장음표시 사용
301쪽
II. Longe aliter quam de Atheniensium republica rex ipse Theseus apud Euripidem loquitur:
parere domino civitas uni negat:
'x ipse populus annuas mandat pices Honores huic, issi M.
Nam Theseus, ut Plutarchus explicat, belli tantum ducem & legum custodem agebat, caetera par civibus. Hinc factum, ut reges qui populo subsunt non nisi improprie reges appellari dicantur. Sic post Lycurgum, magis que post Ephoros constitutos, reges Lacedaem niorum reges nomine, non re fuisse dicuntur Polybio, Plutarcho, Cornelio Nepoti. Quod exemplum secuti & alii in Graecia. Pausanias
ri ι-μο- Argipi jam olim aequalitatis . ubertatis amantes regiam potestatem in minimum redegerunt, ita ut Cisi ibis ac posteris praeter nomen regni nihil relinquerent. Talia regna negat Aristoteles constituere propriam speciem g bernationis , quia scilicet partem tantum faciunt in republica optimatium aut populi.
Vae Regni Attici iura fuerunt non facile
est deseribere, quum multa regnorum genera fuisse tradat Aristoteles. Notandum vero Reipub. genus non semper fuisse populare, sed euam plane regium, cuius Author Cecrops, qui etiam & urbis, quae postea summi imperii sedes atque domicilium fuit, conditor est. Quod Τ seus postea in populare mutavit,concedens populo Atheniensi Iibertatemn suis vivere legibus per mittens , qui se non regem, sed belli ducem & legum custodem flaturum reliqua vero permissurum populo pollicitus est. Ita ut imperium illud regium maxime fuerit imminutum. Atque refert Pausanias Atheniensem ei vitatem, iam lupost res, as Medomari .icta sunt, magna parte potestatis spoliasse, er ex regno redegi se ati impresumres
renius rarionibus a saetiam, deinda coit ne uti decem a os tu ipsum continuarent. Ita etiam Lacedaemoniorum Respub. non semper eodem mo
do gubernata suit, sed diVersa diversa temporibus ejus sormavit. Initio monarchicam suisse sunt qui opinantur , regesque liberrimam & absolutam habuisse potestatem, nullis quod constat i sibus alligatam vel adstrictam tamque Reipub. tormam durasse feribunt ustiue ad Horaclidas, Proclem & Eu0sthenem Aristodemi filios. Postea ab initio Heraclidarum usque ad Lycurgum
difficile desiniri posse scriptores tradunt, qualis forma Reipub. imposta fuit. Regio imperio vix
dici posse videtur gubernatam, quia non ab unius arbitrio & nutu pendebat, sed duobus ejus ineumbebat administratio, uterque tamen Regio imperabant nomine. Postquam vero Lyeurgus a cessi ad Rempublicam multum deRegia potestate detractum atque imminutum, ita ut qui tum Reiagium obtinebant imperium, nomine magis quam reipsa Reges dicendi videantur. Nam non suo sed plane alienci arbitrio publica administrabant negotia, a/jectis ipfs senatoribus, tae quorum auia thoritate & consensu vix quicquam gerere per missi erat. Magis adhueimminuta regia potestas constitutis Ephoris a Rege Theopompo centum& triginta exactis annis post Lycurgum , quae Plutarchi opinio magis vero consentanea videtur, quam Herodoti & Xenophontis,qui ejus initium an ipso Lycurgo repetunt. Priorem Opinionem confirmant ea quae de Theopompo apud Valer. Max. lib. q. legimus. Atque in Theopompa quaque Spartianorum regi moderat oris testiminium reddamus ; eum nimias instituisset ut Ephori Laeetam ne crearemur, ita futura rura potestati oppostri. Demadmodum Romae eonsulara imperia mi. piis. sum Ajecti, at vi isti uxor dixisset, id egisse illam, e stiis minorem potestatem reti aerei r nti quam , inquit, sed diuturnιorem. Optime quadem ea demum est 'umia tuta, qua virotissuis siru mo dum
302쪽
dum impamι. Theopompti, igitur legitimis regnum aliud esse obstrictum administrationem juxta conia incidis constridienus , quo Iavsus a Iuentia r lsentum imperium transserentis, qui populus est, ιν ιι, hoc propius is benevolent m cavsum ad- ad communem salutem & tranquillitatem conia i movit. Verum notandum haec exempla non pro- vertere atquedirigere , relicta & permissa liberabare quod Auilior probandum suscepit, stil. shm-imediorum, quibus potissimuin eam consequi pos mum neque vere regium imperium dici posse quodlse arbitratur summus imperans, utendi eaque adhi- populo aliquomodo subjectum est,cuiusque actus hendi ei dispositione & albitrio,ita ut nulli niti s alterius subsunt judicio. Quippe& nos idemst ibi eorum reddere rationem teneatur, quae univer- tuimus: verum aliud est subiectuna esse populi iudi- salem illam gubernati nem Reipub. S dictum scio quoad ea, luat curam & Reipub.iaministrati inem consequendi spectantia adhibere in animum nem spectant, eorumque rationem reddere alii ota induxit, vel jam adhibuit. Quae ad usum imperii ligatum esse, vel sine alterius non posse exequispertinent nullius iudicio subjecta sunt nis pro- consensu, &ita cum populo partiri imperium: prio, abusus vero a transserente corrigi potest.
t r. Quin & in populis qui perpetuo regibus non subsunt exempla videmus quasi temporarii regni, quod populo non subsit. Talis erat potestas Amymonum apud Cnidios, & apud Romanos Dictatorum
primis temporibus, cum ad populum provocatio non esset: unde Dictatoris edietum pro numine osservatum ait Livius: neque usquam ullum nisi in cura parendi auxilium : Dictatura obsessam vim regiae po testatis Cicero.
Imperii jus atque latitudo non metienda extem- imperium deserebatur, summum tamen pro eo potis longitudine, sed ejus habendi &e2ercen- tempore imperium e2ercuisse certissimum est, dedi modo. Hinc quamvis dictatori ad sex menses quo statim latius dicendi nobis erit occaso.
13. Quae pro contraria sententia adseruntur argumenta, caseiv re dissicile non est. Nam primum, quod afleverant cum a quo ali quis constituitur esse supel iorem constituto, verum dumtaxat est in 'ea constitutione cujus effectus perpetuo pendet a voluntate constituentis; non etiam in ea quae ab initio est voluntatig, postea vero effectum
habet necessitatis: quomodo mulier virum sibi constituit cui parere semper necesse habet. Valentianus Imperator militibus qui se Imperatorem secerant, postulantibus quod ipsi non probabatur, respondit: Ut me ad imperare lum diobis eligeretis, in pestra situm eratpotestate, o milites: nom. at post Iram me eiustis, quodpetistis in meo est arbitrio, non pestro. Vobis tuam quam subatis competit parere; mihi qme facienda fiunt cogitare. Sec nec Verum ibi, i.
ex quod assumitur, omnes reges a populo constitui: quod exemplisliatrisfamilias advenas sub obediendi lege acceptantis, & gentium bebo devictarum, quae supra attulimus, satis intelligi potest.
&pra iam diximus quae annotari He possitnt. pellere ea in commodae, quibus in natura statu eri Notandum autem hane Authoris solutionemipositi sunt. Quoniam autem satis validum es- non enervare vim argumentorum qua ad sen-lle nequit, nis voluntates singulorum voluntati tentiam nostram confirmandam adduximus. Et ejus subjiciantur, quem tuendae societati prese- revera Author hic nihil statuit, quod&nos non cerunt, ut iis posset uti quandocunque judica- statuimus. A nobis demonstratum est,ubi de causaltet necesse ad communem salutem & securita- eietatis civilis ejusque sabrica disputavimus diem tuendam , hinc nemo potuit shi resere eam non posse consistere, nisi summo constitui die ficultatem declinandi quod ipsi faciendum imperio, quod valeret a civibus arcere atque de 'injungitur a summo imperante, nec ipsi incum-
303쪽
bit examinare num utile sit societati quod impe-iobedientiam,& quicquid imperatur impigre eYkratur, qtia si faciendi vel non faciendi quod im- cuturum, summamque veneraturum maiestatem, peratum est a sua voluntate penderet. Huic li-sejusque sura adversus quoscunque defensurum, Dertati renunciavit jam membrum civitatis Quidit di illibata conservaturum, modo utatur imperiope si cuique eam facultatem sibi reservasset siti a suo ad salutem de communem utilitatem securita potestas non penes imperantem esset, sed penes j temque tuendam, quia lege imperium accepisse populum atque ita iudicandi, & de utilitate man-lpraesumi debet summus imperans, ideoque seo torum, quae sibi exequenda imponuntur, ius de- lligas te eo uti convenienter transserentisprbitrio clinandi vel exequendi ea, prout ipse arbitratus;Hae praestationes ab utraque parte implendae, quin erit communi saluti consultum sore, vel non ha-lneuter suo fungatur officio. Quid si vero summus bebit etiam quivis e populo vel quisque civis idem l imperans omittit praestare quod debet utendo ira stituet sibi ius competere, atque ita corruet to-j pcrium, non ad salutem communem tuendam, sedia civitatis fabrica, de ad pristinum relabetur st j populum tyrannide opprimendum, frustra subie tum naturalem, qui status belli dicitur. Del 'ctionem de obedientiam exigit a civibus vi summitioni enim imperii necessario inest tanquam n l in se transati imperii di pacii interpositi, quippe cessarium consequens renunciatio liberiatis non adimpleta conditione a sua parte, corruit de iuris quod cuique competit superiorem non ab altera parte obligatio, semetipsum exuendo agnoscenti, quia sine ea nulla summistio volun-l qualitate cujus intuitu ips obedientiam praestaretatis concipi nequit, sine submissione omnium t populus adstrictus est. Quo conlisit ut populus
voluntatum sumina potestas nequit depellere iterum recuperet imperium, quod unanimi consensu in summum transtulerat imperantem , de imperans tanquam pars ejusdem civitatis subiici tur toti tanquam privatus. itaque & hoc etiam casu non potest locum habere, quod dicitur su-quisitas, ut terrore earum voluntates omnium ad periorem esse debere constitutum constituto . unum eundenaque finem reducere queat. Ex qui-iquia ipso iure imperio sua culpa excidit , qu bus perspicimus necessario ex ipsa societatis con- niam descit consensus trans lirentis abutendo stitutione summique imperii natura defluere il-' imperio, ergo non amplius tanquam superior, sed tam subjectionem absolutam voluntati summi privatus consderari debet, quia imperio desti- imperantis, ita ut quicquid ille imperat sine mo-l tutus , & consequenter se ectus universitati,ta si exequendum, quia nihil praesumitur injun- quamdiu eius membrum manet. Falsum itaque gere, quin utile eommuni societati fore iudicave- l cum Authore statuimus allegatum illud auioma. cuius arbitrium ipsi soli competere voluitiquod de magis confirmatur exemplo mulieri qumala de incommoda, quae statum naturalem c mi tantur. Id cum fecerint singula membra, i, bet ille, in quem imperium contulerunt, tantas vircs ac opes ex voluntaria illa subjectione sbi ac- populus eo ipso , quo sese ejus voluntati subjecit. Itaque recte Auilior statuit voluntatis quidem fuisse in civitatem coalescendo summum aliquod imperium conserte in alterum . sve
unum, sive plures, proprii quoculuisque habebat limperii propriaeque libertatis jactura, cujus v
luntatis esset pro voluntate Omnium, Verum ne
cessiatis est, postquam iuri suo renunciavit populus & omne suum imperium in principem tris tulit, ei subiectum esse, eiusque sequi volunt tem. Nam contradictorium est sese sub eeisse imperio alieno . & tamen se subiectum non pratendere ei in quem omne jus transtuli, euiusmodi subjectio est neeessarium consequens Omnis summi imperii. Verum observandum
hule summissioni de delationi summi imperii. ut
dicere incepimus, annexum & tacite inesse pa- quamvis sibi maritum constituerit,ei tamen parere necesse habet L subiici, nee maritalem potestatem potest abiicere. Quippe non potuit non ignorare qualis apud se viro nubentem proveniret conditio, eo itaque ipso quo se matrimonio conjungit , videtur etiam voluisse talem ipsi tribuere potestatem, qualem leses deserunt; voluntatis quidem fuit virum s bi eligere, verum ei nubendo necessitatis est tanquam suum maritum agnoscere. Verum 3e in altera parte uir obligatur sua maritali potestate non abuti ux
rem crudeliter habendo, quin se subtrahere posis trivi imperio & sui iuris seri. Maestus autem
eo casu non consideratur tanquam maritus, sed
iniquus di crudelis hostis, vel tyrannus. Quippera maritus utens maritali sbi competente pote-ate, ea nunquam potest privari. Quod alterumctum, mutuam obligationem pariens, quo pro- argumentum attinet, ad illud quoque responsummittunt cives vel populus omnem subjectionem& n. 6. hujus s.
I 4. Alterum argumentum sumunt ex dicto Philosoeliorum, regimen omne eorum qui reguntur, non qui regunt, causa esse paratum: unde sequi existimant ex finis nobilitate, eos qui reguntur superiores esse eo qui regit. Sed nec illud universaliter verum est, omne regimen ejus qui regitur causia esse comparatum, nam quaedam regimina per se sunt regentis causa, ut dominicum: nam servi utilitas ibi
extrinseca est & adventitia: sicut Medici lucrum an ipsam medicinam
304쪽
non pertinet. Sunt alia regimina mutuae utilitatis causa, ut maritale.
Sic imperia quaedam esse possunt comparata ad regum utilitatem , ut quae victoria parta sunt, &non ideo tyrannica dicenda sunt, cum tyrannis, ut quidem ea Vox nunc intel ligitur, injustitiam includat. Possunt & quaedam utilitatem respicere tam ejus qui regit quam ejus qui regitur, ut cum populus impotens sibi tuendo regem potentem imponit. Caeterum non nego in plerisque imPeriis respici per se ut, litatem eorum qui reguntur: & verum este quod Cicero post Herodotum, Herodotus post Hesiodum dixit, fruendae justitiae causa reges constitutos. Sed non ideo consequens est, quod illi inserunt, populos rege esse superiores: nam & tutela pupilli causa reperta est, &tamen tutela jus est ac potestas in pupillum. Nec est quod instet aliquis, tutorem, si male rem pupillarem administret, amoveri posse: quare & in rege idem jus esse debere. Nam in tutore hoc procedit, qui superiorem habet. At in imperiis, quia progressus in infinitum
non datur, omnino in aliqua aut persona aut coetu consistendum est,
quorum peccata, quia superiorem se judicem non habent, Deus sibi ν curae peculiari esse testatur, qui ea aut vindicat, si ita opus judicet; aut tolerat in poenam aut explorationem populi.
NIbit vero aequitati & rectae rationi magis
consentaneum misi videtur , quam Omne imperium eorum causa qui rcguntur introdu
ctum puto satis manifeste constare ex iis, quae de oristine societatis&eausa summae potestitia civialis hucusque disputavimus. Diversi imperii h bendi &exercenat modi qui ex diversis ejus acquirendi jure gentium approbatis titulis Originem habent, non tanti hic sunt ponderis ad demon
strandum, quorum intuitu omne regimen com
paratum est, quam quidem primam ejus constit endi causam, & snem illud introducendi prim rium. Quemadmodum enim voluntaria stitimissio
est eausa imperii eivilis, ita & submissioni causium
praebuit sui conservatio, consistens in acquiren-Jdivitiis, eo magis ad utilitatem eorum debet videri discum ad vitam degendam rebus necessariis, tum i inservite imperium dominicum, quam ipsu, etiam utilibus & securitati inservientibus. Quic i domini causa comparatum. Quamobrem iureque enim in se ipso experitur acres simulos naturae illicitum existimo serimm , postquam eap- ad libertatem naturalem conservandam , id estotus est ac se dedidit occidere, de jure naturat hae in sui plane iuris nullius proprio arbitrio subj xre ita Arisoteles I. Polii. cuia imperat e pineactum vivere, ita ut huic nemo facile renunciet,isalutis asa conjungitis, nam quod morer via re nisi intuitu maioris consequendi boni. BonumJrtest narura, imperas Cr Aminasin narura, quia hoc fisisse annotavimus conservationem sui, &lamem i a potest corpora facere, parri in Barin consequenter ea quoque constituti imperii causasel servus. Quare domino inserea luem con eis. eiusque finis est. Quippe natura omnes liberos, Sic etiam potestas maritalis introducta a natura in& idcirco aequales nasci aliis argumentis quam utilitatem & defensionem mulieris, quae statu quae rationis lumen dictat probari opus non est, naturae propter inaequalitatem & iudieiis acumi- ita ut alter in sterum nullum habeat imperium, ne & virium mensura matibus Ionge inserior sese verum ex consensu transferentis derivandum, tueri adversum horum astutiam atque etiam vim unde neeessario sequitur omne imperium, &re-s& potentiam nequeat. Cujusmodi imbeeillitasgimen eorum , qui reguntur , non , qui re-Jin causa fuit, ut apud Romanos in perpetua tutegunt, causa consiturum. Priscipes ranaram sunt'la suerint constitutae. Sic etiam imperium victoriasve
l a Dis inlituri, non quidem ut propria lucra quaeram, sta in comm-em ripias Miltiarem praeω- rem , inquit Thomas. Sed hoe axioma non universaliter verum probare Author eonatur adducendo ejusmodi regiminis exempla , quae regentis potius quam eorum qui reguntur introductum probare videtur, cujus generis Dominicum.
eius primatius finis est utilitas Domini, servi ad
ventitia tantum & extrinseca. Sed direndum videtur servi potissimum servandi causa tacito P dam gentium consensu introductum. Quis e
ex eo appellati, quod imperatores eaptivos vendere, ac per hoc servare nee occidere solent, quan
to vita praestantior est quibuscunque opibus ae
305쪽
siVe bello acquisitum utilitatem quidem victoris si ive regis eatenus spectant,quatenus sui imperii fines adjectione subactariam gentium ditioni suae dii
tat, aerarium auget,modica victis imponendo onera, verum non eum in finem haec colliguntur, ut in proprium vertat lucrum, sed communem salutem
re securitatem tuetur, in qua & eorum qui bello devicti sunt populi utilitas quoque versatur. Ve- rum, ut statim dicere incepi, hi modi acquirendisiimmi imperii in causa quidem sunt, ut illud de lfacto magis ad utilitatem acquirentis quam sub- ljectorum tractetur , verum disputandum hie est
quomodo moderari debeat jure naturae & recta dictante ratione. Recte vero monet Author, quamvis ponamus verum esse imperia respicere per se utilitatem eorum qui reguntur, non tamen ex eo
sequi populum esse rege superiorem. Quippe utilitatis promoventa & tuendae causa populus Omne suum imperium transtulisse in principem Aiximus. Ergo eo superior esse noluit, quia perspiciebat hoc modo luat utilitati non fore con sultum Quamdiu itaque summus imperans boni principis sungatur ossicio, populo tanquam in seriori nihil niη obedientiae reliqua gloria, nullumque sbi jus vel imperium competit in consututum, sed eum serre necessitatis est. Contradictorium quoque est, ut aliquis velit superi rem constituere qui in se justum imperium exercet , & tamen ipse superiorem esse velle in con stitutum. Optime Pusend. Id. 7. cap. s. de jur. t.Crgens. Atqui aliquem eon'ιtuis in stipsum,sis qui impersam alteri in se eo eri, non magis eo su
perior manere potest, qκam ciem eidem eouem tem
pore imperare Cr parere. Optime hic applicari potest exemplum pupilli atque tutoris,in cujus utiliatatem quamvis tutela reperta, tutori tamen non secus atque summis magistratibus in cives com
petit potestas in pupillum , scit ad tuendum
eum qui per aetatem te ipsum defendere nequit. g. I. inst. de tutes, quemadmodum itaque tutela pupillorum gratia constituta est , & consequenter ad utilitatem pupilli tota reserenda , ita procu ratio Reipub. ad utilitatem eorum qui comminsi sunt, non ad eorum quibus commissa est, ge- lienda est, quia nihil aliud est, quam tutela plu
rimorum in unam societatem atque ccetum con
spirantium hominum, constituta, ut diximus, non in gratiam administrantis, sed civium, unde S sCicerone tutelae comparatur Reipub. guberna tio. Idem itaque jus observandum in procuratione rerumpulit . quam in gerenda tutela, quia eadem utriusque ratio. Unde quemadmodum tutor res pupilli male iam in Irans amoveri potest, itaque quoque summos imperantes ad privata commoda, est propriam utilitatem quaecunque agunt reserentes, publicam vero utilitatem totum 'ue Reipub. corpus deserentes, imperio &admini liratione privare non a ratione alienum
est. Nihil hic obstat quod hoc in tutore procedit, quia superiorem habet, nam magistratus hie s cit . quod ipse pupillus ante iudicia constituta, vel alius ejus nomine, ex jure tamen pupilli in tutorem facere posset, non qua tutorem, id est tuitorem , sed malum administratorem Offcio tui ris male fungentem , id est defensonem pupilli negligentem, ideoque non ex aure superioritatis, ut ita dicam, sed defensionis naturali iure ipse ompetens adversus omnes injuriam sbi, vel quoad personam, vel bona inserentes: idem jus populo in principem suo ossicio non fungentem,
non quia superior principe qua princeps , scd qua
privatus, cuius superior est ipse coetus, in quo consstit summum imperium tanquam sua origine& principio, ad quod etiam naturaliter reverti debet, snito illud exercendi alteri delato jure, quod contigit vel ipsa dispositione transserentis, ut in regnis temporariis, vel ipso jure vel facto imperantis, eo vel se abdicantis, uel culpa sua indi gnum ficientis , male utendo in perniciem civium suorum , quia, ut diximus, eo casu destitutus consensu transferentis ipso jure excidit imperio & etiam facto suo quatenus male administrando huic causuri prebuit. Quomodo intelligenia
dum quod dicitur Deum judicare de principibus.
diximus adn. Io huyus 5. Cum enim nihil contingat quod non a divina pendet & profluit providentia eaque dirigitur, se ei quoque attribueniadum quando reges ob sua peccata & maleficia in populum,& subiectos admissa de solio deturbatur. idque vel per alienigenas, vel etiam ipsos cives suci jure utentes. Quemadmodum dicit 'bova per se reges regnare, quanquam interveniat hominis dispositio , ita & per eum judicari eodem sensu dicuntur, quamvis illud judicium ab ipsis etiam civibus exequatur. Quod si sub ecti tolerare tyrannidem malint, quam suo jure uti, divinae quoque adscribendum summae tolerantiae, sed ex eo non metienda summi imperii inviolabilis sancti tas , quasi eum nunquam possent coercere suta
11. Optime Tacitus: quomodo sterilitatem aut nimios imbres, es caetera naturae mala, ita luxum vel arantiam dominantium tolerate. Vitia erant donec homines , fed neque haec continua, es meliorum interpentu pensentur. Et M. Aurelius magistratus dixit de privatis , principes de magistratibus , Deum de principibus judicare. Insignis est apud Gregorium Turo
nensem locus, ubi is ipse Episcopus regem Francorum sic affatur: Si quis de nobis, o Rex, justitia tramites transcendere potuerit, a te corripi potest: si vero tu excesseris, quis te corripiet S Loquimur enim tibi, fedsi Polueris, audis: se autem nolueris, quis te damnabit, nisi is qui se pronunciapit esse iustitiam ' Inter
306쪽
sella iam nes nastuntur, huyus jussu CP reges constituuntur apti iis, qui in illis btemporibus ab ipsis regnantur. Sensus idem in constitutionibus quae dicun- ri a ditur Clementis ;-s meis isν ἡ χ ρο- , regem timebis, ' η' gnarus a Domino electim. .c o M MENTARIUS.
ron praecipiti, sed lento gradu ad imperiis mutationem procedendum supr. admonuimuS , quoniam ea saepe multis periculis & incommodis obnoxia, ideoque deliberandum prius num praestet tolerare potius imperium, quamvis tyrannieum , quam illud mutando imminentibus periculis Rempub. exponere. Quod si me
tuenda maiora incommoda ex coercitione ty
rannis, propterea quod eam saepissime bella intestina, civiles 4iscordiae excipiunt, quibus nihil
Reipub. perniciosius utpote quae ejus interitum saepimine accelerent, evenire potest ut prae sentem satius videantur aequo animo perferre iniustam dominationem, quam in pejorem Reipub statum incidere Hinc tritum ill :id praestat aliquod habere imperium, quam nullum; nullum autem imperium habetur, scit. effectu, ubi inter Wrannum & cives de eo certatur. Quod contingit quando in eum animadvertendi sibi ius vindicant cives. Quod itaque ex Tacito Author adseri a gumentum, consilium, i ve admonitio, non praeceptum est, cujus hahendam rationem quoties in ejusmodi infelicia tempora incidit Respub. nisei .ibus suademus. Suo non semper jure utendum , verum de eo potius aliquando aliquid remittere sapientiae est, incommodi majoris declinandi causa. Nihil enim perfectum, nihil ab omni parte beatum,homines omnes nati sumus,qui Lque suis urgetur vitiis, itaque qui vitia odit, homines odit. quemadmodum socium diligere hominis officium est, ita & perferre ejus debet viatia , quemadmodum cetera naturae malae Ita senecavi constantia sapientis. eap. 9. Omnia itaque is patitur, ut hiemis rigorem, e r intemperam riam caeli, is smores moriosiue Crerim forte a
eidentia. Et C. cero apud Dion m tib 34 Qua
emenerum, tiariqs m mmios imbres aut grandinese enise rari ob itiam mandate. Et idem senica. Si fori unis i tirias moderare ferit quamo magis ha-
mιnum potentium , quos sicit fortuna vel ut Christianum loqui oportet,summi Jel ovaeo manus esse. Quemadmodum itaque mala, quibus justissimus peccatorum ti criminum erga sanctissimam suam majestatem commitarum vindex Deus, homines peccatores affici vult, aequo perserenda animo; ita etiam inius a tyranni dominatio, tanquam divinae vindictae essectus, patientia aliquando defungi d bemus. Verum eum non adeo manifestum num Deus ad puniendum ipsum imperantem, vel populum, injustam illam gominationem introcluci permittat, ut aeterno suo decreto satissat, nisi nobis revelata sit 3ivina circa ejusmodi tolerantiam voluntas, videtur patientia ea potius voluntatis: quam necessitatis esse, & consequenter non eripit
populo jus & facultatem naturali jure sibi ac- quiuiam
16. Nec obstat his quae diximus, quod populi interdum puniti leguntur ob regum peccata: non enim id eo evenit, quod populus regem qui non puniret, aut non reprimeret, sed quois vitiis sus tacite saltem consentiret, Quamquam etiam sine co Deus summo dominio, quod in vitam necemque singulorum habet, uti potuit in poenam regis, cujus sapplicium cst subditis orbari.
Populum in Regem , qua justum& legitime
imperantem, nullum imperium habere de monstravimus , & consequenter si quaedam peccata & vitia admittit, quibus etiam vulgus obnoxius , ea puniendi facultas soli Deo reservata. Hinc quando leguntur ob peccata Regum nonnulli populi puniti, id non imputandum impunitati, quam populus concessit principi. ejus admissa non vindicans vitia & flagitia. Sed qui se iisdem inquinavit vitiis exemplar principissequens, quippe secundum uituna illud:
i Mois au e emptim totus eomponitur orbis. Hinc Plin. Paneae*r Visaprincipis censurae', queperpetuis, M iamc iurgimin, ad hanc canis ximur , nec tam , imperio nobis opus est quam erie lo. Melius homines exemplis docemur, qua -
primis hoc in se boni habens, qus adprobant, quai praeipiunt, fieri. Et Cic. i. Famil ex Platone, i siuatis in Repub. primipes sum, tares reliqui solent
test, is quod edi nihil contuli. Iam aruem l i
307쪽
non potest, quomodo populus de reruti peccars Regii, quod imprimis istius ι ιι, participare fatuerit,
nili quia regem plectere omalli. Verum iu pro certo hiarimus , peccata regum in se non derivare utiquem
reinum in sussitos, nisi ipse positis quid aes ista
contribuerint . Euripides supplicibus ἡδινῶς ἀ m-
cat Respub. male audiens propter gubernatorem malum. Est 'misione prohib tionas avi panae haut quicquam ι' possum reatum contrahere, quippe cum ipsi tanquam anferiores regum peccasa neque possimi, neque teneamin prohibere aut pin re. Nam uti fa- uias ua in delicta alterius prohibenui obligaris,ex potestare in alterum nomen I seu ex imperιο, quad us alterius actiones dirigenui involvit. Unde mis
que antequam Rex constitiaeretur, ceteri ex ejus fitio teneri par eram, cum aequaris an aequalem non ει-
iabat potestarem ; neque postquam Rex est infirmius. Absurdum quippe, pergit, dicta est, istos,
qui ante imperium in es quem collatum vestir inaequa em κοn habebant potestatem pro imperio acilvιMenter ipsius peccata prohibendι, eandem accepisse, postquam eidem infe Luerum imperium. Sed neque ex isto pacto, quod subditi in regem absolutum imperium contulerunt, peccata regum subditis imputari possunt. Nam dis pacto ampunstarem citoruικon dederunt, sed quam antea ex tibertare n. turali habebiam, ipsi reliquerum, cum alias nulta ra-ι μου imperium summum gerere posset, nisi a poenis humam oret exemitis. Ex hiice perspicimus de quibus peccatis sermo est, scit. quae non evertunt Reipub. statum, vel ad ejus interitum tendunt&in populi perniciem admittuntur, & quorum consequenter puniendorum facultas non est humani fi sed divini in reges imperii. Idque ex eo constat manifeste, quia ejus generis sunt, quae impatii naturali propter aequalitatem inter homines alterius coercitioni vel punitioni non subsunt, ideoque quae non comittuntur adversus publieam humani generis securitatem & tranquillitatem, nam & ea puniendi cuique tanquam membro, &ejus nomine etiam superiori,facultas a natura concessa , cujusmodi facinora a tumino imperante adinissa idem ius tribuunt populo. tanquam incommunis securitatis, di tranquillitatis hostem: non regem summo imperio munitum, ideoque tutum ab omni coercitione populi
IX. T. Sunt alii qui mutuam quandam subjectionem sibi simgunt , ut populus universus regi recte imperanti parere debeat, rex autem male imperans populo sis iciatur. Qui si hoc dicerent, non facienda ob regis imperium ea quae manifeste iniqua sunt, verum dicerent , & quod apud omnes bonos consessum est: sed id nullam includit coactionem aut jus aliquod imperii. Quod si etiam populo alicui propositum suisset partiri cum rege imperium squa de re infra dicendum erit aliquid) fines certe potestati utriusque assignari debuis
sent tales, qui cognosci facile possint ex locorum, personarum, aut negotiorum discrimine.
ANnotavimus suo loco imperium delationi,& acceptilationi inesse pactum mutuam o, ligationem pariens, qua adstingitur princeps secundum mentem deserentis imperio, cujus m deramen populus ei concessit, uti ad salutem communem conservandam & securitatem tuendam , nam eo ipso quo accipit imperium ea mente sibi delatum, praesumitur se obligare volui se quasi expresse consensisset imperium ita moderaturum, ut respondeat exspestitioni & sni quem
sibi populus pollicetur. Qui alia parte omnem subjectionem & obedientiam summo imperanti juste & legitime, id est convenienter dicto sni imperio Gi gelato utenti. Cujusmodi pactum
non subjicit regem populo, nam in ea qualitate nec contrahere nec pacisci cum populo potest, quoniam oua Ber repraesentat populum, &eum eo una eademque censetur persona, ideoque semet ipsum obligaret qualis Obligatio nulluni essectum habere potest, propterea quod eo sese quandoque vult potest solvere. Et consequenter etiam praecedere debet delationem, & acceptilationem imperii, cui illud pactum dat sermam, praescribendo quomodo imperium administrare debeat, & populum ipsi obtemperare oporteat. Ideoque quale & qua conditione ipsi delatum, quid juris populo reservatum declarat. Sed quaeritur an ejusmodi tactum includat aliquam mactionem vel imperii jus 3 imo vero, quemadmodum privatus privatum eonveniendi, & cogen3i jus habet ad illud praestandum , ad quod sese paciscendo mecum oblisavit, post constituta judicia auesitio judicis, in statu uero naturali propriis viribus. Ita & populus sibi tacito pacto acquisivit idem ius, non in Regem, sed innonam privatum,
particulare civitatis membrum. Cum vero supe-Horem non habeat populum, coram quo potest convenire Regem, nec Regem alium quoque quam se ipsum agnoscendum statuit, hic tanquam in naturae statu constituti saepius vi, & armis lis /ilrimitur. Imri s diligenter examinemus naturami ejusmodi pacti, continere etiam videtur subj ctionem,
308쪽
ctionem, quippe cum contrahentes sibi mutuo i quantum pacto comprehensum, ita ut iure se inde vinciamur ad praestationes quasdam personales, i vicem cogere S peciequi possint ad pra standum
non in totum sui juris manent, nec arbitri & quod promissum , subjectus tamen proprie diei moderatores liberi suarum actionum, verum tan- nequit imperans, praestando enim quod debet, eum sui id se ipsos imperii contulerunt in alterum, 'semper manet supelior populo.
1. Bonitas autem aut malitia aditas, praesertim in civilibus, quae saepe obscuram habent disceptationem, apta non sunt ad partes distinguendas: unde summam confusionem sequi necesse en , cognitionem de re eadem projure potestatis, obtentu actus boni malive, hinc ad se rege trahente, inde populo, qualem rerum perurbationem introducere nulli, quod sciam, populo in mentem venit.
Vnum dissicultas hie ab Authore movetur, 'penes quem residebit Acestas judicandi de nitate vel malitia actus. Quippe nec popu-; eam cognitionem potest deserre Regi, neque Rex populo, & tamen ambo pro iure potestatis sibi cognitionem de eadem re vingitare conantur , unde summam confusionem sequi necesse est. Cui etiam accedit, s penes populum arbitrium residere dicamus, in summus imperans imperio abusus si vel non, verendum ne saepissime multa principum facta pro injuriis traducant, quae
nullam injuriae speciem prae se serunt, scis. quod
cum civium non convenit judicio, id tanquam male sicium damnatur,& quemadmodumJupiter sempcr neque serenus neque pluvius omnibus a rideat , se etiam propter ingenii humani imbecillitatem multorumque male composita desideria fieri non potest, ut Reipub. administratio omnibus aeque arrideat, &consequenter occaso praebetur continuis seditionibus iae bellis civilibtis, summumque imperantem si gulis sere momentis
solio deturbandi. Verum revocandum in memo
riam quod alio loco annotavimus, scit. non facile
cavillandum de bonitate aut malitia actuum summi imperantis, ne eo obtentu imperii mutationi occaso detur. Semper praesumitur quaecunque agit ad conservandam communem salutem securitatemque respicere: oportet itaque ex inditiis luce clarioribus constare, se Rempub. & eommunem utilitatem deserere, atque ipsis sectis declarasse hostilem sue drannicum in cives antimum , praeterea non debemus populum eonside
rare tanquam consilam multorum hominum tu
inam, in qua nullus ordo servatur, sed ut coetus
ordine constans, qui, s disputandum erit de jure
imperii & bcinitate vel malitia actus a Rege ad Ls, legitimum & ordinatum modum conveniendi constituere possunt, quemadmodum di ipsi imperandi ordinis authores fuere. Praestimendi autem sunt tali existente casu & necessitate exigente illum constituere voluisse ordinem qui minimam confusionem induceret, Eti maxime ido neum esset ad omnia legitime peragenda. Itaque deliberandi causa an bene , vel male administrata Respub. vel ejusmodi admissa facinora,
quae Principem reddunt obnoxium poenae vel coercitioni, dum etiam qua hoc potissimum ratione exequendum , videtur convocatio populi
eis incumbere , qui dignitatis fastigio principi proximi sunt. Quid si re ipsi hoc declinant, ad inferiores jus illud pervenit, jure devolutionis
tanquam imperio proximos. Praeterquam quod& multa sint subordinata coltcgia, in quae populus tanquam tot classes divisus, quae lingula cogi posis sunt per suum primarium, vel ut hodie vocari se lent decanum, ad deliberandum de publicis negotiis , vel concilium aliquod constituendum cui it
iam euram committere possent. Verum eum sum
mus imperans shi arbitrium & potestatem judicandi de violatione legum & publicae securitatis
vindicans non facile admissarias frui populus conviveniat, nec etiam eorum se submissa rus decretis, saepissme Marte arbitro lis dirimenti,nisi in arbitrum partes dissentientes consentiant, quae est optima litis decidendae ratio, quoniam ea publica tranquillitas non adeo perturbatur, aut Respub. in partes distrahitur, bellaque intestina excitantur.
X. I. Sublatis opinionibus salsis, restat cautiones adhibeamus aliquas, quae vim nobis monstrare possint ad recte dijudicandum cui jus summae potestatis in gente quaque competat. Prima cautio haec
sit, ne decipiamur ambiguo nominis seno, aut rerum externarum
specie. Exempli causa, quanquam apud Latinos opponi solent principatus & regnum, ut cum Vercingetorigis patrem dicit Caesar prinicipatum obtinuisi e Galliae, sed quod regnum affectaret interfectum:& cum Piso apud Tacitum Germanicum dicit principis Romanorum, Dd 1 non
309쪽
non Parthorum Regis esse filium: & cum Suetonius parum ab suisse ait Caligulam, quin speciem principatus in rcgnum converteret: & cum Velle jo Maroboduus dicitur non principatum parentium Voluntate
constantem, sed vim regiam complexus animo.
V Idetur major libertatis siecies sub principe, s apud Romanos non Regnum, sed princimium quam sub rege, quamobrem Augustus im-l Obtinere, scis. Caesares non ut Reges ti domino perium sub principis nomine accepit, ne vide-l sed tantum principes seu civium primos veneraritetur omnem libertatem eripuisse populo. Hinc qui non mores aut fastum vel nomen regium principatus di regnum quandoque opponun-lusurpabant, scd civili utebantur ingenio, impetatur. Diversias ι natura principatus Cr domina-iritabant civibus , quemadmodum pater aut duaelio. Ρlin. Paneae r. cap. 4s. Hinc Tiberius apud praeest filiis, neque se supra cives eskrebanε, nisi Dionem: Dominum e servortim, Imperararem --ivirtute & admiratione, ut hunc locum explieanetitum , principem ceterorum vocabar. Et idem commentatores. Sic de Claudianus Romani im
Plin. Εad m quippe sub prineipe viriMibus pra- perii statum diversum ostendit ab Orientis regni, mi , qua in Iiberiare. Principem esse nihil aliud j de IV. Consita Honori quam primum esse dignitate ac authoritate. Sie S tibi Parthorum stiam fortuna dedis
princeps Senatus. Et Tacitus I. Annae. Non Care puer, terrisque procul veneranris Eois trum tamen neque ei diaetura, seu Principis nomine Barbamus Arsacis consimeret ore tιuras. OnΦιtitam Rempublicam. Et apug Ovidium: Et idem vers ros o domini nomen, rincipis uti tenet. Non tibi irauidimus dociles semire Salos, Quamobrem Galba Pisonein adoptans, Neque, Armeniae δοminatim non te praefecimus oris; hic, inquit, ut in caterisIrat bus qua ruamur, cer Non damus Assyriam, tenvit quam semina , ia dominorum domus, Cr caeteri semit sed amp/- gratem. Glinus er hominibus, qui nee totam servitutem nec Romam, aut euriga diu rexere, re niuriatam dertatemprispossunι Tacit. I. i. Hist. Di- cui nec Tarpanii fasus, nec jura siuerectum illud Pisonis eo tendebat, ut demonstraret Caesaris.
r. Videmus tamen confundi haec saepe: nam & Lacedaemonii duces ex Herculis posteritate, postquam Ephoris subjecti fuere, reges
dicebantur nihilominus, ut modo Vidimus: & veteri Germaniae r
ges erant, quos Tacitus prae fuisse ait auctorita. sita dendi, non pota, ,b. testate jubendi. Et de Euandro rege LiVius, rexisse eum aiustoritate magis quam imperio: & Suffetem Carthaginensium Aristoteles &Polybius βα-έα appellant: ut & Diodorus, quomodo & Hannonem Carthaginensium regem dixit Solinus. Et de Scepsi in Troade narrat Strabo cum adjunctis in civitatem Milesiis posulari republica uti coepisset, veterum regum posteris nomen mansisse regium, & honoris nonnihil.
LΑcedaemonii Duces, quamvis nil nisi no- omnia adminis rasam in quibus Liqui men, Regium Regiae potestatis ipsis eratimomenta erat. Et Plutarch. decιυ. inst. In Sparta . reliquum, Reges tamen dicti. Penes Epho-linquit, Rura Ephoris cedebant, ins quasere ros lumma potems , concionem enim populilliquis civibus publicitus vorabatur, non cessimis, tegebant, belli gerendi & ingicendi jus habebant, neque otiose , sed cursim atque praepropera acceἰ- Pacem rogabant, scedus inibant, exercitum con-liat per oram, parendi civitaιι studium pia se fe- scribebant, annonae curam gerebant, sua scele-arens, honoreque se in eo asci ratus, quod imperiatibus supplicia, & bene de Repub. meritis prae- eivitatis parere alacer viveretur. Imperium ciamia decernebant, & ut paucis eorum potestatem vitatis vocat potestatem Ephororum, quasi pe- describit Pausanias, κ, --δι- των , μα- nes ipsos summa residebat majestas Reipub.
3. Contra Romani Imperatores, postquam palam & sine ulla disi is mulatione regnum liberrimum tenuerunt, Principes tamen Voca
310쪽
bantur. Sed & insignia regiae majestatis in leberis quibuseam civitatibus tribui principibus solent.
inamvis vere regium Romani imperato
.res exercebant imperium, principes tamen
appellari voluisse jam dictum, quia invisum populo nomen Regium. Male itaque Bod in iis de Repub. Io. 8. Romanos imperatores Regiam po- ltestatem habuisse negat, quia principes tantum dicebantur. Regiam plane potestitem habebant, quamvis nec nomen nec etiam insignia Regia b herent. Vid. Suet. in Tib. cap. I . Cr 24. Contra insgnia Regia quibusdam etiam in liberis Rebus p. principibus solent tribui, quamvis non habeant regiam potestatem, ut Venetiarum Duci.
4. Jam vero comitia ordinum, id est conventus eorum qui populum in classes distributum reserunt, nimirum, ut Guntherus loquitur, Praelati, proceres, mihi siue potentibus urbes
alibi quidem in hoc serviunt duntaxat, ut sint majus regis consitum, per quod querelae populi, quae saepe in consistorio reticentur, ad regis aures perveniant; cui deinde liberum sit statuere quod ex usii ipsi videatur. Alibi etiam jus habent de actis principis cognoscendi, atque etiam leges praescribendi quibus princeps teneatur.
Concilia illa, quibus ius de publicis deliberan- authoritate qua constituit, eum nihil tam na-
di negotiis, non sunt ejusdem ubique auth iturale sit, quam ut unumquodque eodem dissoliaritatis S potestatis, multum refert, num rex ipse vatur modo quo colligatum est. Quamobrem eiusmodi aliquod concilium constituerit, illud-lper talem Senaeum imperium absolutum cile non que eonvocat quando de publicis negotiis ad uni-ldesinit. Duas adfert rationes, quae principem ni versam regni seu Reipub. administrationem pem vere possunt ad ejusmodi Senatum vel consilium tinentibus agitur. An vero delationi imperii constituendum, Sam. Pusend. de iur. nisi. gor leae fundamentalis adjecta sit, qua adstringitur de lib. q. cap. 6. Iv. Ut hoc modo sibi caveret, ne publicis negotiis deliberare volens ejusmodi con- l per imprudentiam aut impulsu adulatorum ali-cilium convocare, atque nihil concludere valci quid salueretur minus Reipub. proscuum. 13. vel exequi, nisi consensus ejus accedat. Si Rex l Ut hoc modo importunae flagitationes eludan- ipse constituit concilium, vel senatum sibi elegit, citra cuius approbationem nihil ratum esse velit, habet quidem ejusmodi Senatus non solum examinandi decreta, quae proponuntur Reipub. re istilia, sed etiam reiiciendi sn minus ei expedire visa suerint, jus; verum quia non propria id habent authoritate sed consensu principes, consequenter ejusmodi concilia principem non ulterius
obligant sequi vel approbare quam sbi placet &arbitratur e re sua esse. Quippe non praesumendum principem eiusmodi Senatum constituendo de suo imperio aliquid detrahere voluisse, verum ut eius concilio quoties sbi placeret posset uti intur, dum princeps ipse in speciem indulget quod novit a Senatu restissum iri. Quod vero ad comitia ordinum, sive conventus eorum qui populum in classis distributum reserunt, attinet, isti huc tantum inserviunt, ut snt majus regis cons-lium , ut hac ratione populi querelae, quae in privato consilio saepe reticentur, ad regis aurcs perveniant, qui, iis intellectis , statuere potest quod ipsi ex viii videtur. Iste comitiorum usus, ut Rex eum populis, imperio suo subjectis, qu si in similiare colloquium descendere vide
tur, ut de Repub. in commune consulat, nec non privatorum querelas atque res, ut vere se ha-
arduis negotiis, reservata sibi facultate di liberta-l bent, intelligat citra fucum , quod per suorum te ejus decreta vel eonsilia sequendi aut rejiciendi. fraudes ac dolos plerumque non licet. Igitur mi-
Quippe cum nullam proprio iure potestatem de I a: Iei at i
publicis geliberandi negoriis habeant, nisi domandatam a superiore , dependent omnino ab ejus authoritare, ideoque ampliorem sbi arrogare nequeunt, quam summo imperanti ipsis concedere placet, & consequenter eam vel amplificare vel limitare potest pro lubitu, & etiam concesse latitudinem ipse interpretandi habet sicultatem. Imo totum concilium dissolvit eademni me audiendi sunt, qui regem insta dignitatem facere arunt, conventus habentem, quiὸ enim magis regium, quam ius suum euique tribuere Θqui seri illud commodius potest, quam cum si eultas datur omnibus mala sua & incommoda aequaestus libere ac publice, ubi suco ac fraudi locus non est , exponendi, inquit Micloel Hospitalius Galliae Cancellarius apud II m. lib. 17. Et testatur Grammondus istum comitiorum ha-