장음표시 사용
181쪽
i o De Ira DeI Seg. 7.que vivat ς , & idem Deum nee colat, ne curet . omnino , ut Aristides, & Cimon, caeterique Philosophorum , cedet ne huic
Impune ρ Quod quum legi Dei obtemperari ipsum tamen sprevertis .
e Iuste, pieque visat. Sic viri sortes nostrorum temporum leges quasdas Adeptis su is tradunt, quibus ita homines cuiuscumque Religionis professores, sive etiam cujuscumque Religionis expertes, in officiisse continere posse tradunt, ut Iuste , pieque vivere dici possint i io ter quos principem tenere locum vi deres Benedictum , seu potius Maledictum de Spinoisa a , libellum lingua Gallica conscriptum legeres, cui titulus i La vie , O P Espris de Mastr. Benoit de
SpinOza . Sed vide Isagogem nostram g. xx IX. seg. d Et idem Deum nec colat, nee euret: Sic etiam
Iegit Aldus, ubi Al. Tὸ idem omittunt. e Aristides , O Cimon , eaterique Philosophorum. Isaeus legiti . Moteles , eaterique philosophorum . Al. O Timon. Bunem. non repugnat si legatur ; ut Aristides, O Cimon, ut Aristoteles &c. Ego vero a lectione nostri Codicis, quam etiam Aldus retinet, non recedo , sed Cimon scribendum puto cum aliis; immo cum eodem Lactanti O L. v I. c. IX. seg. 8. ubi de Cimone, & in eodem Lib. cap. v I .seg. 6. ubi de Aristide loquitur , & virtutes eorum , vanas ostendit , ex eo, quod sine Dei cognitione erant.
f cedet ne huic impune ρ quod quum legi Dei obtempera.erit , ipsum tamen spreveris. En ergo responsum.
quod responsionem tolli disserentissimi professoribus;
182쪽
Nam si bonis praemia, malis poena statuta sunt,hos duos viros , qui inter bonos , S probatos recensentur , ipsumque Spinoaam , de quo nost solum sodales eius , sed etiam Korthol th. in Praef. de Tribus impinoribus, aliique virtutes laudant, ab ipsius impietate alieni , impunes esse dieendum erit δ vel amore, aut odio divino dignos 3 Non primum quidem , quoniam qui non eredit judicatus es , di praedamnatus , ut ad cap. II l. S. 4oh. omnes Patres, & interpretes docent; nee post iudicii diem medius aliquis locus erit, in quo tales homines, nec praemio , nec poena digni existant. Non secundum ; quia idem Christus ait: Matth. x. 3 3. Dui autem negaverit me coram hominibus, negabo, in ego eum eoram Patre meo, qui in calis est. Ergo cum Propheta dicendum Ρsal. v. 6. Odisi omnes qui operantur iniquitates : perdes omnes, qui loquuntur mendacium . De quo enim dicitur e nihil odit eorum, quae ipse fecit: alibi praedicatur: similiter odio sunt Deo impius,'impietas ejIs . Sap. Iv. λ, Vide S. Τhom. I. P. q. XX. A. a. ad I v.
Est igitur aliquid , propter quod Deus
possit irasci, tanquam fiducia integritatis a versus eum rebellante φ . Si huic potest irasci propter superbiam . , cur non magis peccatori , qui legem cum ipse pariter latore contempserit Iu-a Adversus eum rebellante i Sic Aldus Bon. rein pellente. Al. rebeliandi .
b Propter Ioperbiam . Bon. a duersus syperbiam.
183쪽
Iudex peccatis veniam dare non potest , quia voluntati servit alienae: Deus autem potest , quia est legis suae ipse disceptator ,& judex : quam quum poneret, non ademit Osibi omnem potestatem ; sed habet ignoscendi licentiam . .
a Ipse disceptator a I. e. qui ius habet legem ἰcondendi,& abrograndi . b utique ademit. Al. To utique non habent e Sed baber ignoscendi licentiam . Scholius pro trahit hocce caput usque ad subsequentem periodum .
sci AE. Cur ergo inquiet aliquis , ct qui peccanς , saepe felices func- , ct qui pie vivant , saepe miseri r Quia fugitivi, & abdica-
a Si potest ignoscere , potest igitur O irasci. AI.
priora tria verba , Al. adverbium , & copulam omittunt. Schottus, & Aldus nobiscum legunt.b Et qui pereant scpe felices sunt Se. Hae de caussa aliqui providentiam respuunt, vel iniustitiae
184쪽
ti libere vivunt, & qui sub disciplina patris , aut domini sunt, strictius, & frugalius .
arguunt, alii sibi blaudiuntur; sed vel pagani ipsi
longa tandem experientia noverunt, & professi sunt, Ianeos pedes, sed ferreas manus habere Numen, quod , quos diu , ut convertantur tollerat, & in bonis vitam ducere sinit, non couversos tandem durius condemnat. Unde scriptum est Eccl. v. 3ν. . 2 e dixeris i Peccavi, o quid mibi accidit triue ρ Alti inius enim est patiens redditor.
Uirtus enim per mala & probatur , &constat: vitia per voluptatem; nec tamen ille , qui peccat, sperare debet pζrpetuam impunitatem , quia nulla est perpetua selicitas r. . . . Sed filicet ultima semper Expectanda dies homini es- : Dei que beatuIAnte obitum nemo , supremaque favera debet: ut ait poeta non insuavis . Exia sed scilicet &c. Primam vocem aliqui omittunt.b Homini esti dieique beatus. Bon. Το es non habet, & prosequituri dicitque ante homini obitum . beatus nemo , supremaque funera debet. ς Poeta nou insuamis et Ovidius nempς Metam. Iab. III. a 'ρ . I 3 .
185쪽
Exitus est , qui arguit felicitatem o ,& nemo judicium Dei potest nec vivus effu
gere , nec mortuus . Habet enim pote ita tem& vivos praecipitare de summo , & mortuos aeternis assicere cruciatibus .a Exitus est, qui arguit felicitatem . In quibusdam
Codicibus M ss., & etiam in prelo vulgatis legitur rnon tinuavis exitus. Es qui &c. Adeo hoc verum est. ut de quibusdam, qui dum viverent, nihil se credere , aut timere iactabant, morti tandem proximi , malum immines sero cognovisse vel inviti confessi sunt . Petrus Baetius exempla quaedam , sed admodum suspecta . in contrarium refert pons aux quest. d' un Provinc. Tom. q. cap. X m. quibus tamen nec infringit, nec destruit ea , quae a voetio adstruuntur disp. Theol. Tom. I. nec elevat testimonium infelicis Spinorae diseipuli illius, qui, teste Bern. Nievvenlyti Disc. Praelim. ad Lib. de exist. Dei. Diutius, dissimulatis conscientiae stimulis , tandem sub invisae mortis ictu in haec verba, veritate cois gente prorupit et credo tandem, qua bactenus negavit ;sed mea jam despero saluti, ae quieti.
Imo , inquit ,si irascitur Deus , sa-
tima Imo, inquit , &c. Nova Atheorum obiectio, cui tamen ex dictis, di infra dicendis patet responsio.
186쪽
υib. Sing. Cap. XX. Seg. . S. IIIlim debuit vindicare , ct pro merito quemque punire . At enim si id faceret . nemo superesset , Nullus est enim , qui nihil peccet , & multa sunt, quae ad peccandum irritent ; artas, vinolentia φ , egestas , occasio ,
praemium . b Si id faceret dee. Το id in nostro Cod. deside
ratur. Ratio autem, quam mox Lactantius affert ,
testimonio innititur S. Joh. Epist. I. cap. I. 8. Si dixerimus quouiam peecatum non habemus ; ipsi nos seducimus , o teritas in nobιs non es . c Ad peceandum irritent, aetas , .inolentia &c . Al. incitant. Bon. inritent. Al. violentia. Nobiscum legunt Aldus, &Scholius.
Adeo subjecta est peecato fragilitas carnis , qua induti furnus, ut nisi huic necessitati Deus parceret , nimium fortasse pauci viverent . Propter hanc causiam patientissimus est , & iram suam continet. Nam quia
a Nisi bule necessitati . Intellige conditionem depravatae naturae, quae etsi suis viribus diu nequeat peccata vitare , viribus tamen gratiae , quam Deus singulis praebet hominibus, omnes , si volumus , sine peccato post baptismum vivere possumus; & iccirco merito plectimur, quia scientes, & volentes pec
187쪽
i 16 IN Ira De7 SQ S. 6. 7. per ista est in eo virtus , necesse est patientiam quoque ejus esse persectam , quae &ipsa virtus est . .
b uua st ipsa viirtus et . Bon. quia o ipsa dcc. Saepe in scripturis sanctis dicitur Deus summa misericors, oe patiens ; Sed ad rem Psal. vII. Q. I a. ait
Propheta i Deus judex justus , foretis , oe patiens , numquid irascetur per singulos dies p
Quam permulti φ ex peceatoribus justi posterius effecti sunt , ex malis boni, & ex improbis continentes. Quain multi in prima aetate turpes , & omnium judicio damnati , postmodum tamen laudabiles extiterunt . Quod utique non fieret , si omne peccatum poena sequeretur . .
a Quam permulti. Al. quam multi . b Si omne peeeatum paena sequeretur. Pessime in Nostro Bon. Cod. legitur t nisi omne peccatum &c.
Leges publicae manifestos reos damnant: sed plurimi sunt , quorum peccata occultantur , plurimi , qdi delatorem comprimunt,
188쪽
LU. Sing. Cap. XX. 5 g. 7. S. 9. 177 aut preeibus , aut praemio ' : plurimi qui judicia eludunt β per gratiam , vel potentiam.
a Precibus, praemio : Bon. prae ibus adpraeis
b Ludunt. Bon. ludunt. Al. elidunt. Lego cum aliis, quamquam lectio nostri Codicis non sit omni.
Quod si omnes , qui humanam poemnam effugiunt , censura divina damnaret eelset homo aut r*rus , aut etiam nullus . in
terra . a Quod si omnes . Al. quod si eos omnes . b Esset homo aut rarus, aut etiam nullus. Al. Τὸ
a t. Al. cum Bon. etiam omittunt .
Denique vel una illa caussa o delendi L.Sing. Ira Dei. M ge-a Denique vel una illa caussa &e. Aliam hele dissolvendam obiectionem sibi Noster proponit ab Idololatria desumpta , quoniam quum haec totum is pene orbem invasisset, caussam Deo, si ira in eum caderet, genus humanum penitus delendi , esse potuisset. Non fecit, ergo, inferunt hodie Latitudinarii, ac De istae, hominum faeta non curat Omni potens. inibus quoque infra respondetur seg. II.
189쪽
i1 s De Ira De3 Seg.9. I o. II generis humani iusta esse potuisset, quod homines,contempto Deo vivo , terrenis , fragilibusque figmentis honorem divinum , tanquam coelestibus deserunt ε , adorantes opera humanis digitis laborata.
h Tamquam caelestibus deferunt . Al. tamquam potentibus.
Quumque illos Deus artifex , ore sublimi , statu recto figuratos , ad contempla tionem caeli , & notitiam Dei excitaverit , curvare se ad terram maluerunt , & pecudum more humi repere .
a Et pecudum more humi repere. Bon. humanἰ eperere. Al. haec Omnia omittunt . Al. pecudum modo, humilis &e.
llumilis enim, & eurvus, & pronus qui ab aspectu caeli , Deique patris aver sus , terrena , quae calcare debuerat , id est , de terra ficta, & formata, veneratur . In
a rirrena , alla ealeare et Isaeust terram, quam .
190쪽
Lib. SIV. Cap.XX. Seg. I 2. I79 Ia In tanta igitur impietate hominum in , , tantisque peccatis id assequitur patientia Dei . , ut se ipsi homines , damnatis vitae prioris erroribus, corrigant. Denique & bo
ni sunt, justique multi φ , & abjectis terre- M a nis
a In tanta igitur impietate hominum &e. Qui exispectant heic Laetantii responsionem , mirabuntur , sine dubio , videntes illum . obiectionem , quam ipsi maximam putant , quasi levissimam praeterire , &tamquam ex transverso cedere . Non ita tamen cordati existimabunt, qui norint, iudicia Dei esse inscrutabilia , quae nobis , ut credenda , non ut discutienda proponuntur. olim delevit Dpus genus humanum diluvio universali, octo dumtaxat hominibus in toto orbe servatis. Igne Sodomorum Civitates consumpsit; Terrae motibus Urbes saepe contrivit , peste, bello, captivitate , persecutionibus , fame , ac pluribus flagellorum generibus contumaces homiis nes percussit; sed non hac via occurrendum est inisere dulis , qui statim diverticula quaererent, quae ab experto debent praeoccupari . Hac arte Veteranus orator utitur , ut suavem divinae Providentiae oeconomiam demonstret, qua Deus patientia assequi voluit, quod severitate perdere recusavit -b Patientia Dei. Al. cum Isaeo et potentia Dei.
e Denique o boni sunt, iustique multi. En secunda ratio, quare Deus homines malos non statim perdit; propter bonos nimirum, quos a pravis exemceri