장음표시 사용
281쪽
si, quod plus authoritatis apud viros craves me- i veniant, ideo uenee probanda di laudanda quia eantur, quam oportet quaecunque ab ejusmodi l ab ipsis dicta, sed suia justitiae & tationi eonsen-
authoribus approbamur. Examinanda prius re- tanea, & idcirco sequenda. te monet Author an cum ratione & justitia com l
. Cum vero dictum si, bellum publicum geri non debere nisi eo auctore qui summam potestatem habeat, & ad hujus rei, & ad quae stionis illius quae est de bello solenni intellectum, atque adeo ad alia
multa, necenarium erit, quae sit summa illa potestas, quique eam habeant intelligere: coque magis, quia nostro saeculo viri eruditi, quisque ex usii magis rerum Praesentium , quam ex Vero illud argumentum exsequuti, rem per se haud expeditam multo impeditiorem reddiderunt.
CUm ex argumentis jam adductis belli perendi ju, in societate civili penes eum resulere, quem tuendae civitati praeest, constet, cuique incumbit cura, ut videat ne quid Resp. capiat detrimenti, quo Senatusconsulto olim armati consules apud Romanos,exercitum parandi bellum gerendi potestatem summumque domi militiaeque imperium habebant. summo itaque imperio inhaeret ejusmodi potestas, quia summi imperanti ipso iure imperii eadem incumbit cura. Uerum cognito summae potestati belli publiei gerendi jus tantum tribuendum, disputandi ratio nos ducit ad investigandum, quae sit illa potcstas,& cui ea competit, de qua non consentiunt inter se viri eruditi, ut ex sequentibus patebit.
VI. r. Facultas ergo moralis ci Vitatem gubernandi , quae potestatis civilis vocabulo nuncupari solet a Thucydide, tribus renus
describitur, cum civitatem, quae vere civitas sit, Vocat π, .m- λυν, α. ελῆ, δειs utentem legibus, judiciis , magi)batibus. Aristoteles tres
facit partes in administranda republica , consultationem de rebus communibus , curam legendorum magistratuum , & judicia : ad primam autem partem resert deliberationem de bello, pace, scederibus faciendis ac dissolvendis, de legibus; addit de morte, exilio, publicatione, & repetundis , hoc est, ut ego interpretor , judicia publica, cum prius judiciorum nomine privata intellexisset. Dionysius Halicarnassensis tria maxime notat, jus magistratuum crean- .dorum, jus legum condendarum & tollendarum, jus decernendi de
bello ac pace. alibi addit quartum, judicia: Rursum, alibi adjicit
curationem sacrorum & convocationem comitiorum.
JUemadmodum nulla societas subsistere potest sine ordine, ita nullus ordo in societate Mervari potest sine imperio vel potestate huma-ia, quae societatis arctistimum vinculum est, honinum actiones dirigetis ad commune bonum, e communem salutem, tranquillitatem, ac uti-itatem legitimis mediis procurare adnitens. auare Cicero 3. de tr. sine eiusmodi imperio vel, testate nec domus vilia, nec civatas, nec gens, we hominiam universiam genus Iare, nec rerum M uria Omms , nec ipse miandus potest. Nam eris Des para, Cy έuis obedιunt maria ιerraeque, Crhominum vis jussissuram legis obtemperae. ΡΟ- testas autem quam has et ille qui civitati praeest ci-l vilis dicitur. De cujus origine sup . disputavimus, hic autem de natura ejus disputandi locus erit. Cil vilis dicitur quia ad administrationem civitatis
pertinet. Quamobrem definitur ab Authore , cultas moralis ubernandaei ustatem Vel ut alii, jus summum ac perpetuiam quo persona pia ita, cui ει. udi legitime concessum, omnia, qua ad admin Orsonem l Reipub.pertinent,pera repotest Hac autem administratio sese ad omnia extendit, quoad commu i nem utilitatem & salutem pertinent, ideo uesula
282쪽
suis cancellis includi nequit, quia quam late pa-l do eam quoque ad iudicia. quemadmodum ad tet utilitas & communis salus, etiam summulnimis G sunt ad decernendum de majoribus ac potio imperium sese extendit, nam haec est finis & ribus civitatis negotiis. Quorum in numero tria etiam causa constituti imperii civilis. Aristoteleslhaec ponit, magistratuuin urbanorum creati Lb. q. eap. I . Potit. post explicatas Rerum pub.inem, lepumque tum sanciendarum, cum etiam varias species, tres facit partes. Quarum una,labrogandarum, & Pacis bellique decernendi po- quae de Republica consilitat, comprehendit ar- testatem. Addit tamen his iudicia. Romulumbitrium paci, & belli, ineundae vel dissolvendae insuper etiam sacrorum curam, atque senatum societatis potestatem, tum etiam legum serendarum & abrogandarum, mortis vel exilii irrogandi, publicationis bonorum, & reposcendarum rationum facultatem. Altera ad magistratus spectat, & in magistratibus e duo: primo qua-l legibus non esse alligatum. Sic Tacitus enume-les esse oporteat; tum etiam quarum rcrum ipsis rans Reipub. administranda iura Ad partes equibus
tribuenda potestas , & quo pacto eligendi & modis ad eam diem habitat suerant, usque ad inita creandi sint.Tertia ad judiciarum potestatem per- tum principatum Tiberii, inquite Iam pronum
einet. Horum iurium etiam passim apud Histo- pultica negotia, Cr privatorum maximis, apud ricos mentio. Dyonys Halicar. caeteris magis diu panes ιra falamur: da&ιurque primor suae dis/stincte tria potissimum summi imperii jura enu-j rere , CV in a lationem lapsos cohibebis ipse :
merat, cum in lil. 4. tum etiam ι. s. Cr7. Delmandabatque honores, nobilitiarem ma arum, eia
comitiorum habendorum ratione a Servio insti-lrisudinem militia , se stres domi aries spectam tuta & ordinata sermonem habens, haec tria iuratri: ut satis constaret non alios potiores fui s.. Gatanquant potestatis civilis, in gubernanda Resia cons ibas, sua praetoribusspecies: manorum quo-pub. consistens. maxima & primaria proponitiique magistratuum exercita pote fas, lege)que, si ma-Quippe, ut pauperes ab retum sive Reipub. admi-l Isatis quaestio eximeretur, bono in UM. Me framen-nistratione summoveret, populum Romanum insta in pecuniae vectigales, e terapublicorumhultu quinque classes divisit: primae autem classi, quae t iam societatibus equitum Romanorum vitabamur. ex iis eonstabat, qui maximum habebant ce lSie etiam Suetonius cum ait Tiberium speciem sum, ideoque dignitate & opibus pollebant, to-llibertatis quandam induxisse, conservando Senatum periculorum & impendiorum onere im-ltui atque magistratibus & majestatem pristinum posto eum videret eos id referre alia modo trial& potestatem. Explicat deinde quibus in rebus stitiam eorum consolatus in in iram lentis,proua- consistit summa majestas summumque imperium, risis quadam totius Reipia pote te illas data. Ealcum inquit: Neque tam partium quicquam, ne- vero paerogativa sita erat in comitiis, ubi de ma-lque tam magnum patici privinique nevoli, fuit, is ximis negotiis decernit populus, maxima vero quo non ad P. C. referretur. De vestigialibas ae illa negotia, in quibus sere totius Reipub. pote-amanopoliis, de ex fundis reficiendisque operibus,stas consistebat, tria recenset, cum inquit, Dixistitam de legori ves exauctorando milite, ae lui mea, quod trium rerum, maximarum ill - num m auxiliorum descriptιone: denique quibus rum in sti me necessariarum penes ps in expri- amperium prorogari, aut em ordinaria bella mamsea inlutito arbitriumstiit, Grandi mesi' rarus tam aerei, quad CV qua forma regum Itiuris resis si
domi Dam militia , leges confirmandi vel abro-4placeret. Sic & hodie politici summi imperii iugaridi, param bella ve decernendi. Qua autem ra haec sere enumerant, leges subere, bellitin ratione tae potestas ad divites fuerit transata,videldecernere, pacemque facere, mastistratus mandari iis quae ibidem Labentur. Et apud eundem i. 7.tre, extremam provocationem, fidelitatem & Oh- in tribus hisce juribus summam rerum consistere,isequium recipere , tributa imperare, vectigalia ex oratione Valerii patet qua suadet & Patribus, ut imponere, aliaque his limitia in concordiam cum plebe redire velint, admitten-
z. At si quis redie partiri velit, facile quae huc spectant reperiet
omnia ; ita ut nihil aut dest, aut redundet. Nam qui civitatem regit, eam partim per se, partim per alios regit. Per se autem versatur aut circa universalia aut circa singularia. Circa universalia versatur condendo leges easque tollendo, tam circa sacra squatenus corum cura ad civitatem pertinet quam circa profana. Ars circa haec Aristoteli architectatis. Singularia circa quae versatur sunt aut
directe publica, aut privata quidem sed quatenus ad publicum ordinantur. Di recte publica sunt aestiones, ut pacis, belli, foederum faciendorum ; aut res, ut vectigalia, & si quae his sint similia: in quibus comprehenditur & dominium eminens,quod civitas habet in cives
cogenui, ἐς populum in concionem c nVocandi,
id est comitiorum habendorum rus, tanquam eximia regis munia sibi vindicasse refert Id. a. Adia lieit hisce flammae potestatis tutibus Dion. lib. e a.
283쪽
& res civium ad usum publicum. Ars circa haec Aristoteli nomine generis mλ. 9κ , id est civilis, &, consultatrix. Privata sunt res
controveris inter singulos, quas publica auctoritate dirimi publicae quietis interest. Ari circa haec eidem Aristoteli δεκαοκώ, judicialis. Quae
per alterum expediuntur, ea expediuntur aut per magistratus aut per
alios curatores, in quibus sunt & legati. His ergo in rebus consistit potestas civilis.
QUoniam summim imperium introdii
ctum esse diximus ad securitatem, salutem, ac utilitatem civium promovendam, hine summo imperanti incumbit providere Omnibus mediis, ut huic stat respondeant quaecunque agit jure summi in eum transsati imperii; iure autem summi imperii asit omnia , quae vel ad
gubernationem tum defensionem Reipub. spectint. Illa concernit interiorem civitatis ordinem & sabricani, scit . ut o ua intus bene sint ordinata & constituta& partes bene dispositae: iste
enim ordo consistens in mira partium convenientia totius & consequenter singulorum quoque conservatio est. Haec arcet illa, quae ad ejus destructionem tendunt. Summum itaque imperium est sundamentum quo totius fabrica innititur. quot vero sunt cives, tot sunt partes, quorum actiones summus imperans ad unum N eundem scopum, scit. communem utilitatem & conservationem,dirigendo, illam convenientiam di harmoniam,quae& singulorum di totius securitatem tuetur, producit. Hue jam pertinet imperium summum & absolutum, quod summo imperanti ea adhibendi media concesssse videri debet, sine quibus nequit
subsistere eivitatis structura. Hoc autem imperium consistit in gubernando & regendo civitatem, eamque defendengo. Cujusmodi imperium per se qui em individuum est, verum exercitium quarumdam partium aliis demandare non repu-pnat ejus naturae , dum nihil hac ratione detrahatur imperio, quod principaliter manet penes Principem, sed ejus nomine estis exercitium conceditur, quod idem est ac si ipse exerceret. Impossibile enim est, ut suo loco diximus, sum mum imperantem Omnibus negotiis publieis superesse posse, itaque quemadmodum architectu; in disponendis partibus aliorum opera utitur, manente penes ipsum disponendi arbitrio quo velit modo, ita& summus imperans, ut omnia bene disponantur bonoque ordine negotia publica peragantur , inferiorum quoque magistratuum utitur
opera, sibi reservata ficultate praescribendi quo ordine omnia persci ipsi placet. Et consequenter vel ipse vel per alios regit. Per se autem versitur aut circa ea quae gubernationem spectant, aut defensionem. Atque ea sunt vel universalia vel
singularia consistit quippe gubernatio in Ieaeibtis
condendis, vel mulsoribus constituenuis. Circa universalia versatur condendo leges, easque abrogando tam circa sic ra, quam profana. Ius enim leges condendi concernit universae societatis conservationem & ordinem, civibus praescribens regulam & normam, qua potissimum snis hic universalis obtineri potest. Leges condendo de singularibus quidem negotiis quandoque decernitur , quo respectu circa singularia leges serendo imperantem versari dici posse videtiir, verum qua- tenus potestas legis condendae per se illimitata est, circa quaecunque negotia, quae universalem Reipub. gubernationem spectan Occupata universalis recte vocari potest. Tum etiam singularia, quae vel directe publica sunt, vel privata, verum rei tionem suam habent ad publicum. Singularia,quae spectant gubernationem, scit. interiorem ut diximus, civitatis statum & fabricam ac ordinem, sunt magistratuum creatio , jurisdictio , imperium , extrema provocatio', judicia, censura, collesiorum institutio, publica dicta, quia& a publica authoritate proficiscuntur ac dim nant, tum etiam ad publicum regimen spectant. Privata sunt res controversae inter eivitatis membra & partes, quas dirimi totius interest civitatis ,
ne distrali rivatorum iurgiis ac discordiis, &
partium inter se contentione minetur ruinam ac
interitum. Altera pars summae potestatis cia vilis, ut diximus. consistit in defensione: & vel circa universalia iterum versatur , vel singularia , eaque vel publica, vel privata r circa universalia versatur adhibendo ea media, quibus vel depelli vel praecaveri possit, ne vi externa concutiatur Respin. singularia, circa quae versatur,
sunt, belli indicendi di componendi arbitrium, kegcra ineundi, legatos mittendi 8e recipiendi, exercitus conscribendi, delectus habendi. vel etiam vectigalia imponendi , ut militibus sua possint stipengia constitui. Privata sunt animadversiones in facinorosos, qua maxime ad defensonem Reipub. pertinent Quae per alterum expediuntur , sunt magistratus militares. Oratores, defensores, urbani gubernationem civilem tractant. Quemadmodum & ope . ita quandoque aliorum, qui civilium rerum peritiam
longo usu sibi compararunt. conssilis indiget. Verissimum illud Tacitii Prmeipem non poses
conscisinia cuncta eampleat, nec iamus mentem
tota molis capacem esse. Paulo hic quidem recedimus a mente Authoris a probamus tamen ejus partitionem, atque commode adsum
284쪽
matae capita omnes summi imperii partes&m, i minio eminente, cuius hic mentionem facit Α jestatis jura revocari posse qrbitramur. De do- l thor, supra egimus.
VII. 1. Summa autem illa dicitur, cujus actus alterius juri non subsunt, ita ut alterius voluntatis humanae arbitrio irriti possint reddi. Alterius cum dico, ipsum cxcludo qui summa potestate utitur; cui voluntatem mutare licet, ut& siiccessorem, qui eodem jure utitur, ac proinde eandem habet potestatem, non aliam. Haec ergo summa potestas quod subjectum habeat videamus. Su edtim aliud est com. mune, aliud proprium: ut visus .subjectum commune est corpus, proprium oculus. Ita summae potestatis subjectum commune est civitas , quam persectum coetum esse supra diximus.
nullam aequalitatem possit admittere, aequalitas enim summitatem tolliti Quippe contradict rium esset summum esse in civitate & sibi alium aequalem habere, essent enim duae, ut ita dicam, summitates. Vel summa dicitur, quia major quam illa potestas homini in hominem competere ne quit , quam ut hie ad istius arbitrium & volunt Umma potestas nulla vocari potest, nisi illa, . cistas vivendi us velis. Et a Justiniano, iras Ocujus actus alterius juri non subsunt, & con- naturalis ejus quod cuique facere Abet. Ita ut nemoseouenter irriti redes nequeunt alterius humanae mihi impedimento esse possit ne saeiam quod Ge- voluntatis arbitrio. Summa potestas dicitur, vel qui lubet, stil. jure quod ipsi in me competeret, quia major non datur quam illa in civitate, neque faciendi enim facultas ejus quod libet neeessario etiam ei aequalis. Ea enim summi conditio est ut i omne alienum excludit imperium. Verum bene
em -I -:-- - addit Imperator, nisi quis vi aM lege prohibeatur.
Habet itaque suos limites naturalis libertas quamvis summa, quos transtire vetant leges natum, quibusve etiam in civitate summi imperii jura circumscribuntur. Unde eum Authore concludiamus, quia summus imperans nulli imperio hum I I . t no subjectus est, verum a seipso dependet, pro tem omnes suas actiones componere, & Omnesipriamque voluntatem pro regula agendorum h vires, sonums, ae bona applicare ad bonum pu- l bet, eius actus a nemine irritos reddi posse, quablicum, quia membrum civitatis, & consequen- l summus imperans, quippe quia eo respectu cumher non sui mapis, sed alieni est juris, conferre t civitate una eademque persona est, quod ille vestnetur. Quod si facere recusat, vi cogi potest, imo etiam vult civitas,una & eadem itaque ejus volundi summus imperans in eum animadvertere poenal tas, quamobrem nemo se opponere potest quaeapitali boni publici causa, quippe non solum in i voluntati vel irritos reddere actus, ac sciera m hora & sortuna sed etiam vitam ac corpus impe-l tare, vel eorum exsecutionem impedire, nis ipse;
etium habet, Aede iis disponendi, si publica salus & quod cuique homini nullum superiorem agno-ntilitas id ipsim postulat facultatem. Quemadm i scenti competit ipso jure naturae. Hine nulli nisi dum enim homo in statu naturali sui plane juris, i sbi imperii reddit rationem, ac nullam poenam nullius his universi hujus conditoris arbitrio suta eYtimescit, nisi quae propria sibi dictat meruisseiectus, absolutam habet potestatem in se ipsum & conscientia, ideoque divinam, imo etiam tam bona sua, quorum liber moderator est & arbiter, nam, si judicem haberet competentem qua prinia ita ut ex proprio judicio propriaque nullis legibus ceps, sed sbi ips iudex est quia summus, ideoquenis naturalibus circumscripta authoritate sibi po- impunis in foro humano Hine Salustius Aiati j test resulam & normam agendorum praescribere, ' Prib. Impum qiadlibet facere id et regem .seM de viribus omnibusque ficultatibus disponem, Reνει-φω-esse nias. Ita eadem sumna libertas competit et , qui se d Horat. l. 3. Od. i. Cui convenit quod apud
mo in civitate ornati furitimperio, nam illi veluti I .
scunt periorem. amobrem proprio & aliunde non dependente arbitrio quae ad & salutem ipsus, id est civitatispertinent, nam tanquam unam candemque eum civitate personam constituens debet considerari procurat. Eo enim ipso quo alicui in eivitate consertur summum imperium tribui-
me ipsi idem jus eademque libertas,quam quisque civis habet iure naturae, id est facultas saetendis nes poliente Cr earemonia deorum, quorum ipse int ροι ate sunt reges. Quippe, ut inquit Seneca
este as. 3. reges admonens: Ponita inflaros tumidosque istius uuicquia a vobis minor expavescis; M or Me vobis dominus manarin.
Omne seu rum graviore regnum est. quod cuique de se bonisque suis facere libet, legi- , Quemadmodum vero diximus summi imperantu
bus tamen naturat congruenter,quippe nemo ess-
cere potest, ne illa sibi in quocunque vivat statu locum vindicent, atque snt asendorum ips non voluntatem nullius nis proprio subesse arbitrio, ideo & ipsum tantum eam posse mutare, eandem quoque merito facultatem tribuit Author suoma. Definitur haesiuina a Cicerone libertas,P- cessori, quae antecesioris secta circa quaecunqueo Λ a et negotia
285쪽
negotia, quae publicam administrationem spectant, nec ipsum obligant ad ea praestanda vel rata habenda ; eodem enim iure gaudet, quod antecessori competebati iniquum enim esset si antecessori liceret conditionem successoris destriorem sacere, debitamque ipsi libertatem auferre, quam rationem allegant D. D. comm niter, quando praelatum negant teneri ad comserendum seudum, quod cum nondum apertum esset, ab aniceaebre promissilim erati parenim inparem non habet imperium. Qui enim non potest alicui tollere astum, nee potest ei auferre potes tiam agendi, inquit Bald. c. I. n. 7. qui seu .uar. tenent. Quamobrem Carolus Magnus successores ad non alienandas vel dividendas opes Ecclesiasticis, ut a Carolo Martello consuetum erat, obligaturus, caute adjecit hanc limitationem, ut inquit Arni sis ivr.majest cap. . Qui nostram vel
progenuorum nostrorum votantatem vel exerita hinritari voluerit. Quia enim legem praescribere non poterat, exemplum saltem relinquere voluit.
Aliter sentit omen confis. 24 I. verum non magni sunt ponderis quae adfert. superiorem enim esse oportet qui alteri legem vult dicere I. . g. de jud. quae huic quaestioni optime applicari potest,
eum inquit Paulus: fauicium sol it in vetange eo, qui)udieare usserat: vel etiam eo, qui mitis imperium in eadem jurisdisione habebas, vel etiam sipse udex ejusdem imperii esse coeperit, cujus erat,
'ui judicari jussit. At ui anteceor non plus ha-Duit potestatis, quam succetari reliquit. Eandem autem reliquit potinatem quam rubuit, ergo quoque & liuertatem, qua ii se usus suit, de ad ipsum utendi facultatem transmisi. Hanc autem summam potestatem constare inquit Author in civitate tanquam subjecto communi Aein persona imperantis vel unius,' vel plurium,
prout forma imperii recepta est & instituta, veluti labiecto proprio; quod non eo intelligendum
sensu quasi uno eodemque tempore existerent in Hetate civili duae summae potestates, quinam una penes populum seu civitatem,stera penes eum resderet cui summum imperium summaque majestas delata, quippe cum civitas non consueriri potest tanquam distincti a summi imperantispersena , quoad gubernationem & administrationem civitatis , ita ei nullum i erium nec majestas a majestate & potestate summi imperantis distincta competit, verum potestasoc majestas imperantis est potestas seu majestas civitatis, quia persona eius est ipsa civitas; quicquid igitur ille imperat etiam imperare via
detur universis populus seu civitas. Manet tamen civitas distinctum subjectum a subjecto proprio imperantis . ratione essentiae & existentiae cum ea enim coepit de intermorituruml, itaque
radicaliter in ea consistit, sed acquiescens , Squas civiliter mortuum,.quatenus itaque nullum
imperium imperandi & parendi ordo nis in civitate ac societate civili consistensfrei potest, nam ea fissilata Omne quoque imperium Ee civilis iste
ordo evanescit. Recte civitas vocatur subjectum quenter penes eum restit imperii vis & majesta, privative, sed non necessario, ita ut eo mortuo imperium quoque evanesceret , quemadmodum contingit civitatis seu societatis civilis interitu. Quod manifeste in successoribus Regum aut aliorum summorum imperantium patet, mortuo enim antecessore devolvitur ad successorem imperium, si autem imperium non aliud habuisset subjectum quam persona antecessoris, sane oportuisset cum eo interiisse, quemadmodum fgura hominis morte dissipatur. Societate enim, cujus imperium resedit penes antecetarem, suta lata &dissipata aut distram, unde ad eum pol 'lici pervenire imperium, omne enim imperium referri debet ad subiectum cui imperatur, vel regitur. Itaque successionis continuatio Sc consequenter imperii in eum transati causa civitatis vel societatis in unum corpus coalita existentia, exercendi vero jus legitima successione ab antecess re transmittitur. Lampadius hanc quaestionem ita explicate Forma etibusque imperiae sentiaris, inpubjectum adaquatum , non est Monarchaa, vel
Aristo alia, vel Democratiis; sed forma hastina
accidentales, subjecto tantum communa iusserentes. Etenim Respub. separatim Cr unum in paucos in
multos potes hamo dominos: qui quidem subjecto
exilemia dierunt, non vero actu esse M. Pol 'as igitur essemitaster toti Reipia. inhaeret in subj cto adaequato , extra respectum unius vel pluriam.
sitis respectu majestas rem dieitur andiu bitis, non quidem risione obiecti, seu pote ιιs occupas in rensia in ramis. is incommuni sub mexistentia , proas res in Rei l. geren dιτι--nem velspeciem recipium, ira maiestas potest in diseparaιDμbjectis consi re. Ipse Author hanc suam
doctrinaiti exemplis illustrat lib. 2. p. 9. g. 8.cum inquit: perium, quod in Rege et in in eapiate, manet in popuIo ut in toro, cuyus pars esca,
put . atque adeo Rue, fi elictus est, aut Russo milia emincta, jus impera i ad populum ridie. Non definis delere pecuniam popuIus Rue sibi imposito, quam Isire debes. Est enim idem populvis,
G- dominatim retinet eorum pia populifueram, imo Q amerium in se retinet, quianquam iam non exrricandum a corpore, sed a capae. Quemadmo dum civitatem concipere nequeamus sine ordine,
ita nec sne imperio itaque ubi civitas ibi R imporium. Sic quoque nullum imperium sine civit te propter necessariam illam intersese relationem, quippe eum una st origo Meausa asterius sne qua
non, ut Philosophi loqui amant, ita quoque sibi
ita cohaerent, ut nulla ratione separari nequeant,
scit. essentiae, vel etiam existentia, sed quidem existendi modo. Reiicimus itaque divisionem
majestatis quam nonnulli excogitarunt, rea Iem de personalem, atque ab ea quoque Auili 1 is mentem alienam esse putamur, quamvis non nulli contrarium statuanti Saepius enim jam diximus, dum cives transferant maiestatem Aesummum imperium in eum quem tuendae sociotati praeesse volunt, nullas sibi imperii vel majestatis partes reservare voluisse, quia Me repugnat naturae summitatis, ut ita dicam , de consequenter
majestatem non potest dividi in Reatim de Per
286쪽
alem, quasi illam populo sibi retinuisset, alteram transtulisset, quod absurdum; nam quemadmodum populus eligendo sibi principem ratione administrationis cum eo ita coadunatur, ut una duorum sit voluntas, ex duobus una persona quasi sormatur, & una consequenter utriusque majestas, unum idemque imperium; verum qumniam in exercitio summi imperii potissimum maiestas ejusque jura & vis conspiciuntur, hinc quasi proprium S distinctum subjectum summus imp
rans videtur, cui a multitudine in unam societatem coacta illud abdicative ratione exercitii, ut ita dicam, eoneessum& delatum est, manente tamen ipsa essentia majesatis penes subjectum eommune, qualis est civitas, eique inseparabile intaret non semper actused potentia RecteBoecter in notis suis
ad h. I. cim cavitas majestarem E. G murium pleneo proprie contulit, ad in quod transtudii provocare nequis: qu ne Iam nonsuum,nis potentiab e in eveneiam in transis me expressum aut designinum: in
cum is maritis, eis citra heredam manetionem do
nes 'tim civitas summam potestatem resere volti emouo irrevocabili. Haec potentia in omni casu quo usus imperii transsati finitur reservata civiutati, quia naturaliter civitati tanquam subjecto suo inseparabile inest. Verum commode ejusmo
di potentia maiestas dici nequit, nec aliqua pars ejus, sed potius aptitudo ad recipiendiim transa tae majestatis usum ejusque jura, inhabili redditu subjecto eius proprio in quod collata. Si vero dictam doctorum divisonem admittimus, dicendum videtur, hoc nomine venire mauestatem realem, & consequenter proprie majestatem non esse. Non autem neeesse est, quia aliquo casu imperium revertitur ad populum, duplicem majestatem excogitare , non magis quam ut fingamus
in servo imperium reale, imperio domini pers nati eontradistinctum , ideo quod extincto sinelia rede domino imperium naturale, quod quis que habet in seipsum . nanciscitur. Obectionibus, quas excogitarunt, qui in contrariam semen tiam adducti sunt, respondet Beeset. .is. Deo. ad quem lectorem remittimus.
2. Excludimus ergo populos qui in alterius populi ditionem concesserunt, quales erant provinciae Romanorum: ni enim populi non per se civitas sunt, ut nunc quidem eam vocem sumimus, sed membra minus digna magnae civitatis, quomodo servi membra sunt familiae. Rursum accidit, ut plurium populorum idem sit caput, qui tamen populi singuli persectum coetum constituunt: neque enim ut in naturali. corpore non potest caput unum esse plurium corporum, ita in morali quoque corpore; nam ibi eadem persona diversa ratione consilerata caput potest esse plurium ac distinctorum corporum. Cujus rei certum indicium esse potest, quod extincta domo regnatrice imperium 'mi 'ad quemque populam seomm revertitur. Sic etiam accidere potest, ut plures civitates arctissimo inter se scedere colligentur, Ac faciant λ:j.
--- quoddam, ut Strabo non uno loco loquitur, neque tamen sin- I. Q i.
gulae desinant statum perfectae civitatis retinere: quod tum ab aliis, 'tum ab Aristotele etiam, notatum est non uno loco.
CIvitates, quae alterius ditioni adjectat, quatis
erant provinciae Romanorum', superi rem agnoscunt, hac appellatione non veniunt. Verum veluti sngulare aliquod membrum istius civitatis vel Reipub. cuius armis devictae
summum quod habuerunt imperium iure belli coactat suere abjicere, & alieno sese biicere, emdem modo quo quisque civis subjiciebatur curitati sive ejus principi, antequam in alterius p puli ditionem concessissent. Definit enim Si
unius de antiq. jur. Provisc. Lb I. cap. I. provinciam , regιonem, quiam aut armas devictam,
aras quocunque modo in potestate radiatam, popu- Itis Romanus mesistrasus suo Amini Danaamsu
jecit. Quod vero plurium populorum idem caput esse potest, qui singuli persectum qxtum constituunt , exemplo nobis ect potest vinum illud Aramplum Hispaniae regnum, quod sus pellatione
tot regna atque regiones complectitur, quae
lim sngulae tuos habuere dominos & principes,
iam vero uniuspurpuram adorant & sceptrum v
nerantur diverso tamen titul , & secundum p culiaria cujusque regantur jura , quod non immutat summi imperii naturam, sed tantum do minandi eiuracterem. Huic exemplo aliud addit Authoris quando plures civitates arctissimciscederis vinculo inter se colligatae, quamvis sng lae perfectum coetum constituant, unum tamen corpus efficiunt, ut quondam Actaei, qui liter per civitates veluti per membra essent Irisi, unum tamen corpus di unum habebant imperium ; singularumque urbium pericula mutuis viribus FG-
287쪽
pulsabant teste Justin. lib. 3 ς. eap. r. Qualem l L. Quippe notandum non unam esse summam regiminis seimam imitandam commendat Polybci potestatem, unumque imperium, quod omne, lib. 1. 38. Non multum ab ea disseri poederata' quibuscunque in negotiis venerari di sequi ne Belgia nostra, in septem quidem civitates divisa, cesse habent, sed in iis tantum, quae scedere quo quae sngulae persectum coetum constituunt, i unitae, expressa, ut communi consensu&impe- verum unum tamen corpus habent, unamque I rio peragerentur, , quicquid circa ea ab omni efficiunt rempublieam, di arctissimo unitatis in- bus esset actum singula tenerentur exsequi ester se colligatae vinculo, ad communem defen- approbare, in caeteris sibi sua quisque jurati suinia
sicinem tuendam communibus viribus, &com- mam potestatem reservavit, unitate restricta ad muni consensu publica quadam negotia tractan-icertos fines.
3. Subjectum ergo commune summae potestatis esto civitas, ita ut jam diximus intellecta. Subjectum proprium est persona una pluresve, pro cujusque gentis legibus ac moribus. apud Galenum libro sexto de placitis Hippocratis & Platonis.
MErito tandem concludit Author summam i sona veluti proprio subjecto una pluribusve eonia
potestatem civilem, cum in civitate tan- sistere. quam subjecta communi, tum etiam in per-l
VIII. 1. Atque hoc loco primum rejicienda est eorum opinio, qui ubique & sine exceptione summam potestatem esse Volunt populi, ita ut ei reges, quoties imperio suo male utuntur & coercere & punire liceat : quae sententia quot malis causam dederit, & dare etiamnum possit, is et , penitus animis recepta, nemo sapiens non videt. Nos his argumen L. . tis eam resutamus. Licet homini cuique se in privatam servitutem poss- cui velit addicere, ut & ex lege Hebraea & Romana apparet . quidni ergo populo sui juris liceat se uni cuipiam aut pluribus ita addicere, Grit o. ut regendi sui jus in eum plane transcribat, nulla ejus juris parte reten-φ 'I' ta Z Neque dixeris minime id praesumi: non enim jam quaerimus, quid
in dubio ptiesumendum sit, sed quid jure fieri possi: Frustra quoque
afferuntur incommoda quae hinc sequantur, aut sequi possint: nam qualemcunque formam gubernationis animo finxeris, nunquam in commodis aut periculis carebis. Aut haec cum illis sunt habenda, aut it cum his mittendusiunt, ait Comoedia.
Fovethi Author discillimam, jure summi dam de sanctitate summi imperii civilis histe. VI imperiss quastionem, verum status conti scommentariis inserere, quae alia occasone de hae versae, quem nimis generaliter proponit, adeel-imateria disputavimus, sed fortasse in paucorumtos quosdam rasus restringendus. Neminem eo manibus veriantur. Ex illis autem , quae de origi arrogantiae processisse mihi persuadeo, ut statue-ine societatis&summae potestatis civilis sup. an ret, Misae in Me exceptis, summam poιe remincitavimus, perspicimus illud essἡ introductum ad 4sp.ρου, sta in es reges, quoties ampnia s- --lincolumitatem & seeuritatem generis humani ti uruntur caerene er punire tierat. Ita potiuss&ad depellenda ab hominibus innumera pericula Proponenda qudistis, an liceat quibusdam in casi-i3e tollenda insinita incommoda, quibus in statutius civibus, vel populo regem. Uel summuminaturali suo arbitrio viventes eram obnoxii, imperantem, imperio suo non ad tutelam & utili- quamobrem humani generis interest ne illud tetatem civium, sed in eorum perniciem ac detri-imere violetur, S improborum hominum libidimentum abutentem, imperio eum exuere vel ni exponatur. Quemadmodum olympi cacumen alio quocunqne modo punire & coercere. PlacetLPoetae semper quietum esse ηunt, propterea quod an trium ad Authoris argumenta, quibus resutat altius sit, quam ut eo ventorum tempestatum- .pimonem, quam primo loco descripsimvi, quae- i que vis perveniati ita majestasia summa potestas
288쪽
eorum qui Rempub.administrant sublimior atque excessior esse debet, quam ut surentium & perditorum quorundam hominum, qui societatis licisses sunt pestiferis salibus & improbis conatibus concuti aut labefactari possit. Verum quemadmodum ad securitatem&conservationem humani generis summum imperium introductum est,' summo quoque imperanti incumbit, imo tacite cum subjectis suis pactus videri debet, ut eo uteretur convenienter isti fini, qui in causa suit, quod
dus,ut inquit Cicero. id est uterque suos habet ii
mites, ideoque nee ius nitum eii imperium, nec infinita obediendi Obligatio, sed circumscribitur procuratione 3e tutela Reipub. Optime Cic. r. Q. Omnes qui Reipub. praefuturi sunt, avio Matonis
praesta teneant unum, ut tirilitatem cιυium se tuearitur, ut quaecunque 'unt is eam referant obhι commodorum suorum. Alterum, ut forum corpus Reipa. curent, ne, ὰum partem utiquam tuenItiν,
reliquas deser aer, ut enim tutela, fie procurru o Rei in civitatem homines coalituri imperium, quod pus. ad utilitatem eorum qui commisistim, non auquisque habebat, summum cum in se, tum etiamteorum quabus commissa est, gerensa est. Nam, ut ait liberos & bona, in unum pluresve contulerunt, Ammianus, Imperium curasalutis aliena est. Hu-
ut scis. satis ampla&valida hac ratione esset arma-imano itaque generi perniciosissimi eiusmoditus potestate, quae sufficeret ad arcenda ab iis illa principum adulatores, qui eorum quotidie auri- incommoda, quibus depellendis in statu naturat bus insusurrant, adeo insolutum esse summum snguli impares erant. Propria itaque securitas imperium, ut quicquid agere libet liceat, illud S sui conservatio suit causa impulsiva quare un, que civibus sis iustumque esse, Deos summum nimi consensu summa potestas civilis suit inusi rerum ipsis dedisse arbitrium obsequii tantum gi ducta. .Fquum itaque ne vertatur in meam perni- l ria relicia subsectis. Indura dura habendas ιciem quod pro salute&propria conservatione in- Rex quis ocis. Ita ut nullo praetextu cives coer-troducere volui. Niala enim juγιs raria aut aequit 1 cendi principem habeant facultatem sbi reservaris benignitas parisur, ut quaestauriserpro πιιιιιMel tam , & Obedientiam summis imperantibus de- hominum miraris sunt, ea nos duriore interpre- Jbitam recusare queant. e quum inque antipιum rasione contra ipsorum commodum producamus ad reaeum imperium feras. Cives enim non sunt conseveritatem, inquit Modest. I. as. 1. de u. lsuerandi tanquam suppellex Ze accessorium est niam itaque omne imperium voluntate & con-iquod principis, de quo pro lubitu disponere pos- sensu humano introductum & constitutum est, i set. Contrarium quippe eertissimum ex origine natura enim alteri in alterum imperium non de- i & constitutione sumprae potestatis constat, prinfert quia omnes liberi nascimur de nobis invicem l cipem esse proi 3opulum , ut eius. salutem aequales , ergo nec imperii nec parendi Obliga-l utilitatemque cra et ac tuetur, ut jam 3ietum, tio latius patet, quam verosimile in , vel psi& prolixius a nobis .isputatur iustulat. d. s-rius recta dictat ratio transferentem extendere vo-lctitaresummi imperii civilis. Qua neglecta a Prin-Iuisse. Atqui propria conservatio & secutitas i cipe in propria saeViente viscera, civitas sibi consu- causa fuit impulsiva eonstituendi imperii, ergollere potest quacunque ratione, ut fecerunt Roma- eam negligendo in tyrannidem degenerans & in i ni, dum Tarquinium propter tyrannidem sum-m exuerunt imperio expuleruntque. Sic etiam Athenienses aliaeque nationes summos imperantes abutentes imperio eo privarunt non solum ut videre est apud Justinum s. 3. Liv. s.
s. sed quandoque gravius in eos animadverterunt, ut imperatorum testantur Historiae. Verum, ut ibi annotavimus, adhibendae sunt cautiones multae, ne temere de inconsulto ad extrema perveniamus, cuncta sunt pria tentanda remedia, antequam ad violenta perveniamus, patientia, admonitiones, preces. Prudentis enim est Isvis iniuriae patientia desungi, adeoque potius detegligendo in tyrannide
ciues seviens totamque Rempub. Geserens, non
publicum, sed privatum exercet imperium, quia destituitur consensu civium a quo omne imporium publicum de summum derivandum. Quamobrem non aliter considerari posse videtur quams Mutare Reipub. membrum, subjectum imperio , quod, quia eo indignum se reddit, ad transferentem revertitur ipso iure, &eonsequenter ciuvitas in eum tanquam communis salutis hostem,
unde sngulorum pendet conservatio & securitas, animadverti posse videtur ea poena, qua ipse visummae potestatis potuisset punire delinquentem aliquem e civibus in Rempub. Ex quibus x L l jure suo aliquid remittere, quam ilico causamariasmum esse perspicimus principem qua princi-tripere summam majestatem pedibus conculcandi pem, id est potestatem summam habentem, nun-jsumma enim dignitas non inter Divos collocavit quam a civitate, vel populo coerceri, vel puniri principem, eumque ab erroribus, quibus homi- posse, nam eo ipso repraesentat civitatem , quae Nines obnoxii, immunem praestat, quamvis Rex ipsa secisse videri debet, quod summus egitim- sit, attamen homo natus, ideoque nihil humani ab perans, itaque queri non potest de injuria sibi illa- eo alienum. Hinc condonanda quaedam etiamta, vel se male ab imperante tractatam, ideoque sbii injusti a principe admissa humanae imbecillitati. potestatem vindican3i injuriam arrogare verum i Quippe cum imperii mutatio saepissime Rempub imperio abutens, id est cum luculentis & luce et i multis periculis & incommodis involvit, ei se tioribus iteratis factis aperte testetur se tyrannum pissime immedicabile vulnus insigit lento gradu ideoque communem hostem esse, ipso jure exciditi procedendum ad eam, adhibita omni cautione &principat quia destituitur consensu, nemo enim prudentia. Illudque Taciti saepe in memoriam re propria authoritate in ilium sibi arrogare potest vocandum lis. q. M'. cap. 7 . Quomodo fretii-1mperium propter rationes statim dictas. Quem itinem avit nimios imbres, er cetera narura maia.
289쪽
tia erum d ec iam nes, sta neque hae continua, i admodum enim nemini eompetit jus in semeto' meliorum interventu pensamur. Examinemus ipsum gravi as quid consulendi, ita nec popuIuxiam Authoris argumcnta, quibus populo nullum sus habet sese evtinguendi, aut atrociter in pr omnino jus esse probare nititur regem imperio prium corpus saeviendi, unde in regem quoque male utentem puniendi aut coercendi. Viti non potest tale jus transferre, quamvis contradimus autem an recte procedat argumentum a posse cat Pusendorsus, quod maxime miror, nec ipse
ad esse; quippe cum hic agamus de jure summae quoque sbi constare videtur, cum inquit, utilipoteitatis civilis in persorias & res civium, quo- eni- rapi jus extinguendi pe8tilum asseruerar. Ergo usque sese illa extendit, seit. num ita absoluta& non adeo absolutum ei tribuendum imperium, infinita lit, ut summo imperanti ea abutens aure cui nullo in casu resisti non possit, quid si qum
suo utatur, de consequenter a civibus nec coe Jdam gentes herili imperio obtemperare cogata
ceri nec puniri possit. Nihil certi desinit Author, tur, quibus omnis coercitio summi imperantis it dicens cuique homini licitum se in scrvitutem da-slicita videtur, e usmodi exempla probant quidein re, ergo & populus aliquis liber potest se cuiuiquid de facto obtinet, verum non quiὰ jure piam uni vel pluribus ita addiccre, ut omne pla- oportet vel potin fieri. Huic adde quae paulo an ne ius, quod jure natura & eivili in se ipsum ha-ate de origine & causa summi constituti imperii
buit, transcribat in summum imperantem. Con- annotavimus. Fateor vix aliquam posse excogita-
cedo euique homini sese in servitutem addiceretri gugernationis formam ab Omni parte beatam potuisse, verum mihi persuadere nequeo, illam in atque perfectam, quaelibet habet sua incomm servitutem addictionem posse tollere jura natur ida, sed optima suae urgetur minimis, & proptelia, quae cuique conservationem & dilectionemJrea non adeo sol sciti esse debemus cui pareamus: sui imperant, ita ut nemini eo elat sicultaslsive unus, sue plures summae rerum prae snt, sciviendi in se ipsum, ergo de illam facultatem sese nunquam incommodis 8e periculis administratio in semitutem addicendi non potest alteri quoque vacat. Verum eo non probatur ejusmodi guber- tribuere; S consequenter non omne omnino jus nationis sermam homines voluisse inducere, vel ει imperium, quod quis habet in se conferte in etiam de iure induci posse , ita ut talis Rei- alium ea lege, ut, s dominus crudeliter in se saevi-ipub. status inductus & revera existens. non pos-ret ipsi non liceret se vel tueri ,vel imperium he-sset a populo jure everti, licet ex libera voluntaterile alaiciendo in libertates securitatemque anlin eum consenserit, quia ejusmodi constitutio serere. Praeterquam quod tamen noluissetipso jure improbatur. & consequenter quia in s r- non tantum prasumendum rario constate vi-lmus nequit formis & Reipub. ejusmodi status addetur ex tenerrimo illo amitre Ac studio se conse Inumerari, qui civibus tam durum servitutis juvandi homini innato, unde omnia quae sibi noci-lgum imponeret, ut quaecunque incommoda &tura videntur declinat naturali quodam impetu,lpericula potius perserre deberent, quam aliquo appetit vehementer quae sui conservationi inservi- in casu de potestate principis judicare, eamque inre arbitratur. Huic etiam accedit quod servitus estitolerabilem abjicere, vel eoercere. Ex ratiores maxime odiosa, utpote naturae homini, quainibus te causis summi introducti imperii statim libertatem summo habet in pretio & vitam juxta: ductis contrarium apparet, ius quidem regen- aestimat, admodum repugnans, magis restrin-ldi in summum imperantem transcriptum, id est genia favore libertatis quam extendenda, itaque civium viribus & sonis utendi ad salutem&se- in casu dubio semper praesumendum hominem curitatem conservandam, & imperii majestatem necessitate exigente se in servitutem addicere co-ltuendam, verum neutiquam jus illud compre- actum id sui conservandi secisse causa, de conse-lhendit potestatem absolutam, ita ut quicquid libetquentet iuri ae libertati suae tantum detraxise,lliceat principi exequi, de consequenter omnia quantum ea postulabat. Quamobrem neutiquamsincommoda & pericula, quibus principis iniqui- eius intentionem & mentem interpretari debemusitas& malitia causam praebet, aequosnt perseren- in ejus perniciem,quasse in servitutem agdicendoida animo , eiusmodi absolutum imperium de- absolutum domino concessisset imperium, ita utistituitur consensu populi, ideoque nee talis pa- etiam quibusque malis ae injuriis se aisciendi ha- tientia est in obligatione, non est igitur legitima heret facultatem. Ex quibus perspicimus, nequelaum gubernationis ac haec forma, a populo in- iure , neque etiam libera voluntate hominem stituta vel approbata, sed injusta dominatio de se posse in eiusmodi servitutem addicere, ut nihil l imperii usurpatio, quam coercere & quacunque plane juri N imperii sibi reservaret. Et eonse-iratione in meliorem mutare licet civibus, subquenter idem quoque dicendum de populo libero i cautione supra descripta, scit. summa exigente ne- regendi jus in aliquem transcribente. Quem- eessitate.
a. Sicut autem multa sunt vivendi genera, alterum altero prinstantius, & cuique liberum cst ex tot generibus id eligere quod ipsi placet ; ita & populus eligere potest qualem vult gubernationis formam : neque ex praestantia hujus aut illius formae, qua de re diversa diversorum sunt judicia, sed ex voluntate jus metiendum est.
290쪽
Uemadmodum varia sunt hominum inge
.nia, R diversae inclinationes, iraciue quinque tibi habere cupit atque eligit quod desiderio suo di inclinationi maxime convenit, unde di versae vitae agendae & instituendae rationes, tot etiam diversae Reipub. species & sorinae, non quidem ab initio, sed lapsu temporis propter variam& mutabilem hominis naturam introductae, d rivandae sunt, a quibus variae quoque regiminis
denominationes petendae. Aliquando enim unus Rempub. administrat, nonnunquam plures, non vero Omnes imperii gubernacula in gerantur. Aliquando omnibus civibus ejus cura incumbit. Unde aliud impcrium Monores eum, alvi Aristocraticum, aliud Democraticum denominatur. Omnium vero & vetustismarium, & optimum, l* persectissimum, abstracte, ut Logici loqui amant, consideratum, nulla habita ratione subjecti, cui inhaeret, ouod eo sapissime abutitur, est imperium Monarchicum, uando unus fulminat Iupiter,& uniu, tisama iuntur, ius veneramur majestatem& purpuram adoramus, nobis obedientiae relicta gloria. Persectissimum & eonsequenter merito optimum diueitur, quia coelestis resiminis est imago quaedam Naemulatrix, cum&noe universum ab uno regatur Deo,nec regi posset aliter.Quamobrem illud regimen Veteres cetteris imperii formis praeserendum existimantes, summum imperium uni tria huebant Iovi. Hinc Arist. lit. primum maximamque diminum regnum appellat. Quia autem Optimum, ideo etiam cum ipso humano genere introductum , cuique patri familias concessiim in similiam ejusque m Dra; unde Homer. Naris dat m eo uibus auisque leges. Vix enim ita commode haberi potest illa animorum ad unum eumdemque finem conspiratio, ubi plures imperium tractant, propter varia hominum ingenia & multorum male composita saepissime desideria. Quot
homines, tot sententiae, quas in imum consensum
cogere hoc opus, hic labor est. Inde saepissime dis sensones gravissimae, discordiae, rixae, bellorum
intestinorum causae, quibus incommodis mederi non possianius nisi unus constituatur dominus, unus Rex, ut exclamat Caligula apud suci. cap. 2.
Cujus illustre eetemplum esse potest Respub. R mana, quae exactis regibus, discordisseivilibus S bellis intestinis ac optimatum factionibus adeo misere concussa atque distracta suerit, ut si sese ab
interitu vellet vindicare necesse haberet ad eandem gubernationis formam revocare, quam Romulus
Neipub. initio imposuerat. Non potest RGp .seri multorum imperiis apud salust. Et apud H
mer. Multorum impersum haud bona res, cuiusmodi incommoda eum providerent mortales, videntur in excitanda societate civili eandem regiminis Armam, quam natura cuique patri fam. tribu rat, introducere voluisse. Arbitrantes eam maxime humanae naturae consentaneam, quae ei erat corranea & quas innata. Cui convenit illud Arist. 3. Potit. Hanc ob causam Regum se olimρο-
testari traritant, quia rarum erat in venire viros mutios viriureprae antes. Verum summa imperii cupido, tum etiam injusta Regum ac Princi pum dominatio in causa suerunt, ut etiam aliae sermae gubernationis introductae sue int, qui-bii, saluti & securitati suae populus melius consultum fore putabat, de quarum Praestantia multum disputatur, deque ea diversa diversorum sunt judicia. Mihi videtur ea praestantissima atque optima, qua populi utilitas di salus potissimum aseritur & procurari potest, atque
ad eius gcnium optime accommodata,eamque libi eligere velle atque elegisse semper populus praesumendus. Quae licet aliis non videatur optima, putat tamen quisque ceteris praestantiorem, quia inclinationi magis consentanea. Verum recte A uthor monet illam praestantiam, quae secundum varia populorum ingenia varie quoque aestimatur, nobis non posse neque debere regulam esse
juxta quam judicamus de jure summi imperii ,
quam late patet, verum metiendum ex voluntate eorum qui illud introduxerunt. Atqui illud introduxisse patet , ut securitatem & salutem suam conservarent, atque tueri postent adversus omnem vim & injuriam, ergo non est praesumendum aliquem populum eam sibi regiminis sormam eligere voluisse, quae summo imperanti adeo absolutum in sese dominium & imperium tribueret, ut negligentem communem salutem &abutentem imperio saeviendo in subiectos, & innumeris malis ac injuriis eos assciendo, sbi non esset jus & facultas propriam defensionem suscipiendi, eumque non tanquam legitimum princμpem, sed injustumd ominatorem & tyrannum
coercendi quibusvis mediis : quod si saltem de
facto non seri posse videatur, quia sortasse omne omnino imperium in illum transtulerunt ita ut etiamsi abutatur imperio aequo animo perferre debeant, quae inde in se redundant incommoda , de iure tamen seri potest & consequenter etiam de facto, non obstante ejusmodi absoluti imperii delatione. Quippe adeo absolute neminem a se imperium abdicare posse vel voluisse mihi persuadere nequeo, & miror viros sana mente praeditos in contrariam opinionem adductos. Imci& absolutissimum quod stat potest imperium
omnem abusum vetat, quia imperium abuten nullum exercetur imperium, quoniam non ad male utendum, sed bene populus suum in principem contulit imperium. Regere se populum gehere
Rex meminerit, perdere velle autem non regere est; verum illud misti non stricte sed latissa
me extendendum diximus,ne licentiam demus h minibus novarum rerum cupidis saepius innovania
di imperii, & violationi summae majestatis, quae lancta esse debet inviolabilis, causam praebea-