장음표시 사용
261쪽
Chaos a tertium, Si materiam aeternam. Democritus vero constituit mundum factum ex infinitis Athomis. Alii ex uno, vel pluribus elementis &c. Nos autem, di si dicamus mundum factum tamen adhuc a sirmamus non esse edicetum a Deo, Opt. 1ax. ex aliquo prat existenti, sed ex nihilo unde.
Primo discriminamur ab antiquis in obiecto , quoniam antiqui cum prima
causa aeterna effectrice mundi potuerunt aliquid aliud aeternum, quo mundus est factus, nos vero tenemus eum ex nihilo esse conditum. Secundo in secti me, quia antiqui concedebant mundum esse constitutum cum aliquo motu, Vnde rationes A rilior. contra eos vi gent, Pro aeternitate motus. Nos autem doc mus mundum, non cum motu, flapr Dente mobile, sed ex simplici emanati nem , nihil supponente, quae ideo vocatur mutatio sine nouitate essendi, sicut minus dicitur mutatio cum nouitate cLsendi processisse. Tertio in qualitate fctionis, & effectionis mundi, quia antis qui videntur,dixisse Deum de necessit te naturae mundum constituisse, at nos Iibera eius voluntate ipsum effectum esse assirmamus, ita ut ab aeterno, de in tempore illum condere potuisset, si v'lui Liet. Quarto in satu actionis, quia vitellatur D. Augustinus lib. i l .de ciuitate Dei antiqui non valuerunt, intelligere quomodo Deus in tempore mundum effecerit sine aliqua mutatione suae volum talis , quod nos pro inconuenienti non. habemus, unde dicimus Deum volunt te aeterna, effectum nouum in tempore produxisse,sicut ille non dicitur esse mutatus, qui aliquo die mensis futuri destinauit aliauid faceret & in eadem dein ratione semper perseuerauit. Tertio notandum est ergo, quod aliqua fieri contingit multipliciter, Pr,mo Per creationem, seu dicamus simplisin emanationem, idest, per acti nem nullum subiectum supponentem. Secundo per motum, subiectum in aetii Furi praesupponentem, sicut caliditas intro Dia ducis in manum,manum supponit. Nptix. tro in simplicem mutationem, subieriviqem exigentem, sed non in actu, sed in P 3tzatia. Primum fieri dicitur cre M ita dum motu .icu un generatis.
vel corruptio. In pHmo simul sunt fieri,
& laetium esse,creari, de creatum esse. In secundo autem fieri praecedit mutatum et se prius enim aqua calefit,antequam calefacta sit. In tertio vero simul sunt mutari , & mutatum esse, quia uno instanti mensurantur, sed hoc verum est quo ad mutationem, non vero quo ad suppo tum in hac mutatione,quia generatio noproducit omne quod ad generationem concurrit,non enim producit materianti creatio autem est productio totius esse, idest, cuiuscunque concurrentis ad cisse rei, & hoc modo mundum dicimus esse
productium, id est quod ex nihil inc pit
esse, per creationem Dei, Opt. de Macopere. eius Ze efficientia. Quarto tamen notandum est, quod dum affirmamus mundum ab aeterno tromisse,sed in tempore iii cepisse, nolumus affirmare tempus mundum praecessisse, ut videntur concessisse antiqui, contra quos Arist .arguit, sed intentio nostraeit statuere mundum simul cum tempore a
Deo praecessisse, ita ut pUint dari duae
alia durationes mundi est onum an tecedentes, saltem respectir creationis corruptibilium .s aeternitas, & aruum , Iamuis enim uniuersum cum partibus s indescientibus auo mensuretur, nor tamen aeuo melaratur quoad paries suas corruptibiles, & generabiles, sed tem- cpore. Sed&aeuum quamuis dicat inde- heientiam esse a parte post, non tamen excludit incς ptionem a parte ante, unde sola aeternitas, quae est mensura diuitii esse potuit mundum, & omnes eius partes praecedere. Dicimus ergo mundum non esse alternum, quia aeternitate non mensuratur, sed sub arito, de tempore
constituitur . . Quinto ad maiorem cluaestionis ninstre explicationem, notanaum venit cum
Dal .p p. liaest. 43 are. quod creatio dupliciter sumi potest. Primo proprie,& presse, N: sic ei tantum conuenit ollio, iconuenit esse. Esse autem per se, . de ut conuenit subsistentibus, i. compositis,ia sinplicibus,per se existentibus, ut sunt angeli, qui non sunt compositi ex materia, & forma, & animae rationales, quae quamuis in corpore sint, & dicat tur si stentia totius subsistere, tamen
adhuc habent , quod per se subsistere
262쪽
kaleant gaudent propria LM- Primum quod
stentia, cum corporibus non inhaereant, dicitur contra Gnosticos,& Manicheos, Carrula vi accidentia, nHue a corporibus d & habetur Gen. r. ibi. In principio crea- ria. pendeant, ut animae eductae de poten- uit Deus calum, & terram, &c.& Io. r.
tia materiae,& ideo ad hoc ut aliquid Omnia per ipsum facta sunt, desine ipso proprie dicatur creari , susscit quod factum est nihil, de Act. 17. Deus qui
creetur, ut subsistens, vel ut subsistere creauit mundum, & omnia quae in ip- potens per se, vel secundum subitan- so sunt. Et protatur a S. D. articulotiam, vel seciandum modum, quod di- primo. Quia omne ens per participa eo propter accidens , a Deo absoluta tionem, oportet esse ab eo, quod habet sua potentia sine labiecto productum, esse per essentiam. At esse soli Deo con- quod deli secundum suam naturam de- uenit per essentiam. Ergo omnibus a
pendentiam a subiecto saligna aptitu- liis per participationem, & esse ii
dinalem diceret, tamen tunc modum nem. Habeas autem quod maior habet substantiae os ineret. Secundo sui tur multas interpretationes. Prima est,quod
creatio largius,& communius, te sic alia tale per euentiam stat dupliciter, de citur de omni productione ex nihilo i. ita per participationem. Primo ut ly de non supponente subiectiam , quod per et sentiam idem sonat quod praedic quadrifariam contingit. Primo Πr re- bile essentialiter de aliquo, ut animal pugnantium subiecti praesupponii , Ut praedicatur de homine ,& esse perpa contingit in immaterialibus completis, licipationem idem dicit, quod non ha- quae praescindunt ab omni materia, & bere illud, ut predicatum essentiale, sia in materia prima, quae si eli prima, non cut serrum non habet ignitum,pro praepotest esse ex alia materia. Secundo per dicato essentiali, sed accidentali. Secun- comproductionem, sicut si aliquod cum- do ut ly per essentiam idem sonat quod positum materiale corruptibile , vel in- ipsa inentia , fine aliquo limite, ut ho--rruptibile, quo ad materiam, & sor- mo dicitur sic rationalis qitia est sua n
mam a Deo efficeretur, tunc enim ma- tura talis, ta ex ratione intrinseca sui teria, & forma dicerentur concreata, constitutiva, de per participatioinem, esi idest simul creata incomposito, non ain se tale, est tale esse per aliquod contratem creata,qtria seorsum non essent pro- etium,sicut homo aicitur animal no se-
. ducta, unde quia cstum fuit simul m eundum totam animalis amplitudinem , materia, de forma sua creatum, ideo sed per hoc quod trahitur ad liandum materia,& forma caeli noli dicuntur crea pro animali r. ationali. Hoc autem tale si ta, sed concreata. Tertio per infit cundo modo per essentiam tres habet nem, sed cum independetitia, ut dici- conditiones. Prima quod sit ipsa essentur creari in homine anima, Sc ei m- tia, de quidditas, de nc Deus dicitur I o- fundi, sed sine dependentia in esse a cor- nus, quia est ipsa esientia bonitatis. se .pore, ut dicit quod . inario perdepcn- cundum quod non sit ab aliquo contradentiam a subiecto , sed sine potentia ista, qua ratione anima separata non est naturali subiecit, sicut sunt omnia λ- rationalis naturae per essetitiam, quia lina supernaturalia, data creaturae inte, miratur per habitudinemquam habet ad lectuali, quae non habent potentiam na- corpus.Tertia quod per se subsistat, abiaturalem in homine , vel Angelo , sed que aliquo contractivo, quo iure priu
tantum obccientialem,ut cet S. D. I.a. tur Angelus qui habet suum modum en quaeli. i ioart.2.Capreol. in .distin. IV. sendi particutae, te non dicit omne esse I.& Ferret. .contra gentes c.s 7.& hoc mundi, unde non dicitur naturae intelle- modo de creatione larimnaem ampli etu speressentia,&ita nulla res creamus,quoad partes uniuersi in Particula' tapotest dici esse talis per essetiam,'urari,ie respectu uniuersi, ut sic, in Primo aliquo modo contrahitur per aliquod dia sensu itantes. stia clivum, s. per crat lentiam,vel subi Sexto loco ad maiorem amplitudinem elum,uel differetiam, vel modum, velia quaestionis, de eius enodationem aliqua esse reali, vel inesse praedicabili, non sic
263쪽
esse peressentiam stat dupliciter, primo
simpliciter. Secundo secundum quid .Primo modo illud est tale per essetitiam , quod non solum est formalit talς,quia stilicet pradicatum dicatur in primo modo per se de subiecto, verum ζέ quia pra scindit ab omni causa, Se ab intrinseco, & ab extrinseco,& ita solus Deus dicitur ens per essentiam, quia nullam habet causam, entia autem necessaria, iaincorruptibilia,& si talia dicantur ab intrinseco, tamen habent Deum pro causa ab extrinseco, quia ab eo, ut a prima usa dependent, ut testatus est Ariit. a.
Metaph. text. . in eiusdem text.3 7. in s.c: usdem tex. 6.8.Phys. tex .i6. de clarissii e i. Metaph. cap. 1. ubi dicit, Deum esse. omnium causam, ge principium, & ia. Metapla. tex. 12. appellat Deum ducenaunii tersi, a quo coelum, Se tota natura
dependet, patet aut ibi Arit t. loqui de dependentia in cisse,& non in gradu perfectionis. Secundo autem modo plur3 pollunt dici talia ner ei sciatiam. i. secundum ei sentiam, seu quo aes connexione praedicat cum subirem, sed non quo ad exilientiami & praecisionem ab omni d penitentia cause, ut ostendi s. Metaph.
Secundo deduco cum eodem S. D.ar. 2.
quod Deus dicitur etiam causa materiae primae , quod dictum aduersatur Philosophis antiquis dicentibus, cx nihilo nihil fieri ; Hoc enim verum est. Prinio ab sente particulari,non vero ab uniuers
i, omnium conditore, L Deo. Et secundo per generationem, non vero per simplicem emanationem .i. per creationem.
Aduersatur etiam apud D. Augustinum de haeresibus cap s9. Hermiti 3e Seleuco. Item secundum Chrysoli. Valentino, Marcioni, de Manicheo, de qua re vide
omnia per Deum esse facta,& per Psalm. caelum, terra, mare,*omnia quae in eis sunt. Patet etiam quod materia est ens inpotentia, creata tamen sub actu, unde non dicitur seorsum creata, sed concreata cum forma,idest sub forma. Hinc dies tur Deus omnia creare, quia dato quod ex materia aliquid faceret, sicut ex tetra creauit Adam de Euam ex costa Adae, tamen haec vocari posset creatio, non i
mediate, sed mediate, ideli quia ipse uiat
Tertio deduco cum S. D. p. p. q. - .artita creationem esse Dei actiqnem inam nentem seriar itςr. Quod dico contra Gregorium in a i. i. q. t 6. Aureolii apud Cap. q. 2. art. a. & Coninabr. hic' arique Habeas autem quod creatio bifariam c
siderari potest. Priimo formaliter quoad id quod est de se, Se sic dicitur actio ii
manens, nominat enim operationem practicam dii lini intellectus, cum imperio,poxentia executiua intellectiva, cum
voluntate adiuticia iuxta illud, dixit Sesam hine dicere enim ad intellectitur
pertinet. Si enim ςreatio non est et actio Dei immanens, sequeretur primo,quodestet quid medium inter creatorem, iacreaturam, quod est impossibile , nam actio transiens mediat inter agens, &passum. Secundo sequeretur, quod Deus acciperet complementum ab actione tralatin te, de creatura nani ad rationem actionis transeuntis exigitur, quod non solum respiciat agentem, ut suam causam, sed etiam ut eius actialitatem, v complementum cum eum intelligatur ponere iii estu vitiino actualis actionis. Tertio sequeretur quod aliqua perfectio adueniret Deo in tempore. Si enim creatio est actio Dei transiens,&haec non est nisi in tempore. Ergo aliqua perfectio aduenit Deo in tempore, & sie non fuit semper perfectistimus simpliciter, & omnimode. Secundo autem modo pote itcreatio con siderari virtualiter, Sequo ad
id quod infert in passo, de sic potest dici
actio transiens, quia eius terminus non manet in agente, ut facit intelligere, seditan sit in externum, & haec vocatur creatio passiva, de quo ad hanc partem possumus etiam dicere cum S. D. p.p.q as. t. I . ad quartum, quod praeter intellectum, de voluntatem detur, in Deo p tentia executitia ad creandum conserua-
dum doc. haec enim ab intellectit, de voluntate secernitur secundum diuersam rationem, quia ipsa intelligitur inferre effectum. non sic intellectus, de voluntas ut sie,sed ut huic potentiae coniungutur. Quarto deduco ex supradici is, cum
va bis uia.n considerari potest Trimo secundum
264쪽
rendum , R i t est op o practica cur in Deut 'Ditierit errare mundum
inurni intelletans,& est duitium dicere, ab aeterno, ut quaestione sequenti dic imperare, ge nc dicitur de Deo ab ae- mus, tamen in tempore elegerit ipsen terno, idest quo ad id quod a tio dicit in creare. Est ergo animaduertendum, Deu νDὸ magente. Scc ituro secundum quod a nobis omnia fecisse propter se, ad olteiidendu e .aui Ita quia non propriam bonitatem, quae in eo aeterna sitelligimus Deum esta creatorem sine est, de perfecta , nec aliquo modo ex r, 'creatura, in tempore eonstituta, ita di- rum creatione augmentabilis. Cum ergo, o. cimus creationem dici de Deo ex tempo creauit creaturam ut hirum est et boni
re, idest quo ad id quod actio infert in talis illius, aptius effecta est signu istius i. passo. 'est simile aliquo modo quod sol bonitatis in tempore creata, quam si ab . semper est lucidus secundum se, sed non aeterno suisset essecta. Primo, quia siecersemper illuminat aerem, nisi quando es tius, Scesarius habemus Deum elle au- applicatur. Ex creatione autem passiua ctorem uniuersi. Nam quamuis potuisset co surgit qui in respeetiis realis in crea etiam mundum ab aeterno condere, tametura, quo resiliter ut effectus Dei, ad ip- apud multos accidisset dubitatio de creasum refertur,an Deo vero wnsu tmii cione unium, videndo creaturam essedam te spectu rationis fio liter, quia coaeternum creatori . secundo, quia sic. non est eiusdem ordinis cum creaturi, meo nobiliorem modum assignamus ante ab ea dependet,qui tamen fundamen gendi scilicet libere, & non ex necessita-traliter potest dici realis : quia fundatiir te, propter hoc enim creauit inim dum in
in vera, S: reali, potentia activa creat, tempotu, quia voluit sic eum creare, in Dei ; relatio autem creati irae ad crea- hancque rationem habes ex S. D. r. coi
torem realis est, tu praedicamentalis, ut tra gentes cap.3 8. Tertio, quia si creatu- docti s. p. p.q.: i .art. x. & Pot. q.3. ra fuisset creatori coaeterna, multae et sent O. ad tertium, est enim relatio verae di scilitates de pluribus spec: ebus, ut de cautaei & versisse 's, quae praedicamen anima intellectilia, ne daretur infinitum tali, dieitur a letaphysic in actu,& de multis corruptibilibus,qus Quinto deduco, creati nem , & con- in infinitum posset quis dubitare durare seruationem elle quidem re idem, quo debuisse, ut infra dicemus. a aettoneni, ut explicuit s. D P.p. q. roq. Octauo ergo nutandum venit, quod
art. t. ad A. depol. q. art. i.ad a. sicut ea- cum habeamus usqtie modo niundum adem est a sol solis illumiliaritia aeris, & Deo in tempore ortum traxisse, ulterius co:iseritatili', pro eo itinelutis in aere, proῖrediendum venit, Se videndum quo attamen Arma iter, & restite; rirtuali- anni tempore creatus fuerit. Aliqui ergo ter poliunt chi actiones distinctae, quia sunt in sententia mundum autumnali te- non possumus dicere creaturam toto eo pore esse conditum, idest mense Septetit tempore quo in esse co seruatur, in esse est. Ita ducent Abulensis q. at . in primuc iam creetur, i inmo conseruatio praesuP Caput Genesis, Ilaranus. i.& . Genes. Lyonit esse, cui dicitur addi, ut seruetur Exod. ia.&ita placuisse Aeguptiis pa- in eise, qiuod iam intelligitur esse rece- tet, quia annum a mense Septembri inerupisse. oeatio autem considerata secun- Piunt. Deduciturque ulterius ex sacris dum esse rςi creaturae eadem mensura litteris, ex quibus habenitis, Deum i mensuratur, qua esse illius mensuratur, cisse arbores cum suis fructibiis inatuita & eius conseruatio. At si spectetur, ris, quod accidit mense Septem tui, ι iani t di est simplicem rei productionem, in- si in mense Martio orbem cum arboribus stanti nostri temporis uacitus mensurari, fructus ad maturitatem perduetos creaia
ex quo in juitio temporis, i se i in primo set in mense Septembri, inense proprio, eius inflati si asserit Concilium Latera- finietibus caruissent. Alii tamen d en-neide Deum .ex nihilo utramque condi- dunt orbem conditum esse mense Ma
disse creaturani scilicet corporalein , & tio, eo tempote quo sol Arietem ingrestitit ualem. ditur; sic docent Damascenus lib. Σ. fi- sed septimo loco redeutes propinetis dei Ortodoxae cae.7. Leo serm. i. me pania negotium nostrum dicendum veae . 'sione, Athraasius in quaestionibus ad An-
265쪽
tiochum n. r. si elui est illud opis I - dum quod habeat singula dissictili
hanus. a. Exod. c. Isidorus. s. Etymolo tem, quod utrumque cernitur ut creatis elatum cap.de temporibus, August. in ne mundi. Nam ratio humana non com Creatu quast.noui,& veteris testamenti. Cyril- uincitur aliquo argumento humano, ad mundi ιhis Hierosolymitanus, Catechesi. I .M- latendum creationem esse certam, & arrisu
da in lib. de ratione temporum, cap. 8. uidentem in tempore, & habet iis mala- tu,suis. Ambrosus lib. i. Hexameron cap. .& ha rem di ficultatem, propter multos huic tu r in Synodo Palestina coacta a Theo veritati aversantes. sed ouud creatio maphilo Epistopo Caesariensi, ex mandato di sit articulus fidei intelligitur. Primoeta victori, papae,de qua apud Bedam, vi su eo modo, quo fides docet, statim ex mora cap. o. & idem docent omnes fere hilo, nam quod mundus non incςperit scholastici, Altrologi,& Poetae, Hoc etia ex materia praeexistenti,vel fici claris ia' suadent. Primo amenitas temporis,quae tionibus conuincere possumus. Secundo in vere percipitur magis quam in alio intelligitur de creatione in actu icilicet tempore. Secundo, quia per illustriores quod si de facto creatus in tempore, naAstrolo ros polus noster articus versus quod Deus potuerit cum ab aeterno creaouem est aries, illustrior, & eminentior re probare possumus, quia omne respereit numero, magnitudine, M pul claritu participationem, oportet esse a prinis dine stellarum, quam antanicus polus ente; & essiciente per essentiam. Tertio ad ovem declinat librae signum, Autum- tutelligitur de uniuersitate omnitim creani initium. Temo, cuia noc tempus de- turarirm, nam quo ad aliquam videtur Gratum fuit incarnatione, passione, & aliquo modo demonstrabile, ut quo ad resurrectione Christi Domini nostri,-- speciem humanam, supposita anima in demque tempore Deus populum suum a mortes ne daretur infinitum in actu. seruitute Αegupti liberauit ι Ad id au- Quo ad secundum ergo principale cotem quod ptii in opinatore adducebant cluso est negativa, scilicet Mundus non dicitur, Deum soli an non ubique fru- cit artemus, nec ab aeterno creatus. Pr ctibus onullos arbores creasse, ted ali, batur primo testimoniis lacrarium litte- duos tantum Ductibus ditatos, alios fi rarum. Nam Gen. i. habetur. In princilibus decoratos, & alios iri proximo ad pio creauit Deus caelum, & terram M. forendum dispositos, sed de sit arbores Item prou.8. Dominus possedit me ante- eum fructibus creasset,hoc secisset supra quam quicquam saceret,&Ioan .i7.ci DIU
nanirali virtute agendo, quia Deus Per- rifica me dicitur claritate quam habui , ,
stita opera sua fecit,S M tunc expedie- antequam mundus fieret. Et Ephes. i. Ele de quod fructius conseruauerit usque git nos ante mundi constitutionem &c. ad Llumnum non est dissicile credere . Et ita definitum fuit in concilio Later , Quo ad diem autem creationis. Strabus, nensi,&habetur cap.firmiter de summa Rabanus, cap. a. Ex . aiunt fuisse. t 8. Trinitate, & fide catholica his verbis, Martii, At. D. Hieronymus lib de Eccle- Creator omnium, sua omnipotenti vir siasticis scriptoribus diem a s. suisse do- tute simul ab initio utramque de nihilocet eiusdem Mensis, quo die multi asse- condidit creatu ram, spiritualem,& co runt etiam quod Chri itus resurrexit,qui poream. iiiit dies dominicus, ut canit Ecclesia in secundo probatur rationibus,non reis Hymno diei dominicae apud Romanos. pugnare rationi nostre,immo cum ea mamno tandem notandum venit, quod Enam conmenientiam habere. Incredibi- quamuis conaturi simus ostendere mun- Ie est mundum infinita per antea secula dum non ab aetemo, sed in tempore , & sine artibus, vixisie, ex Arist. imo Mecum tempore conditum fuisse, attamen taphys cap. I. dicente, hominum genus nolumus incere, nos posse demonstrare artisus, ta rationibus vivere. Sed a hoe rationibus euidentibus ta ut fide G tes in tempore determinato. & cognitio sit opus; Nam tenemus mundum incα- initium sumpserunt, ut est legere apud. pisse, esse articulum fidei 3 Articulus -- D.Athanasium in oratione contra Id
rem fidei duo dicit. Primum quod non Ia Clementem Alexandrinum , primo sit demonstrabilis lumine naturali.S m Suoniarum. Iosephum primo antiquit.
266쪽
cap. 1.Heliodorum libur Strabonem vi mnio Geographiae, Plinium lib. . naturalis hilt .cap. 16. Polydorum lib. de inuentione rerum Diodorum li. a. antiq. p.1.
di alios. Ergo mundus initium habuit in tempore . Re Ondent aduersarii, a res cia hominibus insuities peri illa igne,&diluuio aquae . sed haec responsio non satisfacit, quia & si legamus unum diluuium generale fuisse, & aliqua prouincialia, ut Nillanum atticum, & Testat ni cense, & aliquasque conflagrationes ex terra in aliqua loca erupisse, non tamen constat memoria de Lis generalib. incendiis, & eluuionibus, quibus aries infinities perire, & renasci potuerint.
Tertio. Experientia comperimus ,&D. D.tradunt, ut D. August. i s .de ciuitate Dei,cap. 9. D. Cyyrianus aduersus Demetrianum. Plinius lib.2 aie nat. hili cap. 16. Aulus Gell. 3. noctium Acticarum c. ro.&c. ergo quo magis aeratum decursus Praeterit,eo minora co ra, & debili ra breuiorisque vitae fert natura, unde legimus antiquos multos centenarios vitam traduxiste, &α Ergo si homines ab aeterno extitiisent, iam ad minimam qualitatem, debilitatem, ac vitae breuitatem deuenissent.
Quarto. Mirabile est, quod si mundus ab a terno fuit, nullus scriptor extitisset, qui quod ante Adam per actum scripserit, immo inuenimus omnes gentiles historicos post diluuium tantum acta memoriae hominum tradidisse. Nam Ber sus Caldeus cuius historia vetustissima habita suit a diluitio exorsus est, ut Iosephus contra Appionem obseruauit. Marcus Varro diligentissimus originum scrutat'r nihil diluuio Ogysis antiquius retulit . At Ogyges fuit syncronos, idest contemporaneus Patriarchae Iacob. Tr gus Pompeius exordiu sumpsit a Nino, qui annis post mundi creationem nongetis, & mille Monarchiae iecit Assiriorum fund metita, & fuit tempore Abraae. E go est dediisendum mundum in tempo-xe incaepisse. Quinto. Arist.docuit infinitum in actu dari non posse tertio Phys. At si mundus fuisset aeternus , praecessissent infinitae rae infiniti dies,anni, & saecula, infiniti numeri, quod non concedit, quia infinitum non potest numerari. At in actu,
vel in potentia. rrgo mundus non est
Sexto. vel Deus secundum Arist. cognouit omnia, quae in uniuerso aeterno futura erant, vel non. Secundum non
est dicendum, eum ponatur sapientisi mus, S: prima omnium causa. Si primum aut omnia cnnotiit simul, vel successive, si siccessu Gergo est mutabilis, quia trasit de ignorantia ad seire, si simul, ergo cum infinita cognoscat, erat infinitae potentiae. Ergo mundum debuisset producere infinitum, quod Arist.negat. Septimo. Aut Deus dicitur causa esDciens aeterna mundi,aut non. Non secundum, quia Arist. ra. Metaph. Scalabi, ut diximus supra, & quia ei sectus finitus,& determinatus ut es tmundus, oportet habere causam finientem, de determinantem, &quia si caeli habent ab alio motri ergo, & esse, cum unum inserat aliud. Si primum .i. si Deus est causa aeterna effectiva mundi totius, non enim est maior ratio quod sit causa unius,quam alteriuri& maxime dato quod sit uniuersalissim causa) ergo necesse est quod illum ex nihilo produxerit. Quam autem necessit tem potuit Deus habere ad faciendum aliquid ex nihilo ab sterno nam eadem est perfectio causae, immo maior facere esse im liberum, libere, 'uam ex necessitate, eo tunc,quo eius sapiciatiae,aelibertati consentaneum iudicatur. Octauo. Per Aris . hic, tex. . mobile praecedit motum. Ergo non potest dari motus aeternus , ut Aristot. intellexit
probare . Nono. Homo, immo omne agens per
sectum potest aliquid facere in tempore. Ergo & Deus. Ergo secit. Probatur prima sequela , quia maioris persectionis est Deu quam creatura. Probatur secunda,quia maiorem persectionem ponit in Deo agere libere, quam necessario, sicut perfectius est agens lilberum, quam n cessarium, & quia si Deus facit quod agens libere agat, ergo & ipse poterit libere agere necessarium enim non faciet liberum, sed necessarium, &in aeternia non differunt esse, & posse.
Decimo. Hoc probo cum S.D. 2. conistra Gentes cap. is. Deus eis uniuersalissima & persectissima causa. Ergo agit oniuersillissime de perse rissime. At de ra
267쪽
disse. secundum, quod tenent Deum a- non vero si aliquid adueniat quod si r
gere de necessitate naturae, & non libe- spectivum, & maxime secundum rati ire,idest quando voluit.Tertium est, quod nem, ut est noua relatio exemplaris, de loquuntur de Deo, ut de agente particu- creatoris, quae aduenit Deo ex creatio. Iari,quod agit mouendo,& transmutan- ne, mutatio enim est in re producta, dedo,& non ut de agente uniuersali, agen- non in producente, sicut etiam ignis d te ad esse,& ad motum,& ad omnia co- se est calefactivus, & non calcfacit comsequentia rerum. busti bile simotum, & si calefaciat, a
Ad tertium negatur minor, & ad pro- comburat ex aImroximatione, mutati
bationem dicitur, quod ille dicitur inui- non est in igne,sed in calefactibili com-dus, qui potest, & debet, & non vult bo bustibili.
num proprium communicare, cum opor Ad sextum dicendum, L primo ad in tet. Talis autem non est Deus, qui si diia iorem,quod valet de agente, qui se mustulit creationem mundi fuit, quia nee tat de potentia ad actiam, Deu autem distenebatur, nec expediebat creaturam ese ximus semper esse in actu, quo ad iase aequalem creatori, & dare iii licium, quod actio ponit in agente. Secundo di- uod de necessitate mundum pr duxis- citur, quod, & si Deus ab aeterno mun-set, & non sua libertate, ut omnium est dum nou priauxit, tamen semper fui ecreator, sua sapientia, ac libera volun- in aeui. Nam duplex est actus. Primustate i. dicitur perfectivus agentis, quia eum de Ad quartum dicimus, Deum esse cra potentia ad actum traducit. Secundussam in achi. Ad consequentiam. Ergo pro dicitur perfectiuus producti,quia ad perducit effectum ab aetemo, si causa in actu sectionem eius tendit,sicut ars dicitur a ab aeterno, dicitur, Primo,quod valet de persectio artificiati, & talis causa causa agente naturaliter, ut ignis in actu in acta fit Deus producendo uniuersum, producit effectum, scilicet calorem in non enim magis fit in actu propter se ,
actu, non vero valet de causa libera,quae sed pr ter mundum creatum .
potest esse quo ad deliberatione in actu, Ad septimum sinat liter dicitur, quod non pro uno nunc, sed pro alio. Secundo Deus est persectissima causa, de agit pe dicitur, quod Deus dicitur causa in actu laetissimo modo, prout tamen ei conu quo ad id quod actio ponit in agente,no nit, ei autem conuenit agere prout sua vero quo ad id quod infert in passo idest sapientia iudicauit loquimur enim de quo ad prUuctum, nam etiam sol est cau causa persectissima agente libere. Secunsa in actu illuminationis non tamen ca- do dicitur, quo agere in actu, dicit m merae clausae, nisi dum apperitur. iorem persectionem in causa in alia,qus Ad quintum dicitur, quod exemplar peractionem perficitur, non est autem
dupliciter sumitur. Primo, fundamenta- talis causa Deus, quia ex creatione re
liter tantum, quia scilicet est similitudo rum nullam maiorem acquisiuit pers fundamentalis, idest habens aliquid, in citonem . quo alius potest ei assimilari, sicut habes Ad octauum dicendum, quod motui , albedinem potest assimilari alteri, si de & tempori praesenti correspondeat mu- ipse fiat albus.Secundo fundamentaliter latum esse fiat dupliciter. Primo positis de formaliter terminati ite, quia scilicet uri de hoc est salsum,dato quod tempus,
refertur in actu exercito ad suum exem- & motus per creationem incsperint per platum, & simile, &hoc secundo modo primum sui esse, antequam non habu necesse est exemplar, tu exemplatum es- runt csse, ut nos affirmamus. Secundo se simul, non autem primo modo, ut di- imaginarie, de sic procedat argumen-ctus est Deus exemplar mundi, antequa tum, at imaginatio in hoc casu non mundus sit productus. Nec sequitiar, e .factum.
go si tu tempore Deus dicitur factus e- Ad nonum idem dicitur, quod ly ali-xemplar terminative creaturae,& tale quado non denotat realem disterentiam non erat ante,dicetur mutatus: Respon- temporis, sed imaginariam.
detur enim quod mutatio fit ouaudo ad- Ad decimum viximus duplicem esse uenit aliquid alicui quod sit absolutum, mutationem. Prima dicitur cum noui Ἀ-
268쪽
Ad vigesima in secundum dicendum,
quod argumentum procedit data aeternitate motus, Se temporis, nos autem hoc negamus,Wideo dicimus tempus,
S motum habuissu primum nunc, quod non sim finis praeteriti, sed solum initium futuri. Ad vigesimumtertium dicendum , quod Deus est prior, mundo non tem- Are , sed duratione aliqua idest aeternitate. Secundo dicitur,quod prius, A p sterius teporis realis sunt positiva, Prius autem ante creationem, est solum imaginarium . Ad vigesimumquartum dicitur, quod Deus est causa lassiciens mundi, sed voluntaria, & ideo quamuis ab aeterno potve te mundum producere, non tamen eum produxit, non quod non potuerit,
sed quia noluit. Ad vigesimum quintum primo dicitur,quod maior proccdit de causa agente naturaliter, Deus autem agit libcre. Secundo dicitur ad minorem, quod pro icedit de actione Dei quo ad absollitum, nos loquimur quo ad respectivum .
Idetur Quod non . Primo. Nam vel
est prout ictus in tempore, vel in instanti. Si in instanti,no erit aternus,quia in eo inc pit esse.Si in tempore, vel finito, vel infinito. Si infinito, ergo habet initium, & sic non est aeternus.Si in infinito , aut productio eius est determinata a parte Rost,aut non. Si terminata, ergo habet initium sui esse, di sic non est infinitus . Si non est terminata, sic mundus nunquam erit producibilis. Secundo. Atat D iis produxisset in eum totum simul,aut aliquid indivisibile eius. Non totum, quia repugnat succes suo, ut est motiis, totum simul produci Si aliquod eius indivisibile, morus non erit mernus. Quia habet initium cilicet illud indivisibile primo productum.
Tertio conti. 'gens non potest esse ensnecessarium . At tale esset data aeternit te Mundi. Eigo. Probatur minor, D
mus contingens in te ore racmo, tuc non potest antehilari, cuia si michil eatur, sequeretur, qu blante instans anuchi lationis non suerat tempus nisi finiatum, idest terminatum ad instans anichi-ilationis, & sic contingens non erit in ita pore infinito, seu finito. Quarto. Sic causa naturalis non posset producere effectum suum. Ergo neque Deus a simili. Antecedens probatur. Si ignis ab aeterno produceret calorem, aut ex nihilo, ut ex materia. Non primu, quia sic esset Deus. Nola secundum, uuia talis esset mutatio, mutationem aut praecedit eius inensiud, de sic non esset sterna productio. Quinto. Sic daretur infinitum in actu
contra Philo Ltertio Phys. Probatur, quia praecellissent infinitae an iniae intellecti-uae, quaecum sint immortales, reman ront,& sic daretur infinitum in actu. Sexto. Infinito non potest fieri addiatio . At data aeternitate Mundi ei fieret additio. Ergo . . Maior est Aristot. tertio. Phvs Minor probatur. Nam praecessissent
insalti dies, de infinitae horae, his autem fieret additio nouae diei, & liorae, de fieextra infinitum esset aliud, Ze aliud a
Septimo. De ratione infiniti est, quddsit actus permixtus potentiae. Sed praeterito infinito rceugnat potentia, quia ad praeteritum nulla est potentia. Ergo Mundus non potuit esse ab aterno. tauo. Pars non potest esse maior toto. Sed data aeternitate Mundi pars eia, set maior toto. Brgo. Probatur minor. Supeonamus tempus ex utraque parte esse infinitum, tunc necesse est praeteriatum esse aequale futuro. Tunc lit meria dies huius diei. A. meridies .diei crastianae sit B. si tempus ex utraque parte est infinitum, pars erit maior toto.i. B. quae dicit tempus infinitum a parte post, erit maior. A. tempore infinito a parte aute , tunccniin B. ratione partis. s.leporis in tercedentis inter.A.& B.erit mitis,quia dicit tempus infinitum, sicut & Α. ω B. na ratione medii teporis excedit A.& B. Nono. Motus non potest esse ociosus. Sed data aeternitate Mundi esset ociolus. Ergo. Maior est nota. Minor probatur ,
quia infinitum non habet finem,at quod non habet finem ociosum est, per Commeat. N Arist.primo Phystcx.39.
269쪽
Decimo. De ratione facti est habere principium suae factionis. Sed Mundus est factus,ergo habuit initium, Se sic non
Vndecimo . Si Mundus factus dicatur ex nihilo, dicetur quoque habere esse post non esse. Ergo non esse praecessi esse . Sed aeternum a nullo praecedi potest. Ergo M. Duodecimo. Agens per intellectum a quodam principio incipiti At Deus est agens per intellectu in . Ergo a quodam principio incepit Mundum creare, & sic
non potuit et se semper. Decimotertio. Cicatura non potest creatori inluari, nec etiam in duratione, quia Deus, de creatura habent esse diuersa, S: consequenter diuersas mensuras. Sed data aeternitate Mundi, Deus,& creatura essent aequales in duratione, idest in
Decimoquarto. Si Mudus semper sui nset, infiniti dies pr estissent diem illum. Hoc est impossibile, cum infinitum sit
impertransibile. Ergo Mundus non P tuit esse ab aetcrno. Decimoquinto . sic esset processus in in sinitum in causis efficienti tuas,quia generatio esset aterna, de uniis natus et set
a patre, auito&c. in infinitum. At in causis e scientibus non potest esse processus in infinitum, per Arist. 2. Metaph. ergo de C. Decimolatis. Implicat mundum per ereationem incipere,& no incipere. Sed data aeternitate Mundi sequitur haec implicantia,nam caepisset per creationem,S non incaepisset propter aetermitatem,
dicimus enim filium in diuinis non incς-Pisse,quia coaeternus est patri. Ergo mu- s non potuit esse ab aeterno. Decimoseptimo. Creatio mensuratur
instanti indivisibili, Se primo quia creatuante creationem nou fuit. At in aeternitate non datur primum, implicat enimalis uid esse aereinum, &in eo accipere
Decim clauo. Implicat quod detur instans in quo primus Deus sit. Ergo &in quo Mundus sit, de ante non esset, naaxe morum eadem est ratio inliternitate. Decimonono. Sic sequeretur quod tot praeces sint dies, quot horae, & tot horae,
quot instantia. I'robatur, quia omnia ista essent infinita, unum autem infinitum ,
non est maius alio . Vigesimo. Propositio de praterito,d bet habere aliquam propositionem de inesse veram v. g. si haec propositio debet esse vera, Adam est, haec quandoque debuit esse vera. Adam fuit Sed haec propositio,Mundus ab aeterno fuit creatus, non potest habere aliquam propositione veram de inesse, scilicet mundus mic cre tur,quia nunc non se ex tedit ad preterbiu,ad quod se extudit sternitas.Ergo Z. c. Viges inoprimo. Hoc idem affirmant. M. patres. Nam D. Aug. super Genesad
litteram c. 23. tom.3. dicit trinitatem ita esse aeternam, ut aliquod creatum ei e aternum esse non possit,& la.de civ. p.rs. dicit Angelos non potuisse esse λxternos creatori,quod & docent Damast.
Ambrosius,& alij plures patres.
vigesimosecundO.S.T. negat mundum non potuisse esse ab aeterno quo ad sp ciem humanam, ne daretur infinitum in
actu. Sed haec ratio idem concludit de multis aliis, nana potuisset Deus in horis,& diebus infinitis datis in aeternitate mundi unum lapidem creare,&illum inesse conseruare, de sic daretur infinitum in actu , quod negat Philos pracipue in
Vietesimotertio. Nec valet dicero , quod in infinito non est accipere primu ,& ita nec in aeternitate mundi. Primo, quia si Deus creat Iet ab aterno primum hominem primum lapidem, vel primum diem, vel Deus hoc primum cognouisset, vel non. Secundum non est dicendum,cum Deus omnia sciat. Si primum, ergo non erit aeternum, Si ita implicatres incipere esse, & desinere &α undo si Deus produxisset aliquam speciem ab aeterno, eam signaret in aliquo primo indiuiduo determinato. Ergo necessario dandum esset primum individuum, quod aeterno, & infinito non consentit.Tertio, uia oporte rei sanare primum indiuiuum ex nihilo factum. Quarto contra'
dictoriae non possunt simul esse verae.Sed haec eli falsa, nullus primus homo, vel equus, vel dies faetus est a Deo,data etiaaeternitate, ergo silao n osita erit vera
scilicet aliquis primus homo, equus, vesdies factus est a Deo.
Vigesimoquario.Impossibile est deue nim
270쪽
nire ad ultimum in infinito, quia si ad il-
.ud dei leniret ui esset finitum. Ergo impossibile est etiam deuenire ad primum in infinita duratione aeternitatis mundi, de sic non potuit mundus creari ab aetemno. Consequentia patet, quia eadem est
ratio de infinito ante, & Imit, est enim
vigesimoquinto. Si mundus fuisset ab
aeterno, ergo Se motus,& tempus, cumspectent ad conititutionem mundi. Hoc taliam. Ergo. l robatur minor, Detur ignis,& ituppa ab aetemo, quaero an calefactio aeterna esse potuerit. Videtur
enim quod non, quia motus non ult in instanti, nec incipit per primum ei se,& ita dicimus de celo,ia suo nioli Necesse elienim quod detur initans caeli, tamen adhue non est motus, unde motus non potest habere coaeternitatem cum iptis Deo. Idein dicitur, quod si mobile est aeternum,3c non motus, oporteret mobire esse sine motu per spacium aeternum,qubd est impossibile. Ita deducimus de
muliere quae ab aeterno elf grauida, peto enim an partus sit aeternus, aut non sit aternus, ergo partus esset ira antiquus . siciit mulier. Sinon, creto licc mulier, quia per nouem menses distat a partu . Vigesimoqii into. Deus dicitur aetemnus, lilia est sine principio, Se mensur tur aeternitate,dicitur quae causa temP ris . At mundus necessario habuit principiun dia tempore quo mensuratur, iacius eii causa Deus. Causa aute est prior effectu. Ergo impollibile eli quod creatui a sit creatori coaeterna. Vigesimoseptimo. Si mundus esset aeternus, creatori coaeternus, non esset dabile aliquod inlians in satio non esset Miundus Deo coaeternus. Eiso non esset dabile initas in quo intelligi miis potui Gse Deli munda creare,& no. At Lac eli facere Detron de necessitate, & non libere mundu produxit se, qliod nO admittimus. Uigesim clairo. Dum sol ab aeterno creatus estet in oriete ut conceditur si pergisset ad occidentem, spatio I 2.h rarum, ut eius motus ostendit, necesse esset computare a situ quem haberet in occidente, usque ad motu quem incaepit in ori Ciat de creatus est, ii uioras, ta sic sol ab ortu suo haberet ii horas. Ergo
non esset aternus,quia ia aetervo,no citaccipera aliquod tempus determinatu. Vigesimon ono. Sapientia Dei infinita, re ita alia attributa non possunt communicari creaturae. Ergo nec aeternitas
mundo, quia est duratio infinita. Trigesimo. Experientia docemur generationes hominum continuo debilitari naturaliter . Ergo si praecessissent infinitae generationis, infinitae esset debilitata generatio humana, ita ut nunc non viverent homines, supponimiis enim insidum potuisse a Deo creari clim ea dispositione quam modo habet, de hoc enim controuersia est. Trigesimoplinio. Nam plures homunes Iaascuntur quam esuriantur, ut patet ex uno Adam totum genus humanum processit se, ex Iacob totu gcnus habre rit in , D sic discurreudo. Ergo si mundus ibisset ab aetemo creatus, modo essent homines infiniti, quod est fallum, S: contra Arist. non concedentem infinitum in actu. Immo ad tempus sic deueniremiis, in quo nullus hominum ellet, dato quod Plures nascantur quam moriantur, quia in infinitis aetatibiis anterioribus deueniremus ad illam in ova nullus esset. Dicere aurem, quod bello, famae, pelle, de terrae motibiis tolluntur phares homines quam nascantur, per accidens est, ratu, Nin aliqua tantum parte. Actio en iniviolenta parum durat,& ad pauciora r digitur, de naturae opprimitur. Trigesimose lido. In aeternis non differunt cilla, & posse per Ariit. tertio huius, tex. 1. Sed mundus ab aeterno nota
fuit ut fides catholica doceto ergo nec
Trigesimotertio. Mundus ab aeterno non potuit in nihilum redigi. Ergo nec creari. Consequentia pater, quia eadem cli potentia ad creationem, Se ani hilationem. Antecedens probatur, quia necessario claretur ella, ante non cise, in aeterno autem nihil datur ante . Trigesimoquario. Infinitum in aRii negatur. Sed data aeternitate mundi concedendum ellat, quia in qualibet hora
potuisset Deus creare intim Angelum . Immo nouum mundum. Ergo Sec.
Trigesimo luinto. Nec valet dicere quod quamuis mundus quoad aliquam generationem in particulari, vel motum tac. non Potuerit esse, quia sic in ea, vel co