad justi scandum.
Quod autem sacramenta attinet, neque ea conferre gratiam affrmamus ex opere operaro, id est, ut orthodoxorum sententia est, Physice per insallibilem vim sacramentis inhaerentem gratiam conferri iis omnibus , qui sacramenta recipiunt, negamus. Verum non aliam eorum potentiam agnoscimus, quam moralem, qualem
in s gni & verbis est, Clariis Burinan. Synopstis. 7. cap. q. ad rem non cisciendam & producendam , sed signi scandam & obsignandam. Quamobrem vocantur signa & sistilla, quae in usu legitimo gratiam obsignant & exhibent fidelibus, Deo per spiritus sancti virtutem vere praestante di implente in saetibus quicquid signis promittit de s nat, Turretin. c. I9. quas . s. Oporict itaque ut accedat siles utentis, quae&hic eodem modo debet considerari , ut stitim diximus, & consequenter in fidelibus tantum, iisque qui non solum illum qualemcunque mortalis peccati obicem removerunt , sed &pios sanctosque motus habent, illa valent, cujus plane contrarium adversarii, statuentes sacrameno conferre ratiam ex opere operato, se quod praeter exh bitionem signiforis, non requiritur bonus motus in suscipiente. Quam opinionem tam
audacter defendunt Pontiscit, ut desnitum fuit in Concilio I rigentinoi Si qtiis dixerit per ipsa
nova legissacramenta ex opere operato 'non conferri
aeratiam, sed solam fuem dit nae promisconis augratiam consequendam subicere, Anathema sit. Quamvis contrarium doceat Pet. I .epist. cap. 3.v. II. cum inquit, Cui reι nunc restondens exe Lir
Baptismi nos quoque serviat, non quo carn s sordes abjiciuntur, sed se titit o sonis conscient ae aptiuDeum pre resurrectionem Iesu cincisis. Quorum
verborum, quando cum praecedentibus conteruntur, sensus est, ut quemadmodum aqua diluvii arcam sublatam eique inclusos siteles sustinuit atque servavit, ita Baptismus stiles in Eccl sam collecto; servat salute aeterna Sed n tandum quod hic salus non tribuitur Baptismo, ut causae pcr se de ex natura sua ess caci, sed ut sῆgno' instrumento ad nostram sancti scationcm a Christo instittito. Ncgat itaque Apostolus externam illam sordium carnis ablutionem salutis esse causam esseacem , sed stipulationi bonae conscientiae attribuendam. Est autem stipulatio contra 3us constrans intereo trone m reston necretis verbis concepitis. Respicit itaque Ap
stratus ad interrogationes , quae in ceremoniis Baptismi heri solebant, cum Catechumenus interrogabatur de iis, quae pertinebant ad internum s dei sensum, vel stipulabatur. Renuntias S rani Credis incon sum Respondebat bapti randus, Renuntio, credo. Ostendit itaque Petru ciuid praecipuum sit in Baptismo; docetque s-d in internam exteriori professione , dum quis bapti flatur, expressam, id esse, quod in baptista te nos salvat; concludimus itaque nullam ex te nae actioni sacramentorum inesse vim salviscam,sde & pietate vacuam, & consequenter ncgamus aliquam hominibus sibi gratiam acquirere eorum usu externo, nisi accedat fides, devotio, & intcorius motus utentis vel accipicntis. Quamobrem Petrus AH. r. 8. Respiscite in baptisisur tinui quisque vestram in nomen Fesu Christa in remissionempeccatorum, accipietiscionum Spiritas Sam A. vide Corinth. II 27. Recte vero sentire mihi videntur, quamvis contrarium statuat Author, quicunque extra praecepta credendi & s cramentorum sumpta eo sensu, qui vitio caret. nihil praecipi in N. T. quod non si iuris naturalis, vel moralis, a Mose tanquam intem uncio deministro summi legistitoris populo Hebraeo propositi, ideoque nulla dari alia mandata vel
praecepta ad virtutes, atque naturalem honestatem aut bona opera vel officia, quae homo vel Deo proximo de i, pertinentia, quam quae decalogo tanquam brevi juris natura compendio prohibentur, vel praecipiuntur sive expresse sive tacite. Quippe multa dictat rectis rationis dictamen facienda, vel omittenda, quae quamvis non om nia exprimantur, tamen propter convenientiam cum virtutibus 8 vitiis expresse vetitis vel praeceptis a summo legislatore Deo, tacite quoque prohibita atque praecepta intelligi debent: ca dinalibus enim virtutibus propositis, non opus est ut ceterae ex illis desuente,s propter nectit,riam consequentiam & similitudinem depingantur. Utpote quae vi rationis facillime indagari possunt, praejertim cum sint omnes virtutes ec ossicia ejusdem generis & naturae ejusdemque qualitatis, ita ut una prodat alteram, quia uno eodemque nexu dc vinculo inter sese coharent e quidem necessitate quadam immutabili, nam uamvis in nostra idea possunt a se invicem di ingui e separari osse torum atque virtutum varia nominare fricies, omnia tamen uno P demque singulari virtutis Ze osscii nomine con
198쪽
tinentur, quia essentia & qualitate nihil a se in-sQuamobrem Chri sippus apud Plutarchum vi
vicem differunt, ideoque eandem siciendi quo- tutes connexas esse non silum docet, quod quique necessitatem moralem continent, quoniam unam habet, amnes habet, verum etiam, quod qui una immutabilis te simplicissima immediate eu secundum tinam Aiquia, idem agat secuntium om- quidem necessario ae persectissima causa, undes ms, m neque virperfectussi, qui nos omnes vi Omnia defluunt & dimanant, non separatim& S- tutes hae se neque amo perfecta, quae non fas verso tempore, sed simul tanquam una eademque se Mum omnes. Quoniam vero virtutes prae- omnium virtutum compage, quippe cum sim- cipiuntur, quia moralem habent in se bonitatem,
plici 1a st eausa, ideoque dividi nequeat in sua vitia vero prohibentur, quoniam continent m attribula,quamvis propter ingenii nostri im eiu ratem turpitudinem, hine eadem omnibus uir-litatem di imperfectionem ad clariorem divinae tutibus & vitiis inest obligatio, qua tenemur illas essentiae intellectum nobis multiplicata & quas ' sequi . haec fugere: illarum praeceptum, horum separatim Sacra Scriptura revelare & proponere prohibitio tam late patet quam idea boni vel voluerit.Quamobrem virum iustum & honestum mali, ita ut quemadmodum bonitas & turpitu- dicimus, qui virtutem sectatur, Ac fugit vitium,ido intrinseca utriusque est causa prohibitionis de singulari numero, quia una virtus inclugit al-Jpraeceptionis, nihil excogitari queat, vel sub ideateram, Bd se quoque vitium, consequenter una Doni vel mali,virtutis vel vitii nobis repraesentari. eademque obligatio faciendi omnisus inhaeretiquod non contineat obligationem, qua, propter virtutibus, siniendi omnibus vitiis. Quamo spraeceptionem, vel prohibitionem naturae vir- rem optimus & fallere nescius interpres legis mo-itutis vel vitii, sive boni, vel mali inhaerentem, resis Christus una virtute unoque praecepto, sed.ltenemur hoc sugere, illud seML Cum autem diligendi Deum proximum, totam legem ejus-inatura virtutis per se, vel vitii, nullum potest pa
que diversa praecepta comprehendit. Muth. 22.4ti augmentum, vel extensonem, quoniam qu 37. 39. Et Epist. ad Rom. I 3. 9. Io. ubi inquit modocunque virtutem consideres, semper nobis
Apostolus: Nemini quisquam a rasis, nis ut in-irepresentatur sub idea boni, recti s verum, vi virem vos ditigaris. Nam qui diligit ahma , le- tium sub idea mali, in usti, inhonesti, cui nivit. Siquidem illa, Non aὰulteraeris, Non scri- j Hi addi potest, vel detrahi, quod aliquo modo gemes edes, Non furaberis, Non fa*- test i mutaret naturam boni, vel mali, & conseque
anomum dices, Non concupisces, e quia Lisalventer neque obligationes ex utroque desce praceptum, in Mesermonesummatim continenturites, vel strictiores, vel laxiores esse possunt, neque nempe Diligesproxim- tuum*ut te ipsum. Dia etiam multiplicari lapsia temporis, quia virtutum naso proximo mialum non operatur, conserim inequit dari major numerus, quam ibit ab aeter-
tu is is luis V duinio proaeimi, Quasi diceretino, id est quam ex ipso boni & mali sonte atque
ex universalibus particularia profluere, de posito origine dequentes, nostrae naturae sue ideat pr uno cetera praecepta naturalia atque perpetualpter communicationem imaginis divinae imples. necessitate consequentiae innotescere. Ita quo-liae sint atque conmtae, quemadmodum enim que de amicitia Tullius: Si homines amisi e res,lsummum illudens,quod Deum vocamus, semperves se mutuo amarent, non inuiorem lege, Melidem est 3e fuit , neque augmentum vel dimin Mactione justitia, sed i met ossemationem --stionem pati potest, quia persectissimum ac simnem prastarent. Hinc etiam Jurisconsulti tria plicissimum est, ut jam ante demonstrauimus, tantum luris statuunt praecepta, sci1. Honestalita quae immediate ex natura istiusmodi entis de vivere, alteri non iaciere, suum cuique tribuera,lssuunt, ejusdem quoque naturae esse necesse st cum tamen multo plura nobis dictet ratio, & lexituendum. Immediate 1 illo profluere ea dicimus,
moralis contineat, verum cum cetera necessitatelouae cum entis essentia ac natura ita eoadunata
quadam morsi ex principalibus hisce praeceptis sunt, ut ab ea separari nequeant, & conseque immediate emanent, non opus ut omnes enum iter ab illo dimanantia non aliquam diminuti ret, imo unum posuisse satis fuisset, quia se in-inem vel mutationem ejus naturae Userunt, ve- vicem includunt, ita ut qui unum observat cinirum communicando suam imaginem positam intera quoque impleat, honeste enim non vivit, qui illa rectitudine sive amore virtutis & honestatis, socium laedit&suum euique non tribuit, alterum i justi & recti, eurus innata principia creaturis, tan- vero laedit, qui non honeste vivens suum cuique quam sol ealorem suum , semper unum idemque non tribuit, suum vero cuique non tribuit, qui manet. semper summum bonum, honestatis, alterum laedit, &consequenter honeste non vi- justitiae, di quicquid sub idea virtutis nobis o vit, nam honeste vivere est jus suum euique venit, persectissimum exemplar, quia unicus senstribuere, quia honeste vivere est legibus natu-lde origo nulli mutationi obnoxium, ita ut jam sarae consentaneum vivere, nihil autem magis natu-iquod fuit ab aeterno, & in aeremum niansurum rae legibus eonvenienter, quam ut Deo & sociolquia est hodie. eausdemque naturae omnia attria tribuendo quod ipsi debemus justitiam colamus ibuta, de omnes virtutes, quas morales V eamus,
Hine olim Megarici dicebant unam esse viri iquarum nobis innata p incipia & notio, nec nontem, quae variis nominibus appellaretur. Tra-lsaeuitas eas amplectendi & sequendi. Ex quia dit Laertiua de Apollophane eum asseruisse uni-lbus concludimus, nihil novi in Evangelio praecam virtutem prudentiam. Fuit Stoicorumlceptum esse, quod non si juris naturae vel mo- dogma, virtutes adeo inter sese colligatas atque ratis, a Deo etiam populo Hebraeo in decalogo, nexas esse, ut omnes habeat qui unam habet . qui ipsi fuit Frma de regula agendorum, conti-
199쪽
nente omnes virtutes omniaque ossicia , cum i fgnata, quae caeteris geni ibus ex naturali limine quae Deo , tum etiam quae debemus socio, propo- deducere necella habebant. vid. s. 9. . Proti- siti, ut haberet quotidie ob oculos scriptis con- som.
1. Illud libens agnosco , nihil nobis in Evangelio praecipi quod
non naturalem habeat honestatem: sed non ulterius nos obligari lestibus Christi quam ad ea ad quae jus naturae per se obligat, cur concedam non video. Et qui aliter sentiunt mirum quam sudent, ut probent quae Euangelio Vctantur ipso jure naturae esse illicita, ut concubinatum , divortium , matrimonium cum pluribus feminis. Sunt
quidem haec ejusmodi ut eis abstinere honestius cile dictet ipsa ratio; at non talia ut absque lege divina nefas in illis appareat. Ad illud vero quod Christiana lex praecipit, ut alii pio aliis mortis pcriculo nos objiciamus, i l Oh. iii, I 6. quis dicat ipso naturae jure nos obliga
SI diligenter eraminemua & maturo judicio tum vel adicctum legi morali a Christo tan-
ponderemus, atque conseramus cum ante- quam novo lagi satore, propterea, quia, ut sta- cedentibus, quae hic concedit Author, non si- tim dicere incepimus, quae sunt auris naturalis, bi satis conflare videbitur. Quippe cum in prae-isve honestatis , ea quoque sunt juris moralis, cedentis. rejicere videtur opinionem eorum, qui quae inter se adeo colligata atque implicita statuunt in Evangelio extra sacramento, sunt, atque unum ad alterum adeo necessariam eradendi praetuta nihl aeripi quod non sit jsris relationem habet, ut quod de uno dicitur prae naturalis, hic iterum amplectitur, cum inquit, dicetur etiam de catcris omnibus. Ita ut nullum se libens noeere nihil praecipi in Euanetelio quod praeceptum novum aliquod excogitari possit, non nari malem habeat honestiatem: quod idem est quod non contineatur in decalopo, quamvis non quas dicerem, quod non est iuris naturalis vel expresse promulgatum. Quamobrem docet Tho- moralis ; nam quod recta ratio dictat naturali- mas I. r. quaest. Ioo. artee. 3. esse duo generater honcstum csse, id ctiam dictat naturaliter iu- praeceptorum, 'nae quamvis non expressu inter suum, bonum, rectum. &aequum; ita ut omne praecepta decalogi complatantur, tamen praeceptis quod est naturalis honestatis etiam si juris natu- decalog expresss insunt atque iis continentur ratis, de vice versa, quamobrem nomen hone- Eorum in numcro iv. haberi possunt prima &statis tam late patet, quam se extendit verbum communia, quorum non oportet aliquam editi juris, atque eadem ossicia & praecepta compre- nem esse, n .s quod in naturali ratione scriptabendit, quoe jus naturale continet, idcirco qui sint, quasi per se nota; sicut, quod iacmo lae- honeste vivit, dicitur secundum naturam vivere, dendus vel malo aliquo assciendus. 1' Illa quae id est jure vel legibus naturae eonvenienter, ut per ρiligentem investigatiovem sapientum in- statim diximus. Nullum olscium, nullas virtu- veniuntur rationi convenire, qua proveniunt ales jus naturae imperat, quas non honestas sual Deo mediante doctrina sapientiam. Utraque titudine complectitur, cum & ipsum universa- tamen praeceptis decesosi comprehenduntur. lem iustitiam comprehendat, quae est obedictitia Prima in eo continentur sicut principia incon-S adimpletio omnium leguin . continens omnia testationibus proximis: posteriora sicut conclu-oinnino ossicia omnesque virtutes quae dictati sones in principiis suis. Rivet. Pralis insere M. naturalis ratio, in naturae itaque obsequio po- Revera igitur decalogum tanquam persectiss-tiissimum consistit honestas, id est in convenien- mam agendorum normam, quo vel expreissc vcltia actionum, quae a nobis prosciscuntur, cum tacite omnes virtutes omniaque ossicia, quae vel naturae legibus, At consequenter eadem vetat, e 4Deo vel socio debemus, continentur ac praeci dum imperat quae ius naturae jubet prohilκtque,spiuntur, vitia autem vetantur, nobiS propone-
eandem habens obligandi vim. quia circa eadem l re possumus, cui nihil descit, ideoque nihil adversatur obiecta moralia, quibus inest illa immu-ldi potest, vel quoad materiam, vel quoad obtabilis&indispensabilis necessitas, qua tenemur ligandi vim. Quamobrem perperam Auis en illa facere, haee fugere vel omittere. Si itaque i statuere putamus ulterius nos obligari Christi te nihil praecipiatur in N. T. quam quod natur gibus, quam naturalibus sive moralibus. Quae km babeat honestatem, id est convenientiam cum t enim iiiiii Christi legesὸ Christi leges sunt ut ipse iure & legibus naturae, sequitur nihil novi addi-l Author in praecedentibus verbis, quae cum na
200쪽
turali honestate eonveniunt, atqui omnia quae naturalem honestarem habent per se& sua natura. habeant necessariam vim obligandi, erpo Christus docens ea quae simi naturaliter honesta, none se ecepit, & consequenter non nova, id est ulterior quam quae ex ipsa moralitate ex divina scit. natura, di manat, obligatio veteri addi potuit, quoniam, ut jam diximus paulo supe-
nova praecepta vel novas leges condidit, verum i rius, omnis moralitas simul de ut ita di eam unico repetit quae sunt naturalis honestatis sive iuris naturae, neque ulteriorem induxit obligationem, quam iis, quae naturaliter justa vel honesta di cuntur, inest, sese tam late extendens quam n
meri iuris vel honesti, sive recti & boni. Omne enim bonum, vel quod venit nomine iusti vel recti . id est quod convenit cum legibus sive jure ti turae , per se persectum esse oportet, cui nihil addi potest vel detrahi, ita ut non detur aliquid iusto
tuli rus, vel recto rectius, neque una virtus sit alia malor, de consequenter neque strictior vel laxior obligatio ex diverso virtutum gradu procedit Oditime Cici in parariae. Quod emper unumstiuem est . quaeae eo nascuntur, o vitiae se oportet. Quias virtutes pares sunt inter se, paria ese m vitia nec se est. Atqui pares et e virtutes, nec bono vi
ro metiorem, nec temperarate temperiantiorem nec
forti fortiorem . nec sapiente capientiorem posses ri . facile potest peτ pio. Au υ rum bonum dices, ii depositim nullo tesse, cum lucrari impune possset . a stipa edo decem redditierit, I dem in diram actu profuit a divina essentia , eaque tam late patet, quam sanctitas divina, cujus typus est lex moralis siue natures, , de conscquenter persecta de omnibus numeris absoluta , bominem obligans ad illa omnia quae sub idea vel alicujus virtutis sive honestatis aliqua ratione nobis repraesentari possunt. Exempla, quae ad runtur de poly-
-ia, ἀυortis, concubinatu, nihil minus probant, quam quod intendit probare Author. Concedimus illa per se , sua natura neutiquam illicita
esse,& consequenter jure naturae non vetita, 'umniam constat ex sacris litteris Deum aliquando ea
permitisse in vereri Testamento, & circa ea disipensasse, & idcirco potius videri iuris este v luntarii, cujus dispensatio a legistat ris voluntate pendet, sequitur perperam a quibusdam p ni & haberi in eorum numero quae sum naturae
vel morali prohibita sunt, quia per se illicita. Quippe si intrinsece mala essent, id in cum divina iustitia & sanctitate pugnarent, non Potuisset circa ea dispensare Deus. Atqui contrarium in Eous idem non fecerit. aut temperaurem eum, i constat, ergo auri de lumini naturae non repu-aria se in aliquialista ne contin terit, an aliquia es ignant, tanquam per sede sua natura illicita, de demis Unis virtus est consentiens cum risione. iniquo liti miserius nobis di iputandi dabitur OG perpetuis con=wtia. Nihil hue acidipotes quom illo. Verum negamus illa in veteri Testamentogum re is site nihil dema, vi virtutis nomen relim l permissa a Christo tanquam novo legi patore inquium Etenim si bene fassa Nile fassu seu, m l terdicta vel prohibita. ab initio sue mundi prumsu rem risitis: certe ne bono qtidem melius mordio indifferentia, de idcirco arbitrio Lomi φυά iam inveniri potest. Sequitur igitur, in manum relicta. Nam Christus tanquam optimus
nes rem mitia dicuntur. Sic quoque Seneca vi' pr. Virtus non potest ma Or aut minor fidei. inuitis sistisis est. Et postea. Non interiai ter virtus Idem e se dicebat erat et veritarem virturem, interpres voluntatis divinae docet de explicat,
quod nulla expressa legis unctione . sed tacite con inebatur ipsa divina conjugii institutione, imo dc ipsi hominis creatione , plurali quidcinnumero quoad eorporalem essentiam & ex mymodo ilia non crescit, se nec virtus quidem.' stentiam. singulari vero quoad animorum con-ώ ου. it merositios, plena est. Unde itaque no- l cordiam, amorem, voluntatem, unionem come Chri lii leges, unde ulterior obligatio ex novis legibus descendens, qua tenemur uxacti rem viatae instituendae & agendae normam Christite bus praescriptam sequi, ad quam Hebraei non obstrictierunt lege morali vel naturali, si non dentur vel ama res virtutes, vel plane alia ossicia excogitari nequeant, quae vel Deo uci socio exhibere a me praestare non praeeipit eum lex moralis, tum
etiam naturalis. Quippe si quaedam novae a Christo fitillent promulgatae leges. necessirio illae de stante. Quam brem Christus revocat Pharia os ad pri tuaevam matrimonii institutionem, tanquam ad voluntatis divinae de ordine δe modo, quo volitit propagari lc multiplicari pennis h manum , declarationem, qiue nobis agendorum normies consequenter legis instar habenda: e clarat itaque dc interpretatur Christus volunt tem divinam circa matrimonii institutionem, seis. Mosen ex divina auctoritate permit se potvsamiam de divortium ob rationes peculiares, quisbuissent verseri cirra eas virtutes eaque officia luis cessantibus reviviscit ius prist num, atque ei quae moralia sitnt. id est quae intrinsecam habenti ea matrimonium eandem observandam volunt, ni talein, de consequenter necellitatem per se &Item sive legem divinam, quae primaeva instituti sua natura obligantem, ut actiones nostrae huic j ne eontinetur. 8e idcirco tanquam alter Moses
respondeant atque tonsentaneae sint, atqui elus- l vobis annuncio, quoa quo ue repudiaverit ux
modi obligatio eiusdem debet esse natura, euius remsuam nisi obstuprum stasiam duxerit, ista est sub ectum, scit. virtus cui inhaeret. ergo cum Emim istitiis coram Deo habendus, & hunc divi- eadem qumque exissere inccpisse nec e est, a anae voluntatis circa coniugii institutionem ala inia qui omne illud quod motae est, existit cum prima origine, id est divina essentia. a qua imm diate de quidem necessiri prosuit. ut totiesdixi mus, ergo ab aeterno aliquo primipio obliga tio , vel lex obligationem moralem inducens,lio fit se seopum vobis interpretor rectumque de vertim sensum esse testor. &consuli re rati nis dictamen, ea vobis quoque hanc propagat di de eotiabitandi rationem longe praeserendam uxorum pluralitati cum propter honestatem, tum