장음표시 사용
121쪽
4e curat sui. in ν. s. sui sit de curat . mo. a.
re 1 .s cutis totide admini. atra. e valet. Maata.
stentis Husdem motbi, his uerbis, Fuit haud ignes ius cui se credebat miros ire tragoedos In Medio cutis selibri Uorque theatris: caetera qui artas arremum rem More. . sane uicurus, amabilis hostpes, cimis in Maorem,posset qui ignosiereseruis, Et signo ino non infanire lagenae: set pii rupem,o puteum uisare patentem. Hic uti cognatorum opitas curis ue refectus, Et tu helleboro morbum bilemque meraco, Erreo ad sese pes me occidinis amici, Nynsem lis,ait.caisire extorta uoluptas, Et demptus per uim mentis grati mus error. 22 Proinde lege i a. tabul. iubetur suriosi eorumque pecuniam esse in agnatorum tutela seu curatione, donee sanitatem receperint: ' Coma I pleta videlicet legitima aetate pupillari. Id
ius consilio&opera curatoris, tuendum non
solum patrimonium, mi de eorpus & salus furiosi: exemplo tutoris, qui non tantum rebus pupilli,sed etiam moribus praeponitur. 4 Int test enim reipubI. ne quis re sua male utatur
uersari nisum liberis si iis patiebatur , non ut cognatum, sed ut ridiculis factis, uel bisque oblectamento esset adolescentibus, quema modum solent ueri fatui.' Constare itaque dobet primum de surore, postea eligendi curat res,qui lege i raabul. ijs fatuis & futiosis agnati & gentiles primum dati sunt ex probationibus , de quibus agit lason in I. sutiosum, uercet 7 uerum quis furor, qui testam.sacpol l .QDein
ceps alii quam gentiles di ab aliis Iesibus de
per alios magistratus, quam lex I 2. ta Aul. statueret. Itaque datur curator de pater filio furioso si emancipatus,alimitin enim susticiens curator dicitur ex Patria potestate. Item 5e pi tot non dubitauit filium patri surioso citrat rem dare,si tamen probus sit. Et furiose m tris curatio ad filium quoque pertinet. Pietas enim parentibus, etsi in ita Ditis est eorum potestas,aequalis debetur. Ad matrem tamensurios fili j vel filiae non pertinet iure defenno uerbonorum adminiuratio. petere de patri curatorem dari tilius potessi, si esse nolit. sunt de si atres fratrum de sororum serio rum curatores,qui ad furiosorum successionem ii an Quod de suciosis curatorem quoque cum miletia dandum esse si iasit. Et ita in mente captis 28 tur. ' Dari Spotest testamento patris filio su- nominatim Iustinia. sancijt. Et Caius in fa- illasse curator, exemplo testamentarii tutoris,a tuis. s Nam de istis exemplo pupillorum substi qui non tenetur satis dare, paterno testimonio tutiones fiunt ripillares, ideo dictae exempla-- sum ciente: sed iurare omnia se ex fide sest res. Et otatione Seueri siris, constituti rum. ad utilitatem furios,&ideoo miliai nes quae uerabant distrahi sine decreto res mi- as uentario concludere debere certum est. Dannorum, ad res quoque sutios .rsi productae sui. tur de a praesidibus prouinciarum, di procoriis Qubd si surioso habenti intermissionem mor,bi curator datus sit, perpetua erit cura eius, etsi intereepta de interpolata si administratio. καὶ avius Caesar re rem solitus erat appon re, aetate parius, ut mente lapsis, donee adole-23 scerem uel resipiscerent. Et quia causa istiussulibus. 'Etsi pupillus est clara persina, as natu, ' de a praetore cum disquisitione per iis, cum satisdatione de iurament de inuentati j consectione letum furios, τ de lentibus agnatis: uel ex arbitrio magistratus alii, hoc
ἔ- - I modo etiam cura furiosi de prodigi decerni
curae est furor obseruate praetorem, inquit Vl- 3otur. h Virum tamen uxori mente captae curato planus, oportebit, ne cui temere citra cauis 3I rem dari non oportet. racta est facultas cui cognitionem plenissimu eutatorem det. Quo- que extraneo etiam curandi furios brum peis niam plerique uel sutorem, uel dementiam , singunt, quo magis curatore aecepto onera de z6 trectent. Cuius rei, sunt propemodum infinita apud bonos author es exempla relata:ueluti de Vlyssent tur, qui eum omnium haberetur nas,idque inde luerantur,ut si liberos fultos rum uel alios successuros eum attestatione missa moneant, ut eos curent,illisque negligentibus in domum suam receperint, de necessaria
procurauerint,siit eius successores legitimi. pientissimus,tamen insaniam simulavit,ne ad 32 Dantur d. mutis curatores. sinitur cura sitio bellum profuisceretur, iustamen astum P 33 serum,ubi omnino respuerint suriosi. Scies lamedes detexit,obijciendo aranti Telemachii 3 prudensque praetermisi in hac serotis quaestio. Aelian libet. 11. r. histot. ν sine caris Diog. Lamia
filium, quem ne laederet pater vlyssim aratrum suspendit. sed longe callidius simulando pretse tulit insaniam Meton Astrologus qui eum
Graecorum copiae in Siciliam nauigationem instituerem.Et ipse catalogo fuisse in seraptus, cum perspicue pericula sutura cognouis let simulata insania dimissus est, ut ait AElian. 'Sia mutauit stultitiam Dauid coram Agide rege, ne illo male reciperetur,& supplicium ut de hoste sumeret Solon, ne uel tacendo reipubl.patum consuletet,vel insulendo sibi ii cerer,de tepetenda Salamine, subitam demet tiam sibi simulauit,cuius praetextu, non dicturus modo prohibita, sed Ze facturus erat.' Satis enim omnes exploratum habetit, qu bd sutor
commotionis tempore, iustum putat omne
quod facit. Iunius etiam dictus Brutus, quia commode stultitiam simulauerit ali quin enim prudentissimus de eleganter institutus, quia videret Tullio occis patrem quoq; Be fratrem suum a Tarquinio Superbo occi sum, sibique ueteret ut . Quod ei successit: etenim Tarquinius uere non me milium Gillimam,acceptis eius omnibus iacultatibus, conne. ea quae de diuino sutore quidam tradunt, de de quadruplici eius incie, poetico, mysteriali, uaticinio,amatorio affectu. Nam illos sutores ethnicos non possum alio nomine dicere, quam iii sanos, ct qui si perseuerent, ad gentiles relegati debeant. Nam qui ponsit furorem duplicem, alterum ab humanis morbis, ali eiu ex alienatione mentis diuina, quasi quis extra uitae constitutionem consuetam rapit ut: r cte diuidunt, si furore diuinum pro diuina contemplatione accipiant impetu mentis,qirae se extra humana extollit. Sed gentiles illam diuinam ex insimun putidos suos daemones de eL sectus conuertentes,Apollinis, Dionysi, Musar in Veneris, parum sani mihi uidenti ir, de egere curatotibus, ut pigeat de illotum naenijs hic inter seria disputare . 33 Cum curatore starios, no tutelae, sed negoti rum gestorum ctio est, quae
st etiam diim negotia gerit. P
122쪽
iet 4 Syntagmatis Iuris Universi. pars II.
3 . Produo interdici bonis primm cmraror D. ii debet, a τι ibur, o qui dantur. 6 P oesiit ante inuresctionem bonorum ualide coviruitas ct alienat, postea misime, nec ultima Iuntate quidem. Interdictionis bonorum formiaris Interdici ianis meretrici, luxuriose uiuens p Tutor durus Senatori luxuriose uiuenti a Db
ν τι odigo filio laseretis os pater testamento recte
curatorem das.s Interdici bonis non potes negligenter res suas ta seranti a prodigo. 9 Sophocles Liud Is uacans neglaebat res suas , nee
tamen ideo uituperat M. o Titagus quando potis reuocare conetractus ante interdictionem elor.
1i cita prodia' finitur sanis moribus. i Ffinis uactationi sui serrum, est cura prodigorum: Nam prodigi
parum mentis su et compotes sent, . --α specie quidem&uerbis sapie tes, agemes respia furiosi. Ita enim Pius, ut ait
Vlpianus, matris querelam de filiis prodigis
admisit, ut curatorem accipiant, in hcc uerba. eu novum, quosdam elis mouis Udiba tur ex samoribus compotes esse, tamen sic tractare parramovia ad se pertinentia, ut 1a Iubuenia ureis educatum in Q Iatem. Eligendus itaque erit,
qui eos coit illa regat. Nam aequum es prospicerecet maioribus et s. annis, primo agnati alijsubinde. h Sed in primis bonis interdicitur per magistratum prodigo, ne possit de rebus suis
contrahendo disponere, nee etiam ultima uoliatate, post interdictionem: ante namque potest.Et prodigus etiam talis manifeste ante imterdictionem, potest efiicaciter bona sua ali nate.i Docet id de formula, qua interdi fi bat, quam te it his uel bis Iulius Paulus: Mo ibus, inquit, per pratorem inurescitur bonishqc modo Quando bona tibi paserna habita, quae nequitia tua dioendis, liberosque tuos ad egestium
perducis, ob eam rem tibi,ea re commercio interdis co . Huius ordinis est persona, quae luxurios vivit, cui ut meretrici, bonis interdici potest. Et luxuriose uiuenti, id est, nimium splendideta more nepotum perditorum: quia nonestus modus sequendus est, non immiaerata cuius-6 que luxuria.' Adolescens qui in luxuriam uel meretrices profundit pecunias, similis ei est, ut perdit. y Et Tyberius Caesit Senatori euibam luxuriose uiuenti,tutorem, quas pupillus esset, dedit 'solum olim lege Lectoria curat res dabamur, uel propter lata uia, uel propter dementiam ante M.Antonini Philosophi eductum, nuo ad alios minores datio prorogata est Ex luxuria constat ut egestas rei familiam: hinc nefaria eos lia, ut ait de Catilina Horus, ct Sallustius. Plautus facit luxuriam inopiae matrem,Sic Claudianus, Et luxus populator opum, cui semper adhaerens, Infelix Mmili grusci comitatur uenas. Et pioinde isti ex ic ge a 2. tabul. erant quoque sub potestate agnatorum,S patruum: quod ex Horatio 7 quoque constat, dum ait, Miserinum est reque amori dare ludum, Neque dulci mala uino laut , et exanima, i m tuentis parmae verbera lingua. Atque idem Pelsius exprimit, nucibus facimus quaecunque reliciis, Cum Iamna, tvirum unc ignoscite: no .
b. .et Ladequi iunt sua uel M. . e. q
aut aes alienum siticipi filiarum collocatione adiuuant, aut opitulam tur,uel in re quaerenda uel augenda. Aristot les ' duo extrema uitiosa liberalitatis ponit, v- num in tenacitate seu auaritia,quae non immdit ubi & quando oportet: alterum in prodigalitate,quae ubi nodeeet M plura quam deceat, ct ubi non deceat,expendit. Quando dicendus quis prodigus. recurrendum in ad id quod vulgo solet seri, ad modum,quo vicini eius comuniter silent pecunias sitas dispensare, de similes eius loci uel dignitatis.Et siquis excedere iudiei uisis scri interdicere bonis, ut prodigo potest Interest autem reipubais intervici cito,&curatores dari, ne re se a male utant ut .s
Proinde huiusmodi prodigis primum motibus , postea lege I a. tabul. dc a praetore di alijs dehinc magistraubus, dati sint curatores, lis
nis, de ue M. P l. Iulian . t de mirati sint in P.
m te in i l .deeurit sit. Ec in . furiosum, de te s. hit. xi haenos etiam es Hur,quod au bona ipsa pertinet furi 7 Dat N pater efiicaciter curatorem prodigo iasum faciunt rastumini perinde iraque istis,ac furio lio in testamento, S: eius voluntatem Mut d sis intertctus,ne obligares me curatore pos t. h bet magistratus,viique si filius prodigus h Prodigus est, qui neque finem, neque temptas beat filios:aliter enim, nisi ex causa alia inter- expensatum habet, di bona sita dilacetando & 8 dicit. ' Negligentes rem siram curare, quam dii lipando profundit. Cicero M ait duo esse se uiscensetiae notae olim esset, noxiam tamen nera largorum, quorum alteri prodigi, alteri no habet bonorum interdictionem:nec qui ne liberales. Prodigi, qui epulis de uiscerationise s gligens est, prodigus dici potest. Sicut in s bus,& gladiatorum muneribus ludorum vena Dhoclaragediarum striptore iudicatum,quiitionumque apparatu, pecunias enundunt in liberatus nita filiorum controuersia, qui ei daeas res,quarum memoria aut breuem, aut om- o tutores curatores postu labant,quia stu-nino nullam sunt reliditati. Uberales,qui seis diis uacans, rem similiarem segnitet curaret, iacultatibus aut captos a pi donibus redunci. Iout sic icet ν Curator prodigi, si ante interdissi scipiunt amicorum, aut in ctionem is prodigus notorius fuisset, & contraxerit, potest post interdictionem ad uetas illos contractus restituti in integrum, si iustam ea i I sam alleget, ut quia minor. Finitur cura prodigorum ipse iure, si sanos moles recep
a cura ruentris eum inquisitisne, O si Mea
3 curato uentris bonorum, tum curataris u
123쪽
Viator uetri datur mulie is, id estis nomine, qui in utero matris est, qui alitur alimentis praebitis -- matri. Et ventri quidem ita tu tota magiitratu dari non potest,curator tamen Potest: ' quia persona eius qui in utero est , fatis sub tutela matris est, quia de pars uiscerer eius de portio censetur. ν At curatot bonis necessarius est, ut conseruentur nascituro, qui, quddpertinet ad suum commodum, pro nato habetur. Iiuerdumque curator alius ventris est, ad alimenta uidelicet praebenda matri quae fert partum, ita nutrit: Se alius qui bona administrat.' Datur curator uentri, uel sine inquisitione.& tunc is non satisdat: aut eum inquisiiti neδε satisdat. ' Hermogenianus, inter bono
rum uentrisque curatorem, S inter curatorem
filios,itemque prodigi, pupillive,magnam esse dicit differentiam: quippe cum istis, sellicet curatori suriosi, pupilli,5: prodigi, plena est re
rum administratio: duobus autem superioribus, bonorum &uentris, sola custodia r rum, quae deteriores suturae sunt,uenditio committatur.
1 ciniare datur bovis viventi moriciorum, quando,o p irria Curaetor Anut controuersis aut fore itidis oecom sensu contendentium datur.
3 curatores bonis Avium ab lassibus dati. vando agitur de bonis conseruandis, uel distrahendis, uel uiuen
tium,uel mortuorum, saepe cura- ordatur: uiuentium, ueluti sidebitor solum vertar, & soro cesserit, creditores
eligunt unum, per quem bona distrahantur,ut portio illis qliae ex tedacto sit,ibi satur,' uel ut bona locentur & admini irentur. videlicet applobante curatorem iudice, qui adiri debet acreditoribus,ut constituat ex eorum consensu, uel dissentientibus illis ex arbitrio seu ossicio curatorem bonorum debitoris unum uel pi res. Idipsum in bonis mortui, si hines nolit, uel non possit adire haereditate creditores petunt bonis dari curatorem. i Daiatur & quamuis non fuit, uel si non urgeant creditores, adeon seruanda bona, di ad peritura distrahe da: ueluti si Domini capti ab hostibus,reue ii sperantur: si ea Carboniano edicto ii rum possessio petita sit, de cautio non detur. φEi sie in similibus. Dantur curatores quoque captis de uiuentibus apud hostes, s seposuimunii, ne interim bona eorum fraudibus dissipentur. p
De actoribus & adiutoribus tutorum, vel curatorum.
I Tutoribusqcorvioribus dantur adiutores fur iudum, pro intu eorum lutorum uel curat
a ritores ocuratores cur in latum sui procurata
rem pro rebus D tri non possunt dare, sed adim
rem nisi lite contes Iara. 3 . ector datura tutore cura ore quid ρ Hiet mmdicio. orum turorum 'dolimarum ossicium. Vperioribus persenis curatorum S: tutorum aliae quandoque accodunt aurciliares, addita a iudice pe- lentibus tutoribus uel cuiatoribus, si illi fissicere non queam administrationi: nempe actores seu adiutores, ratione iudiciorum, ' & in locum procuratorum ad lites. Qui periculo tutoruin ta curatorum damur, id est,ut ipsi teneamur pro illis, si male & peri' a tam administrauerint negotia commissa. Explicat autem id Iuris on. Paulus, α cur actor potius, quam procurator hie dicatur in tutela litium curam habens. Decreto, inquit, tutoriι, perichio tutoris actor contiit solet, quotiescunque aut dissula negotiasum, aut Linitas, ara aetas, a tuatitudo tu ris iapostulas: Pompe si infans pulticis fari non posto t procuratorem facere no possis. Et Diocletian. de Maxini nec patri quidem tu toti filii permittit procuratorem creare, sed Meiorem tantum. Iure enim tutor quandiu abest, alium quam tutorem constituere non iri test. Tutores enim ant curatores, Domit ut tum minorum non sunt,sed illarum agunt curam,& ideo procuratorem non possunt consit uete pro illis in iudicio, sed actorem, ex causa: nisi lite eontestata ordinare uela procur torem tutor, quia tunc iactus est Dominus litis Quanquam in negotijs gerendis procur 3 tot rebe alium procuratorem constituat .h Hie actor tamen, tanquam procurator satisdat de calumnia, ut te timam personam standi in iu dicio habens. Finitur horum actorum ossicisi, finito ossicio elux eui additi sunt, nempe tui ris uel euratoris: ψ uel finito negotio cui praes
De actionibus tutet ae de curae, directis& utilibus,ciuilibus de praetorijs. Cap. X.
1 Tutela amo non nisi tat vitri pronaum sontra curaorem aditem ετ actio proponitur penin te adminiII ratione. a Tutor ut ex seco ractavi garer, unde Giones tuti. 3 Tutor conuenitur pro male gesti , nongestirg rendis dolo, et culpae teneturque res proprias curare. 4 o ditio in tutorem duplex,tutela, ct de rario nibus distrahendi, mi Cr uriti, tu cura Mems Tutela actio dare o contra ia, utilis. Res proci iust titula actio ues cura directa datur,rod, nume.7χ. I 6 Nepotis gestorum actio quando is tutarem
3 Tutor a tempore quo sciuirsedarum, si non ad
mi frauerit enetur de per Milo inuti. 9 Tutor uel curcurnum teneantur pro usuris peta Harum otiosarum minorum. II Tutorum unus pro omnibus in solidum comuniri muti pro tu uel mando is ter Mutores haletlucum exceptis riuisumis: prando instatara sti et tenetur,od.
124쪽
i 26 Syntaginatis Iuris uniuers. Pars II.
curatoribus com me iant i m a procvratore agi possit. M Turotesquitiuelae mordinis , ct a rus, diuisenii ,-ntilis actionis: O beneficitam Ord mi quod, o quando illis dri
do detur tia bus o curatorii rus.1ι morium e vis a sonas datum contuturi. is Vtius acto detur contu ori ira contutores. 16 AE pro tutela, in eum piis no tutore uel ira curato e μιόIersit: σ de contia rapiotutela. 1ν Turcia amo Mat 3 O. . Is Tutius curae nominem Parili π, quomodo agam haeredes minorum, o teneantu ν haeredes tutorum O curatoruin, an de dolo, tira evi uecti a. Is Infamia ex condemnarisne tutela nes estrae non dicio tenemur, non propiae ex contractu obligati esse intelliguntur , i ta ex quasi contractii: cuius nomine mutuae sunt acti ones, ct quae pupillo in tutorem dantur directae, quae tutoridantur in pupilliim contrariae De omnibus quae tutor se cit,cum facere non deberet: item de omnibus , quae non secit, rationem reddethoe iudicio , praestando dolum de culpam, de quantam in suis rebus diligentiam. Φ Lex Pl tonis etiam ea, Tutor non minor Daphanos, quam si genuisset eos, illet: neque resil imp ius, quam suas gubernet . Imo etiam ictu animi magis.Cicero tutelam ct procurationem reipu. ita gerendam ait,ad utilitatem eorum qui commilli sunt, non eorum qiribus commissa est.
Iuratur in lium contra tutorem, non contra eius haeredem. 2I Pei fida tutorim curatorum infamia, O ala spanis punita. tem I9. et a Platerus lex de tutelis, accusati bas tuto
ea Tutombon arito notitiae causa dati, quando,
26 AEliu tareu, de rationibus non concin
etsi Forti act oue interdum contra tutores O curat
latu, im popiliι saluam fore, O quando ex ea
29 ex stipulsu, rem pupilli saluam fore, Hi
lis datur in 'o tui ego tem. 3o Bene esum diuisionis agenti minori contra tutο- res obiici nem ab ins, inter illos quatenas i cum habeat. t Actis sidiaria modo cui tutelam uel curam 8 suris legitimis restititant. Item si tutor cess, competat contra magis, atat, qui tutores re curatores dederunt. Di nominatores trutorum curatorum areo quando competas. d.
3 a Magistratus collegae, qui conuem po βια G ne tureia uel curae, diuisionis an babeant benem
s 3 Masratur, qui non tenentur in subsidium tui
rura vel curatorum,quos dederunt.
3 Scriba,cui defacultaribus minorum commissa estinuenta j confectio, quando insubsidium tur
33 ordo qui nominatiis magis iratum, qui mi ribur tenetur, non tenetur pro inaginatu in ea causatureia uel curae. 36 Vtilus actio ex facto tutoris uti curatoris data minoribus, in minores.
37 AHisne Grataria prorutin, infam pro se C mpetit&tute in tutores actio i
tus ela O cura, in quo dantur minoribus. 38 Idnisurio minorum aliorum factum actisne aduersum Ictra a Dibo tutore uel curatore. 3' o Aio pro tutela, a pro tutare pratoria, in disserant. Ctiones tutelae de curae sere eadem tractatione concludi post unt,paucis exceptis, ueluti quM actio tutelae nonnisii deposita administratione pioponi iure communi possit: cum curatore autem manente administratione, ut in
transn tu haeredes talorum nescinatorum, quo- 4 Actio in tutorem ei qui in potestate eius fuit, duplex datur: tutelet una,& de rationibias distrahendis conturbatis alia. Quat una exemplo M lia in curatorem datur imiis, extensione iacta actionis quae datur pupillo, ad minoris peti, nam in curatorem: quod indicat conceptio tituli seli rubii cae, tui elos rationubtii distrahen, dis de utili cutationis caula, actione. Tutelae actio directaδε contraria,& utilis. Res pro quibus datur dilecta, sunt Omilla geri, 5 male gesta: ut Oiscio tutoris incubit rationes actus sui conficere:de pupillo reddete. Caeterum si no sacit,aut factas non exhibet, hoc oomine iudicio thuelae tenebitur. h ltem iniicquid tutoris dolo, uel laia culpa , aut leui . seu ciuatoris mi rores. amiserint , uel cum possent, non acquisierint, hoc in tutelae, seu negotiorum gestorum utile si iudicium uenire non est incerti iuris. Negotio 'rum autem gestorum tunc actio datur, quan do post depostam tutelam,uel finitam, admi-inistrauit tutor,ur ait Iulius Paulus: uel si pro tutore, uel curatote,cum non elset,segesserit. Sed illa no est tutelae propria actio, de qua uuc 7 agimus. Rut stim directa tutelae datur intur rem,uel curatore, qui pecunias pupilli,uel minoris in suos usus conuerteriint, ut eas cum ut L .s in inte
Detit in osticio,vel rescien s sibi decreta tutelI, no administrauerit, tenetur. Ex quo enim innotuit tutori, se esse tutorem , scire debet e rieulum tutelae ad se pertinere. Innotescere autem qualitercunqne sussicit , nec utique eum testato comi iti oporael: Nam si citra testationem aliunde cognouerit, nuli dubitatio est , quin periculum ad eum d beat respicere. ' Qui tamen semper praes mitiar perpetuo it norare , nisi contrari uir probetur : ' uidelicet si intra tempora' cusationibus deputata eas non propositerit, elegitimas nempe: quando idem illegitimae non libetant a periculo cellationis. ' Quemadmodum contra, siautotis datio nulla sit, ain noteneat, Periculum nullum est tutoris. si non administrauerit, quanquam sciuerit se datum i traxerint, id est, s praedia non idonea coparauerint per sordes, aut gratiam, aut per latam n
gligentia,' ut ii luant stuctus ex rebus per P tos, uel qui bona fide percipi potuissent, de dolo, si repertorium non secetini, R eis alio m do gesserim dolos Θ,de culpa, de negligentia,ut
supra monuimus. Iuraturque in litem aduersus dolosum, yde si seluendo non sit, extra Ordinem coercetur. Caeterum de casu et tutio non tenetur , ' ut si incursu lati num tes petierit: nisi seruaret non seruanda, quae Perierint casu ob culpam Praecedentem.
ν Li. d. tit o L quamus. de ex crari. i. qui testis a
125쪽
Iotem .' Ad faenus quoque pecuniarum pupilli
tenebatur tutor antea,illudqile ipse praestabat, si otiosas reliquisseti hodie tamen ,si reditiis,uel fluctus patrimonij minorum de pupillorum sit iliciant pupi liorum usibus, non tenentur sinnetati :aut si non suificiant, non tenentur mutuate , nisi qilatenus si sciat ad dispensationEadolescentis . h Cum quia usarae uetitae a Deo sunt, tum qu bd sepe accidit, ut pecuniae ebres iusto Dei iudicio, de patrimonia foenecatonam, in nihilum recidant. - Quo fit, ut si mutuatietit tutor pecuniam pupilli, mutui iubiaceat periculo. Cum a me is ad usi iras condemnabitur,arbitriu erit iudicis quales pcestet: ut si sit in dolo, maximas. . Datur autem actio pupillis & haeredibus eorum, a diaersas omnes cotiatores,& singulos quos eligere uoluerint in ioli lidam. Hibet tamen locu in inter contutores contumaciter non gerentes exceptio diuisio
nis., Uerlimiame hie opus est distinctione. Nadiuisa tutela uel cura,sive a praeside, siue a testa
toris uoluntat periculum tutelae ieu curq non pertinet ad contutores contutorum male geretium, sed pro parte sua quilibet conuenitur: nisi per dolum δε eulpam suspectos no remoue rint, ii et tarde si spe et arguerint cum illi non soluendo estem sunt: uel si suspieionis causam agentes,pupilli iura prodiderui. In iblidum
Porro tenentur pro contutore, nulla dii iisionei di a testatore,uel iudice facta.Attamen illis competit uel beneficium ordinis, uel cessionis, uel . diuisionis,uel utilis actionis. Beneficisi ordinis est,ut ordine alter post alterum conueniri pos sit, si tamen intret illos omnes gerentes aliqua facta sit administrationis diuisio: nam nulla diuisione facta inter ipses, sine ordine quilibet Oriim electione libera in selidum conueniri potest. Quod obtinet diuisione etiam facta inter contutores eiu sem generis, puta si sint omnes testamentarii uel legitim uel dativa. παrum si sint divosi generis, ut alii eorum qui administrauerim, sin dativi, alii testamentari j: prius conueniunt ut pro propria administratione dativi secundo,qui pro ijs se obligarunt, dehine magistrat tu qui eos dederim, antequam perueniatur ad contutorem.' M tati, inquisie
sores commendos esse non ambigior, ' Potheae tutores, dummodo tempore depositae tui
te ibi uendo alij qui gesseriint n5 sint alioquin
eo te ore statuendo existentibiis, mutores
pro his non tenentu t.' Quia si ex diuersi generis contum ibus datis, quidam gesserint, alii non administrauerint. sed alijs madauerint ge
rerer inter eos non eit locus beneficio ordinis. quia omnes Piside iidentur .e Si autem quidatutelam uel curam non gesserint. nec manda' uerint gerere, sequendi ethies: septum Ale. xandri euius uerba: semni arm muror tu--- pia cumgeri debMmu, Ga sunt, MIuratio omnes.
φώια tenet. 3 Et certum est, tali selum eos qui gessetant, sed etiam qui gerere debuerunt, tute nouit ne teneti et is de his, quae a contutori bus seruari non potueruntisi modo cum sup ctos fuere debuerunt, id ossicium omiserunt. Extat de singularis eudistinctione Papiniani hae de re in haee uerba sententia In tium Θ tu. telam gerere noluit, ast corror qui gesserunt, actio
i nos peruenit ad eos sene s miscuerunt. sed commvur neglige utia pernit, cirra sumtuti sordinem aequatiter ad omnium periculum Deit. 'i 3 verum beneficium dat ut diuisionis , quando plures simili gesserunt tutelam ,& omnes simul Aluendo sunt: aequissimum enim eritisse
diuidi actionem inter eos pro portionibus uirilibus exemplo fideiussorum. Si non omnes ibi uendosiant, inter eos qui sunt soluendo diuiditur actio sed prout qitissa; ibi uendo est poterutconueniri. Sie tutores te euratotes omnes alicuius,siue simul omnes administrauerint, siue non administrauerint, aut inter se diuiserint administrationem . cuiuscunque generis sint aut dativi, aut legitimi,aut testameniniri, licet quilibet eorum teneat ut in 1blidum,tamen beneficium diuisonis habent, non ordinis, 1 si dolos ξ administrauerint ' uidelicet si excommiliai dolo deculpa conueniantur,contra, si ex dolo speciali. Plures itaq; curatotes uel tui res in ius uocati, simpliciter condemnati pro virilibus cententur partibus condemnati,licet
obligatio & petitio fiat in solidum. Quinimo
arbitrantur interpretes pluribus condemnatis ratione tutelae in solidum, poste eosdem opponete adhuc beneficiu diuitionis. Et ita iudicarum notat Boerius.' illi autem ex sentetia pi risi, quos refert, interpretia, uerius uidetur pro
ponenda esse exceptione diuisionis ab exordio litis, ante litis contestatione: qudd sit exceptio dilatoria.' Diuisa tame se inper uidetur codemnatio eorum, qui in diuersis prouinciis administrant musdem tet 1 & bonauia tutor unius proi quinciis no tenetur de facto alterius.' De beneficio cessionis,unde & aetio utilis in contutores,
Vlpianiis se respondit:LI equis ex faeti aste
rius tutoris condemnatus misitis, uti communi Iesu. nec ei mamlataesum actiones, ut delicersia
tre,utilem actionem tutori aduersus contutorem da 16 dam. η Datur etia protutelae aerio in eum, qlii
se pro tutore gessit, uel pro curatore, cum iamcuere non ellet tutor uel cura tota atq; ea ex et cori potest ante tempus pubertatis. Tenritit au
tem ad id quod tutor instringitur,& pari m do ei contrarium iudicii im protutelae datur. i rutelae actio tam haeredibus pupilli, squam
etiam eontra I redes tutoris competit,h usque 18 ad triginta annos. , verumtamen non eodem modo haeredes tutorum uel curatorum, quo ipsi tutores uel curatores tenentur, V nm ; priuiletia minorum in successores transeunt ' Itaque haeredes rut Oisi uel curatota tenentur eo nomine rationem reddere de eo quod tutor uel cura tot administiare debuit, nec administrauit: n
uentis primum illis ut diximus,qui administrauerint. Iliade eo quod defuimus .i uel ab
aliis no ex iis utili uidelicet actione. ' Quia
tamen finitur tutela morte tutotis,t haeres eius ex sta persona, non tenet ut de periculo contio toris,si idoneus desunctus erat tepore mortis. 'Sed neque tuistes tutorum uel curatorum, ob non latae culpae comparati Ponit, condemnari oportet, si non contra tui
rem lis inehoata est, neque ex dano pupilli lucrum captatia aut gratiae praestitum sit. Ex d lo tutoris uel curatoris lipes tenetur,alioquin S de lata culpa, non de leui ex persona desumctu' quamuis ex sua persona de leui teneatur.
126쪽
x i. i. s. s p xens. de admutui p. s. sed ii non. . nouel:
i 18 Syntagmatis Iuris Universi. Pars II.
I n oti pertinet tamen ad insanitae iudicium, tum ij tutores tenentur, qui legitimi fuerunt. disseri, ni defunctus & liaeres: si quidem tutor sed omnes qui iure tutores sunt serum tute aut curator de dolo, proprio suo nomine, iudi- tam . ν Estque perpetua, quae minoribus occio ii et actione directa conuentus, damnatur, succetaribus eorum datur: Leiumtamen infamis est liaeres autem, qui de dolo destincti haeredem , caeterosque succellines non dabi- nomine damnatur, minime. Quia de perfidia 28 tur, quia poenalis est. ' Alia actio in tutorem alterius agitur, haeres tantum in aes alienum, est,ex stipulatu tem upilli saluam torta, cum dio non in tutelam suc dat. are contra tutorem dolosia uersat dim in litem tutatur, ' notia, amem contra haeredem, nisi & ipse in tutela, mortuo tutore,uel curatoris haeres in cura, d lancto curatore dolosὰ uersetur: quia tunc ex proprio dolo quilibet tenetur,quamuis a negligentia leuis culpae immunis sit Quaeda enim sunt quae haeres tutoris, quamuis tutor non sit,
pupillo rem siluam fore satis datum est Asi au
tem ea tunc potest, cum&tutelae agi potest. Daturque finita tutela, ct ex quibus causis ctione tutela agi potest , ex ijs la agitur ex haestipulatione:& contra ex quibus non potest si ex illa, nec quoque ex hac. Tenetur ob haecautionem, non solum uertis tutor qui administi xuit, sed etiam qui pro tuto te seiit, fide
tenet ut cepta a defuncto implere dc explicate, as iuubres eorum. I, inmeii qm non gellit, quia si is Lares te itimae & idoli ea aetatis M. in qui- nec actione tutelae tenetui, hac actione a n co
et i bus ipse dolum committere potest . Ll Cic io si sint,inquis, priuata itidiciasumma eai-Ωintarionis, opine dicam capitis, tria hac it, fiduciae, turtiae, Liactaris. Auiue enim per dissum msarium est fidem frangere, sis conti,
uenitur, sed utili actione: quia suo peticillo celsauit. Et haec eadem quae de tutolibus ex linc satisdatione diximus,ueta in curatoribus cuiuscunque species ei unt,sive puberibus, siue impuberibus, siue suriosis, siue prodigis, uel quidiosum nuarium espc I a g. c, P ς' - h o. inuitum, pupillumst date, oui in tutelam per 3. busdam aliis,ut fieri assolet,dati fuerint.
uenit, ct socii falle e , quise in negotio coniis 22 x. t. Platonis de tutoribus lex etiam haec: si tutor negligere aut mali agm pro Mars, aut eaterarum civium altod uidebitur, in iudicium a ductus quadruplam damni restituat, citius pars ab terapuera recusatori altera deferatur. Postquam uero ad pubertatem ornaras uenit, si male sectim
mine quoque tu totum deculatorum qui fatii dederint rem minoris vel pupilli saluam si re, sdei uitares conueniri postlim , de quilibet eorum in selidum:ita tamen, ut huic qui co uenit ut cedantur aduersis confideiu deses vctiones. Neque conuenit a pupillo diuisionis beneficium cibi jcere possunt :conuenti autem uero ad Doertatem orna sumi, se aieIechm tacetne tu se duxeris, ad qui veremum que is 3I abalin pollunt.' Snbinde alia actio subse
ΟΠ, ria directa minoribus ratione tutelae, ueluti
exacta tutela, in tutorem sibi agere liceat. D si titor oram condemnabisur, quid pati durere doseat, a iudicibis deceminis Quae per omnia inhaeredibus tutotum locum sabere non pos
sunt, maxime in haeredibus eius, qui non ilire tutor uel curator datus,administrationi se non immiscuit, qui nee dolum, nec culpa praestarei 3 debent. 3 Datur de actio tutet in tutores Humiiulgo dicimus honoratios, qui nihil admini- litant, uidelicet meu illi prius facultatibus e rum qui gesierint amputatur namque iliis,cur cuin alios perentes male gerece viderent, non seceant inspectos. i Tutor autem notitiae cau sa datus, perinde ac reliqui tutores, in omnibus ad ni itiationis&aecelsionis iure conuei niti potest. Alia actio quae contra tutores co-peiit dilecta, est de rationibus tutelae distrahendis,hoc est, ut ego interpretor, de contiouersa illarum rerum, qua per tutorem subtrahunt ut a rationibus redditis, de intercipiuntur: uel interciperemur,nili peterentur a pupillisas uel minoribus tanquam ablatae . . Elmie, inquit Paulus de distrahendis nemo tenotur, nisi qui in tutela gerenda iem ex bonis pupi h ainulam: quod se furandi animo fecit , etiain furti renctuν, O utraque actione obligeor, neque aurea alteram testis. , Et condictio quoque sutut a competit, per quam rem pupillus cons 26 quitur. Actio haec es in duplum , in qua tamen simplum tantum poena. Vlpianus at tem ite explicat. In tutula ex una obligatione duas actiones esse constas, ct ideo siue tutela fueris derati sitis diurabendis agi non potem uec tra, turali actio. quoadspeciem illam , perempta est. Hune tutorem tamet qui murum pecuniam pupillata, furti teneri Papimantis ast.' videliricet si animo surandi intercipiat. Nam,ut Tryphonius ait,lineanimo furandi interceptio re rum pupilli in duplum punitur per legem Ia.
radi non tam proptet surtum, quantum pro
pter perfidiam, quod perfide tutor se gessit. φα7 De rationibus distinendis actione non si
ria directa minoribus ratione tutelae, uel uitialis,latione curae male administratae, datur, in magistratus qui eos dederint. In magi Pares mumi pales inquium Imperatotes Dioclet. 2imia. Tutorno no natote . si admisi Grationis fulto tempore Messendo non fucrint, nec ex custi ne Deillionis Iolidum exigi possit : pupillis quondam in subsicium indemnitaris nomine actio rem utilem empitere, eas attiμω θο, qvodor -νe Trai oparonae viso factum est,coralit m Conuenitur itaque magistratias, ut nominator tutoris uel curatoris minus idonei, postquam bona nominari, de fideius tum eius, nec non collegarum, ad quos periculum administrationis spectat, excussa fuerim, nec per ea indemnitati minoris suis factiun est. Tenemurque pupillo ad ea, qua tutores conueniri pos- .sum,' si idoneam cautionem a tutoribus uel
curatoribus non exegerunt, rem eorum saluuam: .re:nanivmittendo eam cautionem, so
ipsos fidei utares pro ipsis dedisse uidentur,
qua ratione dc eius hares tenetur. si uero cautionem exegerit, tunc temporis cum caum
tum est . idoneam', etsi postea desierit essi idonea , tutus est , de haeres eius ab hae ctione. h.Similiter de hac actione non conii nitur, si duos tutores dans non exacta cauti ne , quorum unus suffciens , alius minus id neus sit, de qui idoneus est, insolidum se rit pupillo condemnatim, de satisfecerit. Non enim potest tutor condemnatus, pro coni tore non idoneo conuenire magistratum, eo Praetextu ,qribd a contutore non exegerit ca tionem, nisi inscio illo tutore com π no idoneus datus sit sine cautione: tunc Enim ex aequitate illi in magistratum datur actio, In condemnatione porro magistratuum,tut lae uelicutae,nomine , duo distinguenda sunt: η num tutores uel curatores dando. nullam ab illis omnino cautionem exegeritati an uero aliquam exegerim, sed non id nem . Rursum, si caninino non exegerint, an tempore
127쪽
tempore finitae tutelae ues curae fuerint idonei&soluendo, an non sint, nam : quo casu tunc idonei inueni utitur,etsi postea destituantur facultatibus, extra periculum sunt,de haeredes eorum sin minus,contra. ' Ita si minus idoneam, uel nullam adiecerit ipsi, de similiter tenentur haeredes magistrat tum. Nam magistratus in
omne periculum succedit, de haeres ipsi is dolos roximo culpae succedaneus est, ν id eit, de do-o de lata culpa defuncti tenetur, non de leui. 3a Celeta ipsi magistratus,si plures sint qui eiuGdem actionis rei sint, qui dederint sine inqui- . t .a hi stione uel satisdatione tutores uel curatores, ii .. er v x qu*s luendost, pol sunt petere beneficia ueriatari Q 33 diuitionis. M Quae intelligenda sunt de ma Ti. 4-α stratibus, qui tutores uel curatores dant, di talent,uel debent exigere cautionem mon autem
de illis,qui dant quidem, sed qui non solent exi
gere,ut era sectus urbis, praetor, praeses prouimesae, de umiles. ' Verumtamen il magistiatus, quibus praetor, praefectias, &smiles mandane exigere cautionem a tutoribus oc euratoribus quos ipsi dant, si non exegerint, tenentu Cnon etiam quibus mandatum, ut de facultatibiis eorum inquirerent Acrentinctarent, nam isti non aemiὰ ae magistratus qui dant tutores de curatores,simulque qui exigere debent cautiones p
34 niuntur. Agitur etiam contra seribam, i ma
eca in P. daverat pior ut inquireret de substantia min ris,ut pio facilitatum modulo tutor uel curatot
eli ritetur: si dolo aut negligentia Dauerami L --ας 3s subitantiae laxationem passus est occultati. At contra ordinem qui magistratum, qui ex tu
toris uel euratoris datione tenetur,elegerit,uel nominauerit, non datur actio post eum magistratum subsidiasia: nam illi tantum promittunt rem pulta non pupillorum rem saluam sta. 36 re, nisi expreisse qui nominarunt de illud pt ... LV miserint.h Alia etiam datur utilis actio facto
tutoris uel curatoris minori, x qs quae contra xerunt illi nomine eius, ut contra, ex conti acta a
eorum in minorem agitur . , Nisi illi uel in sua
persenam nouarint, uel dolo malo contrax I ut . . rint:oim dolus tutorum uel curatotum mino οὐ licti .. 37ri non noceat. Duae actiones sint praetoriae.
quae dantur in tutorem pupillo: unaquae pro a tutore est, quae in eum dirigitur, qui eum tutor non esset, tamen se pro tutore gessit. Alia quae in sinum est,contra salsum tutorem, si eum tu . esset,in aliquam captionem adolescenas renitia duxisset. Restituitur de minoriaue iii. ac L ius negotium gestum in illo,nee non taeteri ctione intactum si modo ignorarint eum esse salsum tutorem. sunt de quaedam persena ,3s quibus de scientia relli tutioni non officit. ' Ptopter dolum malum autem haec actio praetoria
diuersa a protutela itiducta est. QuM in actio
ne protulet; et ediderit se quis tutorem esse: at in hae praei asciens se non tutorem, dolo malo se talem finxesit,&gessetit, de proinde quam ti ea res erit quam gerat, in tantam pecu niam condemnatur. P Datur de in eum, cuius dolo saest,ut salsus tutor aut horitatem fiam no smine pupilli interponeret. ' Dantur dein Metum istae actiones naeredibus de saccessoribus, non autem in haeredes, neque in falsum tui rem post annum:quoniam S saetiam puniunt, de in dolum concipiuntur, te aduersus eas Per sonas , quae alieno iuri subiectit sunt, noxales fiuntit
De contrarijs actionibus tutelaeta curae. Cap. XI.
I meto os tutela duris contraria actis in m
Et quid illa contraria actio. a contraria pro tutore, O cura contraria pendente admi tiramine darur.3 RG σω -- datur actis contraria tiara. or σ cmur quossumptus repetara in minores factos.s contraria actior aves aeqvibus, curarasitas titur. R et iusis communis ordinem,obeuidetem aequitatem & summam pupillorum de minorum uulitate, receptum est authoritate pr oris, iit qui non potant in ea aetate alijs emcacitet Ze ei uilitet une tutoris de euratoris aut horitate obligari: nihilominus obligentur tutoribus de curatoribus,qui negotia illorum&pressinas tractsi de gubernant, ut illi promptiores essent in exequendo ossicio, securi derepetitione e rum quae utilitet impendissent. Ergo snito os ficio, tutela , non quandiu durat, dabitur comitaria in minorem actio tutori. μ Videtur enim exceptio esse actionis directae tutelae, saltem tutelam, ut directa cosiderat, de ad eius actionem aliquomodo resertur, de ideo contraria dicitur . Tutelae autem acti ut diximus, non nisi finita tutela, pupillo seu minori non concediatur. y verumtamen Sc placuit hane actionem contrariam dari, etsi directa non agatur: non enim semper pupillos gere vult. uel quia n, hil ei debetur, uel plus in eum impensum est,q iam ei abest, uel de rationibus distrahendis agit. ' Contraria tamen eius qui pro tutore gessit uel qui euram administrauit,etiam pendenie gestione, Ne antequam finita dicatur, competreepotem quia de uatim ubi obnoxii sitiit pro tutor,& curator directa conueniri possint, ν excepto adultorum curatore. Res ergo ob quas datur actio contraria tutela sunt, si aliquid impenderit tutor in rem pupilli,ut repetat,uel co- pensetet si pro eo siletu obligatus ut liberetur: aut rem suam creditoribus eius obligauerit si
pro pupillo seluat. sumptus porto quos repetit, bona fide seri debenti Et quos expediat pupillo ita fieti, quamuis plus in lupillum im
penderit, quam sit in eius facultatibus: ali quin enim ii non expediat dicendum est pupillum absolui debete.Non enim in hoc adminia strantur tutet , ut mergantur pupilli' Quamobrem iudex qui de contrario iudicio cognoscit, utilitatem pupilli spectabit, de an tutor ex OLficio sumptus fecerit. Potest de agere,ut pupiulus illi mandet actiones aduersus contutores, ut salatium sbi Gluxi si debitum, uel si coni tori debitum soluetit. t Hate actio contraria noselum tutori, uerum etiam ei qui pro tutore negotia gessit,competere debet, de utilis euratori
pupilli. suriosi, prodigi, uidelicet contrarium
iudicium negotiorum gestorum, item&curatori ueniris. Et haeredibus eorum,d in har des pupillorum per 3oannorum spauum, datur,ti iideiussotibus tutorum.
pro lutote, de cotit a re tut d.
128쪽
I3o Syntagmatis Iuris uniuersi. Pars II
De aliis curatoribus publicis in
i curatores op-m publiconim reficiendo erus. a Cura murum caesaris φά. 3 curatores cimtatis Ron , rectores ciuium, Ma
6 curator operum paticora . 7 curator murorum reficiendor i m mensitas excellentius.1 Curatores emendarum specieri uini, Mei, cr*milium. 0 Curatores portarum. Io Curatores rei qui, o inprantam tenerat M. ri Curatores reipub. s ando pro collegis teneantur.
: Raeter tutelarum & curarum prςdictarum curatores, alios sese offerre non dubium est: quales ii, quibus demandabatur in republica cura habendi saltatem Nera publica, ct resecti nis procuratio.' Et qui curam habebant rerum sm se os serent exempla in titulo de operibus 7 publicis, edalibi. Et Eschines,h nullum maius munus curatore murorum resciendorum,
S apud Athenii ses,nec amplius suisse dixit. Qui
habebant etiam curam emendi frumenti uel olei, curatores quoque harum specierum dicti de cieati, quos Graeci σιτωναι και ἐλα-- ι . s Resert & Aristoteles, μαναγκαιας άρχὰς σ-lατοῦ ρ Mat,necet satias fi ctiones ad res bellicas expediendas cum usus ueniret. ni isti, εἰ si κω πολέμε, inquit, πυλλ
ἐξετοιωι καὶ , id est , opus O bella o pace, portarum O numum curatores esse recensiovis ciuitim deseriptionisque in clasaths. Curatores reipub. sipe in iure occurrunt, qui publica, seu ciuitatis negotia di res tractat.
Ab i s de sdes, & diligentia exigit utinam si negligenter in distrahendis bonis se gesserint, in
implum tenentur: si fraudem autem admisin lint, in duplum nec tamen ad eorum haeredes poena descendit. Tenentur ad usulas pecuni rum, quae apud eos remanserunt . Tenentur de periculo operum, di haeredes eorum , tenentur agros reipub. retrahere a possest bribus licet boCaesaris , ptocuratores & curatorea dicebam II nς fidei, cu possint ad auctores recurrere. Neei tui, Curatores ciuitatis triplices, alius gene- pro se tantum quilibet tenetur, sed etiam no-
ratis uel re iot:alius ciuium Romanorum, qui ibi habitabantiali, uicorum, riparum, ac uia-q rum. Curator ad cogendas angarias dari dicis tur.' Meminit& Papinianus curatotis Calendarii reipublicae, uidelicet qui curam gereret libri, quo nomina dedebita continebantur uel qui secundum Calendarium, de inibi deseripta 6 nomina, uel exigeret,uel solueret. De curatoribus operum publicorum struendorum pas
mine collegarum , s interuenire S prohibere eos oportuerit: item si deteriora nomina facta sim tempore curationis. Nam de collea arum communi periculo pecunia, eis intra illos diis visa, datur. Prior tamen exemplo tutorum,ctueniendus est qui gessit.' Non tamen pro gestione superiorum& antecessorum, curatores
successores tenent ut , sed snguli pro sinis a se . t
129쪽
De liberis & seruis in uniuersum. 3Caput I.
a Iuregentium seruiuae cap riuu appellationes tinniarum. Iiboras quid .s Facurus agendi aliud, actus. 6 Libraras personis non lassauroedi eduin sei suactus.
23 Seria nulli temporibus Sarurni. et Seruitus multimus gradus vilitatis humanae. 23 Servum serum Gregorius 9.summul.se
pellauit,s DIImiamuserum. semus di dius bom M. hvmma per senatum diuiso dicta est, ut alij sint liberi. taberia libertate, ut a seruitute dicti. Ab initio quidem generis humani una fuit qualitas Se--- status, ha quo postea dis cellum, facta α minutio capitis. Equalis lim num prima conditio, & uno nomine homines naturali iure uocabantiar. η Et ut Seneca ait, ' neminem natura secit liberum aut seruu, sed fortuna haee nomina imposuit. Et D. Pa
lus, nec liberum, nec semum apud Deum esse seribit. Iure gentium autem seruitute indi cta, tres appellationes distinxeriim homines, ut alii liberi, alij serui, alij libertini dicantur. Libertas est, naturalis facultas eius quod cuiaque facere Iibet, nisi quod vi aut iure prohibe-tuc. Naturalis facultas dicitur innata potestas agendi, uel uiuendi,ut, uelis: facultas quae o
cultas dicitur apud Galenum, causa quaedam essectrix, uel per qua iacimus, uel ut possimus facere datum est. Aliud enim est saeuitas agendi, aliud actus qui ex illa facultate sequitur: ut& aliud ab ijs instrumentum,per quod facultas
operatur. Habet namque omnis saeuitas instrumentum accommodatum, Per quod deterius,
de melius ide esticiat. i Neque lacultas importat necessitatem, ut quod in facultate faciendi est,necessario fiat seu uz fieri posset, habet' Ne iue quod in facultate fieri potest, em modo si cum S robur & imbecillitas in saeuitate cosideretur.' Et proinde quamuis libertas, sit naturalis iacilitas agendi qliae uelis, tamen extrinsecus uel intrinsecus a s potest impediri. Extrinsectas ut, ob quam libritas ne faciat impeditur, ea tamen facultate nihilominus existente in homine: non enim ideo tollitur aut desinit esse, quia non possit operari. Vt non ideo minus hostis homo est,quhd ab hoste nineatur, Gesubijciatur ui: uis quippe maioris est rei imp ius , cui resisti non potest. ' & aduersus quam parum ualet custodia. PAtq; Aristoteles qintrinsecus per vim ea fieri dicit,quae percupiditatem sunt. Atq; utro modo prohibetur multas libertatis, ne agat libere: ueluti di cu rus se ij est actui piauo, ne a iacultate exerceatur, uincitq; ne fiat. Vtpote sortior, quae habet uim cogentem, & metum inserentem sormidine poenae: ut ea sacere nos non posse tute existimemus, quae facta latasunt pietatem, uel sint contra bonos mores, uel leges. Seruitus porro aduersaria,& ex diametro opposita libertati . est, ut nihil aliud seruitutem dicat Aristoteles, quam priuationem libertatis. ' Libertas ct se uitiis in homine, de corporis separatim, Δ an Lmae, uel ut iusque: utraque&natura,&constiuitione hominum. Liberi sunt natura, etiam qui seruiunt corpore: & boni, qui sibi in cupiditatibus imperant, & cum uirtute secundum Des praecepta uiuunt, eis sub potestate dominica snt corpore. sie serui quidam natura, quanquam nullius potestati domini subi j ciantur Natim tu ait Aristoteles, gener tisne illiadum AIuncta sunt, alia qui ad ι-- per tam , alta ino ad patensim , Quorumcum
que ui opus in corporis usu, O hoc eQni eis poti Psimum , hi sim natura serui, quibus melius essui imperet- . Uenimnarum seruus, qhi test I i i Atrius
de caut pati o La. de eo. Pinet. eatis P.
ea re de actio. empti lib. s. r.
130쪽
i 3 et Syntagmatis Iuris uniuersi. Pars II.
, m libr. a. ad Theod Emi pid. in Hacuba .
Hierius esse: uapropter es mas eri. Et eruti rum particeps est rationis,ut sintiat suidemiat vim habeatae. Qui pecunia aut soletui seruit, libet non Cicero, Iasertas,in i iit, tu poc sta, timc di, ut viris igitur moti, ut viat, visi libera erat uitae de necis potestas. h Saris de abominandum spectaculum, pares naturaci conditione similes, homines, iit bruta animai S lia & pecudes,mactarein peius habere. Sicuti serunt Vidium Pollionem , set uos murenis inqui recta sequitur, qui gaudia vitio, cui uiuendi Ha I9 uadendos di edendos obiectasse. Vt pleraeque considerata arsu prouisa est; qui legibus, non propter metum paret sed eas set ur umi e colit , quia id silura se maxime iudicar cyc. Qui metu pcenae legum se cohibet adhuc, is seruus meretur dicti&se Euripides ait,
Heu,non est psi quam liber mortalium: Aus en in pecuniae servus en, adit fortume. Aut multitudo ciuium, avi legum Iunctio Vctant, suo ne quis uiuat arbitrio. nationes fuerint , quae casibus horninum misertae,a fetuis habendis abstinuerint, nec apud
se passae sint esse:ut Strabo scribit apud Indos nullum suille seruorum usum Inter Eslaeos Iudaeoruna nemo seruiebat illis, omnes liberi ministrabant sibi inuicem Prohibuerunt ne serui seruaeve haberentur Phocenses& Loeti, zo teste Athenaeo. Iure Romanorum ne sint apud Iudaeos, uel haereticos, uel paganos fetui dii Chii iani prohibetur.' Sed&wnluetudine Biturigum, apud inos lietitum habete senios .edi: Tholos, set ui qui ingrediuntur ciuitatem, liberi sunt, nee repeti uel euelli illinc a dominis Seruus est Philoni Iudaeo, quicunque peccat: 23 possunt. 'Temporibus quoque regni Saturni,& omnis probus,libet. Et qui facit peei a tum, priscis nullus seruus seruaue unde&insatur seruus eii peccati a quo quisque superatus est, natibus postea seruorum cum liberis a qua coneius est fetu uias Et Salomon' estore et ditio. Et ultimus stadiis uilitatis & abiecti
n - l α : nis humanae est in secuitu te. Et ideo Deus omnium, natura dominus noster Iesus Christus,tur, qui ex lege domino subiicitur,&priuatur dicitur formam serui acceptile, hoc est, humi. talici statu illo libertatis Status libertatis itio aue litura uiri. Vnde de Pontifex Max. Gregorius stimabilis res, nec statius quicquam liberta nonus, quem alij dcinde secuti sunt,setuum sere Phil lud lib. quod libet si Oicut querit
Dioa. an. 9 metsapientLLege uel constitutione libere quis: obretii.e.. scruit item non Patitur.Seruitutem autem pati
bus ex eav. m. I O te. Et Cato Viicenus, ne libertate priuatus comu iii it geretur se submittere misericordiae Caesaris, sin ipsum interfecit. Atque,ut ait Strabo, quiu luptatem & dolorem , uitam ac mortem conmtemnit, subditus esse non pati t. Et Philo I udaeus,' Contemptot mortis,paupertatis de ol seuritatis, setuus esse non potest. 1lisera contra seruitus, nihilque ea inscelleius: ' ideo morti comparata. ' Vt de serui pro nullis,de ac si nonii essent iure ciuili habiti. ' vocat Vlpianus se uitutem, casum aduersamque sortunam hominis liberi quam expectare ut contingat, nec ebitile nec naturalem: neque fas si cudum Paulum tu iliconsultum . Tyrannica uisa est pli ribus dominica in seritos potestas,di nimium exosa dc conti meliosa in potestate namque dominorum proprie dicuntur esse serui. inia rex vidi, utant et i a antiquitus domini, dicti sunt patresfamilia , de serui omnes familiares, ut contumelia ac vo ob, n r. i 3 seritorum tolleretur teste Macrobio. Et a. i ζζ. uianus impetator, domini appellationem, ut aia.', opprobrium re maledictiim semper exhorruit,t l. 1 4 ii, qui edictoque cauit, ne posthac dominus appeti
testate. eod .p. dam appellatus, denu iactauit ne se amplius cou Μ et Nici. I qtum plia causa appellatet. 7 Nee paruum odiu
concepit Populus in Domitianum, qu bd nimiuin elate uoluit se domi muti de Deum uocari. i , Qui enim hoc sibi domini atrogant nomen,sibi usurpare uidentur omnimodam de plenissi,mam in siibditos pro arbitrio potestatem : quae sola est Dei, qui omnia quae vult potest nihilque nisi iustu uelle potest.vnde illi soli hoc nomen Domini conuenit, ut de David scribit', 'cognsciugentes quia nomen tibi est dominau, tu solus altomus in omυ terra. Et alibi, h Scitorem en illius reuelatum Mosi, Ado ι Imperatores tamen alij, qui se dominos orbis die
uorum Dei se nominavit. ' uti etiam & Iustinianus ictuum se nominati' Dicebat Praestar tissimus Poetarum apud Atheri eum. Dimissium rapuit uinutis Iupiter almum Mo tali, cuisti ullam mox desinat Oe . . L
Deseruitutis finitione. Cap. II.
i Seruirus quid. a Sciuisus probatasta tete diuina.
o m. Scrudius quomodo confra naturam, non contra ius naturale.
ue ruralia vitta quomodo dicantur.
7 Homi munum genus,cae natura prima, oretratio Meristis. Am tradidimus libertatis statione supra Liuii .ci. Restat nunc Oaminanda seruitutis finitio , quae liberiatis naturam plenius explicabit , ec ideo de illa uberius paulo: ut cognito altero contrariorum, aliud quoquellimen a
cipiat. Illam porib subi jcimus oculis , quam accepimus a Floretino Iutis e. & Iustiniano. Strictus , eII c Ilitutio iurisit Mim , quas is domino alieno contra naturamJubi citur . Verbum harion ruris, passiue pro eo, quod costitutum est, usurpatui uiam secundum Accursum, uerbalia in io, ut petitio de constitutio tam actiuὰ, quam passiuὸ acciri possibiit. Estque costuutio haec,lex iuris gentium, in quam sere omnes seres conuenere, ut serui essent' quamuis &p stea iure ciuili quoque serui alterius geneti esse coeperint,' ut deinceps Deo sauente die mus. Erantque iure diuino permissi serui, de illis leges constitutae. Et in euangelica legi, bam di mini & nomen ut urparunt: & res eo et mus 3 leg otii obedire dominis cinnatibus,non tar 7 rum dominicae abibluie sunt. Qui do- oculum Ieruiento,sc. Et rursum, h ini, γω minus est alicuius rei, liberam eius rei, ut sex, habet potestatem, inio ut abuti ea possit. Qua obretia ct olim donec prospectum fuit,ut dic mu , in seruos, quorum dominium habebant, aequum serias praeuare , quamuis considetatis hominibus, ratione Dei qui interiora dispicit, seruus a libero non distinguatit r. Pe