장음표시 사용
521쪽
terpretandi somnia reducit ad cogni- patebit via, ut per analogiam, & sitione mi iraginum,&similitudinum, militudinem magis determinetur si sub quilas contingunt, unde Iudex gnificatio cuiuscunque imaginis,&si- seu intepres somniorum debet pro- mulacri. are in diuinatione exhe no se , quarum rerum somnia sint somnijs naturalibus optimum erit in simu cra, & imagines, & quid natura promptu habere eas rerum imagi-UGGub illis inuoluat; atque ad id co- nes,& simulacra, quae respondent pe-gniscendumno est attendenda quae- culiariter unicuique humori,&LOm- coeque similitudo ,&analogia, quae muniter ab illo excitantur; nam urbe-Ε te appareat prima secie ad rem ne notant Medici secundum unum-
inquam,si quidem haec potest esse ad quodque praedicamentum aliqua cines diuersissimas,&cotrarias; sed op- tingunt in somnijs, quae resciunturimum, actutissimum erit, ut quan- ad unumquemque humorem in corum fieri poterit, inuestigetur causa, a pore;tunc vero certior erit diurnatio, qua excitantur similitudines, & simu- cum somnia de eadem re non tantum Iacta cuiuscunque somnij, quia ubi semel, aut iterum contingunt, sed i ae
constiterit de huiusmodi causa,necesi pius, quia tunc est signum quod ex-sario etiam constabit, quod res signi- cessus humoris est multus, & perma-fieata sit aliquid ex ijs, quae possunt nens. ab illa erui, & inde maior, & eertior
522쪽
ue 8 Animaduerso XXX. Neologiea
In Diuinationem ex somnijs spectantibus ad Alimi
E QV E sub censura cadunt somnia illa, quae ex affectionibus , sed passionibus animi pr
quo modo ipsas animi affectiones, atque propensiones indicare, in quihus tamen ne aliquis error irrepat, obseruanda est materia, circa quam illa somnia versantur; qui enim sinpias somniant aggressiones ab hostibus, & victorias, indicant ex his propensionem ad arma, & animi robur ad pugnandum; qui ctiam somniant saepe disputationes Philosophicas, in-d icant se aliquam Philolaphia verbratem fore indagaturos, S sic de reliquis; unde eiusmodi somnia obserua
re fatetur sanchez 2. Dec. l. tib. 2. cap.
38. libitum esse, neque superstitionem inuoluere, etia si ex ipsis aliquid agendu, vel omittendu iniretur, hancque doctrinam tradit ex SuareZ loco si pius allato, & exDetrio.Ueru tamen est non esse magnoperh laborandum de quavis diuinatione rei sutura quae
possit ex illis fieri, cum ipsis quoque deceptio subesse possit,maxime stante humorum vatietate, ex quibus quodammodo etiam animus varie disponi, atque alterari potest, ut notat s. Th. a. a. q. I qs.
Peccant tamen graui superstituis nis crimine, qui ad d inanda coisdium secreta, atque animorum ais cana quaHam dormientium capti
supponunt, siue sint herbae quaedam, siue lapides, siue aliquid aliae
praestigiosum, aut artificiosum, Pu tanteS ea, quae capiti supponuntur ad extorquenda a dormientibus somnia. vim etiam habere ad crurahendas ab animo cogitationes, Narcana ue dato enim quod illa, vel artefacta, vel ipsa natura Compacta vim habeant ad somnia inducenda; quod tamen non semper contingit; non proinde dicendum est, tantae esse efficacitatis, ut etiam animo imperent, licet essent Daemonis opera ad hoc inuenta, neq. enim Daemon cordium arcana potest attingere, nisi ut diximus aliqua tantum coniectura valde remota . Quare
statur apud SancheZ se numquam somnijs varijs varie sibi continge tibus fidem aliquam habere ausum, quamuis interdum eorum veriritas effectu sit comprobata, nam vel casu factum est, rem somniatam ita accidisse , vel daemonem illum euentum procurasse , ut facilius homines ad fidem somnijs adhi-
523쪽
In Diuinationem ex sortibus.' sp
adhibendam prouocaret. Atq. in his tus illi, maximE si spectent ad ani. omnibus illa ratio nos a fide somnijs mi affectiones, nullam habeant cum praebeda debet auuertere, quod eue- somnijs connexionem.
O N spectat ad rem nostra agere hic de sortibus di
uisorijs, quae mittuntur ex vi alicuius contractus, aut uentionis personarum ad res com
ponendas, ad sedadas lites, vel ad alia
quid aliud huiusmodi peragend* sed
tantum de sortibus consultorijs, seu diuinatorijs, quae mitti solent ad aliquid consulendum, vel diuinandum de suturis, i seu ad manifestationem
alicuius veritatis occultae; licet - au. tem sortes consultoriar, & diuinatoriae *pe sepius apud Doctores sub eadem appellationem cadat, aliqua tamen ratione disserui, ut aduertit SuareZ lib. 2. de Fupes. cap. I a. nam se tes Consultoriae illae dicuntur, quoties per indicium sertis a Deo postulatur, &expectatur cognitio rei de-sderatae ; Diuinatoriae vero , qu ties a Deo non expectatur cognitio, sed a sortibus ipsis, quaru vi putamus euentum esse redigendum ad votum nostrum; docet autem idem Suareae, quod mittere sortes expectado a Deo
iudiciu veritatis dupliciter fieri posse, scilicet prudenter, M temere uesi prudenter fiat est ipse hoc non esse in , i tio, cum nullum sit malum in agendo prudenter; si autem fiat remere ait vitium esse; od vero sortes mittere sit interdum prudenter fictum, demostrat ipse ex Sanctorum Patrum exemplo in Veteri testamento, nam sortitici facta a losue ad reuelandum malefactorem occultum dicitur culpa vacasse,& suisse piudenter facta, lino dicitur facta ex expresso Delm, dato, & suisse non tam sors pare consultoria, & diuinato ita, quam executiua diuini mandath; censetur autem
in his casibus, & similibus Deus ipse
sortes dirigere,& temperare,quod la tis est ad abolendum in sortium missione omnem malitiam ; ex quo colligitur , quod sortes consultorias, &diuinatorias mittere non esse intrina sece malum, & ex sua natura prohibitum, cum quandoque id potuerit
fieri sine crimine; & illi Doctores, qui oppositum affirman considerant sortes, ut includentes superstitionem, quae ubicuq. sit,est malum intrinsece, qua ratione videntur asserere Qrtes superstitiosas esse quidem intrinsece Η Σ nialas Disisti Cooste
524쪽
66 Animaduersio XXXL Τheologica
malas non ex ratione sortis praecise , sed ex ratione superstitimis contem
sortes igitur quaecunque consul- toriae, it diuinatoriar,nisi fiant ex ditii. na inspiratione expectado a Deo manifestationem veritatis illicitae sunt,& grauem cotinent malitiam; est doctrina communis Theologorum, praesertim S. Th. 2. 2. f.' .art. 8. Sua rei asuperjM. cap. I a. Sanc hex tib. a. in Decal. cap. 38. AZOr. tib. s. cap. 2I. Lessi lib. 2. cap. 63. Layman. lib. q. traci. I o. cap. 3. Bonacin. in Decalog.
disp. 3. Baldeli. m. q. de superstit. disp.
6. Trullench. hι. I. cap. I O. dub. II. dc aliorum communiter. Ratio doctrinae est, quia sortes in se ipsis nihil continent , unde possint veritatem manifestare, ne l. Deus per illas vult inuestigari sua decreta; & qui i tendit signum aliquod extraordinariuextorquere a Deo, & per sortes assequi veritates latenteS, praeter pecca tum superstitionis, committit etiam peccatum tentandi Deum , ut optime notat Sanchez cum aliis iam citatis;& hae de causa in Iure Canonico a solute prohibentur tamquam superstitiose diuinationes, & maleficia, &etiam sub comminatione excomunicationis, ut habetur ex Cap. Sortes 26. q. I. ubi aequaliter damnantur Sortio legi, atque alij diuinatores, S etiam ex Cap. 'Non liceat 26. q. s. & denique ex Bulla Sixti V. contra Astrologos, ubi appellantur reliquiae Idololatriae, in quantum traxerunt Originem ex vana obseruatione gentilium, qui illis tribuebant aliquam rationem diuinitatis. Quod vero ex peculiari Dei
instinctu, & inspiratione possint aliquando etiam Iicite adhiberi huius. modi sortes patet ex multis exemplis quae reserunt Doctores in v
teri, & nouo testamento, quae exempla p sertim sunt apud SuareΣ , Sancheae, Amrium, & Baldell. loci,
Rationem vero malitiae in sorti- 8 Ibus ex eo praesertim sumendum esse animaduerto, quod sortium moderatio, vel expectetur a Deo, vela
Caelo, vel a casu, . vel a daemone, atqui non est expectanda a Deo, quia non est probabile Deum illas ad praesignanda futura, vel occulta apetienda semper esse temperaturum, cum id nusquam promiserit, & si
pissime euentus contrarium ostendat, neque ulla sit necessitas, ordinarie Ioquendo, tam peculiaris concursus, unde omnino vanum est λne alio fundamento illum expectare; Nec a Caeloriuia hoc esset achim nes humanas a taeis suspendere, de fato subisere; non enim possunt sortes euentis suturis vi Caelorum, &aluorum accommodari, nisi vel vir que . Caelo necessario proueniant, vel euentus ipsi Caelo sint praec gniti, ut sortes ijs possit adaptare,
quo modo Deus sutura praesignare, vel occulta declarare per sortes potest. Neque bene a casu sortium moderatio expectatur, quia sortes c se sic, vel sic cadentes nihil praesi. gnare possunt, igitur sortium m der tio erit tantum expectanda a da mone , ac propterea daemoni erit timbuenda illa suturorum praenoti Persones, ipso scilicet tacito quodam pacto inuocato, ut sortes regat, &effectum Praesignatum procuret. Illi
525쪽
In Parnas Diuinat. ex sortilegijs. 6 i
vero qui eum Agrippa in lib. a. o posita estis constellationis op-cuta Philosephia cap. 16. docent eL portunitate erroris damnandi sunt, se in anima humana sufficientem po- sicut cameri, qui omnia tribuunt testatem ad dirigendas sortes sup- astris.
In Parnas Diuinationum exsortilegiis
rum circa paenas soriblegum diuinatorum in ea fuere sentetis Vt pu
tionem ipso facto latam esse aduersus Clariis sortibus diuinatorijs Hentes, idque demonstrant ex cap. Sa a Episcopus, & ex cap. Aliquanti
quibus adhaerens ex parte etiam SuareZ tom. I . derelit. bb. 2. desupersit. cap. I9.nnm. 1. amrmat hanc doctrinam
fuisse semper probabilem, licet dicat oppositam fortata esse probabili
rem ; illa etenim verba in iure Canonico, Anathema sit, aut sit excommunicatus, videntur excommunicationem latam exprimere, non solum serendam ; quae verborum significatio habetur expressilis ex quadam extra. uaganti Ioannis XXII. quae incipit smper illius. At his non obstantibus comtra Martin. del Rio lib. . Assuistit. -- ear. SancheZ in Decal. lib. 2. eap. 3 3. putat veriorem esse illam sentetiam, quae asserit aduersus diuinatores se tilegos non esse latam excommunicationis pamam, sed tantum selenda, cum ea verba anathema sit, habeatur excommunicatus,& similia, sint vel balaturi temporis, non praesentis; ve bum enim , sit, vel est absolute temporis iuturi,vel saltem ambiguum est, an sit futuri optaturi modi, aut praesentis subiunctivi, & ideo in hoc dubio Iuris est in mitiorem partem inclinandum ; quae ratio militat non Q. tum in his verbis, anathema sit, sed multo magis in illis, excomunicatus sit; licet eadem verba posita in Decretis Conciliorum determinantibus pertinentia ad fidem importent haereticum esse sentire contra illam determinationem; quod verborum discrimen, ut optime animaduertit Sancheet, spectandum est iuxta materiam, de qua proferuntur; si enim proserantur in materia, in qua constet ex alijs textibus non imponi excomunicationem latam, censendum est, vere non esse latam, sed se redam, quemadmodum e contra si proserantur in alia materia,oppositum intellige dum est. Addit Suareχ loco cituto, quod licet in
526쪽
5 1 Animaduersio XXX II. Theologica
rio cre Iuris intelligatur lata Excomi, num improborum, ac d monum,qua. nicatio, noti videri tamen hanc Iuris s pacto infidelis, & dolosae amicitiae intellictentiam csti consuetudii re re- constituta. Dicuntur vero ea sorti ceptam , unde consuetudo Vel quoad legia manifesta haeresim sapere, qua hanc patrem derogat Iuri, vel certe sine aliqua haeresi exerceri non pos- cum sit optima legum interpres , ita sunt ; item illa sortilegia sapiunt la verba illa interpretatur, ut scili fi in i resina, di valde suspecta sunt, quae pruIure perinde accipiatur anathema sit, ma fronte praeseserunt odorem, &s ac si diceretur, a nati mali uturi esse porem hiness, v. g. cum in sortibus, autem eiusmodi consuetudinem con- atque in sortileg ijs commiscentur ali- stat ex Gloisis apud eurndem Suar. qua dicta vel facta haeretica, vel quae 8 3 Praeterea animaduertendu est sor- probabilem suspicionem haeresis praetreo diuinatores non solum esse su- bent; proinde qui cadauer hominis biectos censurae excomunicarionis, baptiZaret, ut inde sortium responsa sed etiam plenae inserendae, vel ab or- haberet, dc qui alijs Sacramentis E dinarijs locorum , si sortilegia non in- clesiae in eandem superstitionem ab uoluant haeresim, vel ab Inquisitori- teretur, & qui daemonem sortibus in-biis, si haeresim manifestam includanti uocaret, aut aliud quidpiam simile Id docet aperte ex Ium Canonico SL committeret, ab Inquisitoribus non manc. Titul. de Sortileg. qui ait Posse solum circa fidem interrogari potest, Inquisitores de omnibus sortileg ijs sed etiam grauiter puniri; idque d eo oscere, quia noxia, & supersta cent plures apud eundem Si mancamiola sunt ex pestifera societate homi- ne hesu. Institui. lico eis.
527쪽
la Diuinationem ex Auguriis. 63
V ID A M Doctores tres illas diuinationum species
libus solent confundere, quidam etiam solent distinguere, nimirum, Aruspicium, Auspicium,&Augurium; Ego haec omnia admissa etiam distinctione, unum facio qu ad crimen superstitionis diuinatoriae,&dico, quod siue diuinatio fiat per
obseruationem exterum , intestino. nam, aut viscerum animalium, ut illam faciebant Veteres Aruspices in aris sacrificiorum; siue fiat per inspectionem auium in habitu, pastu, vel volatu, ut illam faciebant Auspices, se dicti ab aspiciendo; siue denique fiat per obseruationem cantus, garritus , aut motus, & numeri ipsarum auium, ut illam faciebant Augures, ab auigerio,seu ab auigario sic appellati, quocumque ex his modis fiat sperstiatiosa est, & omni iure damnata ; nam quoad ilIa, quae ad antiquitatem spectant, certum est illis diuinationibus semper daemonem adstitisse, vigentes illas ignaras deciperet; quoad vero illa, quae etiam nunc temporis ab aliquibus coniectoribus obseruantur, cum nihil ex sua natura significet haec auguria,casu ut plurimum continge tia, neque ex illis cognitio aliqua de suturis, aut praeteritis sumi potest, cui possit fides adhiberi; nisi sutura sint aliqui naturales effectus, qui per impressiones caelestes possint natura luter in animalibus indicari, ut supra dictum est. At velle ex his, quomodocunque
auguria captetur, obseruationem extendere etiam ad cognitionem suturorum contingentium, sed ad praenotionem liberorum effectuum a voluntate hominum, vel totaliter, vel partialiter pendentium, vana, & diabolica superstitio est,& omnino viroque iure diuino, & humano prohibita; quod optime demostrat S. Thom. Nec obstat, quod in sacris literis dicatur Ioseph Genesqq. in augurandi scientia peritus, ut inde coni jciamus licitum esse usum talis scientig ad diuinandas hominum
operationes etiam liberas, & sutura contingentia , cum Ioseph ipse vir sanctus fateatur se peritum in arte augurandi, atque illa usum fuisse; nam docet D. Thom. ex D. Augustin. M. auaestionumsuper Genescap. I 44. id Iosephum dixisse, non quod vere augur esset; sed quod vulgi opinione augur haberetur; vel ea protulisse fratribus suis ex ioco, non ex veritate; Extant enim in ali)s scripturis auguria Dissiliaco by Gorale
528쪽
64 Animaduersio XXXIII. Theologica.
ria quaecunque saepi damnata, praesertim Deuter. I 8. ubi dicitur; Non inueniatur in te qui obseruet auguria; quemadmodum etiam in iure Canonico eadem saepe damnata imueniuntur, & praesertim in cap. 6
tur cf. 3. Vbi tamen animaduerten
dum est, quod si quis audiens, vel vi
dens cornicem a laeua canentem, cor
uum crocitantem a dextera; Si c lumbas aduertens fugientes, domum vel urbem deserentes; Si Grues, vel vultures celeri volatu praetergredientes; Si summo mane egrediens crucis signum, Vel obuium sumus, vel aliquod aliud inspiciens, timeat, sugiat, atque etiam an caeptis operibus desistat propter illa mala omina, eum id agat tantum ex metu, non ex fide auguriis adhibita, atque ex metu ipso sibi tantum infausta praesagiat, dicutur is non peccare mortaliter ; potest enim eiusmodi metus concipi ab hominibus etiam seclusa fide augurijs adhibita, ex eo quod talis metus fuit ex multis falsis narrationibus inditus, quibus si tantum innitatur diuinatur ex formidine, non dicitur omnino superstitiosus, sed potius formidolosus huic rei adaptanda sunt illa quae alubi diximus in simili materia, nam n mis operosum est, & pluries repe
529쪽
In Diuinationem ex Prodigijs 6 sANIMADVERSIO XXXIV
, OLENT diuinatores etiam ex iis, quae praeter
solitum, & communem naturε ordinem contingunt, quasdam piae dictiones serre de suturis euentibus, eo innixi fundamento, quod Ollenta,po tenta, prodigia, atque monstra inde nominentur ,.quod aliquid futurum ostendant, portendant, praedicant, ac monstrent; at id quam supe istitiiose agant, ex eo facilE innotescit, quod eiusmodi prodigia, vel contingant ex sola virtute Dei quosdam fines occul
tos Intendente, vel ex virtute daemo
nis homines illudente, vel ex virtute ipsius naturae aliquod sibi proportionatuin per illa ,ominante. Si ex virtute Dei ordinentur pi Odigia ad occultos fines, nemo sane poterit illos diuinare, nisi Deus ipse revelet,& pa- dat arcana sua; & ideo absque tali re. uelatione. , in eiusmodi diuinationibus semper superibtisse agitur, &peccatur; Si vero fiant illa portenta ex virtute daemonis, cum haec fiant tantum per illusionem, & deceptionem sensuum, scilicet per quamdam solummodo apparetiam, nullam possunt habere cum suturis euentibus cinnexionem ; si deniq. contingant prindigia ex intento naturae, aliquid sui rum naturale in illis moliente, cum
etiam hoc naturae intentum CX varteia
tate causarum, & dispositionum, quae possunt interuenire, si maxime abdutum, & retrusum, non poterit ita facile diuinari; unde a pii mo ad ultimum erit semper superstitiosum hoc diuinandi genus, &non poteth exerceri sine peccato, ut docet optime etiam
Verum tamen est, non esse super-87stitiosum ex litis diuinare aliquid eueturum in uniuei sum, non descendendo ad particularia; cum enim potuerit longa temporum 1erie obsese
uari ad eiusmodi prodigia semper ahquid sequutum esse ex voluntate Dei , poterunt etiam prodigia ipsa obseruari, velut indicia alicuius boni, vel mali futura ii ixta piaestri pium diuinae dispostionis; nam cjn ne quod si in natura, siue sit intra ordinem naturae , siue cxtra ordinem eiusdem naturae intenditur a Deo id
aliquem finem, &sic ex illis est cti.
bus maximo cum fundamento diuia
nari potest Deum aliquid aliud esse facturum, cum in illis effectibus suum habent agendi finem, licet sit nobis ignotus; hacq. ratione possunt diuinari etiam quaeda spectantia ad actus liberos hominu , cum possit Deus etia
530쪽
66 Ani duerno XXXV. Theologica
illa velit in ylis effectibus, sed id tan- uentus conijcere, expectare.&praeis
tum in uniuersiim, ut dictum est. nunciare possumus; cum enim illi terum quoad euentus particulares, si uentus in particulari vim naturae non probabiliter comectamus alla prod, superent, poterunt absque supersti-
ia vi iptus naturae esse facta, proh tione solum probabiliter diuinari; ict
biliter quoque aliquos naturales e- que docet etiam sinor. loco cit.
'OD de aliss diuina dromantia, Aeromantia, & Pyro. tionibus per astra, per mantia, quae sues quacuor artes diu, somnia, per sortes, per nandi ex Elementis, tamquam vanis- partes humani corpo- simae ,&superstitiose; quemadmoris, per voces,&motus Uum etiam prohibentur omnes Iibri, brutorum, de per alia huiusmodi di- scripta,&tractatus, qui per illas albctum est, idem prorsus asserendum de quid certo euenturum affirmant de diuinatione per elementa, praesertim suturis successibus contingentibus, quoad diuinandos euentus liberos, ac vel de sortuitis casibus, vel de ijs a- fortuitos, & mere contIngentes; sive ctionibus, quae pendent ab humana enim etiam haec vis, & ratio diuinan. voluntate, & libertate; & solum per-di reseratur in astra, & in Planetas, si- mittuntur libri, aut scripta, quae ex ne in aliud quodcumque, semper erit principiis naturalis Philosophiae iu- superstitiosa , & summa impietate uant artem nauticam, agriculturam, damnanda ; eo enim modo quo euen- & artem medicam, diuinando scilitus liberi, & fortuiti non possunt cer- cet pluuias, serenitates, ventos, fibto diuinari ex astris immediate,& per gora, & id genus alia, ut notat ΑΣ
se consideratis, ita neque poterunt Pius p. I.lib. e .cap. Iq.
cerib diuinari ex aliis, in quibus astra, Dicuntur autem potissimum dam- svel Planetae represententur; atq. hac natae hae quatuor artes diuinandi per de causa in Sacris Canonibus Cap. IgL Elementa , quia Geomantia tunc fit,itir de in Bullis Pontificijs cum diuini hac arte vientct, atque a Sixti V. & Uibani VIII. & in Indice daemone edocti certa signa , pun- librorum prohibitorum Regula T. gra cta , figuras, & characteres, vel inuissime damnatur Geomantia, Hy- Ierra, vel in puluere, vel in papyro, Diuitjgod by Cooste