장음표시 사용
241쪽
Et quaesitorum terra pelagoque ciborum Ambitiosa fames, , lauta gloria mens: visite quam parvo liceat producere vitam,
Et quantum natura petat. Non erigit aegros
Nobilis ignoto aes fus Consule Bacchus, . Non auro murrhaque bibunt, sed gurgite puro
Vita re ite fatis es populis fluviusue Ceresque. Heu miseri l qui besia gerunt. Cui adjungi potest Plutarchi illud in Stoicorum contradictionibus:
διξύω uic ς- si . . . Nullum inter somines bellum non ex vitio nascitur: aliud ex voluptatum cupiditate , aliud ex Oaritia , aliud ex bonorum aut imperii nimio sudo constitur. Justinus cum Scytharum instituta laudas Iet : Atque utinam reliquis mortalibus fimilis moderatio ct abstinentia alieni foret o profecto non tantum bellorum per omnia facula terris omnibus continuaretur, neque plus sominum ferrum ci arma quam naturalis fatorum conditis raperet. Apud Ciceronem est de Finibus primo: Eae cupiditatibus odia , d idia, ascorria, seditiones, bella nasiuntur. Ma
mne omnia bellis plena : ubique enim oberrant cupiditates, ct per omnes terras excitat appetitum rerum alienarum. Iamblichus:
innim, εἰ πιλεμοι γίγνονr . Bella , pugnas , feritιones corpus praset es corporis cupiditates. Nam rerum titililium causa bella oriuntur.
Ostendit quidem Apostolus bellorum origiti l Pria erint prodis bellum quadpugnas viroque;
nem ex pravis animi m8tibus, ex illicitis vo- Suvia, ne in manu crepitantia concinit a m luptatibus& cupiditatibus derivandam, quas vi- : Ut canit. Poeta. I. A feram. Quamobrem Senerandas docet Christianos. Qui mim socium imita Io. Benes cav. xo. Frerum ex iisiam tene juriam assciendo ad bellum provocat, eum pecca- l bris prolinum, quitas a emum Cr aurum: ne aut tum admittere necesse est. Verum qui ex justa cau- l instrumentum in eases minuas deesset, ain pretium.
sabellum suscipit, ut sese tueatur adversus vim il- l Sic quoque divitiis sollicitati Romani Cyprum, latam vel imminentem vel sua injuste ablata repe-l insulam divitiis abundantem , quamvis a Socicitat vi & armis, s nulla alia recuperandi ea est oce Ptolomaeo regeretur, invaderunt sine ulla justata, in re licita vinatur. Ostensonem Mitim ex t eausa, ut traciit Flor. Iis. cap. s. Sed alvisi causs non probis originem habere vult Apostolus, i rum, inquit, tanta eras fama, necfalso, ut via verum inde non sequitur nobis propriam desemisor gentium papultis , er do me Ne consistus .sionem, neque etiam magistratui bellum suscipere t Palin cuius Tribuno duce. Ροι v vique regis con- illicitum non solum ad propulsandam, sia etiam Iscarionem modismerit. Hinc Lucanus: vindicandam injuriam, & recuperandas injuste ci- et sque aure so us ferram mortemque tim/revium possessiones vi occupatas. Saepius causas il- Auri nescit amor' pereunt discrimine nullatis, quas Apostolus enumerat, bella, dissidia atque Amissa leges, o pari vitissma re mcontentiones excitasse, non solum veterum mo- Certamen molas opes. mumenta, sed rerum usus testatur quam multa &lEt Lucretius resim &hae etiam tempestate in quam nostra inci- Num ainam cyptirpura curis dit aetas, bella gesta, quibus sceleratus amor haben- Exercem hominum vitam, betioque Digant. di, di alieni concupiscentia, ac auri argentique cu- i Hinc quoque Juvenil . I .pido causam praebuit. Ea in causa fuit quod itum Inde fere scelerum causa, nec plura sene hi in viscera terrae ut effoderentur opes irritamen- Miscuis. iam ferro grassatur se 'us ullum a malorum: Humana mentis vitium, quiam sva cupido J.-que nocens ferrum, ferroque nocemius Immodisι censes. isurum Et
242쪽
Et Ρlinius ait: Oparentia exisus, ad scelira, eis- . Muhoram mutirum eausa hominibus opes. λ Hlla tendere. l Utuntur eupiditate ad congregandas opes. Hine Hine Euripides in Histiane: l fraudes, latrocinia, hinc omnia scelerum gene-ΠΟΜῶ, -- ῶhωποις κω .ν. l ra orta sunt. Lactant. Divis. Inst. lib. 6.1 . Quod vero Petro dictum est, uui gladio ferit, Iludis peribit, cum ' non ad bellum communiter spectatum, sedad bellum privatum proprie pertineat, nam & Christus ipse inhibitae aut neglectae defensionis hanc reddit causam, quod regnum suum de hoc mundo non esset, Ioan . xii I, 36.3 suo loco rectius pertractabitur.
Hoe Petri dictum examinandi nobis erit oc-lcasio, ubi de bello privato disputarulum l
erit. Notandum tamen, quamvis Christus se cor poralibus armis tueri voluerit, quia regnum ipsus de hoc mundo non erat, ex eo inferri nequit in
iustum esse sui defensionem suscipere, armis &serto a se depellendo vim & injuriam; nam ipse ait Ioari. I 8. 36. Si meum regnum esset aa haemando, ministri mei pro me ceriarem; argumen tum non improbasse Petri fictum tanquam illegitimum per se, sed quia intempestivum , quia regnum suum non erat de hoe mundo, ideoque tali defensione, quae adhiberi solet ab iis qui s ei elati civili pretiant, se uti nolle.
IX. 1. Quoties descripti sensu quaeritur, magnam vim haberes letium usus sequens, tum prudentum auctoritas: quod etiam in divinis scriptis sequendum est. Neque enim probabile est Ecclesias, quae ab Apostolis constitutae sunt, aut subito, aut omnes defecisse ab iis quae Apostoli breviter perscripta ore liberalius explicaverant, aut etiam in usum introduxerant. Solent autem ab iis qui bella impugnant adserridicta quaedam veterum Christianorum: ad quae tria dicenda habeo.
Uamvis usus sequem & prudenrum auth ritas in divinis interpretandis litteris non omnino sit rejicienda, attamen cavendum ne plus authoritatis ipsis attribuamus quam par est, fuerunt omnes enim homineserroribus obnoxii di fallibiles , quorum cognitio imperfecta fuit,& qui saepe partium studio a vero deflectere potuerunt. Et consequenter fides, quae nititur P trum consensu alicujus Scripturae Ioci interpretationem approbantium . non infallibilis , sed verosimilis tantum atque probabilis censeri dei bet. Hinc Hieronym. Epist. 62. ad Theop. - laxand. Scio me aliter habere Apostatis, ariterr lusuos ι fiat , illos semper vera di , , sl ni sitibusdam at homims amare. Argumenta it Ie, quae nonnulli, qui bellum impugnant, petere lent ex veterum Christianorum dictis, eiusdem apud nos ponderis sunt cujus eorum testimonia in approbanda interpretatione Scripturae, scit. ruatenus cum illa consentiunt, eatenus illis cre-imus, & pro actionum nostrarum normam a que regulam habemus.
2. Primum est, ex iis dictis nihil amplius colligi quam privatam
quorundam sententiam, non publicam Ecclesiarum: adde quod se me quorum ea dicta sunt, amant ab aliis seorsim ire & docere quis dam magnificentius: quales sunt Origenes&Tertullianus, qui nec sibi satis constant. Nam idem Origenes apes ait a Deo documentum
sia atque ordinata inter homines generantur, si quando id jubeat necesitas. Et idem ille Tertullianus, qui alibi supplicia capitalia minus probare Videtur, dixit, Bonum esse cum puniuntur nocentes nemo negat. Et de militia haesitat: nam libro de Idololatria, stu ritur, inquit, an fideles ad miluiam conperti
243쪽
pose it, e ' an militia ad yidem admitti. Et videtur eo loco propendere incam sententiam, quae militiae adversatur. At libro de corona militis,
cum quaedam adversus militiam disputasset, mox distinguit qui ante baptismum militabant ab iis qui post baptismum nomen dant militiae Flane, i nquit, si quos militia praepentos Hesristerior tu enit, alia conditio est,
ut illorum quos Ioannes admittebat ad lupacrum; ut centurionum jidelit morum , quem Christus proba, tar quem Petrus catechinat: dum tamροι si cepta fide atque sigilatu, aut deferendum statim sit, ut multis actum, aut omnibus modus capisiun
dum sid est cavendum θ nequid adversus Deum committatur. Sens tergo illos post baptismum in militia permansisse; quod sane minime facturi suerant si intellexissent militiam a Christo interdictam; non magis quam aruspices, magi, & alii vetitarum artium professores in sua a te post baptismum manere permissi sunt. Eodem libro militem quendam & quidem Christianum laudans; 0 militem, inquit, in Deo oriosum.
ΡΑrum solliciti sumus quid Tertullianus vel
Origenes tradiderint de bellandi licentia, certiores jam ex iis quae sup disputavimus secti sacram Scripturam non repugnare bello,sedIotius ei sivere. Cui accedit quod quam plurimi scriptores ambos haeresi addicios fuisse testantur. Quod vero a tinetTertullianum quanquam ad Montanistarum prolapsus disciplinam fuerit, tamen praeter asperiorem vivendi regulam alias iaces Montanisticas nunquam imbibisse testantur nonnulli scriptores. Placet hic describere quae tradit summus The
Christiana, i. e. circa huius secuti scit. A V. C.
exitum, anno , usi non miae colici potest , cxerxis Montimi dogma nota tur, invιdM CY contu mesiis Romam Clericorum Ecclesia provocatus. De quo, salvis alioram j-icias liceat mihi conj sura meam, quam olim in Tertialiaris vita, amno I 67s. scripta, m-. s. proposui, hoc ioco paticis exponere. Scitieri, Clericos Romamos dumori, enis in nimia morum Tertiativiorum asperia line assensos, eum vestiti Montanistarum gregatim atque vindicem aectis e , placitaque Montani3 mea damnare renitentem a commum e abscidisse. svibus ilie commotus vis ingentis ac fer dioris
a tic Montanistarum jejuniis Q vigiliis, cet raque rigiatoris vita disciplina e aptus, suorum me tuise junxit. Neque enim crediderim Tertulli num , magni ι-scii, sumsi, gravitatis, C mora probitatis mirum, faces Mons istieas imbibis unquam , sed solammodo Montanum , tanquam
novum queniam Prophetam ae Pariarietum a et
i vis, miraculosis Spiritus sarum donis inritiuinis,
in m sum a Deo missum, in Iapsos Cis ---rum mores fortitis corrigore, doctrinamque Evam tuam a Christo Domino olim araditam, in subi olueris quo tam ashae Iasentem planius. Qia Iemias edoceret. De Origene testatur vieelarissimus eum a toto pene Antiquorum s natu fravissimis erroribus damnari, quorum vestigia satis nota in ipsi operibus hodie comparent. Et Bera in epist. 28. V eoia hiescriptor ario omnibus modis impurus, sive ita ipse
scripsi, sive depravasapostea fueram e vi scripta,
is nutiam in Leetisa auriari rem an rebus controversis merea r. Quod autem ait Author Aerie
hosce Patres Hi via magnificentius , dum bello abstinendum suadeant Christianis, redolet Pomtiseiorum doctrinam, quia consilia iterum a prae ceptis distinguit , quorum errorem supra ad
prolet. annotavimus ac resutavimus.
H. 3. Secunda observatio est, quod militiam Christiani saepe aut evitarunt ob temporum circumstantias, quae vix ferebant militiam exerceri sine actibus quibusdam cum Christiana lege pugnantibus. In literis Dolabellae ad Ephesos, quae apud Josephum cxstant, videmus Judaeos ab expeditionibus militaribus immunitatem postulasse, quod
externis permixti non satis ritus legis suae observare possent, &quia sabbatis ferre arma & magna itincra facere cogerentur. Atque easdem
ob causas a L. Lentulo missionem Judaeos impetrasse docet idem Jos phus:
244쪽
1 7 phus: alibique narrat, cum Iudaei Roma urbe jussi essent excedere, quos dam militiae adscriptos, alios punitos quod militare nollent patriarum legum reverentia; ob eas scilicet quas diximus causas: quibus accedebat interdum tertia, quod adversus populares suos pugnandum
haberent: at κα-τῶν ἔπλα λαζειν αθέμιον, amyas in populares suos arma ρι-
mere , tunc scilicet cum populares ob patriae legis observationem periclitabantur. Quoties vero haec incommoda cavere poterant Judaei, militabant etiam sub externis regibus, scd mla -εί- IAM ttius vi, perflantes inpurus in titutis . ex eorum praescripto pentes: quod paci
sci prius solebant, eodem Joseelio auctore. His periculis simillima
sunt quae Tertullianus militiae suorum temporum objicit, ut libro de Idololatria: Non conpenit sacramento dipino ER humano, Agno Chriss cir Iimio diaboli: quia scilicet per Deos Gentium, Jovem, Martem, atque alios, jurare milites jubebantur. Libro autem de Corona militis: Excub bis pro templis quibus renuntiost, e P camabit illic ubi Apostolo non plicet: e r quos interdiu exorcisimis fugavit, noctibus defensebit Mox : quanta alia in Loctis timcum pici possoit castrensium munium, transtre Ioui interpretanda s
DEo magis obtemperandum quam hominibus , quando ab humano imperio nobis ali quid imperatur, vel faciendum imponitur, quod givinis legibus repugnans conscientiam nostram laederet, reeta evincit ratio. Non mirum itaque quod evitarint Christiani saepe militiam sub Im peratoribus a veri Dei notitia alienis, non eo animo quas ipsis non licitum obtemperare imperio Principis nondum ad veram stim conversi, vel militia dando nomen sese adtangere ad praestandam ejusmodi obedientiam , qualem exhibere Imperatori suo miles tenetur. Sed ob temporum circumstantias,& quia quaedam praestanda ipss incumbebant, cum Chrissima doctrina sive potius divina voluntate pugnantia. Quorum in nume ro erat sacramentum militare , cujus praestitio etiamsi est rea per se licita, imo ctiam neectaria, illicita tamen erat quoad praestandi modum &ritum, qui Christianae fidei doctrinae atque legibus divinis repugnabat, quia non invocaba
tur nomen veri Numinis, in cuius nomen so
lum jurandum, sed salsorum Deorum, Jovis,
Martis, vel etiam nomen alicujus creaturae, ut Principis, vel Caesaris vel senatus. Iesma Deum timeto, & ipsum cesito, ae per nomen fus jώrara Deut. 6. 13. & Io. 2o. Non jurare itaque lies
bat Christianis, neque etiam Judaeis per eos qui Dii non erant Drem. s. . Apud Romanos cnim ex lesibus di disciplina militari obtinuit, ut qui militiae nomen dare vellet, praestare obligatus erat sacramentum. Hi ne militiae sacrati dicuntur milites, quia jurare soliti. Unde Imp. Maximus milites suos alloquens apud Julium Capitolinum
Merari eammilitones, imo etiam mei consecrariet.
Hia sacramentum militare tam necessarium Romani existimarunt, ut cum hoste constreὀi neque in praelium descendere liceret nisi qui eo obligatus esset, imo caedis habebatur reus, si quis eo non praestito hostem intersecisset teste Plutar. in Prob em. Quamobrem hac de re sollicitus Cato scripsi ad Poppilium Imperatorem , quem unam legionem dimississe, & cum ea quoque s-lium suum intellexerat, ut, s eum pateretur re manere in exercitu , secando eam abluarer mutatia saeramento : quia, priore amissa, jure eum hostibus pugnare non poteras. Maserim Mamri Cisonu senis est epistola ad M. filium , in qua scripsit, se audisse, eum missumsistim esse aeonstiti, eum in Macedonia bello Persico miles est
an quta monet, ut caveat, neprae sum ineat, negat enim
jus esse , qui mitis non si, pugnare eum εο L. An- notat vir doctissimus G. stetechius in suis in V setium commentariis ad lib. 2. e. s. Ius Iura dum suci χιιquos hoc modo prastari solitam; seripiis mitilibus, Tristini suos quisqvi in si s legiones vo
cantes, unum ex omnibus madiime idoneum lectum
jure inanus obstringebant , se quoad posset mam
iaris daeum exsectisurum. Inde retiqua omnes'
radentes singuli, se omnia ficturos in verba primi jurabant. Quosaso, indicto militibus Mons nien in loco, eos ἁ mittebant. Formula juramenti videre est apud Gest. lib. I K. e p. 4. Et Livium,
quam ex illis Authoribus statiin laudatis Commentator nobis descriptam exhibet, smulque notat aliam Armulam praest di iuramenti obtinuisse sub prineipibus S Imperatoribus, diver sam illa de qua Liuius bello Punico sc ri semmonem habet. Quoniam & nomen principis
iuramento inserere, & per maiestatem Impera toris jurare mos erat. Tacit. Id. q. Histor. dc vereis T 1 ranis
245쪽
ranis in iurisjurandi praestatione cunctantibus i Et Castrames. 8E doctas in eum notas. Ubi omnia eum caleria uris jurandi vota conciperent, Vespa-'quae ad hanc materiam pertinent late & diligenter
Fam nomen horantes aus levi murmure , m pD- tractantur.
rumque silentio tris mittebam. Vide&Polyb. d. lni. 4. Tertium quod notamus hoc cst, Christianos primorum temporum tanto ardore siccensos fuisse ad praeclarissima quaeque capessenda, ut saepe consilia divina pro praeceptis amplecterentur. Claristiani, inquit Athenagoras, ἡ δεκαθαm ma --sem, adversas ua rapientes judi-- cio non contendunt. Salvianus jussum a Christo ait, ut ea ipsa de quibus lis est relinquamus, dummodo litibus exuamur. Atqui id ita generaliter simium, consilii serie est & vitae sublimioris, at non in prae
cepto positum. Simile est quod plurimi Veterum omne juramentum
improbant, nulla exceptione addita, cum tamen Paulus in re gravi juraverit. Christianus apud Tatianum, τραυεγαν - - , praeturam re-Lo. V. cuso: apud Tertullianum, Christianita nec aedilitatem affectat. Sic Lacta
tius justum s qualem vult esse Christianum in negat belligeraturum;
sed ita ut simul navigaturum neget. Α secundis nuptiis quam multi Ueterum Christianos dehortantur 3 Quae omnia sicut laudabilia, exi- . mia, Deo apprime grata sunt, ita nullius legis necessitate a nobis exiguntur. Atque haec solvendis quae obj iciuntur susscient.
CUm lex moralis sit sumis persectionis Ad i fibus constat, quango ipse non per nomen vel rectitudinis regula, sequitur nihil per mo- genium Principis,sed per Deum & Spiritum sandum eonsilii nobis a Christo posse tanquam uti l ctum jurare licitum, nee etiam per salutem Princiatae sublimioris & exactioris instituendae ac agen-lpis jurare recusarunt, ut tradit Tertuli. in Apolog. da regulam praescribi, quod legis moralis prae-le. 32. Vid. & Veget. de rematitari t. et .e. s. Qua cepta non ex unt. Valet lex hominem reddere t quam laudabile esset homines eo persectionispe persectum, si eam implendi quoad omnia prae- l venisse, ut nullo judicis ad istes dirimendas officio, cepta ipsi esset facultas, quippe eum ea sit verus nee jurejurando ad veritatem invegistandam opus persectissimae sanctitatis divinae typus nihil ei addi esset, eulpari tamen non debet necessitate humana potest quo persectior redderetur, atqui a nobis utrumque exigente, bonorum quae nobis iure a reo uirit Christus, ut sancti essemus scut Pater quisvimus& posteris debemus, ad vitam honeste noster in Coelis, si est summus ad quem perve- transgendam necessariorem defenso, vel ablata niti potest sanctitatis gradus , ergo ultra nostra- repetere sive judicio, ubi ejus copia est, sive prorum actionum cum lege morali siue imagine di- priis viribus in statu naturae, nec iuramentum prae- vina convenientiam nihil nobis quid magis per-.stare velle ubi legitimo mogo nobis a judice deic sectum per modum consilii praeseribi potest ituri priori essu rem similiarem deserens infideliquod sequentes nos redderet persectiores, quamldeterior est, posteriori ordinem judieiorum inver- legi obtemperantes: ut volunt Pontificii & eum tere volens, non obtemperando judicis decreto, iis Author haruit. Cui etiam addi potest quodlpublicae tranquillitatis perturbator , fle summi exempla ab Authore allegata potius ad praec limperii violator, cujus nomine exercentur judicia, ptum quam consitum reserenda videntur, nonJhabendus. Minus a/huc laudabile consilium, quod quidem absolute, sed citra casu. Sie adversus suassecundis nuptiis abstinendum suadet, quaquam- rapientes non eontendere judicio, si divi P -- vis multa saepe paseant incommoda, melius t testas δου gloria litibus nostris laederetur, & aliqua men est eaperferre si utiorem ducendi aliquem umratione vilesceret, tenemur, de nunquam iurarelget necessitas, quam continuo impuro uri a praestat, imo obligati sumus lege morali & natura-lmore , melius enim est eantrahere matrimonium 1 quam jurare per idola,quamobrem veteresChri- qua, ini, ait Apinol. x Corinth. .s. imo eo casustiani sub infidcli Principe vitam agentes potiuslpraeceptum, quia matrimonium institutum est, omnibus suramentis abstinere voluere, quam ut ne ardore libidinis flagrantes vago coitu bellu adigerentur jurare per eos qui Dii non sunt. Imotrum instar naturae stimulis satisfacere studeamus.
nonnunquam jusjurandum prestitisse ex scripto- . a
246쪽
X. a. Nunc ut nostra firmemus, primum non desunt nobis scri
ptores & quidem antiquiores, qui & capitalia pplicia, & quae inde
pendent bella, sentiant a Christianis licite polle iis tarpari. Nam Clemens Alexandrinus Christianum ait, si ad imperium Vocetur, ut Moses , suturum vivam subditis legem, & praemio affecturum bonos, poenis malos. Et alibi habitum Christiani describens, decere cum ait intectis esse pedibus, nisi sorte militet. in constitutionibus quae Clementis Romani nomen praeserunt, libro VO, c. a II, legimus: ουκ
non quasi omnis caedes illicita si, sed ea qMe es in centis: ita tamen , ut qαe justa est, magistratibus Iobs sit servata.
Vid Thom. I. 1. Il. Icio. pr. 8. Et Aug. turn memumnanesse a bono Deo, impie asserede em. Dei lib. I. cap. 2I. Qui & M. 22. bam, ubiconstat, Deo aut here bella gesta septiis. contra Fausti cap. 74. scribit Manichaos -- l Et Ambrosius lib. I. o f. cap. 27. Fortitudinem,nia omnιno vecla damnasse, adeo u e improbabam i qua vel bella tuetur a barbarιs patriam, ves domi bella gesta per Mosen, sed nimirum Scriptinis v ldefendis anfirmos, vel a Iagronibus socias, plenam teris I est amenta non credriam impii Mamiam μ' justitiam.
1. Sed auctoritatibus privatis sepositis ad publicam Ecclesiae veniamus, quae maximi debet esse ponderis. Dico igitur, nunquam a baptismo rejectos aut ab Ecclesia excommunicatos eos qui militabant; quod tamen Ec factum oportuit, & factum fuisset si militia cum novi foederis conditionibus pugnasset. in dictis modo constitutionibus lib. v I ii, c. x xxx ε. agit scriptor ille de iis qui antiquitus ad baptismum admitti, aut ab eo re
είνοις οιωνίοις . - έμην προσδεχωω , Miles baptissimum postulans doceatur ab injurias ct vexationibus abstinerer contentus esse suis stipendiis. Si bis pareat, admittitor. Tertullianus in Apologetico expersena loquens Christianorum; Navigamus, inquit, se nos vobiscum, O militamus. Paulo ante Cap. dixerat: Externi sumus ct vestra omnia implevimus, urbes, infulas, castuta, emunicipia, conciliabula, caserat a. Eodem libro narraverat M. Aurelio Imperatori Christianorum militum precationibus imbrem impetratum. In corona militem illum qui coronam abjecerat, constantior m ait suisse teris fratribus, & multos ei ostendit fuisse Christianos commilitones.
Rigenes Phuaeia v. 12 hiane Clementem, . cujus constitutiones perperam ab Aut te adducuntur ad publicam Ecclesiae authoritatem
affirmandam . dicit Petri Apostoli suisse discipulum, eumque Apostolorum principi suo magistro successisse resere quidam Eucterius Lugdu
nensis lib. de eontemptu -nda, cujus verba nobis lrefert Bo om. Hist animos acr.mpros quae itale habenti ciemens, verussi prosapia Senato m. inque etiam ex sive Cafarum, omni scientia r fertus, omnis se ideralium arisum perιιusmus,ia hame jψorem iam transiit 1 ira vi etiam in iis excellenter e ruta, in principι Apostolorum seu rassor editiserit. Verum variae sunt de tempore quo ad Romanam sedem pervenerit eruditorum sententiat. Albertus Stadenss ab eogem Auth re allegatus in Chroniea ita scribiti Cremens, quam is a Beato Petro esset Hesus, tamen eoegia Linum in Cretum oteseponi cari; in ita est iamus post Perrum, tertias vero per risum. Cui paulo post additi Ad omnes periri temporum has m D osmam fmitandos, qui Lanum in Cuium dia
247쪽
pos extitisse ; Crememem vero tradente Perra jure Ierisimo successisse , Cr ideo ipsum Primum
Papam molto appestaliam. Barcinius eum Cleto successisse autumat Eusebit authoritate nitens. Ita enim scribit, Anno Reae raris no stri centesimo secundo, adseribitin fastis Graius Trajani conseviastis, is qua habuit Collegam Frontonem in ipsum rotio consulem &e. N paulo post. Mo anno nono Kalend. Decemisisseritius Cremens Romotis pontifex in Chersoneso, qua fueras r Ieginus , martyris coronasin, cum sed isti amnis novem , mensibus sex, in diebus totciem, numera iis at uti,ma die vaearionis sessis Creti. saod --tem is tempus spetiat, non ιaritum estinus saepius tibis vi Romanis poni se stis, sed in Eusebatis atque Hieronymus aqua affirmant obii se diem terrio Annon arii. Verum aliter Henr. Spond. Critis Hist. Chronog. in Ann I. Raman. anno I. C. Io . secundum Bamon. Io 2. Trajari. Imp. 3. Sequens Chronicon Damasis, statuit Clementem anno
Christi se,agesimo septimo S. Lino successisse&Ecclesiam gubernase usque ad annum septuagesimum septimnm, quo abdicavit pontificatum, ut colligitur ex Epipnanio hinesi et . Clementi successit Cletus. Cletum excepit Anactetus. Uerum placet hic describere quae habet vir amplissGuliel, Cave Seripi. Eratis st. Forte, inquit, me Terrutiliam praejuem Eusebii avitiaris te a rumin raesim fasse sententia, Crementem a
S. Petro otaininum , in partem --eris Episcopalis admissum ripa, nimirum in Eccidia giario νυm Roma habitantis praesiderer, donec, mortua Lino,quem Ecclesia Gantilium Dissopum D. Paulus is dem con tituerat, Cr Pi illum sequebatur, Creta, Eretira Romana tam 'daeorum quam Gentilium inter 1am eo uisu , Crementem ann. si . in totius Aeetilia sinamsuccessisse, tanumque
d. re alibi prolixe ἀψparavimus, scir. Vii. P. P.
tum. in sit. Clem. n. q. Re vero jam melius
pra motamimus. cum annum Trajam 3. Cis. C. si perserationem hae tempore excitasam insignem reddere maluis, in 1 ne etiam annum Clementis mom
um eo uia. Vid. quoque quae habet vir doctissumus de ejusdem martyrio, quo nonnulli ipsum Chersonesum Ponticam relegatum, salso emon tum aiunt. Quod vero ejusdem constitutiones attinet, quas hie allegat Author noster tanquam fundamentum & basis qua nititur publica Eeclesat authoritas, harum Clementem auth rem non esse quamplurimi non absque ratione asserunt. Quamobrem & Hieronymus libro de Scriptoribus Ecclesiasticis, cum de S ptis Cle mentis agit, unam tantum illius ad Corinthio, Epistolam recenset Iib. 3. ea'. I D Hujus ci mentis , inquit, extat Eps Ma at amnistis vino
consensu recepta di eximia prorsus atque mirabitis, quam nomine rectilia Romana is corinthioram emelesiam scrin ι, cum apud eos gramis esset exorta didsensio. Extant & plura opera ejus supposititia,
quorum in numero Recognιιι num libri I o. Η mitia Clementana r9.vid Baronii Annal.& Critia eam in eis. Histor.Chronu.Sponti. Et claris G.C ve aie3 ioc. Quod vero statuit Author nunquam a baptismo reiectos vel ab ecclesis exeomm nicatos qui militiae dederant nomen, 8e nos vorum putamus , cum nec Patres nec ullus rerum ecclesiasticarum Scriptor contrarium testetur; si
autem doctrinae Evangelii repugnat militia, dubitari nequit quin ab eces sa excommunicati sui sent rei illicitae Christianam religitin prosten
3. Accedat, quod & milites nonnulli, pro Christo tormenta momtemque perpetii eundem cum caeteris martyribus honorem ab Ecclesia acceperunt , quos inter memorantur tres Pauli comites; sub Decio Cerialis, iub Valeriano Marinus, quinquaginta sub Aureliano, Victor, Maurus, & Ualentinus magister militum sub Maximiano, circa idem tempus Marcellus Centurio, Severianus sub Licinio. Cyprianus de Laurentio & Ignatio Afris: in castris ci ipse quondam facularibus militantes , fed vere spirituales vel milites, dum diabolum Chrisi confisione pr pernunt, palmas Domini Cr coronas Muserespusione inruerunt. Et hinc apparet quid de militia senserit communitas Christianorum, etiam priusquam Imperatores Christiani essent.
AEAgnam Decium Ecclesiae perseeutionem LVI intulisse testatur Eusebius , quamobrem
execrabile animal eum appellat Lactantius demorιιbus persecus. qui adeo vexabat Ecclesiam, ut saevitia in Christianos vix ullus Imperatorum Romanorum ipsi secundus excepto Nerone. Quamobrem Prudentius eontra Symm. Neronianae persecutioni subjungere videtur voluisse Decia
248쪽
nam, ut annotavit vir Nobilissimus & Amplissimus GYSB. CUPER, summum Reipub.
literaria decus & Ornamentum, in notis suis in Laetam. cap. 4. Ita canit Poeta: Illius in mesu primus Nero matre perempta Sanguinem Apostoli cum bibit, ac mu resepi
De Valeriano inadit Eusebius tanquam aliquid admiratione dignum, illum ante persecutionem fuisse mansuetum di benignum erga simulos Dei. Neque eatim ullus superiorum inquit princquis,
ne sira quiaem arsi, qui palam Christiani fui se dia
complexus est , quantam aste pra se ferebar initio principatus sis. Tmaque ejusfamiliapiis hominilinia datas, ac Dea ecclesia esse via asin. Verum
eι tandem persuasit, ut ab hoc instituta risisteret Iares ut castos quidem in sancὶos viros persequer tur atque occideret, quippe quisceletis in detestam
dis incantationibus audiersarentur inque obstarem.
Quo contigit: ut impias manus in Deum intent verit, di brevi tempore multum justi sanguinis detit, ut inquit Lactant. de mori. persectit cap. s. Atque in eorum numero, qui sub eius imperio martyrio perfuncti sunt, fuit quidam cognomine Marinus, cujus hie mentionem facit A umor, militari dignitate ornatus , nec non splendore generis & opibus clatus, ob consessionem Christi eapite truncatus , ut testatur Eusebius Io. 7. cap. I s. ubi & tota videre est hujus militis martyrii historia. De aliorum Imperatorum qui sequuntur in Christianos saviendi libidine & et delitate, & eorum qui eam perpessi sunt eonstani lia, vide Lactant. eod. & Nicephor. Histori E
l .umst. . Capitalibus suppliciis st non libenter interfuerunt Christiani illis
temporibus, haud mirum videri id debet, cum plerumque de Christianis ipsis estet judicandum: adde quod & in caeteris rebus leges Romanae duriores erant, quam lenitas Christiana patiatur: quod vel solo Silaniarii Senatusconsulti exemplo fatis patet. Postquam vero Constantinus Christianam religionem & probare & promovere coepit, non ideo desierunt capitalia 1 upplicia. Imo ipse Constantinus inter alias leges de parricidis culeo insuendis legem tulit, quae exstat Codice, Titulo de iis qui parentes vel liberos occiderunt: quanquam alioqui in suppliciis exigendis mitissimus fuerit, ita ut ab historicis non paucis reprehendatur nimiae lenitatis nomine. Tum vero in exercitu suo plurimos habuit Christianos, ut nos historiae docent, & labaro Christi nomen inscripsit. Ex
eo etiam mutatum est sacramentum militare in eam formam quae exstat apud Vegetium: Per Deum. cirasium e T Spiritu anctum, e per majestatem Imperatoris, qua fecundum Deum generi humano diligenda es . colenaea.
Upr. ad 6. I. Proleg. multa eruditorum testi-omonia adduximus, quae legum Romanorum aequitatem atque benignitatem tanto aestimant. ut inter leges omnium gentium nullam reperiri
magis justam & aequam, vel recte rationi consentaneam, quam quae est in libris juris Romani, uno ore praedicent. Quamobrem ejus sacerdotes boni& aequi notitiam prosteri dicuntur l. a. f. de Q. jur. Quod si siquando quaedam duriora n bis uideantur constituta, id magis temporum mutationi , quam juris iniquitati tribuendum, non enim omnium quae a majoribus constituta sunt ratio reddi potest, quamvis non sine ratione ad eadem constituenda descendisse praesumendi tat duce ratione & aequitate, quae minime dura n bis viderentur, si constaret ratio, quam nostri majores habuerunt. Sumitur enim juris aequitas ex causa, ex tempore, ex loco, expersona, quibus circumstantiis mutatis non mirum quod saepe intiquum vel durum videatur, quod antea aequum &rationi consentaneum suit. Quae quidem semel bona & aequa suerunt,sne dubio, si in eodem permanerent statu res humanae, semper bona. aequa essent. Verum quum omnium rerum vicissitudo ut ait Comicus sit, ac nihil in Me mortalitatis cursu stabile, sicile res omnes mutantur, atque tanta singulis diebus oriatur negotiorum varietas , contigit, ut leges latae a maioribus, quamvis tum quum ferrentur iis temporibus aequae utilesque Reipub. fuerint, postea iniqua & inutiles ei via deantur. Idem dici posset de Silaniano Senatuuconsulto,quod tanquam exemplum Author adfert durioris apud Romanos constitutionis, quam Clitistiana patitur lenitas.Quippe qui reipub. manae faciem intuetur, in qua i nitus servorum numerus, hominum genus ad quaecunque detessanda es by
249쪽
ιι tenaitor prilium praestra, ne standa Acinora promptum, huic commodo mede- versum in eum esset, set teri nequibant, nisi duriore remedio adhibendo. l e ισri injuriam fecisse videa se Sevisus. Paulua Quamobrem ipse Ulpianus, ut severioris consti-l lib. 3. Sentem. Neronianum appcllat hoc S. C. a tutionis rationem reddensso eam ab omni aequit, scriptum, quod Pisonianuin in dicta leg. 8. &te ostenderet non esse alienam, inquit, ea de causal Claudianum intit. de S. C. Silaniano dieitue ad S.C. Silianianum introducendum ma ores im-l Vcrum monet Cujacius non esse novum, ut Ne pulsos fuisse, quia aliter nulla domvi tura esse pos si, nisi perιcula capitis sui , eustodiam donetam, roniana S. C. dicantur Claudiana, nam licet v tabula diversa, re tamen eadem ipsa sint, suit enim tam ab Lmest,cis. quam ab extraneis, proare idem Nero & Claudius gintili adoptivooue n semi cogamur. Quid vero aequitati magis consentaneum, quam ut iis, qui Reipub. praesunt,
civibus omnem securitatem praestare conentur. Hinc Tacit. 43. amrae. cap. 32. Factum m S.
Constatum Misioni juxta in securuari, ut si quis a suis semis interfectus esset. ιi quoque qui testamento manumissi sub eodem teso ma issent, ister se vos supplicia panderem. Factum est S. constatum Silamanum temporibus Augusti, nomen habens a Cajo Junio silano, qui cum P. Cornelio D Iabella consulatum gessi. Putabat olim summus Cubcius hoc Senatusconsultum sub D. Marco factum propterea quod in L penuit. de his qua
vir andet. mentio fit orationis D. Adares pertinentis ad s. c. Aia an anum. Existimabam enam , inquit, post orationem D. Adinea secutum esse S. C. Silamianum, quod certo scirem orationes principum fatim
ejusque collegam L. Pisonem dicimus. Postquam vero Constantinus Imperator ad Christianam religionem conversus suerit, non desierunt tamen capitalia sumi de iis supplicia, qui crimen aliquod morte dignum admisissent, ut patet ex legibus ab ipso Imperatore Constantino latis, in quarum numero habetur lex de parriridiscutia inquenius, quae extat C. A. s qui parem veltiber ocria. Si quis, inquit Imperator, parenta avis Itii, aiat omnino a eas nis ejus, quae num pagisne parriciaιι continetur , fata properaveris.
eriam, vepalam idemus fuerit, paena parmiscidui pumiα- , neque Iliam, neque unisus, neque uti,diti solemni pana subjugmur, seu institus
leo eum ne Crgaris galli ceo, cr viperia, Crfimis, in intem s fereses an 'sas comprehensus, serpentium eorit emers misceatur, Cr ut regionis Senastisconsultis confirmari sol lassule. uuinimo qualitas tuleris, vel in vicinum mare, vel vi -- intritam tu etiam .n oration vis diserte acidi, in nem proiiciariar : in omni inmemorum usu vim Senatusconsul a ras consequ-rum, quema Mum cinere incipiis, m ei coeliam superstiti, terra moris in vi et s. Soci quia I. penu t. eum ais orationem tuo auferatur. Hinc Quintilianus Deciam. 299.
factam esse esto S. C. Siaamanu , Deiae ab ea me Cui lex lucem vivo, sumanti maH. naufragopa sentemia dimovera stim passus , quandoqvidem ex rum, moriemi terram, defunctostpalchrum negat, eis terbis evidentis apparar oratione D. Marii Et Ovid. tib 8. Mesam. prius fuisse Silaman- Senatusconse rem. Nunael Dra tesummoveam, o nostri infami steli latitem verissimum arsuris quia maia P. Falo im l Oria θο, tellassuetoipomusque negesin. dicavit, in ommum vari utiam exempla semitus aλυ- Hoc autem genus supplicii non a Constantinoscens, nempe faliam id, de quo quaerimus , fuisse primum inventum, vcrum longe antiquiori lege D. Au . remtoritat Dolabelia in Silano C g. poenam hane irrogatam constat ex Livio aliisque dic. Fuit autem noc S. consillio cautum, ut domi- striptoribus sile dignis, eique causam praebuisseno occiso deservis, qui sub eodem tecto, in ea- videtur est L. Hostius, quippe qui primus pa-demve regione suistit, quaestio haberetur, sudi trem interficit post bellum Annibalis. Tum, pliciumque de reis sumeretur, priusquam aperiri ut inquit Sig. lib. 2. cap. 3 2. admoniti flagitii notabulae, adirive haereditas scripto ab haerede pon vitate Romani aliquid ad deterrendos ceteros t sit: alias ab ingigno ablata publicaretur. ι x. sisse videntur. Lex autem fuisse videtur eiusm I. s. g. 2. f. de Senar. eons Saram. Huic autem co- di: Si quis parentes occiderit, aut verberaveris. ei initioni vel accusationi, quae insertur haeredi- damniso obsolvatur os forticulo Iupino, se eis ligne us, praestitutum est quinquennium quanquam pedistis inducamin , m in carcerem da ui ibi
regulariter viginti tantum annis crimina extin- tantisspersi dum paretur em eas, in quem conjelius sumitur . Q. A L cornes. deueari alio Senatu in pro Mentem praeipite M. Hoc supplicio pria
consulto facto etiam Augusti temporibus Le- mus parricida assectus est Romae Publicius Mal-pido& Tauro coss. de quo in I. 1 3. feodita an- leolus, cum matrem interemisset, teste Livio lib. no sequenti. ut verosimile est, post factum s. t 8. Et in Rhetoricis ad Herenn. Malleorus justa consultum Silanianum. Fuit&pinea, cum am- l eatus est matrem necasse, ei damnato statimsolii ubi geretur, an de servis. quibus libertatem testa- l lupino os obvolutum et , dum culletis, in em commento desinctus sit seget, idem quod de ext ljectus' venetem deferrerer, compararerQ. Postearis iuris esset, aliud S. consultum sinum, -- Cn. Pompejus consultigem tulit ab ejus nominerone xx .R L. Pisene Coss ut apud Tacit. videre Pompeiam appellatam, qua sancitum , qui patrem, est Annae. quod Pis ianum dicitur in i matrem, avum, aviam, fratrem, sororem, &c. 18. S. C. Pisonians f. de S. C. Siaaniam. quo caue iocciuerit, e usse dolo malo id factum erit, suatur de his quoque servis, qui testamento manu- i UcιAsfueris, issesnsisas erit, virgis sanguineis missi essent, perinde atque servis, supplicium sumendum. ι. 3. . x s. f. eis. Et Mulus in dis. IV. 8. eodem quoque s. Cc cautum addit, ut, splena obnoxius servus venissia, quandoqu/----
re profuisum cutius jassetur. Quod genus se plicii cum usu esse desiisset Constantinus revoca
250쪽
Et merito ad inhumanum hoc crimen vindicandum sin cujus Austores nullam poenam statuisse sertur Solonem, quod crederet nullum mori lium tanta immanitate suturum, qui vitat lar auctores vita privaret Imp. in usum revocavit culeum & bellias illas veteres. Hinc Cic. de Solone occasone hujus poenae in parricidas constitutae lar- monem habens. oriat pro Sex. Rese. Quanto nostri maiores sipienisust qui quum inteliuerent nihil .sse tam sanctum, quod non aliquando υιolaret audacra, sup istum in parriecias utitare excustarunt: ut quos natura ipsa in oscio retinere non paruisses, ii 'mtudine poena madescia su moverenιών. δε-
honore, quam alia, propterρι fuit, quod semper
Imperatorem antecedere, em a malitιbus Morari consureerat: ut docemur a Solomena lib. I. cap.4. r Pavio Diacono Id. ii .er prudentio lib. I. --
mum caeperit, nondum potui eruere, Huram istivi in nummis aliquot veteri s vias; ex quibus unum ideo ob scutis ponendum curavi, in is forma c--
flet. Pristerea ut infestigant fluuiosi antiquitatum, sub Imperis orastis ei am non Chrsianis, in belu iniud festatumsisse, sciam: me illuci in niammis Cissaris saepe via se, etiam in nummis consulum vivo alteri insistis Golteis , multis annis ame aetatem βι volueram in e eum vivos, atque ita insumen i Cissaris, nominarim in nammo CVMerii Flacci
Ajici. Osuularem, inquit,sapum iami Nonnetiterum an C. Flavii Amisia, item in numina M. ωιaetur hune hominem ex rerum natura sustulisse m l Cornelii Cethul qtii Cos ab V. C. DXCIII. sueripuisse, cui repore ea iam, solem, aquam, terram- ibi fere sus pitis si norum infimo loco apposum qua auemerunt f ut qui eum necasti, unde ipse na- l ba injba litera H les n. Ita vero de hoetus esset, eareret iis rebus omnibus, ex quilus om- l signo Boxhorn. Histor univers Quintior via v nia nata eis uiramur. Et idem de Oras. uuam i teres Romamos post oppressam Rempub. vi ex Cometis es mordia, ador sentati araeimus ae suppli-l iis Taetio in adiis eorum temporum Historicis diacis parrisidarum ' qua nequiquam satis deferta Oe diei, signorum seu ve illorum genera in eastri, Impo' aliquama sentire carpimus. Quid enim tamii se inveni. Nam manipulorum CV equitum vexin comm es quam spiritus vivis, terra mortuis, i la, eohortium gna, legionum aquila, tristis vero marisus Hibias, lutus ejesis. Ita vivum dum exercitus , sive ipsius Imperaroris labarum υιο- possunt, in aurere animam de caelo non queant; ha batur. Res autem quae laliarum a cta est, Mum moriumvir, ut eorum ossa ιerra non tangas; ita ja-lsti temporibtis; Iuliari vera vox ab mis ama, p. Erantur Iuctibus, in nuniuam alluantur ; ita po- to, amenta est. Nam quou recentiores Ialaras 'emo Wieiunium, tit ne M saxa quidem mortui con-acamerant . antiquiores C sarum er Augustorum ales M. Annotat Gothostedus in suis com-l Anain imuines Doram. Rus autem forma haec ment. M C. Theodos lib. I9. tit. Is . hanc i erat, hasta videlicet in apice transversa in simili- legem a Constantino latam, live potius renova- tudinem crucis, auro gemmisque intertexta, cuitam, pertinere ad Africanar quae liberos de more lineae transversae inhaerebat velum, ubi imago im- non una occaso enecabat, vel cultu olim si istitioso Saturno eos immolabat, vel eos expone-peratoris. Nonninquum Ialans quadratum M appensum, quod Labarum diaere, pro vexillo hat vel aliter eos e medio tollebat, in eorum fata fuit, inquit, Alex. ab Alexant Geniis. dire
properando, eui mori Constantinus aliis consti. tuticinibus obviam ivit. Aliud argumentum, quo probatur Christianos non detreciasse necessitate exigente militare, ex Historiis, quae hujus Imperatoris res gestas continent, petcre possumus, utpote quae testantur plurimos in exercitu suo habuisse Christianos , & labarri Christi nomen inscriptum, de qua Inscriptione atque de v
eis Origine variae Scriptorum sententiae. Lab rum autem genus vexilli esse certissimum, qui- iam fuisse dicunt vexillum magnum, Imperat ri praeserri solitum, quod a militibus pene adorabatur. Ita enim Gregor. Naria r. oriat. in δε-lianum. Magnum vexistum, quod simul cum cruce
magnifice in cum insigni pompa durat , in submemetiam, quia laboram solvendarum vim halea, ab eoqiaea ἁ Larinos nomen trahit, principatumque, in ilia asciam, in relιqua omnia vexilia tenet. 'Unde Lips de eruce labarum inter signa militaria Hinc Tacit. annia. D cap. 4. sin tim imagines provexitiis seeula forem, duces imperatoresque ditigerent. Et sueton. in Caligula. cap. Is Arrabanus Parthorum Reae , ira gressus Euphratem. aquilasque si Romana , Caesarumque ι-- ganes adoravit. Ubi vero imago Imperatoris fuerat, nomen Christi supposuisse Constantinum Imperatorem vult Gaiaius noster. Alii crucem. Ego imo, inquit Vir inbilissimus reip. litterar. lumen Cisb. Cuper insuis notis au Lassant. de mors. persecutor. cap. qq. Chri ι nomen facio. Quia Christus,non ainem crux, mundi, vii per globum designatur, sareator est. Ita enim Laciant iust Common ius est in quiete Contani intis, is eortiste signum Dei
notaret in scinis atque ita pratium committeret. Ferit ui jussas est, er transversalitera X. summa capsu circum lexo cissi in scutis notas. CunisTUM N seu Tis notat, id est CN RisTI NOMEN, quod exprimebant per daas primas satur primum fuisse ait. Hinc Cubeius ad tit. cod. detris Ouis litteras, inquit, Vir Am iis Non aliter praeposit. Ialorum. Praeposti, ait, laborum sunt qui magno illi vexillo erant praeposti, quod lvulgo & laborum solutio , sive καμα ιν λυ-lloquitur prudentius contra Symm. Cis uspurpureum gemmanti iratus in aura Sagrabat labarum
m υι, dicebatur , sed rectius praepositi laturum id est C NnisTi NOMEN, CunisTI M legi alii sentiunt. sed placet hic describere quae No Gu AMMA. vid quae ibi plura vir doctissimus de hoe signo habet eruditissimus stewechius. disputat. sunt alii, ut Aicere incepi, qui statuunt Frit, inquit, in exercitu Rom. senum militare, Cliristi nomen non suisse inscriptum, sed crucem quod Iasinum vocara, id signum in multo m ore insignitam signis , quae per coeleste illud signum,