장음표시 사용
211쪽
11 LIBERI .. g. VI.sert, sed & ad multa alia, ne legis Hebraicae auctoritate supra quam
ADducit Author in Notis suis loeum Chry-l ipsa essentia divina, hinc etiam nec augmentum p sost. Lb. de virginitare eap. 44. quo proba- tiposiant, & consequenter uno eodemque praeiaret, non a sua Opinione ipsos Patres alienos etpi debent gradu & latitudine,nam gradus & lati fuisse , nam & ibidem affirmat, olim non tan- tudinis mensuram quod ad praecipiendi neces litatam nobis injunctam ibisse virtutis mensuram,item augere est vera mutatio per additionem. Sed atque plurimis in rebus temporum illorum mul- quoniam haec omnia satis late sup. annotavimus, lam indulgentiam si isse. At ver Ier Christi non opus ese ducimus ut hic iterum repetamus. Et adventum multo arctiorem factam esse viam, atque exactiorem vivendi regulam praescriptam. Sie & de virginitate eap. 94. Major, inquit, nunc idcirco concludimus omnes virtutes,quae lege m rati continentur, aequali gradu atque latitudine &Hebraeis & Christianis oraeeipi, & consequenter
virtus Uendenda es , quia multa niane sp ritHJChristus legem dilatando S extendendo in s o. Uenrindagratiae', ingens et donMm Chri- l lum vetita Iege nempe facta) sed & eoncupias,. Et idem eou. tris. Non Guem virtutis men- l scentias illorum prohibendo, ut cum pro eo sura a nobis Cras istis, scit. Judaeis, exigitur. Sic t quod est, non moechaberis, dixerit, non concupiia Ac Tertuli. lib. 9. a risus Murcian. Nomam pia- l sces, pro eo, quod est, non occides, ne irasci qui, nepatientiam docet Chrsus, etiam vicem injuriae idem, non in majore gradu , quasi lege non cohibens, permissam a creatore, oculum exigente i comprehenso , virtutes praestare praecipit, frina orati Q dentem pro deme, contra ipse Ateram ctiorem a vitiis abstinentiam discipulis suis in- maxillam osterriselens, insuper tun campestium jungens, verum dilatando & extendendo legem uoque e uir plane hac Christus afuit, ut sup- etiam ad primos animi impuros motus, docet plementa disciplina erearoris. Verum eum &ho- etiam legis virtutem ultra quam literas extenden-mines suerint, qui anterioribus vixere seculis, ut dam,& plura comprehendere, quam literis expressi. nos, de idcirco multis quoque erroribus o, Requirit quidem C stus, hie omnibus numeris noxii, quamvis aliter pietate insignes verae fidei absolutam & persectissimam omnium virtutum ac religionis antistites, non vereor tamen dicere exercitationem, verum non perfectiorem quam in quibusdam ccecutisse atque errasse, miror ho- lege imperatam olim populo Hebraeo.Quippe cum minem Christianum, sana ratione utentem, esuries moralis sit verus divinae sanctitatis typus, im- quo modo versitum in sacris litteris, tam misere mutabilem & semper sibi constantem oportet es-iabi&etrare in illis divinae doctrinae dogmatibus,tse, & consequenter quod olim exigit, etiamnum quae ips Gentiles omni revelatione di sacrarum praecipit in eodem gradu ac latitudine & pers litterarum notitia atque scientia destituti tan- ctione , sn autem sanctitatis & imaginis di- quam per se notam de filii nesciam veritatem am- vinae opus , virtutes imperat in suinino Nplexi fuerint, ut constat ex iis quae de natura persectissimo gradu, cui nihil potest addi, nam virtutum a nobis adducta n. 2. hurtis q. 6. pa- quoniam immediate ex divina essentia proqu- res enim virtutes esse, iisque nihil addi vel detrahi posse opinabantur, propterea quod una tantum virtutis natura est & origo, eaque persectissi- , ma atque simplicissima, ideoque eam nec augmen tum nec diminiit onem pati posse, veritas in omni exceptione ma or. Quaeso si virtutes neque majores neque minores fieri possiuat, qui potest diei ab Authore in majori gradu & latitudine qua
in se n imo cum ea adeo coadunatae sint, ut non
tanquam separabiles ab ea, sed unam eandemque constituentes essentiam consulerari debeant, ut jam suri. demonstravimus, consequenter nulla accelsone vel persectiores vel majores di l lius patentes esset queant, quia cni ira lex verbis non exprimit, sensu includit, cui aperiendo incumbit Christus, quoties dilatat atque extet dit moralium virtutum praecepta, decalogo com a I prehensa. Plus enim semper in praceprasininter psa virtutis natura prae-icii Asinest quam vertis exprimitur. Calvin. Inst.
ceptum profluit, tanquam aliquod necessarium t Lb. r. cap. s. Praeterea nonne omnis Christi do- consequens , si ergo ips a virtus non potest augeri, i ctrina eo collimat, Misa estote kι pater vester in quia per se& sua natura persecta est, ergo nec ' cretis, in quo autem sanctitas nostra consistit, ni- praeceptum, quod ab ipsa tanquam essectus a sual si in convenientia non sollam actionum , quae causa producitur diversis temporibus, vel latius a nobis prosciscuntur, sed & omnium animi vel strictius extendi non potest, quam patet ipso i motuum re cogitationum harmonia cum lese virtutis natura, scit. per se addendo aliquid prae morali, utpote quae sanctitatis δivina Wpus eu,
cepto, quod antea eo non erat comprenensum, S consequenter norma & reeula Mendorum, nam eo ipso virtus augmentum pateretur. Quo incin externam modo Ioncstatem , ted interio
niam vero virtutes respectu originis suae, quae ab irem quoque hominis j iistitiam postulans atque issa divina essentia deducenda & quidem imme- l exigens, nisi cum spiritualis si legi sator, an diate ac necassario, non magis mutari possunt quam mam 'non minus quam corpus respicit. Atqui
212쪽
ui Dei sanctitas ad quam nosmetipsos efformare miam inciariis , in viritius vitiaque omnia ea dciamus, neque augmentum neque diminuti gratis, in Pomodo rique ea attingentia, eo νε-nem pati potest, quia nulla incam cadit mut, ferriposse. Sisus Chris subaduherio mi ocutio, ergo nec lex moralis, qua verus ejus typus est, larum a Iterium , assinus ita lubricos in ine immediate & necessarici ex ea dimanans, neque flos eamprehendit. Matth. s. 28. Concludimus
quoad obligandi necessitatem , neque virtutum i itaque 1 tradendis virtutibus earumque intrinia exigendarum rationem. Sed quae semel exigitiseca oblisatione extendenda ac dilatanda . nihil l uniformiter & semper eodem modo, eodem l gi morali addidisse Christum, sed eam illi, facti, gradu ac latitudine imperat, sit non expresse, uti & dictis applicasse, quibus per se&sua natura a diximus, saltem tacite, nam quousque sese extemi plicari debet, eum salsis Pharisaeorum & seriba dit virtutis vel vitii idea, eousque praeceptum rum interpretati nibus restringeretur ad sensum illius, & hujus prohibitio patet. Optime cele- literalem , multisque involveretur corruptelis, here. Theologus saepius a nobis allegatus Fran-'a quibus eam vindicavit Christus genuinum legis
eisc. Burman. 'nops lib. 9. cap. s. ae lege mo- aperiendo sensum, & consequenter neutro sensurali sermonem habens alte Praecepta Vias linis ab A uthore adducto pracepra sua veteribus oppo- esse estieationis; cumque tantum summare- isse statutinus, verum nudam eamque veris rum rapita exprimar, ea ammensam rerum s-- l Inam us verba continere interpretationem.
VII. 1. Omissis ergo argumentationibus, quae minus se nobis pro- I.
bant, primum ac praecipuum testimonium, quo bellandi sus a Christi lege non plane tolli probamus esto, Pauli illud I . ad Timotheum II,
I. 2. 3. Hortor ergo ante omnia ut fiant deprecationes , preces , interpellationes , gratiarum actiones pro quιbustu hominibus: pro regibus e T quibastis ιu nentia constitutis: ut tranquillam ac quietam vitam degamus cum omni pietate ac si Hι- tute. num id bonum rarumque es apud Deum ferrator nostrum, qui omnea homines vult ereari, ad anuitionem Peritatis Peuire. Tria enim hinc docemur: Gra
tum esseDeo ut reges fiant Christiani ut Christiani facti reges maneant: quod ita expresst Justinus Martyr: M. βαm- ω- μ βa.
Principes smul cum regali potesate etiam sanam mentem consequantur: dc in libro , cui nomen constitutiones camentis , precatur Ecclesia xυοανα di
riλ. . id est magistratus Christianos: deinde & hoc Deo gratum esse, ut Christiani reges Christianis aliis vitam tranquillam praestent. .
SEriem hic argumentorum producit Author, quae ius bellandi etiam Christi lege sive potius doctrina non plane tolli demonstrant, &
praecipuum quidem argumentum & testim nium Paulum adducere putat I. ad Timoth. 1 : I. 1.
3. quod facile concegimus. Commendat ibi Apostolus tanquam opus bonum natura honestum, praeceptum justumque, pro proximo qua homini, ideoque nobiscum ejusdem naturae participi preces nostras & sundere, atque deprecationibus & interpellationibus intercedere pro lquibusvis hominibus , etiam pro apertis pietatis hostibus , instilibus , & haereticis. Vult autem Deus omnes salvos scri , cujuscunque sunt generis, nationis & sdei, omnibus vult Evanselii doctrinam proponi, ut ad veritatis agnitionem perveniant, scit . ut sncera atque -- tegra sde Ciru stum unieam spem salutis nostrae iamplectintes, sani Reges Christiani. Verum s licet velit Deus omues silvos, conditio tamen divinae voluntati inest, scit. si accedant ad eum. salvari vult, si fle ipseram voluntas respondeat divinae voluntati. Atqui ilIud j. velle etiam in nobis Deus operari debeat. Hine postulat s tatis ossicium , qua socium prosequi debemus tanquam ejusdem nobiscum originis, ut quos salvos Deus velit, eorum salutis curam studiumque suscipiamus, & consequenter Deum precibus nostris fatigemus , ut quoscunque sua v eaticine amplectitur , & salutis participatione dignari vult. in iis operari ipsi placeat & velle fi perficere Ut Spiritu suo velit eorum mentes, quia vera fige alieni sunt, illuminare, & ad agniti nem Evangelicae veritatis ae doctrinae, quae est sincera fides in Christum, perducere. Imitare Deum tuam: f -ηes ille istisahos seri, merito vomtet pro omnibus oraro. Si omnes ipse salsas feri cupit, utim in tu concordis voluntati, quias cripse vis ora , quippe volentium es orare. Chrysost. in I. Epist. Pisis au Timoth. eq. 2. V erum s id nutusest divini, quid opus Det precibus meis Si Deus dare vult, quid me necesse est orare. Re-
213쪽
sponde, hac charitatis lex & officium postulat, i tranquillitas est. Hinc civitatis ordo & pa2 quae me indissolubili vinculo devinctum habet, i publica pendet, gladio enim armati sunt magi-
ut proximum ejusdem salutis participem preci- stratus, ut nos in pace contineant. Nisi enimbus & orationibus efficere cupiam, ad quam Deil compescerent improborum audaciam, latrocinii summa erga nos misericordia adducti sumus.Quo- j & caedibus omnia essent plena, docet itaque hicniain vero novimus Deum iustorum preces per-letia1n Apostolus politico magistratui,maxime ve- magni sacere , easque tum ad nostram salutem rci Christiano, scopum propositum esse debere,
tum etiam aliorum maxime valere, contra lo
pem charitatis pecco , si omitto piis votis N ardentibus ac assiduis precibus testari meum studium, quo vehementcr ejus salutem deprecari cupio : nominatim vero addit Apostolus pro Regibus & omnibus qui in societate civili summum ut populus ei subiectus tranquillam & quietam vitam agat, id est tutus ab invasione de a latronibus, quod eum saepius praestari nequeat nis vim repellendo, de arma armis propulsando , subjectorum oscium esse indieat Paulus, ut publicasi preces essendamus pro iis nostri causi pericula &Obtinent imperium, licet eo tempore erant qua- l labores subeuntibus, argumentum non interdis iurati Christi ejusque Ecclesa hostes, opes suas i ci bella pro salute populi suscepta, sed licita, imo
conferentes ad oppugnandum Christi regnum, s-delium ' sanctorum persecutores crudelissimi, nam N illi in eorum numero inclusi, quos Deus salutis participes esse velit. Indicare igitur vult Apostolus noti considerandum esse quales tunc Principes essent, scd quales Deus esse uJllet, vult
necessaria, tanquam medium sine quo vitam tranquillam & quietam transilere non possumus Hine Chrysost. ut Latine sonant verba Erasmo
interprete: Deus enimpro titilitare commani h0
modi Wincipatus instituit. sitiam igitur absurdam,
utim ilii idcirco militent Q arma circumferunt, autem omnes salvari, ideoque gratum acceptum- ut nos in tris villitate atque olao simus, nos pra
que ei est, ut ad notitiam verae fidei in Christum perveniam, nulla vero extra Chris iam salus, &consequenter ut Christiani fiant, idque nostris precibus Deo quotidie commendamus. Sed addit Apostolus alteram rationem, quae nos, impellere debet ad effundendas preces nostras pro Regibus de Omnibus qui in eminentia constituti sunt, nulla habita ratione cujus sunt nationis, generis, ac Mei, nam universalis est ratio, quam tradit Apostolus, utilitatem humani generis speperis Atiam Hs ae nostri causa labores sese nidias preces effundere detrectemus s Non ip ων asmiandi graria hujusemodi Undarum detiit, eterans j iiiissem it leges: nisi enim tui seminentis ,
atque inter bella in hUesprospere agerent, necesserio in nostra omnia turbis tumultousque plena essent. Nam nos aut miritare opus fatiget, ac per nosmet rarim subire pericula concisis tuis, atiis gere , vagosque per orbem terrarum ferri. Sunt enιm, inquit, Afusmodi vetas obices quadam h
ctantem, scis. ut quietam & tranquillam degamus i Idus 'po ti, per quos nos in pace servamur. Et vitam. Videtur Apostolum, recensendo fructus, Tertull. IIIoe in coelum scit.) suspicientes Chr)qui a summis imperantibus in subiectos ac cives si im nasus repa s, quia innocis, capiunti- redundant, voluisse nobis stimulum addere, quo do, quia non em si vis, denique fine monstore, magis incitaremur ad suscipiendum quod doctrina quia de pectore, oramus pro omnibus Imperatoria a nobis inculcat. Regna enim Se principatus ιias, vitam illis prolixam , imperium secarum, Deus instituit ad conservationem humani ge- ὰomum tutam, exercitussisses , senatum delens. neris, scis. ut tranquille de in pace , a qua sa-lpopulum probum, orbem qMetum, in quacunque lus cujusque societatis civilis, & consequenter i hominis in Cisaris tota sunt. Et ut alius inquit: etiam singulorum membrorum dependet, ut saepius diximus, vitam degere nobis liceat. Illorum itaque salus de securitas , nostra securitas atque Precare pro pace regni, m senιm esset timor 6tis ,
homines se invicem vivos de Liιrem.
1. Quomodo vero - Alibi id explicat Rom. x iri, 4. Dei ministeres tuo bono. quod si feceris quod nullum est, metue; non en frustra gladium gerit: nam Dei iniuster es, Pindex ad ira mei, qui quia malum est fecerit. Jure gladii per complexionem omnis quidem coercitio intelligitur, quomodo etiam apud Jurisconsultos interdum, sed ita tamen ut pars ejus summa, id est verus gladii usus, non excludatur. Huic loco illustrando non parum servit Psalmus secundus, qui quanquam in Davide suam habuit veritatem, plenius tamen & persectius ad Christum pertinet:
ut discere est Actor. iv, 2y. X , 33. Hebr. V, J. IS autem Psalmus
Reges omnes hortatur ut Dei filium venerabundi suscipiant: hoc est, ut se ministros ei exhibeant, qua Reges stat scilicet, ut recte explicatcbis, is Augustinus, CriuS verba ad hanc rem pertinentia apponam : In hoc
res Reges , Acut eis divinitus praecipitur, Deo Dryiunt, in quantum 6 zes sunt, s
214쪽
ω-μο bona jubeant, mala prohibeant, non solum qim pertineue ad huma- Gram. iram Iocietatem , Perum etiam qMe pertinnit ad dipinam relgionem. Et alibi: h N: si uomodo ergo Ies Domino ferviunt in timore, nisi ea 'e contra jussa Domi- -s,
ni funt re io a Jeperitate prohibendo atque plectendo S aliter enim strvit qua ho- η flagmo est, aliter qua rex est. Mox : In hoc ergo sieniunt Donum Reges in quanta γ'
tum sunt Reges, cum ea faciunt ad Dolendum illi, quae non possint facere nisi
OUoniam pax & tranquillitas si societatis tamen ut sub potestate occidendi comprehendat
arctissimum vinculum, qua sublata intro- omnia criminum coercendorum genera. gladius ducitur status belli, in quo homines in mutuam itaque admonere debet Principem sui ossicii, scit. conspiram perniciem, sibique invicem dissiden- ut eo utatur puniendo malos & defendendo b res nunquam hostilem ema se mutuo animum nos, ut coercendo crimina praestat civibus securi- exuunt, manente mutuis discordiis atque bellis ratem illam, quae in causa suit, ut iacturam saeten distracta societate, & interrupto ossiciorum com- tes libertatis naturalis summum imperium ita mercio. Atqui hominum natura quamvis so- unum vel plures Reipub. cives eollocarim, quietabilis, attamen multis inquinata pravis animi gadio armati possent a se depellere illa incomm agitationibus ad vitia saepiusdeflectit, & viribus, & pericula, quibus in statu naturali erant expo- quas ad pacem& societatem colendam & conser- sti,ut inquit Apostolus da. uerimoth. a. sub c vandam ipsi natura largita est , quandoque ad jus tutela de cura tranquillam & quietam vitam eam perturbandam atque distrahendam abutiti depere possent, & tuti in hostibus & latronibus &tur, hine summum aliquod imperium consti- publicae tranquillitatis perturbatoribus, aquas tutum & ordinatum a Deo , qui pacem &tran- cietatis Onservatio & idcirco singulorum quoque illitatem amat, oditque discordias,bella, scelera, membrorum pendet, vivere possent. Quamo di quaecunque flagitia quae stabilitam pacem & rem jus animadvertendi gladio in sacinorosos non consequenter societatem humanam non solum i tantum respicit unum vel alterum privatim la- laedunt, sed plane tollunt, interveniente dispos, dentem ejusdem societatis membrum vel civem, Eone hominum. Vetum cum simplex imperii ' quasi hostem domesticum,ntita dicam, sed plures: nomen &constitutio nihil confert ad eoercendos etiam qui publice vim inserunt, qui armis Ze t pacis perturbatores & societatis humanae hostes, i lis alienos fines invadendo , possessiones dev nisi presentis alicujus mali metus adsit quod discor- stando bona civium deripiendo, & alia quacunque diarum authorem & sceleris reum excipit, &. ratione hostilem suum erga nos animum decla- malevolorum pravas machinationes coercet, ne rant, Princeps gladium stringere&potest&dein pernielem societatis, vel alicujus membri in bet adversus reipub. hostes&invaseres ac tublieat actum deducamur, vel jam patrata digna vindi-: pacis perturbatores, si ossicii sui partes implererentur ena, summis imperantibus facultas ani- l velit. Quoniam vero sese vi & ruinis subducat madvertendi in humani generis, & singulorum ejusmodi in alterius populi perniciem advolan- membrorum hostes quocunque modo idoneo ad tium improbortim hominum Gelata multitudo, quietam & tranquillam civibus vitam praestandam gladii iure uti dicitur, quando vi & armis eos per eamque conservandam. Cum vero sint Iacis per- sequitur magistratus. Nam miministere' in Un- turbandae & communis societatis distrahendae deae adis audium non gerens frustra. Atqui l- varii modi, ita diversi coercitionis gradus, & lalagitima sunt pars publicm vindictaetergo si Prin- plures publicat tranquisitatis hostes puniendi ra-lceps vel summus magistratus gladio armatus in lationes Quas omnes Paulus Apostolus com- trones animadvertendi jus habeat, multo magis prehendere videtur loco ab Authore hie adducto 1 ipsi concessa videri debet eadem sicultas sive pote- sub potestate& iure gladii, tanquam summa& l stas gravius consulandi in eos, qui publica latroci- potiore summi imperii parte, cui inesse praesumi l nia exercent. Quamobrem Cicero f. C. illu/ ulti
debent omnes coercitiones minores , ejusmodi tamen, quae nulli competant nili cui merum com
petat imperium, sive jus gladii, ideoque graviores
dicuntur respectu modicae coercitionis, qua Jcii jurisdietionem habenti tribuunt. Gladius materialis signum est potestatis occidendi, ideoque quima necessitatis, Darent operam Ges nequia Resip. δενι- ιι cae res, gladium in imis Catiam ιa Vocat; quo S.C. ius omnibus modis coercenditum domi tum etiam foris Romano magistratui permitties scillastici aliisque pioribus constat. Ita enim Beli. Caria. Iraque, quod plerum- habet potestatem gladio animadvertcndi in sacia aboc, no otiosolea, Se res is erit, dari e spe norosos, ei ius vitat neeisque competit, ia R iram Constitis, nae inu Aspia. denimenti e vinet. mani Imperatores pugionem gerebant, quod ge-l potestasper Sena,m more Romano, magainatu stamen jus vita necisque eisium interpretaur ,sm-ιmo permittam exercitum 'raria ellum gere
Tacitus uig. 3. Idem ius denotat Apostolus, ita re, coerceri omnitas modis socios atque cives, do-
215쪽
mi militi vi imperium atque j-iciam summuml habere. Et Cic.pro Mitine: Quanquam quis hoc teredar, Cn. Pompejum jurispissici, moris majo- rrum, rei denique pMIιυ periti sumiam, eam Senatustaei commiserit, ut viaeret ne quia Resp. detrimemat. caperet quo versicuti semper satis armari Consu
les fuerunt, etiam nullis armas datis) hunc exm- i
eisti, hune desisti dato, judicium exspessalintimi Disse, in ejus confiitiis vindicandis, qui vel ipsa j-icia tolleret. Ex quibus perspicimus gladiiii potestate summum imperium ti domi di sortiti commode denotari est, & jus quocunque modo ivindieandi & coercendi erimina, & delicta, velli admissa privatim a cive& subjecto in civem velli publice ab iis, qui extra territorium, alieno simperio subjecti, ius dicenti impune non pareant, sed tamen vim inserentes juste vi persequi & coerceri, possint omnibus modis etiam vitae interitu, qui verus gladii usus est. Confirmatur, quod statim diximus, Prophetia Davidis,
regnum Christi & quidem exesusve spectante Psa. quippe qui plane nullam habuisse veritatem in Davide, sed unice de Messia intelligendus videtur
propter multas rationes, quae nullius nisi Christi personam respiciunt. I . Quod Dei filius ab solute dieitur υ scut etiam Matth. I. σε I7.as.) quod uni Christo competere Paulus testa
tur, Hebr. I. . s. 24. Propter aeternam gene
rationem , Hodiernat te. Cui enim unquam Am
gelorum dixit, Ilius meus es tu, ego hodie genuite. 34. Propter dominii ejus amplitudinem, regi omnes gentes, o reges ipsos. At imperium Davidis intra Judaoruin terminos sniebatur. V. Tum etiam quod ipsi attribuitur Dei cultus v. II. a. o. Quia ipsi Apostoli optimi de mentiri nescii interpretes V. T. soli Christo applicant
quae Psa . cecinit, ut paret Act. q. et s. in I 3. 33. Et μιν ais3 loe. Oecurrunt plura argumenta passim apud Theologos, quae omnia hic et censete non opus esse duxi. Adducitur tantum eum in finem Ρsalmus, ad eonfirmandum quod
dictum est superius, scit. hortati Reges, ut Christo se submittant & eidem serviant quatenus Roges, serviunt autem ei mala prohibendo & impediendo , 8e bona iubendo, atqui exequi Menequit nisi coerceantur vi qui legibus obtemperare recusant, ita ut& sub Christi resno noxio punietat necessias incumbat Regibus atque1ummis magistratibus, vel domi, si in potestate habeant delinquentes, vel soris vi & armis persequendi, si publice vi de ferro pacem publicam
perturbare aggrediantur. Hoc ergo tinatis pitus Crosscii ratio dictat, armatos esse Priscia
pes, non tantum ad privatis malefia jaaiciariis poenis coercenda, sed additiones quoque Idrisa commigas, bella defendentas, si quando hostillior
impciantur. Calvis. Instit. Lb. . cap. 2 .
II. 3. Secundam argumentum praebet nobis is ipse locus, cujus par
tem citavimus, ad Rom. xm. ubi potestas summa, qualiscit regia, a Deo esse dicitur, & Dei ordinatio vocatur; unae insertur, ei & parendum & honorem exhibendum, & quidem ex animo: &qui ei resistit, eum Deo resistere. Si ordinationis voce res intelligeretur quam Deus tantum non vult impedire, quomodo se Deus habet circa actus vitiosos, jam inde nulla honoris, nulla obedientiae, ad animum maxime pertinentis , obligatio sequeretur : nec quicquam diceret Apostolus , ubi hanc potestatem tantopere praedicat atque commendat, quod non latrociniis & furtis conveniret. Sequitur ergo ut ordinata haec potestas voluntate Dei approbante intelligatur: unde porro insertur, cum Deus sibi contraria non Velit, hanc potestatem cum voluntate Dei per Euangelium revelata, & omnes homines obligante, non pugnare.
OMnis principatus omnisque potestas vel Regia sive Monarchica, vel Aristocratica, vel Democratica , a Deo tanquam primo principio de causa fle aut re derivanda , non quidem immediate per se, sed interveniente dispositione
humana. Quoniam natura humana ita comparatum est, ut singulis rebus indita atque inn
ta sit facultas sese non solum conservandi, sed etiam resistendi iis quae sibi nocere possint. Hanc autem hominis facultatem eum non sufficeret ad
illam conservationem tuendam , s non mutua ope, 8c mutuo commercio ae consuetudine se invicem adjuvarent, indidit iis naturam socialem, id est cupiditatem gregatim vivendi, de coetus celebrandi, in societates coeundi, non quidem civiles, sed naturales, stil. conjugales, unde s miliae , deinde etiam foederales , unde plurium similiarum sbi aequarum imperio S potestate consociationis, moenente cuique patrifamil sativo summo imperio quod natura ipsi tribuebat. Atqui
216쪽
Atqui ejusmodi consociationes & naturales societates non suiscere perspiciebant ad conservationem propriis viribus tuendam, vel quia singula familiae impares erant depellendis a se malis & periculis, quae ab aliis sibi imminebant, vel consociatae S coadunatat, quia sibi aequales, id est quinque pater fami l. sui juris, non obstante socialit edere, manebat, & consequenter alter ad praestandum alteri quod conventum cogi non poterat, aliud medium ipsis dictabat ratio adhibendum, seis. ut in ejusmodi secietatem coirent, quae omnibus illis incommodis atque periculis mederi posset: cuiusmodi est societas civilis plurimarum familiarum segreges viventium, ut jam saepius
annotavimus, sub uno eodemque summo imp rio coadunata multitudo. Quemadmodum vero
illi stimuli linguli, hominibus innati,& indita s cultas sese conservandi in statu suo Deo adscribenda, ita quoque divinae voluntati & dispositioni tribuenda illa quorumcimque mediorum applicatio, qua recta nobis dictat ratio ad tuendam conservationem nostri adhibenda , atqui tanquam necessarium medium , quo salus &eonservatio nostri in tuto collocari debuit, dictabat esse societatis civilis institutionem, societatis vero conservationem sine summo aliquo imperio haberi non posse, unde sequitur non humanum esse inventum, sed Dei sanctissimam ordinati
nem regiam imreratoriamque caeterorumque magistratum potestitem auctoritatemque, quoniam antecedens Deus non potest velle . de eo
sequens declinare sine quo antecedens haberi nequit. Ex quibus perspicimus quomodo summae potest ites dicuntur esse a Deo, & ordinatio divina , ut revera sunt, ab Apollolo vocantur, scit. non quod immediate sunt a Deo, sed mediate per homines, qui divinitus perrecta rationis dictamen eruditi tibi praeseeerunt a quibus reguntur. Huic conveniunt quae juris publici sese ii, florentissimus sufendorsius habet de jur. nat.
Crgem. lib. 7. cap. 3. Iu tamen extra omne dubium
, inquit, sanam ratAnem satis dialis se, posmiat Learum genus humanum, decus, pacem atque incolumitatem ejusdem sub flere non posse nisonsituris ei rarisus, quone summη imperio imaestui nequeunt. Quo ipse et iam civitases in su-mum imperium a Deo , tanquam legis naturatis Asthoro, profecta censentur. Nam non tantum a Deo sunt, quis ipse immed ate Q citra utium D 3- humanum interveniens instituit: seu Crquish mines ductu sanae rationis pro conssitione te pomum atque locorum recepere aut tinciam osti
rationem ias Deo injun iam. Cons. I Tmors r. r. Verum latius de hisce in serius disputandi erit locus. Si igitur omnis potestas a Deo, quid magis rationi consentaneum de homini Christiano conveniens, quam obedientiam & reverentiamae honorem praestare atque exhibere . qui bene& legitimis viis ad suinitium imperium prevenere. Hine Tertuli. in Apologes. Nos judicium Dei spicimus in Imperatoribus, qui gentibus ιLus Oeli. Et idem au Scapulam: Christiantia
nullias hostis es, nedum Imperatoris , qa sciens
a Deosuo constiturum necesse es ut m ipsim diligae
in revereatur in honores Cysialium velit, & quidem ex animo de propensa voluntate divinae v
luntati parendo , & exhibendo honorem magistratibus, & potestatibus humanis Obtemperando. Est enim Deus cordium scrutator, & in xime rationem habet eorum quae intus sunt, de
interiorem mentis voluntariam obedientiam maxime cupit in exequendis suis mandatis. Quippe fallitur quicunque putat se inmas potestates non divina voluntate approbante, obligationem parendi & revetentiam ac honorem exhibendi se
jectis imponente , sed permittente constitutas atque inductas, & idcirco praestationem obedie tiae & debitae magistratibus revetentia exhibos
nem potius ab humana voluntate pendere quam aliquam necessitatem & obligationem conscien- 'tiam& animum hominis M. incientem induc
re. Nam ipse Apostolus inquit, . qui remis potesati Dei oruinationi refini: id est volu tati divinae dispostivae, activae, quae obligati nem producit, quae ordinat legislative, quae jubet fle mandat summis imperantibus eorumque
legibus sive Edictis justis de mandatis Dei non
contrariis obedire, utpote cui hoe modo mumdum gubernare placuit. Et quoniam id ipsum
sibi placere nobis constat, necessario est ut omnibus vitibus & ex toto eo de ipsius voluntatem exequamur subjiciendo semetipsos summis potestatitius tanquam ejus vicem gerentibus, niti velumus ips Deo eorum Authori resistere atque robelles esse, Ae consequenter subire judicium quod natur Ohedire recusantibus, ct Dei providentiaeti voluntati sese hae in parte opponentibus. Se monem non solum habet Apostolus de temporaali poena , quae duntaxat a magistratu instigitur, verum quamlibet Dei ultionem & animam Aecorpus spectantem intelligit. Quod seeus in iis quae non obligant animum , & adlaphora sunt quia permissa tantum, respectu divinae volunt tis. Quod re iam satis patet ex seqq. Quoniam v ro divina voluntas simplieissima est, quia Deus non potest sibi velle contraria, sequitur hane potestatem humanam institutam , ordinatam a Deo mediate per homines, ut societatem civilem, a qua hominis conservatio de salus potissimum pendet, posset gubernare, hostesque, quorumeravis machinationibus & insultibus, dolis ac in .diis expositi erant boni in statu naturali, propulsare, & malefactorum audaciam e hibere, non pugnare cum divina voluntate in Evangelio doci rata δe revelata, ideoque nec cum doctrina Christi .ina aliquam disconvenientiam continere .
nam ipse A postolus divino spiritu illuminatus, deson sequenter voluntatis divinae & doctrinae Christianae, quae illi nunquam contraria esse potest. optimus de salsi nescius interpres, nobis S parendi& omnibus se in totum subjiciendi magistratibus necessitatem θ: obligationem in ungit, p pterea quod ita summo legi satori placuit, cujus
voluntatem vobis juxta ipsam doctrinam Evangelicam ex pono atque denuncio, ut vestri vos ad
moneam ollicii, tam Judaeos quam Christianos.
217쪽
sv II. . Neque cliditur hoc argumentum eo, quod qui in imperiis erant eo tempore, cum haec Paulus scriberct, dicuntur alieni fuisse a Christiana pietate: nam primum id ita universm verum non est, nam Sergius Paulus Cypri Propraetor Christo nomen pridem dederat, Actor. XIII, I 2. ut jam taceam quod de Edessenorum rege vetus fama tradidit , nonnihil sorte falso inquinata, sed ut videatur ex vero originem trahere. Deinde non de personis quaeritur, an impiae fuerint,
sed an illa sunctio in illis impia fuerit: quod dicimus ab Apostolo negari, quando illam functionem dicit a Deo institutam etiam pro illo apore , ac propterea honorandam etiam intra animi recessus , . quibus proprie solus Deus imperat. Potuit ergo & Nero, & rex ille Agrippa, quem ad Christi religionem amplectendam Paulus tam serio invitat, Act. xxv I, Christo se subj icere, & retinere hic regiam, ille imperatoriam potestatem: quae sine jure gladii & armorum in te ligi nequit. Sicut ergo olim pia erant sacrificia secundum legem , quamvis ab impiis sacerdotibus celebrata ; sic pia res est imperium,
Ullius ponderis est hoc argumentum, quod
'ab adversariisad omnem humanam potestatem inter Christianos evertendam atque e medio tollendam adducitur, quas Paulus tantum sermonem haberet de potestatibus sua aetate imperium obtinentibus, qua Omnes erant a veri
Dei notitia & multo itaque magis a Christi doctrina alienae. Cum ea uae de potestate humana disputat generaliter intelligi debeant, quoniam generaliter enunciata verba, 8c universalis etiamst causa constituti summi imperii. & snis quare institutum est, a quo sngulorum salutem & conservationem pendere saepius diximus, qui est eo servatio publicat tranquillitatis & pacis, atque itila tam inter fideles quam instiles conservanda
conservari autem nequit nisi perturbatores S m lescos scelerumque authores , cujusmodi homines in numero fidelium plures inveniuntur, me
ceat summus imperans: quippe simplexprofesso fidei ad nomen Mesis acquirendum sussicit, o rum neminem a vitiis & pravis piditatibus immunem praestat; hinc non minus summa potestate opus habent sideles sepe nomine tenus , quam vera ses & veri Dei notitia destitutae gentes, ubi itaque eadem mala & incommoda metuenda, ibi& naturalis ratio dictat iisdem uti remediis, &consequenter eadem divina voluntas, eadem dispositio& ordinatio sibi locum vindicare potest. Imo quia ipsum imperium in humani generis salutem ordinatum a Deo, ita ut & bello arcere & vim vi repellere, & ceteris malis remedia quaerere propter eonservationem nostri, cujus eura a lege naturae divinoque imperio imperata cuique homini qua homo est , Unc Apostolus magistratuum jus de imperium,tanquam humano generi utile, sponte & libenter a nobis etiam Christianis suseipi & eoli jubet. Secundo non uniueualiter verum esse, cum Apostolus haec scriberet , omnes fuisse Reges atque principes & m gistratus Ethnicos & a veri Dei notitia alienos, probat Author exemplo Sergii muti C pri Pr praetoris, de quo Amr. 13. de Gessenorem Regis. Quod primum exemplum attinet, testantur sacraeliterae Sergium illum conversum fuisse & credita disse Evangelior neque tamen se iussitavit magistratu, tanquam re impia, & Christi doctrinain amplectenti illicita, ideoque declinanda. Propraetorem eum vocat Author, quia, teste Strabonetas. 4. Cyprus non eonsularis, sed praetoria erat provincia, ideoque a praetore, non proconsule, ut Evangelista tradit, administrari debuit. Cui dis seultati respondent Commentatores: Quod, hie erat proconsul Ciliciae , cui etiam Cyprus, jam
suberat, ut testatur Sigon. .e antiq. j..prov. lib. I. cap. 14. Qua urim aurem, inquit, Cyprus separata provincia, vi inquit Strabo, es minim , placuat tamen Senatis, quo honos, credo, P. L ntiati, Ap. Craudis, in M. Ciceroni, proco stibus haberetur, kt iidem eum Cilitia Cypruri quoque tenerent. Post Ciceronis autem Consud
tum , tit a Citiciis praefide tres A rica Disceses . se etiam C pri aciministratio est allata, ac pr prius, tit ex lege debuit, prator eum suo qua rem eam mustis est. Nom eodem veritatis sumdamento niti videntur ea, quae de Abagaro Edessenorum rege dici possi int. Invenimus apud
Eusebium exemplum Epistolae Scriptae a Rege Abaparo ad Jesum. & rescriptum Jesu ad Abag rum Regem, cui fidem habendam alii negant, alii assirmant. Supposititias esse illas Epistola
218쪽
contendunt recentiorum plurimi sacrarum litte- solae eontextu an tres 'audis, vel νοῖμι- v rarum doctores, tum Pontificii, tum etiam re- figitim; naal quod domini nostris ientia, bonia formati, ex illis Costerus, Beriarminas, Canus, tali, dignitiari non apprime convenit ; non iesiadi idem quoque censet Erasmias. Ex his Coeus, ciante Raveto, non que aliqώιὰ an iis, cur rejacι-- Rivetus, mora inius, Spanhemias junior Ve-'tur. Cui S alias rationes , argumenta adiicit tum , inquit. Summus Theologus Gulielm. quibus opinionem suam adstruitiis vivi, simus, Cave. Ecclesia'. Script ustor ego non adeo temere quae hie describere non opus esse ducimus, cum Ajiciendum esse censeo tam venerarida vetustatis s doctissimi viri scripta omnium sere eruditorum
montimentum. Primo enim nullum in toto Ep- l manibus terantur.
1. Tertium argumentum petitur ex Joannis Baptistae verbis, qui HI. serio interrogatus a militibus Judaeis cujus gentis multa millia Romanis militasseex Josepho & aliis scriptoribus manifestissimum est)quid haberent faciendum ut iram Dei cogerent: non cos militia abire jussit, quod facere debebat si ea erat Dei voluntas, sed abstinere concussionibus & fallaciis, stipendiisque csse contentos, Luc. III, 1 . Ad haec Baptistae verba, cum apertam satis militiae approbati nem contineant, multi respondent, quae Baptista praeseripsit ita discrepare a Christi praeceptis, ut aliud docere potuerit Baptista, aliud Christus: quod quo minus admittam haec obstant. Ioannes & Chri-
. situs eodem exordio doctrinae quam afferebant summam indicarunt. Resipiscite: appro'nquavit enim rarium caelorum, Matth. III. I V, 2. I . Chri
stus ipse regnum coeleste id est legem novam : nam legem regni nomine appellare Hebraeis mos est in dicit coepisse invadi a diebus Baptistae,
Matth. x I, I 2. Joannes dicitur praedicasse baptismum poenitentiae in remissionem peccatorum, Marc. I. 4. Tantundem fecisse dicuntur Apostoli Christi nomine, Actor. II, 38. Exigit Joannes fructus dignos poenitentia, & iis qui talem fructum non proserunt excidium minatur , Matth. LII, 8.& Io. Exigit opera dilectionis supra legem , Luc. III. II. Lex dicitur durasse usque ad Joannem, id est ab illo in-ccpisse doctrina perfectior, Matth. x I. a 3. Et principium Euangelii a Joanne ducitur, Marc. r, I. Luc. I, 7. Ipse J oanncs hoc nomine major Prophetis, Matth. x I, 9. Luc. VI I, 26. missus scilicet ad dandam cognitionem salutarem populo, Luc. II. 77. ad ERAngelium annuntiandum, Luc. tar, t 8. Neque usquam Ioannes Iesum a se distinguit praeceptorum discrepantia, quanquam quae generalius & confusius,& rudimentorum more a Joanne sint indicata, eadem diserte tradi
dit Christus vera lux o sed eo quod Iesus esset promissus ille Messias,
Actor. xix, A. Ioan . I, 29. rex scilicet regni coelestis, qui daturus esset in se confidentibus vim Spiritus Sancti, Matth. Irr,ri. Marc.
inamvis opportune ab Authore adducatur' militasse, ut& Alexandro Macedoni, testatur J Argumentum petitum ex Joann Agaptista sephus. In IElii Galli exercitu scio suisse Juia verbis, quae habentur Ge. 3. 4. multa tamen datos tragit Strabo lib. I s. sic etiam in Pompeii hiae admiscet quae saniore explicatione indi- l castris suisse Iudaeos testatur Appian. HII. eisit gent. serio Ioannes interrogatus a militibus ilib. 2.) quiὰ faciendum ipsis incumbebat, ad iram scis. Judais, cujus gentis multa millia Romanis ' futuram fugiendam, L vitam aeternam conse in ven
219쪽
querulam, respondit, Neminem concutiatis, neque eaetimniam faciatis, cir contenti estoιe; --..is vestris. Non jubet itaque abiicere militiam, quod omnino sacere dcbuisset, si Christiandidi sciplinae erat contraria, quippe cum erat Christi praecursor, qui viam domini praepararet, & unicuique praescriberet quomodo se gereret consequenter ipsos admonere debuistet ut abstinerent militia, si esset per se vitiosa di illicita, ideoque divinae voluntati contraria. Quamobrem August. s. s. ad Mareeli. Si Christianis dissiplinis omnia bella culparet, hoc potius militibus confi-litim salutis petentibus in Elangelio dicereris, ut
fovens radicaevit, adesse jam' natam ex mutietari Messiam promissum, ad tollendum peccata sui
eorporis suriscis, uι ver m agnum Des olim a umbrarum typo agna istarum vici marem mactat.
rum au promissionem de ipso ventura obsignandam. Atque hoc Mave tam obsignabat Baptismo sua Iohannes. Cloppeiab. dispuια. Theolog. dist. o.
Quod alteram responsionem attinet, nimir. non attigisse praecepta quae ad vitam arurnam conten
dentim propria sunt, id saliussimum exeo patet, quod Joannes & Christus summam dis inaequam asserebant eodem exordio indicarunt, &consequenter etiam corruit quod velint adversarii abjicerent arma, seque mili iis omnino subtrahe-l aliud quid potuisse docere Baptiliam, aliud Cheru
rent. Et paulo post: At quibus proprium=pen
Qtim suscere deserepracipit, mititare utique non prohibuat. lib. 2 . contra Faustum. Nisi bella a so-
di milites venirent , dicentes , em nos quia D clamas responcieret eis, arma abjicite, militiamulam defer re, nemanem perculate, vulnerare inr Iremre neminem. Sed quia sciebas eos eum hae militiaiso facerent, non ese homicidas, sed miniafros tigis, in non utiores injuriarumsu umsedDLii piablica defensores,responait eis, neminem comausseritis. Verum respondent ad haec verba Adver.
sarii, Joannem Baptiliam non suille ministrum N T. ac doctrinam N institutionem, quam tradidit, non Evangelicam fuisse, sed Legalem, ita ut Eecleta Novi Testamenti non liceat pariter stare responsis Joannis, quae a se baptitandis dedit, quam Christi praeceptis, qui fuit vera lux mun.
stum: quod patet ex locis ex s. Scriptura allegatis. Ressistite : appropinquavit enim regnum caelorum. Verum perperam addit Author, per regnum cretile intelligendum legem novo, nam neque Christus neque Joannes legem novam promulgarunt, ideoque nec praeceptis a se invicem discrepare possunt. Significat itaque saniori sensu sumpto regni coelestis vocabulo, regnum gratiae, quod jam instare Aventu Messa praedicabat praecu ses Joannes , qui ex summa Dei erga mecat rem misericordia, suis meritis, suo sangitine hominem aeternae mortis reum redimeret ab ea, 'atque remissionem peccatorum consecutum sua morte aeternae vitae atque gloriae participem faceret , qui itaque hanc humano generi oblatam gratiam amplecti, atque summa benescia Mestiae participare velint, hortatur eos , S praesertim J
daeos, ut vitam emendent, mentem mutent, do
cti , docens ea quae Christianorum sacris initian- ponant falsas opiniones, quas de iustitia operum, dis facienda incumbunt, ita ut aliud docere po-ide tragitionibus, de resurrectione, sive a Pharisaeis tuerit Christus, aliud Baptista. χo. Milites non interrogasse eum de via salutis & aeternae vita, sed tantum de sugienda ira sutura , ideoque petiisse sve Sadducaeit imbibissent, omniaque amoverent impedimenta , quorum in numcro sunt omnia 'crimina quae ipsos tantis beneficiis & boni, indi- IV. uia seriemus. Nee etiam sermonem habere dei gnos redgebant; & ut paucis dicam, admonet eos Oscio canditatorum vitae aeternae, sed tantum l l ut sese ab erroribus & vitiis ad veram doctrinam qui de osscio belli gerendi & militari ossicio. RG & sdem pietatemque converterent. Matth. 3. 2. spondent ad hasce obiectiones Reformatae reli-iQuod de dilectione supra legem , & de mrkglonis&orthodoxae sdei Antistites. Io. Ioan-lctiori doctrina tradit Author, illud supra a nobis
nes a mareis titero divinitus se regatus, ut Evam annotatum.
elii de Chriso exhibita miniso , ministeris suo l6. Quartum hoc est argumentum, quod mihi ponderis non exigui videtur. Si tollatur jus capitalium suppliciorum, & armis cives tuendi adversus latrones ac praedones, maximam inde secuturam scelerum ibcentiam & quasi diluvium malorum, cum nunc quoque constitutis judiciis aegre reprimatur improbitas. Quare si mens Christi fuisset, talem rerum statum, qualis auditus nunctuam fuerat, inducere, haud dubie verbis quam maxime disertis ac specialibus edicendum ei fuerat, ne quis de capite judicaret, ne quis arma serret; quod secisse nusquam
legitur: nam quae adferuntur, aut valde s in t generalia, aut obscura. Docet autem ipsa aequitas & communi S ratio, non tantum Verba generalia contrahi, & ambigua commode explicari, sed & a propriet te usuque recepto verborum discedi nonnihil, ut is sensus evitetur qui maxima secum incommoda sit allaturus.
220쪽
Nihil verius quam quod Author hic tradit,
si eripiatur summis imperantibus facultas gladio animadvertendi in facinorosos, ct jus armorum suscipiendorum, quibus tuentur cives &subjectos adversum praedones atque latrones, omnia protinus pessiim ire necessi cstr scelera sceleribus cumularentur, & omnia caedibus implerentur, quippe rerum usus docet quosdaim adeo perditos & improbos esse, ut vix nune, constit
iis capitalibus judiciis, innocentes ab eorum libidine & protervia ac sanguinolentis manibus protegi possint. oportet itaque vel omnium celerum S caedium licentiam permittere, & b norum tranquillitatem, cui prospectum vult summus legi sator , deserere, eosque improborum hominum libidini exponere, & hac ratione nos prosteri generis humani hostes: vel sua scelerihus supplicia etiam eapitalia decernendo malorum furori obviam ire, qua ratione ab interitu vindicatur humanum genus, & bonorum incolumitas & publica tranquillitas , a qua e jusque privati pendet salus, conservatur, unicus suis & scopus quamobrem Deus summas potestates instituit, atque legibus armatas & armis decoratas esse voluit, ut cives adversus latrones di hostes tam publicos quam privatos tueretur, &non minus in hostilibus proeliis victor existat, a que per legitimos tramites calumniantium iniquitates expellat, ut inquit Imper. in Prodem. Inst.
Quod si vero Christus poenas capitales e Repub. Christiana tollendo & ejus nodi confusionem Rrerum statum inducere voluisset, in quo neque urbes, neque domus, neque agri, neque serum
consistere possimi, sed omnia simul subverti, &imbecilliores ac innocentes a potentioribus impune devorari, & omnibus assci malix necesse est, a quali statu ipsa& socialis& rationalis h minis natura abhorret, quia naturali impetu ad se conservandum sertur , oportuisset id disertis 3e specialibus verbis, ut inquit Author, inte dictum fuisse, ne quis de capite judicaret, vel a ma ferret. Cujusmodi speciale mandatum, primum gubernandi mundi a Deo introduinum o dinem intervertens, & omnem tollens societatem, nuspiam a Christo legimus datum. At
menta enim quae adversarii adserunt omnia ex
falsa suppostione proficiscuntur, & iam dum generalia sunt de obscura quia falsis eorum imterpretationibus involuta. Quemadmodum itulud quod in lcge habetur, Non occides, insensum plane a mente summi lcgi satoris alienum detorquent , dum illud generaliter interpretantur Zequaevis capitalia supplicia hac lege inrerdici arbitrantur, cum sana de recta dictat ratio legem exceptionem admittere, prohibitionem limitandam ad iniustas caedes & privatam vindictam, qua ratione etiam obligat magistratus jus gladii habentes, ne ex ira vel odio, quae sepissime an iamum a iustitiae tramite desectunt, in innocentes, vel criminis reos laviant, & iniustus judex existat, poenam delicto graviorem in reum statuendo. Verum non eripitur magistratui tanquam personae publicae saeuitatem & jus gladio adnimadvertendi in publicae tranquillitatis hostes , & latrones ac scelerum authores. Quis enim posset dubitare, quin mens legislatoris fuerit conservationi humani generis &cujusque i, minis prospicere, ideoque eo sensu interpretari debemus, qui intentioni legislatoris convenit, atqui sublatis capitalibus suppliciis, omnia illa
incommoda metuenda, quae non solum humano generi maxime perniciosa, sed ejus interitum accelerarent. Dictat recta ratio. quamvis verba logis generaliter concepta , legislatorem tamen voluisse limitare eorum sensum& ad certos tantum casus pertinere, eoque sensu accipienda quae intentioni quamobrem lex lata convenit, atqui lata est ut ab interitu & damno vindicetur humanum genus, ergo eo sensu intelligi nequit, qui
ipsi noceret. NHia juris rario aut mitinis benignitas patitur, ut, quaslubriter pro utilitare ho
minum intriaucuntur, ea nos Ariore interpreta
tione m contra ipsorum commodum producamus
au smeritatem, inquit Modestinus I. a Frist. Quo contigit ut seneralia aliquando contrahi, ambigua commode explicari, & a proprietate usuque recepto verborum nonnihil discedi d beat. Itis in ambigua voce Iegis ea potius accipio da Uslan catio quae vitio ea ei. I. I9. f. de . nequid male & absurdum constitutum videatur, quippe cum leges propter publicam utilitatem seruntur, ita interpretanda sunt, ut ea semper adiuvetur, fle proinde credendum nihil a legissatore constitutum , quod absurdi Miquid aut iniqui haberet 8e publicae utilitati noceret.
7. Quintum sit, quod nullo argumento ostendi potest lex Moss, v. quae ad judicia pertinebat, desiisse priusquam urbs Hierosolyma exscinderetur, & cum ea tum species tum spes reipublicae concideret :nam neque in lege Mosis ullus terminus isti legi praefinitur, neque Christus aut Apostoli usquam de istius legis cessatione loquuntur, ni liquatenus id comprehensum videri potest in reipublicae s ut diximus)destructione: imo contra Paulus summum pontificem ait constitutum ut judicium ferret secundum legem Mosis, Act. XXIV, 3. Chri-